COVID-19 პანდემიის ფონზე თანმხლები დაავადებების დიაგნოსტირების და მართვის შესახებ განახლებული ინფორმაცია იხილეთ ჩვენს მოდულში "თანმხლები დაავადებების მართვა COVID-19 პანდემიის ფონზე".
COPD-ის მკურნალობის მთავარ მიზანს წარმოადგენს, სიმპტომების პრევენცია და კონტროლი, სიმძიმისა და გამწვავებების რიცხვის შემცირება, რესპირატორული შესაძლებლობების და დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობის ზრდა და სიკვდილობის შემცირება.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
მკურნალობა იგეგმება საფეხურეობრივად და უნდა იყოს ინდივიდუალური ზოგადი ჯანმრთელობის სტატუსის და თანმხლები დაავადებების მიხედვით.
თერაპიული მიდგომა მოიცავს რისკ-ფაქტორების შემცირებას, დაავადების შესაბამის შეფასებას, პაციენტის განათლებას, სტაბილური COPD-ის ფარმაკოლოგიურ და არაფარმაკოლოგიურ მართვას და მისი გამწვავებების მკურნალობას.
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს ფქოდ-ის სტაბილური ფორმის სამართავ ჩამოთვლილ მინიმალურ ჩარევებს პირველადი ჯანდაცვის პირობებში.
WHO: package of essential noncommunicable (PEN) disease interventions for primary health care
Opens in new window
დაავადების მიმდინარეობის შეფასება და მონიტორინგი
COPD -ის დროს, დაავადების მიმდინარეობის შეფასების და მონიტორინგის ძირითად მიზანს წარმოადგენს მკურნალობის ეფექტურობის გარკვევა. იმ შემთხვევებში, როდესაც დაავადებაზე ტარდება თვით ან პროფესიული მონიტორინგი, ცხოვრების ხარისხი და პაციენტთა თვითშეგრძნება უმჯობესდება, ხოლო ჰოსპიტალიზაციის სიხშირე საგრძნობლად კლებულობს.[42]Lemmens KM, Nieboer AP, Huijsman R. A systematic review of integrated use of disease-management interventions in asthma and COPD. Respir Med. 2009 May;103(5):670-91.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19155168?tool=bestpractice.com
სამედიცინო ისტორიის ასეთი შეფასება უნდა მოიცავდეს:
რისკ-ფაქტორების ექსპოზირებას და პრევენციულ ზომებს:
თამბაქოს მოწევა
შენობის შიგნით და გარეთ ჰაერის დაბინძურება
პროფესიული ექსპოზიცია(კვამლი,მტვერი და სხვ.)
გრიპის და პნევმოკოკის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია.
ავადმყოფობის მიმდინარეობა და გართულებების გამოვლინება:
ფიზიკური დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობის შემცირება
სიმპტომების მატება
ძილის ხარისხის გაუარესება
სამსახურებრივ ან სხვა აქტივობებში ჩამორჩენა
მედიკამენტური ან სხვა სახის მკურნალობა:
ინჰალატორის გამოყენების სიხშირე
ყველა ახალი მედიკამენტი
სამედიცინო რეჟიმის დაცვის ხარისხი
ინჰალატორის სწორედ გამოყენების უნარი
გვერდითი მოვლენები
გამწვავებების ანამნეზი
სასწრაფო დახმარების ან გადაუდებელი თერაპიის განყოფილებებში ვიზიტების რაოდენობა
პერორული კორტიკოსტეროიდების ახლო წარსულში გამოყენების მწვავე საჭიროება
გამწვავებების სიხშირის, სიმძიმის და სავარაუდო მიზეზების შეფასება
თანმხლები დაავადებები:
ასევე, ფილტვის ფუნქციური ტესტები უნდა ჩატარდეს შედარებით ადრე ან ხშირად იმ შემთხვევაში, თუ სიმპტომები მნიშვნელოვნად მატულობს.
დაავადების ინტეგრირებული მენეჯმენტის სისტემამ, რომელშიც პაციენტთან ერთად მუშაობს სხვადასხვა დარგის სამედიცინო პერსონალი (ფიზიოთერაპევტი, პულმონოლოგი, ექთანი და სხვ.), გაამართლა სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესებისა და ჰოსპიტალიზაციის რიცხვის შემცირების თვალსაზრისით.[43]Kruis AL, Smidt N, Assendelft WJ, et al. Cochrane corner: is integrated disease management for patients with COPD effective? Thorax. 2014 Nov;69(11):1053-5.
https://thorax.bmj.com/content/69/11/1053.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24415716?tool=bestpractice.com
[
]
In people with chronic obstructive pulmonary disease, what are the effects of integrated disease management interventions?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1063/fullსწორი პასუხის ჩვენება
გამწვავება
ფქოდ-ის გამწვავება გულისხმობს არსებული ძირითადი სიმპტომების (დისპნოე, ხველა და/ან ნახველი) ცვლილებებს, რომლებიც ვარიაბელურია ყოველდღიურად და აქვს მწვავე დასაწყისი. დამატებითი ინფორმაციისთვის იხილეთ ჩვენი მოდული ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გამწვავების შესახებ.
ქრონიკული მართვა: საფეხურეობრივი მკურნალობა GOLD -ის კლასიფიკაციის მიხედვით
ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის გაიდლაინების თანახმად რეკომენდებულია, რომ პაციენტის საწყისი მკურნალობა დიაგნოზის დროს დადგინდეს პაციენტის ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის ჯგუფის მიხედვით:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ყველა პაციენტს სიმპტომების დაუყოვნებლივი შემსუბუქებისთვის უნდა დაენიშნოს ხანოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება იყოს გამწვავების გამოვლინება.
A ჯგუფის პაციენტებისთვის (ცოტა სიმპტომი, გამწვავების დაბალი რისკი) პირველი რიგის პრეპარატად განიხილება ხანმოკლე ან ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორი. ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უპირატესია ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორებთან შედარებით, გარდა დისპნოეს შემთხვევებისა[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, დისპნოეს და ჯანმრთელობის სტატუსს, ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს.
[
]
How does umeclidinium bromide compare with placebo for people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1829/fullსწორი პასუხის ჩვენება ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უფრო მეტად ამცირებს გამწვავებებს, ვიდრე ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[44]Vogelmeier C, Hederer B, Glaab T, et al; POET-COPD Investigators. Tiotropium versus salmeterol for the prevention of exacerbations of COPD. N Engl J Med. 2011;364:1093-1103.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1008378#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21428765?tool=bestpractice.com
[45]Decramer ML, Chapman KR, Dahl R, et al; INVIGORATE investigators. Once-daily indacaterol versus tiotropium for patients with severe chronic obstructive pulmonary disease (INVIGORATE): a randomised, blinded, parallel-group study. Lancet Respir Med. 2013;1:524-533.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24461613?tool=bestpractice.com
საჭიროა ბრონქოდილატატორის ეფექტის შეფასება. თუ ეფექტურია, უნდა გაგრძელდეს მიღება. წინააღმდეგ შემთხვევაში უნდა შეწყდეს და დაიწყოს სხვა კლასის ბრონქოდილატატორი, ან სხვა საინჰალაციო საშუალება.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
B ჯგუფის პაციენტებისთვის (მეტი სიმპტომატიკა და გამწვავების დაბალი რისკი) ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორები პირველი რიგის არჩევანია. შეიძლება დაინიშნოს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები(LABA) ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები(LAMA). ამ ჯგუფის პაციენტებში საწყისი სიმპტომების შემსუბუქებისათვის ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორებს შორის უპირატესი კლასი არ არსებობს. ბრონქოდილატატორის შერჩევა დამოკიდებულია პაციენტის აღქმაზე სიმპტომების შემსუბუქებასთან დაკავშირებით. სუნთქვის მძიმე უკმარისობის შემთხვევაში თავიდანვე ორი სხვადასხვა კლასის ბრონქოდილატატორით ხდება მკურნალობა.
C ჯგუფის პაციენტებისთვის (ცოტა სიმპტომი, მაგრამ გამწვავების მაღალი რისკი), პირველი რიგის მკურნალობა უნდა იყოს LAMA, ვინაიდან უკეთ მოქმედებს გამწვავების შემცირბაზე, ვიდრე ბეტა-2 აგონისტები ზომიერი-ძალიან მძიმე ფქოდ-ის შემთხვევაში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[45]Decramer ML, Chapman KR, Dahl R, et al; INVIGORATE investigators. Once-daily indacaterol versus tiotropium for patients with severe chronic obstructive pulmonary disease (INVIGORATE): a randomised, blinded, parallel-group study. Lancet Respir Med. 2013;1:524-533.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24461613?tool=bestpractice.com
[46]Vogelmeier C, Hederer B, Glaab T, et al. Tiotropium versus salmeterol for the prevention of exacerbations of COPD. N Engl J Med. 2011;364:1093-1103.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21428765?tool=bestpractice.com
D ჯგუფის პაციენტებში (მეტი სიმპტომი, გამწვავების მაღალი რისკი), ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივა რეკომენდაციას უწევს მკურნალობის ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტით, ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაციით ან საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი/ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტის კომბინაციით. ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი პირველი რიგის არჩევანია პაციენტების უმეტესობაში. ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაცია განიხილება თუ პაციენტს სიმპტომები გამოხატული აქვს (ფქოდ შეფასების ტესტზე ქულა >20), განსაკუთრებით თუ ვლინდება მნიშვნელოვანი დისპნოე და/ან ვარჯიშის შეზღუდვა. ხოლო ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები განიხილება, როდესაც პაციენტის ეოზინოფილების რაოდენობა არის >300 უჯრედი/მიკროლიტრი ან პაციენტს აქვს ასთმის ანამნეზი. საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი ზოგიერთ პაციენტში იწვევს პნევმონიის რისკის მატებას, ამიტომ მხოლოდ თავდაპირველ თერაპიად გამოიყენება კლინიკური რისკების და სარგებლის შეფასების შემდეგ.
[
]
How does long-acting muscarinic antagonist (LAMA) plus long-acting beta-agonist (LABA) compare with LABA plus inhaled corticosteroid (ICS) for people with stable chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1708/fullსწორი პასუხის ჩვენება
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ფქოდ-ის საწყისი ფარმაკოლოგიური მართვაფქოდ-ის გლობალური ინიციატივა (GOLD). ფქოდ-ის დიაგნოზის, მართვისა და პრევენციის გლობალური სტრატეგია(2021 წლის ანგარიში); გამოყენებულია ნებართვით [Citation ends].
შემდგომ მკურნალობას განსაზღვრავს პაციენტის დისპნოე/ფიზიკური დატვირთვის შემზღუდველი სიმპტომების დატვირთვა და გამწვავებების სიხშირე პაციენტის მდგომარეობის მიმოხილვის შემდეგ დამოუკიდებელია ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივს ჯგუფისაგან დიაგნოზის დროს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
GOLD გირჩევთ მკურნალობის სხვადასხვა გზას, რაც დამოკიდებულია იმაზე, რომელია მკურნალობის ძირითადი მიზანი: დისპნოეს/ ფიზიკური დატირთვის შეზღუდვის სიმპტომების მოხსნა თუ გამწვავების შემცირება. თუ მკურნალობა საჭიროა ორივე მიზნით, კლინიცისტებმა უნდა აირჩიონ გამწვავების მკურნალობის გზა. სანამ მკურნალობის ამა თუ იმ გეგმას შევცვლით და შევასწორებთ, აუცილებელია პაციენტის გასინჯვა სიმპტომების გამოვლენის, გამწვავების რისკის, ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკის, მკურნალობაზე დამყოლობის შესამოწმებლად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
უნდა შეფასდეს არაფარმაკოლოგიური მკურნალობის როლიც. ფარმაკოლოგიური მკურნალობის შესწორება შეიძლება მიოცავდეს დეესკალაციას, ინჰალატორების გამოცვლას ან მედიკამენტების იმავე კლასის სხვა წარმომადგენლის დანიშვნას. თუ მკურნალობა იცვლება, კლინიცისტმა უნდა განიხილოს პაციენტის კლინიკური რეაქცია, პოტენციური გვერდითი ეფექტები.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
რეკომენდებული ესკალაციური თერაპია პერსისტენტული დისპნოეს/ფიზიკური დატვირთვის შეზღუდვის დროს, თავდაპირველი თერაპიის შემდეგ, ასეთია:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
თუ პაციენტი იღებს ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორს, საჭიროა სხვა კლასის მეორე ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორის დამატება თუ სიმპტომები არ გაუმჯობესდება, უნდა შეწყდეს მეორე ბრონქოდილატატორის გამოყენება. განსახილველია საინჰალაციო მოწყობილობის ამ ნივთიერების შეცვლა.
პაციენტებისთვის, რომლებიც მკურნალობენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტებით/ საინაჰალციო კორტიკოსტეროიდებით, შეიძლება დაემატოს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი (სამმაგი თერაპია). ალტერნატივაა ხანგრძლივი მოქმედების LABA/ICS(საინაჰალციო კორტიკოსტეროიდები) რეჟიმის ჩანაცვლება LABA/LAMA რეჟიმით, თუ LABA/ICS რეჟიმი სწორი არ იყო ან, თუ არაა რეაგირება კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობაზე ან ვლინდება გვერდითი ეფექტები.
გამოსაკვლევი და სამკურნალოა სხვა მიზეზებით გამოწვეული დისპნოე. ასევე უნდა შეფასდეს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა, ვინაიდან არასწორად გამოყენების შემთხვევაში მკურნალობა წარუმატებელი იქნება.
რეკომენდებული ესკალაციური თერაპია პერსისტენტული გამწვავებების დროს, თავდაპირველი თერაპიის შემდეგ, ასეთია:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
თუ პაციენტი მონოთერაპიის სახით იღებს ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატორს, საჭიროა ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტების / საინაჰალციო კორტიკოსტეროიდების ან ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტების / მუსკარინული ანტაგონისტების რეჟიმის დაწყება. სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობის მიხედვით შეიძლება პროგნოზირება, რომელი პაციენტი იქნება დამყოლი კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობაზე.[47]Bafadhel M, Peterson S, De Blas MA, et al. Predictors of exacerbation risk and response to budesonide in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a post-hoc analysis of three randomised trials. Lancet Respir Med. 2018 Feb;6(2):117-26.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29331313?tool=bestpractice.com
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი შეიძლება განიხილებოდეს წელიწადში ორი ან მეტი გამწვავების მქონე პაციენტებში, ან სულ მცირე ერთი მძიმე გამწვავების (საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას) მქონე პირებში; ეოზინოფილების რაოდენობა უნდა იყოს ≥100 უჯრედი/მიკროლიტრი, ან თუ ანამნეზი/კლინიკური ნიშნები ასთმაზე მიუთითებს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
პაციენტები, რომელთაც წელიწადში ერთი გამწვავება აქვთ, უფრო ხშირად პასუხობენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების რეჟიმებზე, თუ მათი პერიფერიული ეოზინოფილების რაოდენობა ≥300 უჯრედი/მიკროლიტრზე.[48]Siddiqui SH, Guasconi A, Vestbo J, et al. Blood eosinophils: a biomarker of response to extrafine beclomethasone/formoterol in chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2015 Aug 15;192(4):523-5.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.201502-0235LE
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26051430?tool=bestpractice.com
თუ ბეტა-აგონისტების ან მუსკარინული ანტაგონისტების მონოთერაპიულად მიღების შემთხვევაში, სისხლში ეოზინოფილები <100 უჯრედი/მიკროლიტრზე ან თუ გვაქვს საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების უკუჩვენება, საჭიროოა კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით.
თუ პაციენტი იღებს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაციას და ეოზინოფილები არის ≥100 უჯრედი/მიკროლიტრზე, საჭიროა ესკალაცია სამმაგ თერაპიაზე- ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი. მრავალი კვლევის მიხედვით, რეკომენდებულია სამმაგი თერაპია ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდებით, რადგან აღნიშნული უპირატესია ერთმაგ ან ორმაგ თერაპიასთან შედარებით ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის ან ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდების კომბინაციებში, საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის გამწვავებების და ჰოსპიტალიზაციის სიხშირის შემცირების თვალსაზრისით.[49]Singh D, Papi A, Corradi M, et al. Single inhaler triple therapy versus inhaled corticosteroid plus long-acting β2-agonist therapy for chronic obstructive pulmonary disease (TRILOGY): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2016 Sep 3;388(10048):963-73.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27598678?tool=bestpractice.com
[50]Vestbo J, Papi A, Corradi M, et al. Single inhaler extrafine triple therapy versus long-acting muscarinic antagonist therapy for chronic obstructive pulmonary disease (TRINITY): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2017 May 13;389(10082):1919-29.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28385353?tool=bestpractice.com
[51]Papi A, Vestbo J, Fabbri L, et al. Extrafine inhaled triple therapy versus dual bronchodilator therapy in chronic obstructive pulmonary disease (TRIBUTE): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2018 Mar 17;391(10125):1076-84.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29429593?tool=bestpractice.com
[52]Lipson DA, Barnacle H, Birk R, et al. FULFIL Trial: once-daily triple therapy for patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2017 Aug 15;196(4):438-46.
https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201703-0449OC
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28375647?tool=bestpractice.com
[53]Lipson DA, Barnhart F, Brealey N, et al. Once-daily single-inhaler triple versus dual therapy in patients with COPD. N Engl J Med. 2018 May 3;378(18):1671-80.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29668352?tool=bestpractice.com
[54]Rojas-Reyes MX, García Morales OM, Dennis RJ, et al. Combination inhaled steroid and long-acting beta₂-agonist in addition to tiotropium versus tiotropium or combination alone for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Jun 6;(6):CD008532.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD008532.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27271056?tool=bestpractice.com
[55]Lai CC, Chen CH, Lin CYH, et al. The effects of single inhaler triple therapy vs single inhaler dual therapy or separate triple therapy for the management of chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2019;14:1539-48.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31371939?tool=bestpractice.com
[56]Cazzola M, Rogliani P, Calzetta L, et al. Triple therapy versus single and dual long-acting bronchodilator therapy in COPD: a systematic review and meta-analysis. Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801586.
https://www.doi.org/10.1183/13993003.01586-2018
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30309975?tool=bestpractice.com
[57]Rabe KF, Martinez FJ, Ferguson GT, et al. Triple inhaled therapy at two glucocorticoid doses in moderate-to-very-severe COPD. N Engl J Med. 2020 Jul 2;383(1):35-48.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32579807?tool=bestpractice.com
ამერიკის თორაკო საზოგადოების გაიდლაინების მიხედვით, რეკომენდებულია სამმაგი თერაპია იმ პაციენტებთან, რომელთაც ერთი ან მეტი გამწვავება ჰქონიათ პერორული კორტიკოსტეროიდების, ანტიბიოტიკების ან ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებით გასულ წელს და აღენიშნებათ დისპნოეს სიმპტომები ან ფიზიკური დატვირთვის აუტანლობა ორმაგი თერაპიის (კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით) მიუხედავად.[58]Nici L, Mammen MJ, Charbek E, et al. Pharmacologic management of chronic obstructive pulmonary disease. an official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 May 1;201(9):e56-e69.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.202003-0625ST
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32283960?tool=bestpractice.com
დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინების მიხედვით, სამმაგი თერაპია რეკომენდებულია, თუ მიუხედავად ორმაგი თერაპიისა (კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით) აღინიშნება გამწვავება ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებით, ან ორი საშუალო სიმძიმის გამწვავება წლის განმავლობაში.[3]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. July 2019 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng115
თუ პაციენტს უტარდება ორმაგი თერაპია (კომბინაციური რეჟიმი გახანგრძლივებული მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით) და სისხლში ეოზინოფილები <100 უჯრედი/მიკროლიტრზე, საჭიროა როფლუმილასტის ან აზითრომიცინის დამატება.
თუ პაციენტი იღებს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-აგონისტს/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდს, საჭიროა სამმაგ თერაპიაზე გადასვლა, მუსკარინული ანტაგონისტის დამატებით. თუ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი უეფექტოა ან იწვევს მნიშვნელოვან გვერდით მოვლენებს, შეიძლება გადასვლა კომბინაციურ რეჟიმზე ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტით და მუსკარინული ანტაგონისტით.
თუ პაციენტს დანიშნული აქვს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი, რეჟიმს შეიძლება დაემატოს როფლუმილასტი ან აზითრომიცინი. როფლუმილასტის გამოყენება შეიძლება განვიხილოთ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ მოსალოდნელი 1 წამში ფორსირებული ამოსუნთქვის მოცულობის <50% და ქრონიკული ბრონქიტი, განსაკუთრეიბთ თუ უკანასკნელი წლის განმავლობაში დაფიქსირდა გამწვავების მიზეზით სულ მცირე 1 ჰოსპიტალიზაციის შემთხვევა. ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტული მიკროორგანიზმების განვითარების რისკი გასათვალისწინებელია აზითრომიცინის დანიშვნისას. საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი წყდება თუ უეფექტოა ან გვერდით მოვლენებს იწვევს. თუ სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა ≥300 უჯრედი/მიკროლიტრზე, გამწვავების რისკი ყველაზე მაღალია საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდის მოხსნის შემდეგ.[59]Chapman KR, Hurst JR, Frent SM, et al. Long-term triple therapy de-escalation to indacaterol/glycopyrronium in patients with chronic obstructive pulmonary disease (SUNSET): a randomized, double-blind, triple-dummy clinical trial. Am J Respir Crit Care Med. 2018 Aug 1;198(3):329-39.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.201803-0405OC
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29779416?tool=bestpractice.com
ყველ პაციენტს უნდა ჩაუტარდეს სწავლება , ვაქცინაცია და გაეწიოს ყველა სახის დახმარება მოწევის შესაწყვეტად.[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ესკალაციური თერაპია ფქოდ-ით დაავადებულთათვისფქოდ-ის გლობალური ინიციატივა (GOLD). ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების დიაგნოსტირების, მართვის და პრევენციის გლობალური სტრატეგია (2021 წლის ანგარიში). გავრცელებულია ნებართვით [Citation ends].
ბრონქოდილატორები
ბეტა აგონისტები ფართოდ გამოიყენება ფქოდ-ის მკურნალობაში. მედიკამენტების ეს კლასი ზრდის უჯრედშიდა cAMP-ის დონეს, რაც იწვევს სასუნთქი გზების გლუვი კუნთების მოდუნებას და რეზისტენტობის შემცირებას. მუსკარინული ანტაგონისტი (ანტიქოლინერგული აგენტი) მოქმედებს გლუვ სასუნთქ კუნთებზე, როგორც ბრონქოდილატატორი, ქოლინერგული რეცეპტორების დაბლოკვით. ეს იწვევს კუნთების მოდუნებასა და ჰაერის ნაკადის დინების შეზღუდვის მოხსნას. ამგვარად, ბეტა აგონისტები და ანტიქოლინერგული საშუალებები მოქმედებენ, როგორც ბრონქოდილატატორები სხვადასხვა მექნიზმით. ხელმისაწვდომია როგორც ხანმოკლე მოქმედების, ასევე ხანგრძლივი მოქმედების პრეპარატები.
ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები (მაგ. სალბუტამოლი) და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები (მაგ. იპრატროპიუმი) აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს. იპრატროპიუმს შეიძლება ჰქონდეს მცირე უპირატესობა ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[60]Appleton S, Jones T, Poole P, et al. Ipratropium bromide versus short acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Apr 19;(2):CD001387.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD001387.pub2
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16625543?tool=bestpractice.com
ეს აგენტები შეიძლება გამოიყენოთ "სამაშველო" თერაპიად, როდესაც პაციენტი იმყოფება ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორულ თერაპიაზე; ასევე შეიძლება გამოიყენოთ როგორც პირველადი მკურნალობა, GOLD ჯგუფის A პაციენტებში, თუ პაციენტებს მხოლოდ ზოგჯერ აქვთ ხოლმე დისპნოე.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[61]Chen AM, Bollmeier SG, Finnegan PM, et al. Long-acting bronchodilator therapy for the treatment of chronic obstructive pulmonary disease. Ann Pharmacother. 2008 Dec;42(12):1832-42.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18957624?tool=bestpractice.com
თუმცა, ზოგადად, არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება.
თიოტროპიუმი (ხანგრძივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, LAMA) ამცირებს გამწვავების რისკს პლაცებოსთან ან სხვა შემანარჩუნებელ მკურნალობებთან შედარებით.[62]Halpin DM, Vogelmeier C, Pieper MP, et al. Effect of tiotropium on COPD exacerbations: a systematic review. Respir Med. 2016 May;114:1-8.
https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(16)30030-0/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27109805?tool=bestpractice.com
[
]
How does tiotropium compare with ipratropium bromide for people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2154/fullსწორი პასუხის ჩვენება უფრო ახალ ხანგრძლივ მოქმედ მუსკარინულ ანტაგონისტებს, როგორიცაა აკლიდინიუმი, გლიკოპურონიუმი და უმეკლიდინიუმი, ახასიათებს თიოტროპიუმის მსგავსი ეფექტურობა: აუმჯობესებს FEV1-ს (1 წამში ამოსუნთქული ფორსირებული ჰაერი) საბაზისო მდგომარობასთან შედარებით, ასევე აუმჯობესებს გარდამავალი დისპნოეს ფოკალურ ქულას, St George-ის რესპირატორული კითხვარის ქულასა და "სამაშველო" მედიკამენტის მოხმარებას ამცირებს.[63]Ismaila AS, Huisman EL, Punekar YS, et al. Comparative efficacy of long-acting muscarinic antagonist monotherapies in COPD: a systematic review and network meta-analysis. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2015 Nov 16;10:2495-517.
https://www.dovepress.com/comparative-efficacy-of-long-acting-muscarinic-antagonist-monotherapie-peer-reviewed-fulltext-article-COPD
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26604738?tool=bestpractice.com
რევეფენაცინი არის ნებულიზირებული ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, რომელიც დამტკიცებულია საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის შემანარჩუნებელ თერაპიად. ზოგიერთი კვლევის მიხედვით, არსებობს მოსაზრება, რომ ხანმოკლე და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების ფონზე გულსისხლძარღვთა გართულებებთან დაკავშირებული სიკვდილობა გაზრდილია.[64]Hilleman DE, Malesker MA, Morrow LE, et al. A systematic review of the cardiovascular risk of inhaled anticholinergics in patients with COPD. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2009;4:253-63.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2719255
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19657399?tool=bestpractice.com
[65]Wang MT, Liou JT, Lin CW, et al. Association of cardiovascular risk with inhaled long-acting bronchodilators in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a nested case-control study. JAMA Intern Med. 2018 Feb 1;178(2):229-38.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29297057?tool=bestpractice.com
ერთ-ერთი კვლევის მიხედვით, აკლიდინიუმი პლაცებოსთან შედარებით, არ არის დაკავშირებუილ მნიშვნელოვან კარდიოვასკულურ უარყოფით მოვლენებთან.[66]Wise RA, Chapman KR, Scirica BM, et al. Effect of aclidinium bromide on major cardiovascular events and exacerbations in high-risk patients with chronic obstructive pulmonary disease: the ASCENT-COPD randomized clinical trial. JAMA. 2019 May 7;321(17):1693-1701.
https://www.doi.org/10.1001/jama.2019.4973
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31063575?tool=bestpractice.com
პოპულაციური-კოჰორტული კვლევის თანახმად, ფქოდ-ის მქონე ხანდაზმულ მამაკაცებში ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დაწყების შემთხვევაში იმატებს საშარდე ტრაქტის ინფექციების რისკი.[67]Gershon AS, Newman AM, Fischer HD, et al. Inhaled long-acting anticholinergics and urinary tract infection in individuals with COPD. COPD. 2017 Feb;14(1):105-12.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27732117?tool=bestpractice.com
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, დისპნოეს და ჯანმრთელობის სტატუსს, ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს.
[
]
How does umeclidinium bromide compare with placebo for people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1829/fullსწორი პასუხის ჩვენება სტაბილური ფქოდ-ის შემთხვევაში ერთი აგენტით თერაპიის დროს, LAMA შეიძლება უპირატესი იყოს LABA-სთან შედარებით.[68]Rabe KF, Timmer W, Sagkriotis A, et al. Comparison of a combination of tiotropium plus formoterol to salmeterol plus fluticasone in moderate COPD. Chest. 2008;134:255-262.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18403672?tool=bestpractice.com
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უფრო მეტად ამსუბუქებს გამწვავებებს საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის დროს, ვიდრე ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[44]Vogelmeier C, Hederer B, Glaab T, et al; POET-COPD Investigators. Tiotropium versus salmeterol for the prevention of exacerbations of COPD. N Engl J Med. 2011;364:1093-1103.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1008378#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21428765?tool=bestpractice.com
[45]Decramer ML, Chapman KR, Dahl R, et al; INVIGORATE investigators. Once-daily indacaterol versus tiotropium for patients with severe chronic obstructive pulmonary disease (INVIGORATE): a randomised, blinded, parallel-group study. Lancet Respir Med. 2013;1:524-533.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24461613?tool=bestpractice.com
LAMA-ს გრძელვადიანი უსაფრთხოება გამოვლინდა UPLIFT კვლევაში.[69]Celli B, Decramer M, Kesten S, et al. UPLIFT Study Investigators. Mortality in the 4-year trial of tiotropium (UPLIFT) in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2009;180:948-955.
http://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.200906-0876OC
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19729663?tool=bestpractice.com
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტების და მუსკარინული ანტაგონისტების კომბინაციამ შეიძლება უკეთესი თერაპიული ეფექტი მოგვცეს, ცალკეული კლასისთვის დამახასიათებელი გვერდითი მოვლენების მატების გარეშე.[68]Rabe KF, Timmer W, Sagkriotis A, et al. Comparison of a combination of tiotropium plus formoterol to salmeterol plus fluticasone in moderate COPD. Chest. 2008;134:255-262.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18403672?tool=bestpractice.com
[70]Tashkin DP, Littner M, Andrews CP, et al. Concomitant treatment with nebulized formoterol and tiotropium in subjects with COPD: a placebo-controlled trial. Respir Med. 2008 Apr;102(4):479-87.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18258423?tool=bestpractice.com
[71]Tashkin DP, Pearle J, Iezzoni D, et al. Formoterol and tiotropium compared with tiotropium alone for treatment of COPD. COPD. 2009 Feb;6(1):17-25.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19229704?tool=bestpractice.com
[72]Vogelmeier C, Kardos P, Harari S, et al. Formoterol mono- and combination therapy with tiotropium in patients with COPD: a 6-month study. Respir Med. 2008 Nov;102(11):1511-20.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18804362?tool=bestpractice.com
[73]Maltais F, Bjermer L, Kerwin EM, et al. Efficacy of umeclidinium/vilanterol versus umeclidinium and salmeterol monotherapies in symptomatic patients with COPD not receiving inhaled corticosteroids: the EMAX randomised trial. Respir Res. 2019 Oct 30;20(1):238.
https://www.doi.org/10.1186/s12931-019-1193-9
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31666084?tool=bestpractice.com
კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით, მონოთერაპიასთან შედარებით, ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს. დღეში ერთხელ კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტით და მუსკარინული ანტაგონისტით, რომელიც მიიღება კომბინირებული ინჰალატორის საშუალებით, უფრო მეტად ასოცირდება ფილტვების ფუნქციის კლინიკურად მნიშვნელოვან გაუმჯობესებასთან და ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებასთან საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის დროს, ვიდრე პლაცებო.[74]Maqsood U, Ho TN, Palmer K, et al. Once daily long-acting beta2-agonists and long-acting muscarinic antagonists in a combined inhaler versus placebo for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Mar 6;3:CD012930.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD012930.pub2
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30839102?tool=bestpractice.com
[
]
How does a combined inhaler with once‐daily long‐acting beta2‐agonist (LABA) plus a long‐acting muscarinic antagonist (LAMA) compare with placebo for adults with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2551/fullსწორი პასუხის ჩვენება ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტებისა (LABA) და საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების (ICS) კომბინაცია, LABA/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების (LAMA) კომბინაციათან შედარებით, ხასიათდება ნაკლები გამწვავებით, FEV1-ის უკეთესი მაჩვენებლებით, პნევმონიის დაბალი რისკითა და ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებით.[75]Horita N, Goto A, Shibata Y, et al. Long-acting muscarinic antagonist (LAMA) plus long-acting beta-agonist (LABA) versus LABA plus inhaled corticosteroid (ICS) for stable chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2017 Feb 10;(2):CD012066.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012066.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28185242?tool=bestpractice.com
სისტემური მიმოხილვისა და ქსელური მეტა-ანალიზის მიხედვით, აღნიშნული კომბინაციური თერაპიის ყველა ფიქსირებული დოზის ფორმას მსგავსი ეფექტურობა და უსაფრთხოება ახასიათებს.[76]Schlueter M, Gonzalez-Rojas N, Baldwin M, et al. Comparative efficacy of fixed-dose combinations of long-acting muscarinic antagonists and long-acting beta2-agonists: a systematic review and network meta-analysis. Ther Adv Respir Dis. 2016 Apr;10(2):89-104.
http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1753465815624612
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26746383?tool=bestpractice.com
უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლი, გლიკოპირონიუმი/ფორმოტეროლი, ინდაკატეროლი/გლიკოპირონიუმი, თიოტროპიუმი/ოლოდატეროლი და აკლიდინიუმი/ფორმოტეროლი არის ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების კომბინაციები, რომელთა გამოყენება დამტკიცებულია ფქოდ-თვის. ინდაკატეროლი/გლიკოპირონიუმმა გამოავლინდა უფრო მეტი ეფექტურობა, ვიდრე გლიკოპირონიუმმა ან თიოტროპიუმა ცალ-ცალკე ფქოდ-ის საშუალო და მძიმე ფორმების დროს და ვიდრე სალმეტეროლმა/ფლუტიკაზონმა, ფქოდ-ის გამწვავების პრევენციის კუთხით.[77]Rodrigo GJ, Plaza V. Efficacy and safety of a fixed-dose combination of indacaterol and glycopyrronium for the treatment of COPD: a systematic review. Chest. 2014;146:309-317.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24556877?tool=bestpractice.com
[78]Wedzicha JA, Banerji D, Chapman KR, et al; FLAME Investigators. Indacaterol-glycopyrronium versus salmeterol-fluticasone for COPD. N Engl J Med. 2016 Jun 9;374(23):2222-34.
https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1516385
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27181606?tool=bestpractice.com
უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლი აქვეითებს გამწვავებების რისკს ფქოდ-ის მსუბუქი/საშუალო ფორმების დროს.[74]Maqsood U, Ho TN, Palmer K, et al. Once daily long-acting beta2-agonists and long-acting muscarinic antagonists in a combined inhaler versus placebo for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Mar 6;3:CD012930.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD012930.pub2
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30839102?tool=bestpractice.com
[
]
How does a combined inhaler with once‐daily long‐acting beta2‐agonist (LABA) plus a long‐acting muscarinic antagonist (LAMA) compare with placebo for adults with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2551/fullსწორი პასუხის ჩვენება
როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, GOLD რეკომენდაციები ეფუძნება პაციენტების რისკ-ჯგუფებს (A, B, C, D).[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ფქოდის დროს, როდესაც პაციენტს აღენიშნება დისპნოე ან ფიზიკური დატვირთვის აუტანლობა, ამერიკის თორაკალური საზოგადოების გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტებით ორმაგ თერაპიას და უპირატესობას ანიჭებს მას მონოთერაპიასთან შედარებით.[58]Nici L, Mammen MJ, Charbek E, et al. Pharmacologic management of chronic obstructive pulmonary disease. an official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 May 1;201(9):e56-e69.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.202003-0625ST
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32283960?tool=bestpractice.com
დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინებში რეკომენდებულია ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტით ან ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ინჰალაციური კორტიკოსოსტეროიდების ორმაგი თერაპია, თუ პაციენტს აღენიშნება გამწვავება, არაფარმაკოლოგიური მკურნალობის მიუხედავად და ასევე, რეკომენდებულია ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორის გამოყენება საჭიროებისამებრ. დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინების მიხედვით, მკურნალობის საწყისი რეჟიმის არჩევანი დამოკიდებულია იმაზე, აქვს თუ არა პაციენტს ბრონქული ასთმის მახასიათებლები ან კორტიკოსტეროიდებზე რეაგირების ნიშნები.[3]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. July 2019 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng115
ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდები
ფქოდ-ის დროს, როდესაც ხშირია გამწვავებები, ნაჩვენებია ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდების გამოყენება.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[79]Hanania NA, Darken P, Horstman D, et al. The efficacy and safety of fluticasone propionate (250 microg)/salmeterol (50 microg) combined in the Diskus inhaler for the treatment of COPD. Chest. 2003 Sep;124(3):834-43.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12970006?tool=bestpractice.com
ყოველთვის კომბინაციაში ინიშნება ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორებთან. ცნობილია, რომ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები ეფექტურია მათი ანთების საწინააღმდეგო მოქმედებით. ხანგრძლივ პერსპექტივაში საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობა ამცირებს სათადარიგო თერაპიის საჭიროებას, ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს და ასევე შეიძლება შეამციროს სიკვდილობა.[80]Spencer S, Calverley PM, Burge PS, et al. Impact of preventing exacerbations on deterioration of health status in COPD. Eur Respir J. 2004 May;23(5):698-702.
http://erj.ersjournals.com/content/23/5/698.full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15176682?tool=bestpractice.com
[81]Sin DD, Wu L, Anderson JA, et al. Inhaled corticosteroids and mortality in chronic obstructive pulmonary disease. Thorax. 2005 Dec;60(12):992-7.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16227327?tool=bestpractice.com
[82]Lee HW, Park J, Jo J, et al. Comparisons of exacerbations and mortality among regular inhaled therapies for patients with stable chronic obstructive pulmonary disease: systematic review and Bayesian network meta-analysis. PLoS Med. 2019 Nov;16(11):e1002958.
https://www.doi.org/10.1371/journal.pmed.1002958
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31730642?tool=bestpractice.com
[
]
What are the longer-term (>6 months) effects of inhaled corticosteroids in people with stable chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.805/fullსწორი პასუხის ჩვენება
საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების შემცველი სამკურნალორ რეჟიმები უფრო ეფექტურია გამწვავებების მაღალი რისკის მქონე პაციენტებში (უკანასკნელ წელიწადში ორი ან მეტი გამწვავება და/ან გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის ერთი შემთხვევა).[51]Papi A, Vestbo J, Fabbri L, et al. Extrafine inhaled triple therapy versus dual bronchodilator therapy in chronic obstructive pulmonary disease (TRIBUTE): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2018 Mar 17;391(10125):1076-84.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29429593?tool=bestpractice.com
[53]Lipson DA, Barnhart F, Brealey N, et al. Once-daily single-inhaler triple versus dual therapy in patients with COPD. N Engl J Med. 2018 May 3;378(18):1671-80.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29668352?tool=bestpractice.com
[78]Wedzicha JA, Banerji D, Chapman KR, et al; FLAME Investigators. Indacaterol-glycopyrronium versus salmeterol-fluticasone for COPD. N Engl J Med. 2016 Jun 9;374(23):2222-34.
https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1516385
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27181606?tool=bestpractice.com
სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა შესაძლოა განსაზღვრავდეს საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების ხანგრძლივ ბრონქოდილატატორებზე თანდართვის ეფექტურობას გამწვავებების პრევენციის კუთხით.[83]Pascoe S, Barnes N, Brusselle G, et al. Blood eosinophils and treatment response with triple and dual combination therapy in chronic obstructive pulmonary disease: analysis of the IMPACT trial. Lancet Respir Med. 2019 Sep;7(9):745-56.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31281061?tool=bestpractice.com
თუ სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა არის <100 უჯრედი/მიკროლიტრი, ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდების დამატებას აქვს მცირე ან საერთოდ არ აქვს ეფექტი, ხოლო მისი მაქსიმალური ეფექტი მჟღავნდება ეოზინოფილების >300 უჯრედი/მიკროლიტრი რაოდენობის დროს.[47]Bafadhel M, Peterson S, De Blas MA, et al. Predictors of exacerbation risk and response to budesonide in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a post-hoc analysis of three randomised trials. Lancet Respir Med. 2018 Feb;6(2):117-26.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29331313?tool=bestpractice.com
[56]Cazzola M, Rogliani P, Calzetta L, et al. Triple therapy versus single and dual long-acting bronchodilator therapy in COPD: a systematic review and meta-analysis. Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801586.
https://www.doi.org/10.1183/13993003.01586-2018
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30309975?tool=bestpractice.com
ეს ზღვრული მაჩვენებლები საორიენტაციოა ექიმისთვის, რათა განსაზღვროს მკურნალობის ამ რეჟიმის დანიშვნის სარგებელი.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ეოზინოფილების ნებისმიერი რაოდენობის შემთხვევაში, ყოფილი მწეველები მეტად რეაგირებენ კორტიკოსტეროიდებზე, ვიდრე აქტიური მწეველები.[83]Pascoe S, Barnes N, Brusselle G, et al. Blood eosinophils and treatment response with triple and dual combination therapy in chronic obstructive pulmonary disease: analysis of the IMPACT trial. Lancet Respir Med. 2019 Sep;7(9):745-56.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31281061?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ის დროს, როგორც აქტიური, ასევე ყოფილი მწეველებისთვის შეიძლება აღმოჩნდეს სასარგებლო ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდები ფილტვის ფუნქციის გაუმჯობესებისა და გამწვავებების სიხშირის შემცირების თვალსაზრისით, თუმცა ნაკლებეფექტურია აქტიური მწეველებისთვის ყოფილ მწეველებთან შედარებით.[53]Lipson DA, Barnhart F, Brealey N, et al. Once-daily single-inhaler triple versus dual therapy in patients with COPD. N Engl J Med. 2018 May 3;378(18):1671-80.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29668352?tool=bestpractice.com
[84]Sonnex K, Alleemudder H, Knaggs R. Impact of smoking status on the efficacy of inhaled corticosteroids in chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review. BMJ Open. 2020 Apr 15;10(4):e037509.
https://bmjopen.bmj.com/content/bmjopen/10/4/e037509.full.pdf
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32300001?tool=bestpractice.com
რამდენიმე კვლევის თანახმად, ფქოდ-ის დროს ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობის ფონზე იზრდება პნევმონიის რისკი.[85]Yang IA, Clarke MS, Sim EH, et al. Inhaled corticosteroids for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Jul 11;(7):CD002991.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002991.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22786484?tool=bestpractice.com
ეს რისკი მცირედით მეტია ფლუტიკაზონის შემთხვევაში, ბუდეზონიდთან შედარებით.[86]Suissa S, Patenaude V, Lapi F, et al. Inhaled corticosteroids in COPD and the risk of serious pneumonia. Thorax. 2013 Nov;68(11):1029-36.
https://thorax.bmj.com/content/68/11/1029.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24130228?tool=bestpractice.com
სისტემური მიმოხილვისა და მეტა-ანალიზის თანახმად, საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების ფონზე პნევმონიის რისკის მნიშვნელოვნად მატების მიუხედავად, პნევმონიის გამო სიკდილობა და ზოგადი სიკვდილობა მომატებული არ იყო რანდომიზებულ კონტროლირებულ კვლევებში და შემცირებულიც კი იყო ობზერვაციულ კვლევებში.[87]Festic E, Bansal V, Gupta E, et al. Association of inhaled corticosteroids with incident pneumonia and mortality in COPD patients; systematic review and meta-analysis. COPD. 2016 Jun;13(3):312-26.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4951104
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26645797?tool=bestpractice.com
ამგვარად, საჭიროა მკურნალობის დანიშვნის დროს ინდივიდუალური მიდგომა, რომლის მიხედვითაც შეფასდება პნევმონიის რისკს მკურნალობის სარგებლთან, გამწვავებების შემცირებასთან, შედარებით.[85]Yang IA, Clarke MS, Sim EH, et al. Inhaled corticosteroids for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Jul 11;(7):CD002991.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002991.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22786484?tool=bestpractice.com
[88]Welte T. Inhaled corticosteroids in COPD and the risk of pneumonia. Lancet. 2009 Aug 29;374(9691):668-70.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19716946?tool=bestpractice.com
[89]Kew KM, Seniukovich A. Inhaled steroids and risk of pneumonia for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Mar 10;(3):CD010115.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD010115.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24615270?tool=bestpractice.com
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმის გათვალისწინება,რომ ფქოდ-ის მქონე მოზრდილ პაციენტებში, რომლებიც მკურნალობენ ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდებით, იზრდება ტუბერკულოზისა და გრიპის რისკი.[90]Dong YH, Chang CH, Lin Wu FL, et al. Use of inhaled corticosteroids in patients with COPD and the risk of TB and influenza: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Chest. 2014 Jun;145(6):1286-97.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24504044?tool=bestpractice.com
საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები, რიგ შემთხვევებში, იწვევს ოროფარინგეულ კანდიდოზს და ხრინწიანობას.[85]Yang IA, Clarke MS, Sim EH, et al. Inhaled corticosteroids for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Jul 11;(7):CD002991.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002991.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22786484?tool=bestpractice.com
საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების დანიშვნის წინ, ექიმმა უნდა აწონ-დაწონოს პრეპარატის რისკები და სარგებელი პაციენტთან ერთად.[3]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. July 2019 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng115
ფქოდ-ის გამწვავებების გამო ჰოსპიტალიზაციის ანამნეზი, ორი ან მეტი საშუალო სიმძიმის გამწვავება წელიწადში რეგულარული, ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორების მიღების მიუხედავად, სისხლში ეოზინოფილები ≥300 უჯრედი/მიკროლიტრზე, და/ან გადატანილი ან თანმხლები ასთმა მიუთითებს საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდის დაწყების საჭიროებაზე.[91]Agusti A, Fabbri LM, Singh D, et al. Inhaled corticosteroids in COPD: friend or foe? Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801219.
https://www.doi.org/10.1183/13993003.01219-2018
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30190269?tool=bestpractice.com
საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების საწინააღმდეგო ფაქტორებია: პნევმონიის განმეორებითი ეპიზოდები, სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა <100 უჯრედი/მიკროლიტრი და/ან მიკობაქტერიული ინფქეციის ანამნეზი.[91]Agusti A, Fabbri LM, Singh D, et al. Inhaled corticosteroids in COPD: friend or foe? Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801219.
https://www.doi.org/10.1183/13993003.01219-2018
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30190269?tool=bestpractice.com
ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდების გამოყენება გასათვალისწინებელია ფქოდ-ის მქონე პაციენებში, რომელთაც წელიწადში აღენიშნებათ სულ მცირე ერთი საშუალო სიმძიმის გამწვავება, მიუხედავად იმისა, იღებენ თუ არა ისინი ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორებს და/ან არის თუ არა პერიფერიული ეოზინოფილების რაოდენობა 100-300 უჯრედი/მიკროლიტრის ფარგლებში.[91]Agusti A, Fabbri LM, Singh D, et al. Inhaled corticosteroids in COPD: friend or foe? Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801219.
https://www.doi.org/10.1183/13993003.01219-2018
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30190269?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ით დაავადებულ პაციენტებში პერორული კორტიკოსტეროიდების ხანგრძლივი გამოყენება რეკომენდებული არ არის.[58]Nici L, Mammen MJ, Charbek E, et al. Pharmacologic management of chronic obstructive pulmonary disease. an official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 May 1;201(9):e56-e69.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.202003-0625ST
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32283960?tool=bestpractice.com
დაავადების მძიმე ფორმის დროს პაციენტთა ნაწილს არ შეუძლია მკურნალობის სრულად შეწყვეტა, გამწვავების დროს პერორული კორტიკოსტეროიდების მიღების შემდეგ. ასეთ შემთხვევაში საჭიროა დოზის რაც შეიძლება დაბალი დონის შენარჩუნება და ოსტეოპოროზის პროფილაქტიკაზე ფიქრი.[3]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. July 2019 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng115
ბრონქოდილატატორების და კორტიკოსტეროიდების კომბინაცია
ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორების და საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების კომბინაცია შეიძლება გამოვიყენოთ იმ პაციენტებში, რომელთაც ორივე ეს პრეპარატი სჭირდებათ.
[
]
What are the effects of long‐acting inhaled therapies for adults with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2364/fullსწორი პასუხის ჩვენება ასეთი მიდგომა ზოგჯერ მოსახერხებელია და გვეხმარება ზოგიერთი პაციენტის დაყოლიებაში. ამ კლასში პრეპარატების არჩევა ხელმისაწვდომობას და ინდივიდუალურ დამყოლობას ეფუძნება.[92]Tricco AC, Strifler L, Veroniki AA, et al. Comparative safety and effectiveness of long-acting inhaled agents for treating chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and network meta-analysis. BMJ Open. 2015 Oct 26;5(10):e009183.
https://bmjopen.bmj.com/content/5/10/e009183.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26503392?tool=bestpractice.com
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-აგონისტების და საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების კომბინაცია უპირატესია, ამ პრეპარატების ცალკე გამოყენებასთან შედარებით.[93]Nannini LJ, Lasserson TJ, Poole P. Combined corticosteroid and long-acting beta(2)-agonist in one inhaler versus long-acting beta(2)-agonists for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Sep 12;(9):CD006829.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD006829.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22972099?tool=bestpractice.com
[94]Nannini LJ, Poole P, Milan SJ, et al. Combined corticosteroid and long-acting beta(2)-agonist in one inhaler versus inhaled corticosteroids alone for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Aug 30;(8):CD006826.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD006826.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23990350?tool=bestpractice.com
[
]
In people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD), what are the effects of combined corticosteroid and long-acting beta-agonist (LABA) in one inhaler versus LABA alone?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.56/fullსწორი პასუხის ჩვენება კომბინაცია შეიძლება სხვადახვა ინჰალატორით ან ერთი კობინირებუი ინჰალატორით.
მრავალი კვლევის მიხედვით, რეკომენდებულია სამმაგი თერაპია ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდებით, რადგან აღნიშნული უპირატესია ერთმაგ ან ორმაგ თერაპიასთან შედარებით ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის ან ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდების კომბინაციებში, საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის გამწვავებების და ჰოსპიტალიზაციის სიხშირის შემცირების თვალსაზრისით.[49]Singh D, Papi A, Corradi M, et al. Single inhaler triple therapy versus inhaled corticosteroid plus long-acting β2-agonist therapy for chronic obstructive pulmonary disease (TRILOGY): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2016 Sep 3;388(10048):963-73.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27598678?tool=bestpractice.com
[50]Vestbo J, Papi A, Corradi M, et al. Single inhaler extrafine triple therapy versus long-acting muscarinic antagonist therapy for chronic obstructive pulmonary disease (TRINITY): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2017 May 13;389(10082):1919-29.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28385353?tool=bestpractice.com
[51]Papi A, Vestbo J, Fabbri L, et al. Extrafine inhaled triple therapy versus dual bronchodilator therapy in chronic obstructive pulmonary disease (TRIBUTE): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2018 Mar 17;391(10125):1076-84.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29429593?tool=bestpractice.com
[52]Lipson DA, Barnacle H, Birk R, et al. FULFIL Trial: once-daily triple therapy for patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2017 Aug 15;196(4):438-46.
https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201703-0449OC
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28375647?tool=bestpractice.com
[53]Lipson DA, Barnhart F, Brealey N, et al. Once-daily single-inhaler triple versus dual therapy in patients with COPD. N Engl J Med. 2018 May 3;378(18):1671-80.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29668352?tool=bestpractice.com
[54]Rojas-Reyes MX, García Morales OM, Dennis RJ, et al. Combination inhaled steroid and long-acting beta₂-agonist in addition to tiotropium versus tiotropium or combination alone for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Jun 6;(6):CD008532.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD008532.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27271056?tool=bestpractice.com
[55]Lai CC, Chen CH, Lin CYH, et al. The effects of single inhaler triple therapy vs single inhaler dual therapy or separate triple therapy for the management of chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2019;14:1539-48.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31371939?tool=bestpractice.com
[56]Cazzola M, Rogliani P, Calzetta L, et al. Triple therapy versus single and dual long-acting bronchodilator therapy in COPD: a systematic review and meta-analysis. Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801586.
https://www.doi.org/10.1183/13993003.01586-2018
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30309975?tool=bestpractice.com
[57]Rabe KF, Martinez FJ, Ferguson GT, et al. Triple inhaled therapy at two glucocorticoid doses in moderate-to-very-severe COPD. N Engl J Med. 2020 Jul 2;383(1):35-48.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32579807?tool=bestpractice.com
ფქოდის გამწვავების შემდეგ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების გამოყენებისას ეცემა ფილტვის ფუნქციის დაქვეითების ტემპი მსუბუქი და საშუალო ფორმების და სისხლში ეოზინოფილების მომატებული რაოდენობის მქონე პირებში.[95]Kerkhof M, Voorham J, Dorinsky P, et al. Association between COPD exacerbations and lung function decline during maintenance therapy. Thorax. 2020 Sep;75(9):744-53.
https://www.doi.org/10.1136/thoraxjnl-2019-214457
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32532852?tool=bestpractice.com
ერთ-ერთი რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევის თანახმად, იმ პაციენტებთან შედარებით, რომლებიც იღებენ უმეკლიდინიუმს/ვილანტეროლს, ფლუტიკაზონის ფუროატი/უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლის მიმღებ პაციენტებში, რომელთაც უკანასკნელი ერთი წლის განმავლობაში განუვითარდათ სულ მცირე ერთი გამწვავება და მათი ფორსირებული ამოსუნთქვის სიჩქარე 1 წამში არის <50%, გამოვლინდა ნებისმიერი მიზეზით სიკვდილობის მეტად შემცირება. ფქოდ-ის მსუბუქი ფორმის მქონე პაციენტებში, რომელთაც უკანასკნელი წლის განმავლობაში აღნიშნებოდათ სულ მცირე ორი საშუალო სიმძიმის ან ერთი მძიმე გამწვავების გამოვლინდა ნებისმიერი მიზეზით სიკვდილობის დაქვეითება ფლუტიკაზონის ფუროატი/უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლის მიღების შედეგად, უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლის მიმღებ პირებთან შედარებით.[96]Lipson DA, Crim C, Criner GJ, et al. Reduction in all-cause mortality with fluticasone furoate/umeclidinium/vilanterol in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Jun 15;201(12):1508-16.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.201911-2207OC
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32162970?tool=bestpractice.com
ერთ-ერთ სხვა რანდომიზებულ კვლვევაშიც, სამმაგი თერაპიის მიმღებ ჯგუფში (ბუდესონიდი/გლიკოპირონიუმი/ფორმოტეროლი), დაფიქსირდა მსგავსი შედეგები სიკვდილობის თვალსაზრისით, თუმცა იყენებდნენ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდის უფრო მაღალ დოზას.[57]Rabe KF, Martinez FJ, Ferguson GT, et al. Triple inhaled therapy at two glucocorticoid doses in moderate-to-very-severe COPD. N Engl J Med. 2020 Jul 2;383(1):35-48.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32579807?tool=bestpractice.com
იმავე კვლევაში აღმოჩნდა, რომ ბუდეზონიდის დოზის გაზრდა სამმაგი თერაპიის ფარგლებში არ ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს სტანდარტული დოზის სამმაგ თერაპიასთნ შედარებით.[57]Rabe KF, Martinez FJ, Ferguson GT, et al. Triple inhaled therapy at two glucocorticoid doses in moderate-to-very-severe COPD. N Engl J Med. 2020 Jul 2;383(1):35-48.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32579807?tool=bestpractice.com
ორივე კვლევის ფარგლებში, სიკვდილობის კუთხით არ აღმოჩნდა განსხვავება ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებით ორმაგ თერაპიასთნ შედარებით.[57]Rabe KF, Martinez FJ, Ferguson GT, et al. Triple inhaled therapy at two glucocorticoid doses in moderate-to-very-severe COPD. N Engl J Med. 2020 Jul 2;383(1):35-48.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32579807?tool=bestpractice.com
[96]Lipson DA, Crim C, Criner GJ, et al. Reduction in all-cause mortality with fluticasone furoate/umeclidinium/vilanterol in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Jun 15;201(12):1508-16.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.201911-2207OC
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32162970?tool=bestpractice.com
შეგროვდა მონაცემები სამმაგი თერაპიის შემსწავლელი სამი სხვადასხვა კვლევისა, რომლებშიც ჩართულები იყვნენ ფქოდ-დიაგნოსტირებული პაციენტები, რომელთაც ჰქონდათ ჰაერის დინების მძიმე შეზღუდვის და გამწვავებების ანამნეზი. აღმოჩნდა, რომ სამმაგ თერაპიას არ აქვს სიკვდილობის შემცირების მხრივ მნიშვნელოვანი ეფექტი, საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების გარეშე მიმდინარე მკურნალობებთან შედარებით.[97]Vestbo J, Fabbri L, Papi A, et al. Inhaled corticosteroid containing combinations and mortality in COPD. Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801230.
https://www.doi.org/10.1183/13993003.01230-2018
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30209195?tool=bestpractice.com
სამმაგი თერაპიის დანიშვნამდე კლინიცისტებმა უნდა შეაფასონ, ხომ არ იწვევს სხვა ფიზიკური ან მენტალური მდგომარეობა სიმპტომებს. დიდი ბრიტანეტის გაიდლაინებით, ყოველდღიური სიმპტომების გამო სამმაგი თერაპიის დანიშვნის შემდეგ, რეკომენდებულია 3 თვის თავზე პაციენტის შეფასება. თუ სიმპტომები არ უმჯობესდება, მკურნალობა უნდა შეიცვალოს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის და მუსკარინული ანტაგონისტის რეჟიმით.[3]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. July 2019 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng115
თუ უკანასკნელი წლის განმავლობაში პაციენტს არ ჰქონია გამწვავებები, შესაძლებელია საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების შეჩერება.[58]Nici L, Mammen MJ, Charbek E, et al. Pharmacologic management of chronic obstructive pulmonary disease. an official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 May 1;201(9):e56-e69.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.202003-0625ST
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32283960?tool=bestpractice.com
ფოსფოდიესთერაზა-4-ის ინჰიბიტორი
როფლუმილასტი არის პერორული ფოსფოდიესთერაზა-4-ის ინჰიბიტორი, რომელიც აინჰიბირებს ციკლურ ადენოზინ მონოფოსფატს (cAMP). მისი გამოყენება შეიძლება განვიხილოთ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ მოსალოდნელი FEV1 <50%, ქრონიკული ბრონქიტი და იღებენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებს, განსაკუთრეიბთ თუ უკანასკნელი წლის განმავლობაში დაფიქსირდა გამწვავების მიზეზით სულ მცირე 1 ჰოსპიტალიზაციის შემთხვევა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
როფლუმილასტის გამოყენება აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციასა და დიდი ალბათობით ამცირებს გამწვავებების რიცხვს. თუმცა, მცირედ ეფექტი აქვს სიცოცხლის ხარისხსა და სიმპტომებზე.[98]Janjua S, Fortescue R, Poole P. Phosphodiesterase-4 inhibitors for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2020 May 1;5:CD002309.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD002309.pub6
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32356609?tool=bestpractice.com
ანტიბიოტიკები
გამწვავების რისკის შესამცირებლად შეიძლება გავითვალისწინოთ პროფილაქტიკური ანტიბიოტიკები, მაგ. მაკროლიდები, განსაკუთრებით ხშირი გამწვავებების დროს, რომლებიც რეზისტენტულია სტანდარტული თერაპიის მიმართ.[99]Simoens S, Laekeman G, Decramer M. Preventing COPD exacerbations with macrolides: a review and budget impact analysis. Respir Med. 2013 May;107(5):637-48.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23352223?tool=bestpractice.com
[100]Lee JS, Park DA, Hong Y, et al. Systematic review and meta-analysis of prophylactic antibiotics in COPD and/or chronic bronchitis. Int J Tuberc Lung Dis. 2013 Feb;17(2):153-62.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23317949?tool=bestpractice.com
[101]Uzun S, Djamin RS, Kluytmans JA, et al. Azithromycin maintenance treatment in patients with frequent exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease (COLUMBUS): a randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Lancet Respir Med. 2014 May;2(5):361-8.
https://www.doi.org/10.1016/S2213-2600(14)70019-0
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24746000?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ის მქონე პაციენტებში პროფილაქტიკური მაკროლიდური ანტიბიოტიკები ამცირებs გამწვავებების სიხშირეს, თუმცა აზითრომიცინის ხანგრძლივი გამოყენება იწვევს სმენის მძიმე დაქვეითებას, რაც, ხშირად შექცევად ხასიათისაა.[102]Herath SC, Normansell R, Maisey S, et al. Prophylactic antibiotic therapy for chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2018 Oct 30;10:CD009764.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD009764.pub3
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30376188?tool=bestpractice.com
[
]
What are the effects of prophylactic antibiotics for people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2431/fullსწორი პასუხის ჩვენება არ არსებობს მტკიცებულებები აზითრომიცინით მკურნალობის ეფექტიანობის შესახებ 1 წელზე ხანგრძლივად.
მიიჩნევა, რომ აზითრომიცინი ყველაზე მეტად ეფექტურია გამწვავების პრევენციის თვალსაზრისით და ხასიათდება მეტი ეფექტურობით ხანდაზმულ პაციენტებში, ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის კლასიფიკაციით მსუბუქი სტადიების დროს. აქტიურ მწეველებში მკურნალობის სარგებლის მტკიცებულებები მცირეა.[103]Han MK, Tayob N, Murray S, et al. Predictors of chronic obstructive pulmonary disease exacerbation reduction in response to daily azithromycin therapy. Am J Respir Crit Care Med. 2014;189:1503-1508.
http://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201402-0207OC#.V9weczUpW9Y
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24779680?tool=bestpractice.com
აზითრომიცინი ზრდის მაკროლიდის მიმართ რეზისტენტული მიკროორგანიზმების კოლონიზაციის რისკს და არ უნდა დაინიშნოს პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ სმენის დაქვეითბა, ტაქიკარდია მოსვენებულ მდგომარეობაში ან QTc ინტერვალის პროლონგირების მკაფიო რისკი.[104]Albert RK, Connett J, Bailey WC, et al. Azithromycin for prevention of exacerbations of COPD. N Engl J Med. 2011;365:689-698.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21864166?tool=bestpractice.com
დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინების რეკომენდაციით, პროფილაქტიკური აზითრომიცინი უნდა განვიხილოთ პაციენტებში, რომელთაც ყოველწლიურად აღნიშნებათ კორტიკოსტეროიდული თერაპიის ჩვენებით მიმდინარე სამზე მეტი გამწვავება ან სულ მცირე 1 გამწვავება, რომელსაც დასჭირდა ჰოსპიტალიზაცია.[105]Smith D, Du Rand I, Addy CL, et al. British Thoracic Society guideline for the use of long-term macrolides in adults with respiratory disease. Thorax. 2020 May;75(5):370-404.
https://www.doi.org/10.1136/thoraxjnl-2019-213929
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32303621?tool=bestpractice.com
პროფილაქტიკური ანტიბიოტიკების დაწყებამდე საჭიროა ბაზისური ელექტროკარდიოგრამის და ღვიძლის ფუნქციური ტესტების ჩატარება. ნახველის ნიმუში უნდა აიღოთ კულტივირებისთვის და სენსიტიურობის ანალიზისთვის (მოიცავს ტუბერკულოზზე ტესტირებას), პაციენტის ნახველის ამოღების უნარი უნდა გაუმჯობესდეს და ბრონქოექტაზი უნდა გამოირიცხოს კომპიუტერული ტომოგრაფიით.[3]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. July 2019 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng115
[105]Smith D, Du Rand I, Addy CL, et al. British Thoracic Society guideline for the use of long-term macrolides in adults with respiratory disease. Thorax. 2020 May;75(5):370-404.
https://www.doi.org/10.1136/thoraxjnl-2019-213929
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32303621?tool=bestpractice.com
ეკგ და ღვიძლის ტესტები უნდა ჩატარდეს მკურნალობიდან 1 თვის შემდეგ. ფქოდ-ის მქონე პაციენტებში 12-13 კვირის განმავლობაში ფთორქინოლონებით, ტეტრაციკლინებით და მაკროლიდებით მკურნალობის პირისპირ შედარების შედეგად არ გამოვლენილა განსხვავება ეფექტურობის თუ უსაფრთხოების მხრივ ანტიბიოტიკების ამ კლასებს შორის, თუმცა, შეტანილი კვლევების შენარჩევის ზომები იყო მცირე, ხოლო თავად კვლევები ხანმოკლე; ამ სფეროში საჭიროა დამატებითი კვლევები.[106]Threapleton CJ, Janjua S, Fortescue R, et al. Head-to-head oral prophylactic antibiotic therapy for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 May 24;5:CD013024.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD013024.pub2
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31125127?tool=bestpractice.com
პროფილაქტიკური ანტიბიოტიკოთერაპია უნდა გადაიხედოს მე-6 და მე-12 თვეებზე, რათა განისაზღვროს სარგებელი გამწვავებების სიხშირის კუთხით.[105]Smith D, Du Rand I, Addy CL, et al. British Thoracic Society guideline for the use of long-term macrolides in adults with respiratory disease. Thorax. 2020 May;75(5):370-404.
https://www.doi.org/10.1136/thoraxjnl-2019-213929
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32303621?tool=bestpractice.com
თუ ანტიბიოტიკოთერაპია არაეფექტურია, უნდა შეწყდეს.
მეთილქსანტინები
თეოფილინი (მეთილქსანტინური აგენტი) არის ბრონქოდილატატორი, რომელიც ზრდის ციკლურ ადენოზინ მონოფოსფატს, რაც თავის მხრივ იწვევს სასუნთქი გლუვი კუნთების მოდუნებას. ის ფართოდ არ გამოიყენება, რადგან ახასიათებს ლიმიტირებული თერაპიული ეფექტი, მაღალი რისკი და ხშირად სხვა პრეპარატებთან ურთიერთქმედება. თეოფილინი ნაჩვენებია პერსისტენტული სმპტომების არსებობის დროს, როდესაც ინჰალაციური თერაპია არ არის საკმარისი ობსტრუქციის მოხსნისთვის. ფქოდ-ის საშუალო და მძიმე ხარისხის დროს, თეოფილინის ეფექტები ფილტვის ფუნქციაზე მინიმალურია.[107]Ram FS, Jones PW, Castro AA, et al. Oral theophylline for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2002;(4):CD003902.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12519617?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის რეკომენდაციით, თეოფილინი მხოლოდ იმ შემთხვევაში უნდა გამოიყენებოდეს, როდესაც ბრონქოდილატატორები ხელმიმსაწვდომი არ არის ან ზედმეტად ძვირადღირებულია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ექიმების მხრიდან თეოფილინი ინიშნება მაშინ, როდესაც ამოწურულია ინჰალაციური თერაპიის ყველა ვარიანტი.
პაციენტების განათლება და დამოუკიდებელი მართვა
ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ არ არსებობს მედიკამენტი, რომელსაც შეუძლია შეცვალოს ფილტვის ფუნქციური რეგრესი ხანგრძლივ პერსპექტივაში და რომ ფარმაკოთერაპიის მიზანს წარმოადგენს სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია.
Cochrane-ის ერთი მიმოხილვის თანახმად, პაციენტის თვითაქტივობები, მაგ. სამოქმედო გეგმის ქონა ფქოდ-ის გამწვავებებისათვის, დაკავშირებულია სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესებასთან და ჰოსპიტალიზაცის ნაკლებ სიხშირესთან რესპირატორული პრობლემების გამო. ექსპლორაციული ანალიზით გამოირკვა, რომ რესპირატორული სიკვდილობის სიხშირე მცირედ უფრო მაღალია დამოუკიდებელი მართვის დროს, ვიდრე სტანდარტულ შემთხვევაში, თუმცა საერთო სიკვდილობის მატება არ აღინიშნა.[108]Lenferink A, Brusse-Keizer M, van der Valk PD, et al. Self-management interventions including action plans for exacerbations versus usual care in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Aug 4;(8):CD011682.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD011682.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28777450?tool=bestpractice.com
რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევით ვლინდება, რომ ფქოდ-ის გამწვავებების მქონე პაციენტებში, რომლებიც უკანასკნელ პერიოდში გაწერეს კლინიკიდან, საკუთარი თავის მართვის 3-თვიანი პროგრამა ზრდის ფქოდ-თან დაკავშირებული ჰოსპიტალზიაციის და გადაუდებელ სამედიცინო დახმარებაში ვიზიტების სიხშირეს 6 თვეზე ხანგრძლივი დროის განმავლობაში.[109]Aboumatar H, Naqibuddin M, Chung S, et al. Effect of a hospital-initiated program combining transitional care and long-term self-management support on outcomes of patients hospitalized with chronic obstructive pulmonary disease: a randomized clinical trial. JAMA. 2019 Oct 8;322(14):1371-80.
https://www.doi.org/10.1001/jama.2019.11982
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31593271?tool=bestpractice.com
თვითმართვის გეგმა უნდა შეიცავდეს პერსონალიზებულ რეკომენდაციებს შემდგომ მოვლენებზე: სუნთვის უკმარისობა და სტრესის მართვის ტექნიკა, ენერგიის დაზოგვა, დამამძიმებელი ფაქტორების თავიდან არიდება, სიმპტომების მონიტორინგი, გაუარესებადი სიმპტომების მართვა და გამწვავების შემთხვევაში საკონტაქტო ინფორმაციის გამოყენება.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
პაციენტების თვითმართვაში დახმარების გაწევა უნდა ეხებოდეს ფსიქოსოციალურ პრობლემებსა და პაციენტების პირად რწმენას ფქოდ-ის და მისი მართვის შესახებ. ბევრი პაციენტი აღნიშნავს, რომ დაკარგა და შეიზღუდა მათი ცხოვრების წესი და სოციალური ურთიერთობები ფქოდ– ს დიაგნოზის შემდეგ. შფოთვის, დეპრესიისა და ბრაზის სიმპტომები ხშირია.[110]Russell S, Ogunbayo OJ, Newham JJ, et al. Qualitative systematic review of barriers and facilitators to self-management of chronic obstructive pulmonary disease: views of patients and healthcare professionals. NPJ Prim Care Respir Med. 2018 Jan 17;28(1):2.
https://www.doi.org/10.1038/s41533-017-0069-z
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29343739?tool=bestpractice.com
სისტემური მიმოხილვის შედეგად, ცნობიერების ამაღლებასთან და ჩაურევლობასთან შედარებით, ქცევით თერაპიაზე დაფუძნებულმა ფსიქოლოგიურმა მკურნალობამ მცირე სარგებელი აჩვენა დეპრესიის სიმპტომების შემსუბუქების კუთხით, თუმცა, მტკიცებულებების შეზღუდვას წარმოადგენდა ჰეტეროგენურობა კვლევებს შორის და ორმაგი ბრმა დიზაინის გამართვა.[111]Pollok J, van Agteren JE, Esterman AJ, et al. Psychological therapies for the treatment of depression in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Mar 6;3:CD012347.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD012347.pub2
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30838649?tool=bestpractice.com
ერთი რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევით აღმოჩნდა, რომ ტელეფონით დახმარება და ქცევითი ცვლილებების ხარდაჭერა მსუბუქი ფქოდ-ის დროს პირველად ჯანდაცვაში იწვევს დამოუკიდებელი აქტივობების გაუმჯობესებას, მაგრამ სიცოცხლის ხარისხზე გავლენა არ აქვს.[112]Jolly K, Sidhu MS, Hewitt CA, et al. Self management of patients with mild COPD in primary care: randomised controlled trial. BMJ. 2018 Jun 13;361:k2241.
https://www.bmj.com/content/361/bmj.k2241.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29899047?tool=bestpractice.com
მეტა-ანალიზით გამოვლინდა, რომ ჯანმრთელობის შესახებ სწავლება, რომელიც მოიცავდა მიზნების დასახვას, სამოტივაციო ინტერვიუებსა და ფქოდ-თან დაკავშირებულ ცნობიერების ამაღლებას, მნიშვნელოვნად აუმჯობესებდა სიცოცხლის ხარისხს და ამცირებდა ფქოდ-ის გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის სიხშირეს, თუმცა არ აქვეითებდა ნებისმიერი მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის რაოდენობას.[113]Long H, Howells K, Peters S, et al. Does health coaching improve health-related quality of life and reduce hospital admissions in people with chronic obstructive pulmonary disease? A systematic review and meta-analysis. Br J Health Psychol. 2019 Sep;24(3):515-46.
https://www.doi.org/10.1111/bjhp.12366
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31033121?tool=bestpractice.com
საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს უნდა მიეცეთ ინსტრუქციები საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესახებ. პაციენტთა უმრავლესობა ინჰალატორის გამოყენებისას სულ მცირე ერთ შეცდომას უშვებს, ხოლო ინჰალატორის არასწორი გამოყენება დაკავშირებულია დაავადების არასასურველი კონტროლის ხარისხთან.[114]Cho-Reyes S, Celli BR, Dembek C, et al. Inhalation technique errors with metered-dose inhalers among patients with obstructive lung diseases: a systematic review and meta-analysis of US Studies. Chronic Obstr Pulm Dis. 2019 Jul 24;6(3):267-80.
https://www.doi.org/10.15326/jcopdf.6.3.2018.0168
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31342732?tool=bestpractice.com
[115]Melani AS, Bonavia M, Cilenti V, et al. Inhaler mishandling remains common in real life and is associated with reduced disease control. Respir Med. 2011 Jun;105(6):930-8.
https://www.doi.org/10.1016/j.rmed.2011.01.005
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21367593?tool=bestpractice.com
ინჰალატორის არასწორი გამოყენება უფრო ხშირია როცა პაციენტი იყენებს სხვადასხვა მოწყობილობას ან არასდროს უსწავლებიათ ინჰალატორის მოხმარება.[116]Rootmensen GN, van Keimpema AR, Jansen HM, et al. Predictors of incorrect inhalation technique in patients with asthma or COPD: a study using a validated videotaped scoring method. J Aerosol Med Pulm Drug Deliv. 2010 Oct;23(5):323-8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20804428?tool=bestpractice.com
კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის მოხმარების ჩვენება, მოწყობილობის შერჩევა და გადახედვა აუმჯობესებს ინჰალატორის მოხმარების ტექნიკას.[117]Price D, Keininger DL, Viswanad B, et al. Factors associated with appropriate inhaler use in patients with COPD - lessons from the REAL survey. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018;13:695-702.
https://www.doi.org/10.2147/COPD.S149404
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29520137?tool=bestpractice.com
ინჰალატორის სწორად მოხმარების დემონსტრირება საჩვენებელი მოწყობილობით შეიძლება ყველაზე ეფექტური იყოს ≥65 წლის პაციენტებში.[118]Maricoto T, Monteiro L, Gama JMR, et al. Inhaler technique education and exacerbation risk in older adults with asthma or chronic obstructive pulmonary disease: a meta-analysis. J Am Geriatr Soc. 2019 Jan;67(1):57-66.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30291745?tool=bestpractice.com
პაციენტებს უნდა უთხრათ მოიტანონ ინჰალატორები კლინიკაში, რათა შეაფასოთ რამდენად სწორად იყენებენ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ფარმაცევტის მიერ ჩატარებული ინტერვენციები და ტრენინგი ეხმარება ფქოდ-ის მქონე პაციენტს ინჰალატორის გამოყენებაში.[119]Jia X, Zhou S, Luo D, et al. Effect of pharmacist-led interventions on medication adherence and inhalation technique in adult patients with asthma or COPD: a systematic review and meta-analysis. J Clin Pharm Ther. 2020 Oct;45(5):904-17.
https://www.doi.org/10.1111/jcpt.13126
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32107837?tool=bestpractice.com
[120]Willard-Grace R, Chirinos C, Wolf J, et al. Lay health coaching to increase appropriate inhaler use in COPD: a randomized controlled trial. Ann Fam Med. 2020 Jan;18(1):5-14.
https://www.doi.org/10.1370/afm.2461
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31937527?tool=bestpractice.com
მეტრირებული დოზის ინჰალატორი
მეტრირებული დოზის ინჰალატორი და სპეისერი
მშრალი ფხვნილის ინჰალატორები
ნაზი აეროზოლის ინჰალატორი
COPD-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის რეკომენდებულია ფიზიკური აქტიობა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ერთი სისტემური მიმოხილვისა და რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევების მეტა-ანალიზის თანახმად, ვარჯიშით შესაძლებელია ფქოდ-ის დროს ფიზიკური აქტივობის გაუმჯობესება, ხოლო ვარჯიშის კონსულტაციებით კიდევ უფრო ეფექტურია შედეგი.[121]Lahham A, McDonald CF, Holland AE. Exercise training alone or with the addition of activity counseling improves physical activity levels in COPD: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2016 Dec 8;11:3121-36.
https://www.dovepress.com/exercise-training-alone-or-with-the-addition-of-activity-counseling-im-peer-reviewed-fulltext-article-COPD
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27994451?tool=bestpractice.com
კიდევ ერთი სისტემური მიმოხილვისა და მეტა-ანალიზის თანახმად, აღმოჩნდა, რომ აერობული ვარჯიშისა და ძალისმიერი ვარჯიშის კომბინაცია უფრო ეფექტურია, ვიდრე მხოლოდ ძალისმიერი, გამძლეობის ვარჯიშები. შედეგები შეფასდა 6 წუთით სიარულისას დაფარული მანძილით.[122]Vooijs M, Siemonsma PC, Heus I, et al. Therapeutic validity and effectiveness of supervised physical exercise training on exercise capacity in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. Clin Rehabil. 2016 Nov;30(11):1037-48.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26451006?tool=bestpractice.com
კოქრენის მიმოხილვის თანახმად, ფიზიკური აქტივობის შესახებ კონსულტაციის, ვარჯიშის და ფქოდ-ის ფარმაკოლოგიური მართვის შედეგად უმჯობესდება ფიზიკური აქტივობა; თუმცა, მტკიცებულება მწირია. ავტორების კომენტარის თანახმად, ხარისხის შეფასება რთული იყო მეთოდოლოგიური დეტალების სიმწირის გამო. ჩარევები სხვადასხვაგვარია და, როგორც წესი, ერთეული კვლევებით ფასდება.[123]Burge AT, Cox NS, Abramson MJ, et al. Interventions for promoting physical activity in people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2020 Apr 16;4:CD012626.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD012626.pub2
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32297320?tool=bestpractice.com
ფიზიკური აქტივობის გასაუმჯობესებლად ჩარევის ოპტიმალური დრო, ხანგრძლივობა და მოდელი ჯერ კიდევ გაურკვეველია. მეტა-ანალიზების თანახმად, იოგა და ქიგონგი აუმჯობესებს ვარჯიშის შესაძლებლობას და ფილტვის ფუნქციას ფქოდ-ის მქონე პაციენტებში.[124]Cramer H, Haller H, Klose P, et al. The risks and benefits of yoga for patients with chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. Clin Rehabil. 2019 Dec;33(12):1847-62.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31353959?tool=bestpractice.com
[125]Tong H, Liu Y, Zhu Y, et al. The therapeutic effects of qigong in patients with chronic obstructive pulmonary disease in the stable stage: a meta-analysis. BMC Complement Altern Med. 2019 Sep 4;19(1):239.
https://www.doi.org/10.1186/s12906-019-2639-9
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31484521?tool=bestpractice.com
მოწევის შეწყვეტა და ვაქცინაცია
მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მიეცეთ მითითება, რომ აირიდონ თავიდან თამბაქოს კვამლით, ოკუპაციური ან ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[3]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. July 2019 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng115
მოწევის შეწყვეტა მნიშვნელოვნად ამცირებს ფქოდ-ის პროგრესირების მაჩვენებელსა და მალიგნიზაციის რისკს. ის ასევე ამცირებს კორონარული და ცერებროვასკულური დაავადებების რისკს. ფქოდ-ის დროს სხვადასხვა თერაპიულ საშუალებებს შორის გადარჩენადობის გაუმჯობესებაზე მხოლოდ ორი ფაქტორი მოქმედებს: მოწევის შეწყვეტა და ხელოვნური ჟანგბადით მომარაგება.
მოწევის შეწყვეტის პროგრამა მოიცავს კონსულტაციებს, მედიკამენტების გამოყენებას და ჯგუფურ შეხვედრებს.[126]Gonzales D, Rennard SI, Nides M, et al; Varenicline Phase 3 Study Group. Varenicline, an alpha4beta2 nicotinic acetylcholine receptor partial agonist, vs sustained-release bupropion and placebo for smoking cessation: a randomized controlled trial. JAMA. 2006 Jul 5;296(1):47-55.
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/211000
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16820546?tool=bestpractice.com
ზოგიერთი პაციენტი საჭიროებს ხშირ მიმართვას წარმათების მიღწევამდე. მოწევის შეწყვეტის პროგრამას, რომელიც მოიცავს ფარმაკოთერაპიასა და ინტენსიურ კონსულტაციებს,COPD-ის შემთხვევაში აქვს წარმატების მეტი შანსი და არის ხარჯთეფექტური, ცხოვრების ხარისხზე ორიენტირებულ ყოველწლიურ ხარჯთან მიმართებაში.[127]Hoogendoorn M, Feenstra TL, Hoogenveen RT, et al. Long-term effectiveness and cost-effectiveness of smoking cessation interventions in patients with COPD. Thorax. 2010 Aug;65(8):711-8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20685746?tool=bestpractice.com
[128]Warnier MJ, van Riet EE, Rutten FH, et al. Smoking cessation strategies in patients with COPD. Eur Respir J. 2013 Mar;41(3):727-34.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22936706?tool=bestpractice.com
[129]van Eerd EA, van der Meer RM, van Schayck OC, et al. Smoking cessation for people with chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Aug 20;(8):CD010744.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD010744.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27545342?tool=bestpractice.com
გაურკვეველია ელექტრონული სიგარეტის, როგორც მოწევის შეწყვეტის საშუალების, ეფექტურობა და უსაფრთხოება.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
სამოტივაციო ინტერვიუების მიმოხილვა
სამოტივაციო ინტერვიუ: მოწევის შეწყვეტა ნაწილი 1
სამოტივაციო ინტერვიუ: მოწევის შეწყვეტა ნაწილი 2
პაციენტი უნდა აიცრას გრიპის ვირუსისა და Streptococcus pneumoniae-ს წინააღმდეგ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[130]Walters JA, Tang JN, Poole P, et al. Pneumococcal vaccines for preventing pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jan 24;(1):CD001390.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001390.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28116747?tool=bestpractice.com
გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია ასოცირდება COPD-ის ცხელებით მიმდინარე გამწვავებასთან.[130]Walters JA, Tang JN, Poole P, et al. Pneumococcal vaccines for preventing pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jan 24;(1):CD001390.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001390.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28116747?tool=bestpractice.com
[131]Kopsaftis Z, Wood-Baker R, Poole P. Influenza vaccine for chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2018 Jun 26;(6):CD002733.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002733.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29943802?tool=bestpractice.com
[
]
What are the effects of influenza vaccine in people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2235/fullსწორი პასუხის ჩვენება აშშ დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების რეკომენდაციით მოწოდებულია პნევმოკოკის 23-ვალენტიანი პოლისაქარიდული ვაქცინის ერთი დოზა (PPSV23) ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტში, რომელსაც აქამდე არ მიუღია რეკომენდებული პნევმოკოკური ვაქცინა.[132]Centers for Disease Control and Prevention. Pneumococcal vaccination: summary of who and when to vaccinate. November 2019 [internet publication].
https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/pneumo/hcp/who-when-to-vaccinate.html
აშშ-ში, დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების მიერ რეკომენდებულია საერთო გადაწყვეტილების მიღება PCV13-ის (13-ვალენტიანი კონიუგირებული პნევმოკოკური ვაქცინა) გამოყენების შესახებ 65 წელს გადაცილებულ პირებში, რომლებსაც არ აღენიშნებათ იმუნოკომპრომისული მდგომარეობა, თავზურგტვინის სითხის გაჟონვა, ყურის ლოკოკინის იმპლანტი და აქამდე არ მიუღიათ PCV13. თუ მიღებულია გადაწყვეტილება PCV13-ის დანიშვნის შესახებ, პირველ რიგში უნდა გამოვიყენოთ PCV13, შემდეგ კი PPSV23 მინიმუმ 1 წლის შემდეგ.[133]Matanock A, Lee G, Gierke R, et al. Use of 13-valent pneumococcal conjugate vaccine and 23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine among adults aged ≥65 years: updated recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2019 Nov 22;68(46):1069-75.
https://www.doi.org/10.15585/mmwr.mm6846a5
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31751323?tool=bestpractice.com
აშშ დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები ასევე უწევს რეკომენდაციას ტეტანუსის/დიფტერიის/ყივანახველის ვაქცინას ფქოდ-ით დაავადებულებში, რომლებიც მოზარდობის პერიოდში არ აცრილან.[134]Centers for Disease Control and Prevention. Lung disease including asthma and adult vaccination. May 2016 [internet publication].
https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html
მუკოლიზური საშუალებები
COPD-ის ქრონიკული ბრონქიტით მიმდინარე ფორმის დროს ხშირია სქელი ნახველის პროდუქცია. მიკოლიზური პრეპარატები არ უკავშირდება გვერდითი მოვლენების მატებასთან და შეიძლება სარგებლიანი იყოს დანიშვნ ფქოდის-ის გამწვავების დროს.
[
]
For people with chronic bronchitis or chronic obstructive pulmonary disease, how do mucolytic agents compare with placebo?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2591/fullსწორი პასუხის ჩვენება შეიძლება მცირედ შეამციროს გამწვავებების სიხშირე და თვის განმავლობაში უნარშეზღუდული დღეების ჯამური რაოდენობა, მაგრამ არ აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციასა და ცხოვრების ხარისხს.[135]Poole P, Sathananthan K, Fortescue R. Mucolytic agents versus placebo for chronic bronchitis or chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 May 20;5:CD001287.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD001287.pub6
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31107966?tool=bestpractice.com
ერთი მეტა-ანალიზის მიხედვით, რომლითაც შედარდა ერდოსტეინი, კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, ერდოსტეინს აღმოაჩნდა ყველაზე უსაფრთხო და ეფექტური პროფილი. ერდოსტეინი ამცირებს გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის რისკს. ერდოსტეინი და აცეტილცისტეინი ამცირებს გამწვავების ხანგრძლივობას.[136]Rogliani P, Matera MG, Page C, et al. Efficacy and safety profile of mucolytic/antioxidant agents in chronic obstructive pulmonary disease: a comparative analysis across erdosteine, carbocysteine, and N-acetylcysteine. Respir Res. 2019 May 27;20(1):104.
https://www.doi.org/10.1186/s12931-019-1078-y
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31133026?tool=bestpractice.com
ერდოსტეინი და კარბოცისტეინი არ არის ხელმისაწვდომი აშშ-ში და რამდენიმე სხვა ქვეყანაში. ისეთი მუკოლიზური აგენტებით მკურნალობა, როგორიცაა კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, შეიძლება ყველაზე სარგებლიანი იყოს იმ პაციენტებში, რომლებიც არ იღებენ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
თუმცა, ერდოცისტეინს შეიძლება ჰქონდეს მნიშვნელოვანი ეფექტი მსუბუქი გამწვავებების დროს, მიუხედავად იმისა, იღებს თუ არა პაციენტი საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
პულმონალური რეაბილიტაცია
ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს სუნთქვით და ძალისმიერ ვარჯიშებს, ასევე ცნობიერების ამაღლებას. მოწოდებულია პაციენტებისთვის, რომელნიც სიმპტომურნი რჩებიან, მიუხედავად ბრონქოდილატატორების გამოყენებისა. ის უნდა დაიწყოს დაავადების ადრეულ ეტაპზე, როგორც კი თავს იჩენს რუტინულ აქტივობასთან და სიარულთან დაკავშირებული სუნთქვის უკმარისობა. GOLD გაიდლაინებით B, C, D ჯგუფის პაციენტებში რეკომენდებულია ფილტვის რეაბილიტაცია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[137]McCarthy B, Casey D, Devane D, et al. Pulmonary rehabilitation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2015;(2):CD003793.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD003793.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25705944?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ის გამწვავებით ჰოსპიტალიზაციის შემდეგ ფილტვის კომპლექსური რეაბილიტაცია ამცირებს რეჰოსპიტალიზაციის რისკს, აუმჯობესებს ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ ცხოვრების ხარისხს და ამცირებს სიკვდილობას.
[
]
What are the effects of pulmonary rehabilitation after exacerbation in people with chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1650/fullსწორი პასუხის ჩვენება ასევე ამცირებს დაავადებასთან დაკავშირებულ დეპრესიასა და შფოთვას, ჰოსპიტალიზაციათა რიცხვს.[138]Casaburi R, ZuWallack R. Pulmonary rehabilitation for management of chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2009 Mar 26;360(13):1329-35.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19321869?tool=bestpractice.com
კურსის დამთავრების შემდეგ სარგებელი იკლებს,იმ შეთხვევების გარდა, თუ პაციენტი ბინაზეც არ მიყვება ვარჯიშების განრიგს.[139]Guell R, Casan P, Belda J, et al. Long-term effects of outpatient rehabilitation of COPD: a randomized trial. Chest. 2000 Apr;117(4):976-83.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10767227?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ს მქონე პაციენტებში, ბინაზე ჩატარებულმა ფილტვის რეაბილიტაციამ შეიძლება მეტი სარგებელი მოუტანოს მას სიმპტომების და ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებაში, ვიდრე საავადმყოფოში მიმდინარე რეაბილიტაციის პროგრამებმა.[140]Maltais F, Bourbeau J, Shapiro S, et al. Effects of home-based pulmonary rehabilitation in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a randomized trial. Ann Intern Med. 2008 Dec 16;149(12):869-78.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19075206?tool=bestpractice.com
[141]Neves LF, Reis MH, Gonçalves TR. Home or community-based pulmonary rehabilitation for individuals with chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. Cad Saude Publica. 2016 Jun 20;32(6):S0102-311X2016000602001.
http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0102-311X2016000602001&lng=en&nrm=iso&tlng=en
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27333130?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ით ჰოსპიტალიზაციის განმავლობაში, ადრეული მზარდად დამტვირთავი რეაბილიტაციური ვარჯიშები, რომლებიც ცდება მიმდინარე ფიზიოთერაპიულ სტანდარტებს, არ არის რეკომენდებული და შეიძლება ასოცირდეს სიკვდილობის 12 თვიან მაღალ მაჩვენებლებთან.[142]Greening NJ, Williams JE, Hussain SF, et al. An early rehabilitation intervention to enhance recovery during hospital admission for an exacerbation of chronic respiratory disease: randomised controlled trial. BMJ. 2014 Jul 8;349:g4315.
https://www.bmj.com/content/349/bmj.g4315.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25004917?tool=bestpractice.com
არსებობს მტკიცებულებები, რომლთა მიხედვითაც პულმონური რეაბილიტაცია უნდა დაიწყოს გამწვავების დაწყებიდან 1 თვის განმავლობაში.[143]Marciniuk DD, Brooks D, Butcher S, et al. Canadian Thoracic Society COPD Committee Expert Working Group. Optimizing pulmonary rehabilitation in chronic obstructive pulmonary disease - practical issues: a Canadian Thoracic Society Clinical Practice Guideline. Can Respir J. 2010 Jul-Aug;17(4):159-68.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20808973?tool=bestpractice.com
[144]Puhan MA, Gimeno-Santos E, Cates CJ, et al. Pulmonary rehabilitation following exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Dec 8;(12):CD005305.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD005305.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27930803?tool=bestpractice.com
ოქსიგენოთერაპია და ვენტილაცია
GOLD გაიდლაინებით ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია რეკომენდებულია სტაბილურ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
PaO₂ ≤7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.) ან SaO₂ ≤88%, ჰიპერკაპნიით ან მის გარეშე, დასტურდება ორჯერ 3 კვირის განმავლობაში; ან
PaO₂ მერყეობს 7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.) და 8.0 კპა (60 მმ.ვწყ.სვ.) შორის, ან SaO₂ =88%, თუ ვლინდება ფილტვის ჰიპერტენზიის, პერიფერიული ედემის ნიშნები (გულის შეგუბებითი უკმარისობა) ან პოლიციტემია (ჰემატოკრიტი > 55%).
ამერიკის თორაკალური საზოგადოების გაიდლაინების მიხედვით, ფქოდ-ით დაავადებულ ზრდასრულებში, რომელთაც ოთახის ჰაერზე აქვთ მძიმე ქრონიკული ჰიპოქსემია, რეკომენდებულია ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია სულ მცირე 15 საათი დღეში. საზოგადოება მძიმე ჰიპოქსემიას განმარტავს, როგორც:[145]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.202009-3608ST
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com
PaO₂ ≤7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.) ან ჟანგბადის სატურაცია პულსოქსიმეტრიით (SpO₂) ≤88%; ან
PaO₂ 7.5-7.9 კპა (56-59 მმ.ვწყ.სვ.) ან SpO₂ = 89% პლიუს რომელიმე ჩამოთვლილთაგან: შეშუპება, ჰემატოკრიტი ≥55%, ან P pulmonale ელექტროკარდიოგრამაზე.
თუ პაციენტი ოქსიგენოთერაპიაზე იმყოფება სახლშიც, ამერიკის თორაკალური საზოგადოება რეკომენდაციას უწევს ინსტრუქტაჟს და ტრენინგს ჟანგბადის მოწყობილობების სწორ შენახვასთან დაკავშირებით. საჭიროა პაციენტის და მისი მომვლელის განათლება უსაფრთხოების საკითხების, ცეცხლისგან არიდების და ა.შ. შესახებ.[145]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.202009-3608ST
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com
დამატებითი ჟანგბადის ტიტრირება საჭიროა SaO2 ≥90% მაჩვენებლის მისაღწევად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
60-90 დღის შემდეგ პაციენტი ხელახლა უნდა შეფასდეს, რათა განისაზღვროს ჟანგბადის საჭიროება და თერაპიული ეფექტი.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ფქოდის დროს სხვადასხვა თერაპიულ საშუალებებს შორის გადარჩენადობის გაუმჯობესებაზე მხოლოდ ორი ფაქტორი მოქმედებს: მოწევის შეწყვეტა და ხელოვნური ჟანგბადით მომარაგება.
ოქსიგენოთერაპია გვეხმარება ფილტვის ჰიპერტენზიის მინიმალიზაციაში, პულმონური არტერიული წნევის შემცირების გზით და აუმჯობესებს ფიზიკური დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობასა და ცხოვრების ხარისხს. ასევე მან აჩვენა გაუმჯობესებული გადარჩენადობა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[32]Qaseem A, Wilt TJ, Weinberger SE, et al. Diagnosis and management of stable chronic obstructive pulmonary disease: a clinical practice guideline update from the American College of Physicians, American College of Chest Physicians, American Thoracic Society, and European Respiratory Society. Ann Intern Med. 2011 Aug 2;155(3):179-91.
https://www.doi.org/10.7326/0003-4819-155-3-201108020-00008
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21810710?tool=bestpractice.com
არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ფქოდ-ის დროს ჟანგბადის ფონზე სუნთქვის უკმარისობა ვარჯიშის დროს მცირდება მსუბუქი ჰიპოქსიის და არაჰიპოქსემიურ პირებში, თუ სხვამხრივ სახლის პირობებში ჟანგბადის თერაპიის კრიტერიუმები არ კმაყოფილდება.[146]Ekström M, Ahmadi Z, Bornefalk-Hermansson A, et al. Oxygen for breathlessness in patients with chronic obstructive pulmonary disease who do not qualify for home oxygen therapy. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Nov 25;(11):CD006429.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD006429.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27886372?tool=bestpractice.com
ამერიკის თორაკალური საზოგადოება რეკომენდაციას უწევს ამბულატორიულად ჟანგბადის მოხმარებას (ჟანგბადი მიეწოდება ვარჯიშის დროს ან ყოველდღიური აქტივობების დროს) იმ ზრდასრულებში, რომელთაც დიაგნოსტირებული აქვთ ფქოდ-ი და ატმოსფერულ ჰაერზე აღენიშნბთ მძიმე ჰიპოქსემია აღენიშნებათ.[145]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.202009-3608ST
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com
თუმცა, ამერიკის თორაკალური საზოგადოების თანახმად, არ არის რეკომენდებული ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია ფქოდ პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ საშუალო ქრონიკული მოსვენებითი ჰიპოქსემია ოთახის ჰაერზე (SpO₂ 89%-93%).[145]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.202009-3608ST
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com
საჰაერო მიმოსვლა უსაფრთხოა პაციენტთა უმეტესობისთვის, რომლებიც იმყოფებიან ხანგრძლივ ოქსიგენოთერაპიაზე.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
თუ SaO₂ >95% ზღვის დონეზე და SaO₂ ≥84% 6-წუთიანი სიარულის ტესტის შემდეგ, დასაშვებია საჰაერო მგზავრობა დამატებითი შეფასების გარეშე.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[147]Edvardsen A, Akerø A, Christensen CC, et al. Air travel and chronic obstructive pulmonary disease: a new algorithm for pre-flight evaluation. Thorax. 2012 Nov;67(11):964-9.
https://www.doi.org/10.1136/thoraxjnl-2012-201855
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22767877?tool=bestpractice.com
დამატებითი ჟანგბადი რეკომენდებულია თუ SaO₂ 92% - 95% ზღვის დონეზე და SaO₂ <84% 6-წუთიანი სიარულის ტესტის შემდეგ, და თუ SaO₂ <92% ზღვის დონეზე[147]Edvardsen A, Akerø A, Christensen CC, et al. Air travel and chronic obstructive pulmonary disease: a new algorithm for pre-flight evaluation. Thorax. 2012 Nov;67(11):964-9.
https://www.doi.org/10.1136/thoraxjnl-2012-201855
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22767877?tool=bestpractice.com
ჰიპოქსია-სიმაღლეზე სიმულაციური ტესტირება უნდა ჩატარდეს სხვა პაციენტებისთვის.[147]Edvardsen A, Akerø A, Christensen CC, et al. Air travel and chronic obstructive pulmonary disease: a new algorithm for pre-flight evaluation. Thorax. 2012 Nov;67(11):964-9.
https://www.doi.org/10.1136/thoraxjnl-2012-201855
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22767877?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ის და ძილის ობსტრუქციული აპნოეს დროს ვენტილაციური მხარდაჭერა უწყვეტი დადებითი წნევით (CPAP) აუმჯობესებს გადარჩენადობას და ამცირებს ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებას.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[36]Marin JM, Soriano JB, Carrizo SJ, et al. Outcomes in patients with chronic obstructive pulmonary disease and obstructive sleep apnea: the overlap syndrome. Am J Respir Crit Care Med. 2010 Aug 1;182(3):325-31.
https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.200912-1869OC#.VoegmVIpqZM
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20378728?tool=bestpractice.com
არაინვაზიური ვენტილაცია ზოგჯერ გამოიყენება ძალიან მძიმე, მაგრამ სტაბილური ფქოდ-ის დროს, თუმცა შერჩევის საუკეთესო კრიტერიუმები უცნობია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[148]Wilson ME, Dobler CC, Morrow AS, et al. Association of home noninvasive positive pressure ventilation with clinical outcomes in chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2020 Feb 4;323(5):455-65.
https://www.doi.org/10.1001/jama.2019.22343
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32016309?tool=bestpractice.com
ქირურგიული ჩარევა
ქირურგიული ჩარევები (ბულექტომია, ფილტვის მოცულობის შემცირების ოპერაცია[149]van Agteren JE, Hnin K, Grosser D, et al. Bronchoscopic lung volume reduction procedures for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Feb 23;(2):CD012158.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012158.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28230230?tool=bestpractice.com
[150]van Agteren JE, Carson KV, Tiong LU, et al. Lung volume reduction surgery for diffuse emphysema. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 14;(10):CD001001.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001001.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27739074?tool=bestpractice.com
[
]
How does bronchoscopic lung volume reduction compare with medical therapy in people with chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1680/fullსწორი პასუხის ჩვენება და ფილტვის გადანერგვა) ფქოდ-ის მართვის ბოლო სტადიაა. აღნიშნული მეთოდები გამოიყენება ფილტვის დინამიკურობის, ფიზიკური დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობის და ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლად.[150]van Agteren JE, Carson KV, Tiong LU, et al. Lung volume reduction surgery for diffuse emphysema. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 14;(10):CD001001.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001001.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27739074?tool=bestpractice.com
ფილტვის მოცულობის შემამცირებელი ქირურგიული ჩარევის ჩვენებაა ჰაერის დინების მძიმე შეზღუდვა, განსაკუთრებით პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ ზედა წილის ლოკალური დაავადება და ნორმასთან შედარებით ფიზიკური დატვირთვის დაქვეითებული შესაძლებლობა.[149]van Agteren JE, Hnin K, Grosser D, et al. Bronchoscopic lung volume reduction procedures for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Feb 23;(2):CD012158.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012158.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28230230?tool=bestpractice.com
[
]
How does bronchoscopic lung volume reduction compare with medical therapy in people with chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1680/fullსწორი პასუხის ჩვენება ბულექტომია წარმოადგენს შესაძლო ვარიანტს ფქოდ-ის დროს იმ პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ დისპნოე და კტ კვლევით ვლინდება დიდი ბულა, რომელიც იკავებს სულ მცირე ჰემითორაქსის 30%-ს. მძიმე ფუნქციური სტატუსი და მძიმედ დაკლებული FEV1 (<500 მლ) ამ შესაძლებლობას ნაკლებად სახარბიელოს ხდის. ენდობრონქული სარქვლის ჩადგმით კლინიკურად მნიშვნელოვნად უმჯობესდება შესაბამისად შერჩეული ფქოდ პაციენტების მდგომარეობა.[151]Klooster K, Slebos DJ, Zoumot Z, et al. Endobronchial valves for emphysema: an individual patient-level reanalysis of randomised controlled trials. BMJ Open Respir Res. 2017 Nov 2;4(1):e000214.
https://bmjopenrespres.bmj.com/content/4/1/e000214
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29441206?tool=bestpractice.com
ფილტვის გადანერგვაზე მიმართვის კრიტერიუმები:[152]Weill D, Benden C, Corris PA, et al. A consensus document for the selection of lung transplant candidates: 2014 - an update from the Pulmonary Transplantation Council of the International Society for Heart and Lung Transplantation. J Heart Lung Transplant. 2015 Jan;34(1):1-15.
https://www.jhltonline.org/article/S1053-2498(14)01181-4/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25085497?tool=bestpractice.com
პროგრესირებადი დაავადება მაქსიმალური მკურნალობის მიუხედავად (მედიკამენტები, ფილტვის რეაბილიტაცია და ოქსიგენოთერაპია).
პაციენტი არ არის ფილტვის მოცულობის შემცირების ენდოსკოპიური ან ქირურგიული ოპერაციის კანდიდატი. მიზანშეწონილია ფქოდ პაციენტების ერთდროული მიმართვა გადანერგვასა და მოცულობის შემცირების ოპერაციაზე კონსულტაციის მიზნით.
ინდექსი- სხეულის მასის ინდექსი, ჰაერის დინების ობსტრუქცია, დისპნოე და ვარჯიში (BODE), 5-6 ქულა.
PaCO₂ >50 მმ.ვწყ.სვ. ან 6.6 კპა და/ან PaO₂ <60 მმ.ვწყ.სვ. ან 8 კპა.
FEV1 <25% პრედიქტორული.
[
BODE ინდექსი ფქოდ გადარჩენადობის პროგნოზირებისთვის
]
ფილტვის ტრანსპლანტაცი აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ფუნქციონირების შესაძლებლობას.[150]van Agteren JE, Carson KV, Tiong LU, et al. Lung volume reduction surgery for diffuse emphysema. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 14;(10):CD001001.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001001.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27739074?tool=bestpractice.com
თუმცა ტრანსპლანტაციის ბენეფიტს არ წარმოადგენს გადარჩენა.[153]Stavem K, Bjørtuft Ø, Borgan Ø, et al. Lung transplantation in patients with chronic obstructive pulmonary disease in a national cohort is without obvious survival benefit. J Heart Lung Transplant. 2006 Jan;25(1):75-84.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16399534?tool=bestpractice.com
პალიატიური მკურნალობა
პალიატიური თერაპია დისპნოეს სიმპტომების გასაუმჯობესებლად, ნუტრიციული მხარდაჭერის შემდეგ, მოიცავს შფოთვის და დეპრესიის მართვას, დაღლილობის მოხსნას. ეს შეიძლება სარგებლიანი იყოს ფქოდ-ის დროს იმ პაციენტებთან, რომელთაც ოპტიმალური სამედიცინო მკურნალობის მიუხედავად აღნიშნული პრობლემები აქვთ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
"საბოლოო მოვლა" ჰოსპისში განსახილველია ძალიან მძიმე, შორსწასული დაავადების შემთხვევებში. პაციენტი და ოჯახის წევრები ინფორმირებულნი უნდა იყვნენ პროცესის მიმდინარეობის შესახებ და ეს თემა უნდა განიხილოთ დაავადების ადრეულ ეტაპზევე, სანამ გამოვლინდება სუნთქვის მწვავე უკმარისობა.[154]Carlucci A, Guerrieri A, Nava S. Palliative care in COPD patients: is it only an end-of-life issue? Eur Respir Rev. 2012 Dec 1;21(126):347-54.
http://err.ersjournals.com/content/21/126/347.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23204123?tool=bestpractice.com
ოპიოიდები, ნერვკუნთოვანი ელექტრული სტიმულაცია და გულმკერდის კედლის ვიბრაცია შეიძლება ხსნიდეს დისპნოეს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ხანგრძლივი მოქმედების ორალური და პარენტერული ოპიოიდები შეიძლება განვიხილოთ მწვავე ფქოდ-ით დაავადებულ პაციენტებში დისპნოეს სამკურნალოდ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ერთ-ერთი კვლევის მიხედვით, ოპიოიდებისა და ბეზოდიაზეპამის დაბალი დოზები უსაფრთხოა და არ ასოცირდება ჰოსპიტალიზაციის ან სიკვდილობის ზრდასთან.[155]Ekström MP, Bornefalk-Hermansson A, Abernethy AP, et al. Safety of benzodiazepines and opioids in very severe respiratory disease: national prospective study. BMJ. 2014 Jan 30;348:g445.
https://www.bmj.com/content/348/bmj.g445.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24482539?tool=bestpractice.com
Cochrane-ს ერთი მიმოხილვის მიხედვით, არ არსებობს მტკიცებულება ბენზოდიაზეპინების მხარდასაჭერად ან წინააღმდეგ შორსწასული კიბოს და ფქოდ-ის შემთხვევაში სუნთქვის უკმარისობის შესამსუბუქებლად.[156]Simon ST, Higginson IJ, Booth S, et al. Benzodiazepines for the relief of breathlessness in advanced malignant and non-malignant diseases in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 20;(10):CD007354.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD007354.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27764523?tool=bestpractice.com
აკუპუნქტურა და აკუ-წნევა შეიძლება ასევე აუმჯობესებდეს სუნთქვას და ცხოვრების ხარისხს პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ შორსწასული ფქოდ.[157]von Trott P, Oei SL, Ramsenthaler C. Acupuncture for breathlessness in advanced diseases: a systematic review and meta-analysis. J Pain Symptom Manage. 2020 Feb;59(2):327-38.e3.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31539602?tool=bestpractice.com