ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება(ფქოდ)

ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ არ არსებობს მედიკამენტი, რომელსაც შეუძლია შეცვალოს ფილტვის ფუნქციური რეგრესი ხანგრძლივ პერსპექტივაში და რომ ფარმაკოთერაპიის მიზანს წარმოადგენს სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია.

საჭიროა რეგულარული, "დისპანსერული" სამედიცინო შემოწმება მკურნალობის ოპტიმიზაციისთვის. სიმპტომების ყვლეა სახის გაუარესების დროს ნაჩვენებია გადაუდებელი სამედიცინო შემოწმება.

თვითმართვის ინტერვენციები

COPD-ის მწვავე გამწვავების შემთხვევაში სამოქმედო გეგმა ასოცირდება ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებასთან და რესპირატორული პრობლემების გამო ჰოსპიტალიზაციის შემცირებასთან.[146]Lenferink A, Brusse-Keizer M, van der Valk PD, et al. Self-management interventions including action plans for exacerbations versus usual care in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Aug 4;(8):CD011682. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD011682.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28777450?tool=bestpractice.com

თვითმართვის გეგმა უნდა შეიცავდეს პერსონალიზებულ რჩევებს შემდეგზე:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

• სუნთქვის გაძნელების და სტრესის მართვის ტექნიკა

• ნერგიის დაზოგვა

• დამამძიმებელი ფაქტორების თავიდან აცილება

• როგორ ვაკონტროლოთ სიმპტომები

• როგორ ვმართოთ გაუარესებული სიმპტომები

• გამწვავების შემთხვევაში გამოსაყენებელი საკონტაქტო ინფორმაცია

კვლევებმა აჩვენა კოგნიტური ქცევითი თერაპიის (CBT) სასარგებლო გავლენა შედეგებზე, მათ შორის დეპრესიისა და შფოთვის სიმპტომებზე, ცხოვრების ხარისხზე და გართულებების სიხშირეზე და გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების განყოფილებაში ვიზიტების სიხშირეზე.[150]Pollok J, van Agteren JE, Esterman AJ, et al. Psychological therapies for the treatment of depression in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Mar 6;(3):CD012347. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012347.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30838649?tool=bestpractice.com [151]Ma RC, Yin YY, Wang YQ, et al. Effectiveness of cognitive behavioural therapy for chronic obstructive pulmonary disease patients: a systematic review and meta-analysis. Complement Ther Clin Pract. 2020 Feb;38:101071. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31743870?tool=bestpractice.com [152]Williams MT, Johnston KN, Paquet C. Cognitive behavioral therapy for people with chronic obstructive pulmonary disease: rapid review. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2020 Apr 23;15:903-19. https://www.dovepress.com/cognitive-behavioral-therapy-for-people-with-chronic-obstructive-pulmo-peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32425516?tool=bestpractice.com

საჭიროა პაციენტების წახალისება, რათა მათ:[152]Williams MT, Johnston KN, Paquet C. Cognitive behavioral therapy for people with chronic obstructive pulmonary disease: rapid review. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2020 Apr 23;15:903-19. https://www.dovepress.com/cognitive-behavioral-therapy-for-people-with-chronic-obstructive-pulmo-peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32425516?tool=bestpractice.com [154]Long H, Howells K, Peters S, et al. Does health coaching improve health-related quality of life and reduce hospital admissions in people with chronic obstructive pulmonary disease? A systematic review and meta-analysis. Br J Health Psychol. 2019 Sep;24(3):515-46. https://bpspsychub.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/bjhp.12366 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31033121?tool=bestpractice.com

• შეწყვიტონ აქტიური ან პასიური მოწევა

• თავი აარიდონ გარემოში არსებულ ტოქსიკურ აირებს

• დარჩნენ რამდენდაც შესაძლებელია ჯანმრთელი და აქტიური

• გამოიყენონ ჯანმრთელობის ქოუჩინგი (სადაც შესაძლებელია)

იხ მოწევის შეწყვეტა (დისკუსია პაციენტთან).

სამოტივაციო ინტერვიუების მიმოხილვა

ჯანდაცვის კომუნიკაციის პროფესორი იძლევა მოტივაციური ინტერვიუს მიმოხილვას.

სამოტივაციო ინტერვიუ: მოწევის შეწყვეტა ნაწილი 1

პაციენტთან მოტივაციური ინტერვიუს ჩატარების დემონსტრირება მოწევის შეწყვეტის შესახებ ჯანდაცვის კომუნიკაციის პროფესორთან (ნაწილი 1/2).

სამოტივაციო ინტერვიუ: მოწევის შეწყვეტა ნაწილი 2

პაციენტთან მოტივაციური ინტერვიუს ჩატარების დემონსტრირება მოწევის შეწყვეტის შესახებ ჯანდაცვის კომუნიკაციის პროფესორთან (ნაწილი 2 / 2).

ურჩეით პაციენტს ფიზიკური აქტივობა

სისტემური მიმოხილვების და მეტა-ანალიზის მიხედვით:[164]Lahham A, McDonald CF, Holland AE. Exercise training alone or with the addition of activity counseling improves physical activity levels in COPD: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2016 Dec 8;11:3121-36. https://www.dovepress.com/exercise-training-alone-or-with-the-addition-of-activity-counseling-im-peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27994451?tool=bestpractice.com [170]Cramer H, Haller H, Klose P, et al. The risks and benefits of yoga for patients with chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. Clin Rehabil. 2019 Dec;33(12):1847-62. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31353959?tool=bestpractice.com [171]Tong H, Liu Y, Zhu Y, et al. The therapeutic effects of qigong in patients with chronic obstructive pulmonary disease in the stable stage: a meta-analysis. BMC Complement Altern Med. 2019 Sep 4;19(1):239. https://bmccomplementmedtherapies.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12906-019-2639-9 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31484521?tool=bestpractice.com [172]Lu Y, Li P, Li N, et al. Effects of home-based breathing exercises in subjects with COPD. Respir Care. 2020 Mar;65(3):377-87. https://rc.rcjournal.com/content/65/3/377 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31719191?tool=bestpractice.com [173]Liu X, Fu C, Hu W, et al. The effect of Tai Chi on the pulmonary rehabilitation of chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. Ann Palliat Med. 2021 Apr;10(4):3763-82. https://apm.amegroups.org/article/view/67333/html http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33894710?tool=bestpractice.com [267]Iepsen UW, Jørgensen KJ, Ringbæk T, et al. A combination of resistance and endurance training increases leg muscle strength in COPD: an evidence-based recommendation based on systematic review with meta-analyses. Chron Respir Dis. 2015 May;12(2):132-45. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1479972315575318 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25767138?tool=bestpractice.com

• დამოუკიდებლად ვარჯიშმა შეიძლება გააუმჯობესოს ფიზიკური აქტივობა COPD-ის დროს; უფრო დიდი გაუმჯობესება შეიძლება მოხდეს ფიზიკური აქტივობის კონსულტირების დამატებით.

• კომბინირებული მსუბუქი ვარჯიშები და დატვირთვით ვარჯიში უფრო ეფექტურია, ვიდრე მარტო მსუბუქი ვარჯიში ფეხის კუნთების გასაძლიერებლად.

• ფიზიკური შესაძლებლობები და ფილტვის ფუნქცია შეიძლება გაუმჯობესდეს იოგას, ციგუნის, ტაი ჩის და სხვა სახლში გაკეთებული სუნთქვის ვარჯიშებით.

Cochrane-ის ერთ-ერთი მიმოხილვის დასკვნით კონსულტირებული ფიზიკური აქტივობით, ვარჯიშით და COPD-ის ფარმაკოლოგიური მართვით ფიზიკური აქტივობის გაუმჯობესების შესახებ მტკიცებულებები ლიმიტირებულია.[169]Burge AT, Cox NS, Abramson MJ, et al. Interventions for promoting physical activity in people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2020 Apr 16;(4):CD012626. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012626.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32297320?tool=bestpractice.com [ ] Which interventions lead to increased regular physical activity for people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.3155/fullსწორი პასუხის ჩვენება მიმოხილვაში შეფასებული ინტერვენციები, საწყისად შეფასებული იყო ცალკეულ კვლევებში. ფიზიკური აქტივობის გასაუმჯობესებლად ოპტიმალური დრო, ხანგრძლივობა და მოდელი ჯერ კიდევ გაურკვეველია.

განიხილეთ ინჰალატორის მოწყობილობის ტექნიკა

სთხოვეთ პაციენტებს მოიტანონ ინჰალატორები კლინიკაში, რათა ერთად განიხილოთ მისი გამოყენების ტექნიკა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [158]Price D, Keininger DL, Viswanad B, et al. Factors associated with appropriate inhaler use in patients with COPD - lessons from the REAL survey. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Feb 26;13:695-702. [Erratum in: Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Jul 25;13:2253-4.] https://www.dovepress.com/factors-associated-with-appropriate-inhaler-use-in-patients-with-copd--peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29520137?tool=bestpractice.com [159]Maricoto T, Monteiro L, Gama JMR, et al. Inhaler technique education and exacerbation risk in older adults with asthma or chronic obstructive pulmonary disease: a meta-analysis. J Am Geriatr Soc. 2019 Jan;67(1):57-66. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30291745?tool=bestpractice.com [160]Jia X, Zhou S, Luo D, et al. Effect of pharmacist-led interventions on medication adherence and inhalation technique in adult patients with asthma or COPD: a systematic review and meta-analysis. J Clin Pharm Ther. 2020 Oct;45(5):904-17. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jcpt.13126 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32107837?tool=bestpractice.com [161]Willard-Grace R, Chirinos C, Wolf J, et al. Lay health coaching to increase appropriate inhaler use in COPD: a randomized controlled trial. Ann Fam Med. 2020 Jan;18(1):5-14. https://www.annfammed.org/content/18/1/5 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31937527?tool=bestpractice.com

• ინჰალატორის გამოყენებისა და ტექნიკის განხილვის დემონსტრირება მოახდინეთ შემდგომ შეხვედრებზეც; ≥65 წლის პირებისთვის ინჰალატორის ტექნიკის სწავლებისას პლაცებოს აპარატის გამოყენება შეიძლება იყოს ყველაზე ეფექტური.

• ფარმაცევტის ხელმძღვანელობით ჩატარებულმა ინტერვენციებმა და ჯანმრთელობის ქოაჩინგმა შეიძლება გააუმჯობესოს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა და დამყოლობა.

• ინჰალატორის მოწყობილობის მახასიათებლები (მაგ. მცირე ზომა, სიმპტომების სწრაფი შემსუბუქება) კვლევებში პაციენტების მხრიდან დაფიქსირებული იყო როგორც უპირატესობები.[162]Navaie M, Dembek C, Cho-Reyes S, et al. Inhaler device feature preferences among patients with obstructive lung diseases: a systematic review and meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2020 Jun 19;99(25):e20718. https://journals.lww.com/md-journal/fulltext/2020/06190/inhaler_device_feature_preferences_among_patients.56.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32569208?tool=bestpractice.com [163]Tervonen T, Hawken N, Hanania NA, et al. Maintenance inhaler therapy preferences of patients with asthma or chronic obstructive pulmonary disease: a discrete choice experiment. Thorax. 2020 Sep;75(9):735-43. https://thorax.bmj.com/content/75/9/735 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32631932?tool=bestpractice.com

​პაციენტების უმეტესობა უშვებს მინიმუმ ერთ შეცდომას ინჰალატორის გამოყენებისას და ინჰალატორის არასწორი გამოყენება ასოცირდება დაავადების უარეს კონტროლთან.[155]Cho-Reyes S, Celli BR, Dembek C, et al. Inhalation technique errors with metered-dose inhalers among patients with obstructive lung diseases: a systematic review and meta-analysis of US Studies. Chronic Obstr Pulm Dis. 2019 Jul 24;6(3):267-80. https://journal.copdfoundation.org/jcopdf/id/1241/Inhalation-Technique-Errors-with-Metered-Dose-Inhalers-Among-Patients-with-Obstructive-Lung-Diseases-A-Systematic-Review-and-Meta-Analysis-of-US-Studies http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31342732?tool=bestpractice.com [156]Melani AS, Bonavia M, Cilenti V, et al. Inhaler mishandling remains common in real life and is associated with reduced disease control. Respir Med. 2011 Jun;105(6):930-8. https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(11)00009-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21367593?tool=bestpractice.com ინჰალატორის არასწორი გამოყენება უფრო ხშირია როცა პაციენტი იყენებს სხვადასხვა მოწყობილობას ან არასდროს უსწავლებიათ ინჰალატორის მოხმარება.[157]Rootmensen GN, van Keimpema AR, Jansen HM, et al. Predictors of incorrect inhalation technique in patients with asthma or COPD: a study using a validated videotaped scoring method. J Aerosol Med Pulm Drug Deliv. 2010 Oct;23(5):323-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20804428?tool=bestpractice.com

მეტრირებული დოზის ინჰალატორი

მთავარი ფარმაცევტი აჩვენებს პაციენტს, თუ როგორ გამოიყენოს მეტრირებული დოზის ინჰალატორი და განიხილავს ინჰალატორის ტექნიკის გაუმჯობესების გზებს.

მეტრირებული დოზის ინჰალატორი და სპეისერი

მთავარი ფარმაცევტი აჩვენებს პაციენტს, თუ როგორ გამოიყენოს მეტრირებული დოზის ინჰალატორი და სპეისერი და განიხილავს ინჰალატორის ტექნიკის გაუმჯობესების გზებს.

მშრალი ფხვნილის ინჰალატორები

მთავარი ფარმაცცევტი აჩვენებს პაციენტს, თუ როგორ გამოიყენოს მშრალი ფხვნილის ხელსაწყოები და განიხილავს ინჰალატორის ტექნიკის გაუმჯობესების გზებს.

ნაზი აეროზოლის ინჰალატორი

მთავარი ფარმაცევტი აჩვენებს პაციენტს, თუ როგორ გამოიყენოს ნაზი აეროზოლის ინჰალატორი და განმარტავს ინჰალატორის ტექნიკის გაუმჯობესების გზებს.

დიეტური რჩევები და პერორალური დანამატები

აღმოჩნდა, რომ აუმჯობესებს სხეულის წონას, ცხოვრების ხარისხს, რესპირატორული კუნთების სიძლიერეს და 6 წუთიანი სიარულის ტესტის დისტანციას.[174]Collins PF, Elia M, Stratton RJ. Nutritional support and functional capacity in chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. Respirology. 2013 May;18(4):616-29. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/resp.12070 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23432923?tool=bestpractice.com [175]Ferreira IM, Brooks D, White J, et al. Nutritional supplementation for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Dec 12;(12):CD000998. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000998.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23235577?tool=bestpractice.com

ნუტრიციული მხარდაჭერა მუდმივად ხელმისაწვდომი არ არის ფილტვების ფუნქციის გასაუმჯობესებლად.[175]Ferreira IM, Brooks D, White J, et al. Nutritional supplementation for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Dec 12;(12):CD000998. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000998.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23235577?tool=bestpractice.com

მომზადება თვითმფრინავით მგზავრობისთვის

თვითმფრინავით მგზავრობის წინ პაციენტის მდგომარეობის ოპტიმიზაცია და ფრენისას ჟანგბადის საჭიროების შეფასება. ურჩიეთ პაციენტებს:[206]British Thoracic Society. Air travel. Mar 2022 [internet publication]. https://www.brit-thoracic.org.uk/quality-improvement/clinical-statements/air-travel

• გაერკვიეთ ტარდება თუ არა ვენური თრომბოემბოლიის პროფილაქტიკა, განსაკუთრებით ხანგრძლივი ფრენის წინ

• ყველა მედიკამენტი და საინჰალაციო მოწყობილობა უნდა იყოს ხელბარგში

• გადაუდებელი დახმარების ნებისმიერი მედიკამენტი ფრენის დროს გქონდეთ ადვილად და სწრაფად ხელმისაწვდომი

• თვითმფრინავით მგზავრობისას განიხილულ უნდა იქნას ჟანგბადის მომატებული რაოდენობით მიწოდება (თუ პაციენტი უწყვეტ ჟანგბადოთერაპიაზეა)