მკურნალობის ალგორითმი
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება
პირველადი პარამეტრები
ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი
სალბუტამოლი საინჰალაციო: (100მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)100-200 მიკროგრამი(1-2 შესუნთქვა)ყოველ 4-6 საათში მოთხოვნილებისამებრ
ან
ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო იპრატროპიუმი: (20მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)40 მიკროგრამი(2 შესუნთქვა) 4 შესხურებამდე დღეში მოთხოვნილებისამებრ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი
სალმეტეროლი საინჰალაციო: (50 მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 50მიკროგრამი (1 შესუნთქვა) დღეში ორჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი
ინჰალაციური ინდაკატეროლი: (75 მიკროგრამ/ინჰალაციური კაფსულა)75 მიკროგრამი (1კაფსულა ) დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი
საინჰალაციო არფორმოტეროლი: ნებულირებული 15 მიკროგრამი დღეში 2-ჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი
ოლოდატეროლი საინჰალაციო: (2.5 მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 5 მიკროგრამი (2 შესხმა) დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
თიოტროპიუმი საინჰალაციო: (18 მიკროგრამი/საინჰალაციო კაფსულა) 18 მიკროგრამი (1 კაფსულა) დღეში 1-ჯერ; (2.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 5 მიკროგრამი (2 შესხურება) დღეში 1-ჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
უმეკლიდინიუმი საინჰალაციო: (62.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 62.5 მიკროგრამი (1 შესხურება) დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო აკლიდინიუმ ბრომიდი: (400მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 400მიკროგრამი (1 შესუნთქვა) დღეში ორჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო გლიკოპირონიუმი: (55 მიკროგრამი/ინჰალაციური კაფსულა)55 მიკროგრამი (1კაფსულა ) დღეში ერთხელ
მეტიფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივა (GOLD), A ჯგუფის პაციენტები: მცირე სიმპტომები და გამწვავებების დაბალი რისკი.
პირველი რიგის მკურნალობად პაციენტს უნდა შევთავაზოთ ხანმოკლე ან ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორი. ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უპირატესია ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორებთან შედარებით, გარდა დისპნოეს შემთხვევებისა[1] ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, დისპნოეს და ჯანმრთელობის სტატუსს, ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს.
[ ]
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უფრო მეტად ამცირებს გამწვავებებს, ვიდრე ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები.[1][44][45]
საჭიროა ბრონქოდილატატორის ეფექტის შეფასება. თუ ეფექტურია, უნდა გაგრძელდეს მიღება. წინააღმდეგ შემთხვევაში უნდა შეწყდეს და დაიწყოს სხვა კლასის ბრონქოდილატატორი, ან სხვა საინჰალაციო საშუალება.[1] თუ დანიშნულია ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორი, მოწოდებულია ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორის დანიშვნაც "გადამრჩენი" თერაპიის სახით. არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება.
ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს. იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[60]
ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უნდა შეწყდეს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დანიშვნის შემთხვევაში.
ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი. იპრატროპიუმი არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი. ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებია: სალმეტეროლი, ინდაკატეროლი, არფორმოტეროლი და ოლოდატეროლი. ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტებია: თიოტროპიუმი, უმეკლიდინიუმი, აკლიდინიუმი და გლიკოპირონიუმი.
[ ]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მიეცეთ მითითება, რომ აირიდონ თავიდან თამბაქოს კვამლით, ოკუპაციური ან ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1][3] მოწევის შეწყვეტა მნიშვნელოვნად ამცირებს COPD -ის პროგრესირების მაჩვენებელსა და მალიგნიზაციის რისკს.
პაციენტი უნდა აიცრას გრიპის ვირუსისა და Streptococcus pneumoniae-ს წინააღმდეგ.[1][130] გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია ასოცირდება COPD-ის ცხელებით მიმდინარე გამწვავებასთან.[130][131]
[ ]
აშშ დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები ასევე უწევს რეკომენდაციას ტეტანუსის/დიფტერიის/ყივანახველის ვაქცინას ფქოდ-ით დაავადებულებში, რომლებიც მოზარდობის პერიოდში არ აცრილან.[134]
საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს უნდა მიეცეთ ინსტრუქციები საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესახებ. პაციენტთა უმრავლესობა ინჰალატორის გამოყენებისას სულ მცირე ერთ შეცდომას უშვებს, ხოლო ინჰალატორის არასწორი გამოყენება დაკავშირებულია დაავადების არასასურველი კონტროლის ხარისხთან.[114][115] კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის მოხმარების ჩვენება, მოწყობილობის შერჩევა და გადახედვა აუმჯობესებს ინჰალატორის მოხმარების ტექნიკას.[117]
ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]
პირველადი პარამეტრები
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი
სალმეტეროლი საინჰალაციო: (50 მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 50მიკროგრამი (1 შესუნთქვა) დღეში ორჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი
ინჰალაციური ინდაკატეროლი: (75 მიკროგრამ/ინჰალაციური კაფსულა)75 მიკროგრამი (1კაფსულა ) დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი
საინჰალაციო არფორმოტეროლი: ნებულირებული 15 მიკროგრამი დღეში 2-ჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი
ოლოდატეროლი საინჰალაციო: (2.5 მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 5 მიკროგრამი (2 შესხმა) დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
თიოტროპიუმი საინჰალაციო: (18 მიკროგრამი/საინჰალაციო კაფსულა) 18 მიკროგრამი (1 კაფსულა) დღეში 1-ჯერ; (2.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 5 მიკროგრამი (2 შესხურება) დღეში 1-ჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
უმეკლიდინიუმი საინჰალაციო: (62.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 62.5 მიკროგრამი (1 შესხურება) დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო აკლიდინიუმ ბრომიდი: (400მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 400მიკროგრამი (1 შესუნთქვა) დღეში ორჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო გლიკოპირონიუმი: (55 მიკროგრამი/ინჰალაციური კაფსულა)55 მიკროგრამი (1კაფსულა ) დღეში ერთხელ
მეტიან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
რევეფენაცინი, საინჰალაციო: 15 მიკროგრამი დღეში ერთხელ ნებულაიზერით
ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივა (GOLD), B ჯგუფის პაციენტები: მეტი სიმპტომი და გამწვავებების დაბალი რისკი.
შეიძლება დაინიშნოს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი. ამ ჯგუფის პაციენტებში საწყისი სიმპტომების შემსუბუქებისათვის ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორებს შორის უპირატესი კლასი არ არსებობს. ბრონქოდილატატორის შერჩევა დამოკიდებულია პაციენტის აღქმაზე სიმპტომების შემსუბუქებასთან დაკავშირებით.[1] ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, დისპნოეს და ჯანმრთელობის სტატუსს, ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს.
[ ]
სუნთქვის მძიმე უკმარისობის შემთხვევაში თავიდანვე ორი სხვადასხვა კლასის ბრონქოდილატატორით ხდება მკურნალობა.[1]
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებია: სალმეტეროლი, ინდაკატეროლი, არფორმოტეროლი და ოლოდატეროლი. ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტებია: თიოტროპიუმი, უმეკლიდინიუმი, აკლიდინიუმი და გლიკოპირონიუმი.
[ ]
რევეფენაცინი არის ნებულიზირებული ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, რომელიც დამტკიცებულია საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის შემანარჩუნებელ თერაპიად.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
სალბუტამოლი საინჰალაციო: (100მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)100-200 მიკროგრამი(1-2 შესუნთქვა)ყოველ 4-6 საათში მოთხოვნილებისამებრ
ან
საინჰალაციო იპრატროპიუმი: (20მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)40 მიკროგრამი(2 შესუნთქვა) 4 შესხურებამდე დღეში მოთხოვნილებისამებრ
ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1] ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.
იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[60] ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უნდა შეწყდეს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დანიშვნის შემთხვევაში. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.
არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1][3] მოწევის შეწყვეტა მნიშვნელოვნად ამცირებს COPD -ის პროგრესირების მაჩვენებელსა და მალიგნიზაციის რისკს.
პაციენტი უნდა აიცრას გრიპის ვირუსისა და Streptococcus pneumoniae-ს წინააღმდეგ.[1][130] გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია ასოცირდება COPD-ის ცხელებით მიმდინარე გამწვავებასთან.[130][131]
[ ]
აშშ დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები ასევე უწევს რეკომენდაციას ტეტანუსის/დიფტერიის/ყივანახველის ვაქცინას ფქოდ-ით დაავადებულებში, რომლებიც მოზარდობის პერიოდში არ აცრილან.[134]
საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს უნდა მიეცეთ ინსტრუქციები საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესახებ. პაციენტთა უმრავლესობა ინჰალატორის გამოყენებისას სულ მცირე ერთ შეცდომას უშვებს, ხოლო ინჰალატორის არასწორი გამოყენება დაკავშირებულია დაავადების არასასურველი კონტროლის ხარისხთან.[114][115] კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის მოხმარების ჩვენება, მოწყობილობის შერჩევა და გადახედვა აუმჯობესებს ინჰალატორის მოხმარების ტექნიკას.[117]
ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს სუნთქვით და ძალისმიერ ვარჯიშებს, ასევე ცნობიერების ამაღლებას. ეს კი უნდა დაიწყოს დაავადების ადრეულ ეტაპზე. GOLD გაიდლაინებით B, C, D ჯგუფის პაციენტებში რეკომენდებულია ფილტვის რეაბილიტაცია.[1]
ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[137]
პირველადი პარამეტრები
თიოტროპიუმი საინჰალაციო: (18 მიკროგრამი/საინჰალაციო კაფსულა) 18 მიკროგრამი (1 კაფსულა) დღეში 1-ჯერ; (2.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 5 მიკროგრამი (2 შესხურება) დღეში 1-ჯერ
ან
უმეკლიდინიუმი საინჰალაციო: (62.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 62.5 მიკროგრამი (1 შესხურება) დღეში ერთხელ
ან
საინჰალაციო აკლიდინიუმ ბრომიდი: (400მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 400მიკროგრამი (1 შესუნთქვა) დღეში ორჯერ
ან
საინჰალაციო გლიკოპირონიუმი: (55 მიკროგრამი/ინჰალაციური კაფსულა)55 მიკროგრამი (1კაფსულა ) დღეში ერთხელ
მეტიან
რევეფენაცინი, საინჰალაციო: 15 მიკროგრამი დღეში ერთხელ ნებულაიზერით
ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივა (GOLD), C ჯგუფის პაციენტები: მცირე სიმპტომები და გამწვავებების მაღალი რისკი.
GOLD ამ ჯგუფში გირჩევთ, მკურნალობა დაიწყოთ ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტით.[1] ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უფრო მეტად ამცირებს გამწვავებებს საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის დროს, ვიდრე ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები.[1][44][45]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
სალბუტამოლი საინჰალაციო: (100მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)100-200 მიკროგრამი(1-2 შესუნთქვა)ყოველ 4-6 საათში მოთხოვნილებისამებრ
ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1] ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.[60]
იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[60] ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი ერთდროულად არ უნდა დაინიშნოს. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.
არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1][3] მოწევის შეწყვეტა მნიშვნელოვნად ამცირებს COPD -ის პროგრესირების მაჩვენებელსა და მალიგნიზაციის რისკს.
პაციენტი უნდა აიცრას გრიპის ვირუსისა და Streptococcus pneumoniae-ს წინააღმდეგ.[1][130] გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია ასოცირდება COPD-ის ცხელებით მიმდინარე გამწვავებასთან.[130][131]
[ ]
აშშ დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები ასევე უწევს რეკომენდაციას ტეტანუსის/დიფტერიის/ყივანახველის ვაქცინას ფქოდ-ით დაავადებულებში, რომლებიც მოზარდობის პერიოდში არ აცრილან.[134]
საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს უნდა მიეცეთ ინსტრუქციები საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესახებ. პაციენტთა უმრავლესობა ინჰალატორის გამოყენებისას სულ მცირე ერთ შეცდომას უშვებს, ხოლო ინჰალატორის არასწორი გამოყენება დაკავშირებულია დაავადების არასასურველი კონტროლის ხარისხთან.[114][115] კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის მოხმარების ჩვენება, მოწყობილობის შერჩევა და გადახედვა აუმჯობესებს ინჰალატორის მოხმარების ტექნიკას.[117]
ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს სუნთქვით და ძალისმიერ ვარჯიშებს, ასევე ცნობიერების ამაღლებას. ეს კი უნდა დაიწყოს დაავადების ადრეულ ეტაპზე. GOLD გაიდლაინებით B, C, D ჯგუფის პაციენტებში რეკომენდებულია ფილტვის რეაბილიტაცია.[1]
ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[137]
პირველადი პარამეტრები
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
თიოტროპიუმი საინჰალაციო: (18 მიკროგრამი/საინჰალაციო კაფსულა) 18 მიკროგრამი (1 კაფსულა) დღეში 1-ჯერ; (2.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 5 მიკროგრამი (2 შესხურება) დღეში 1-ჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
უმეკლიდინიუმი საინჰალაციო: (62.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 62.5 მიკროგრამი (1 შესხურება) დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო აკლიდინიუმ ბრომიდი: (400მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 400მიკროგრამი (1 შესუნთქვა) დღეში ორჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო გლიკოპირონიუმი: (55 მიკროგრამი/ინჰალაციური კაფსულა)55 მიკროგრამი (1კაფსულა ) დღეში ერთხელ
მეტიან
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
რევეფენაცინი, საინჰალაციო: 15 მიკროგრამი დღეში ერთხელ ნებულაიზერით
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო უმეკლიდინიუმ/ვილანტეროლი: (62.5/25 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო გლიკოპირენიუმ/ფორმოტეროლ ფუმარატი: (14.4/9.6 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთჯერ.
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
ინდაკატეროლი/საინჰალაციო გლიკოპირონიუმი: (110/50 მიკროგრამი/საინჰალაციო კაფსულა) 1 კაფსულა დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
თიოტროპიუმი/საინჰალაციო ოლოდატეროლი: (2.5/2.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 2 შესხურება დღეში ერთჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
აკლიდინიუმ ბრომიდი/საინჰალაციო ფორმოტეროლ ფუმარატი: (400/12 მიკროგრამი/დოზა ინჰალატორით), 1 შესუნთქვა დღეში ორჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ფლუტიკაზონ ფუროატი/საინჰალაციო ვილანტეროლი: (100/25 მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ფლუტიკაზონე პროპიონატი/ საინჰალაციო სალმეტეროლი: (250/50 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)1 შესხურება დღეში ორჯერ.
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ბუდეზონიდი/საინჰალაციო ფორმოტეროლი: (160/4.5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)2 შესხურება დღეში ორჯერ.
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
მომეტაზონი/საინჰალაციო ფორმოტეროლი: (100/5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა;200/5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა) დღეში ორჯერ
ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივა (GOLD), D ჯგუფის პაციენტები: მეტი სიმპტომი და გამწვავებების მაღალი რისკი.
GOLD რეკომენდაციას უწევს თერაპიის დაწყებას ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტით, ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაციით ან საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი/ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის კომბინაციით.[1]
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი პირველი რიგის არჩევანია პაციენტების უმეტესობაში. ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაცია განიხილება თუ პაციენტს სიმპტომები გამოხატული აქვს (ფქოდ შეფასების ტესტზე ქულა >20), განსაკუთრებით თუ ვლინდება მნიშვნელოვანი დისპნოე და/ან ვარჯიშის შეზღუდვა.[1]
საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდის/ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის კომბინაცია გასათვალისწინებელია თუ ეოზინოფილები ≥300 უჯრედი/მიკროლიტრზე ან პაციენტს ანამნეზში აქვს ასთმა.[1] საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების შემცველი სამკურნალორ რეჟიმები უფრო ეფექტურია გამწვავებების მაღალი რისკის მქონე პაციენტებში (უკანასკნელ წელიწადში ორი ან მეტი გამწვავება და/ან გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის ერთი შემთხვევა).[51][53][78] სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა შესაძლოა განსაზღვრავდეს საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების ხანგრძლივ ბრონქოდილატატორებზე თანდართვის ეფექტურობას გამწვავებების პრევენციის კუთხით.[83] თუ სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა არის <100 უჯრედი/მიკროლიტრი, ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდების დამატებას აქვს მცირე ან საერთოდ არ აქვს ეფექტი, ხოლო მისი მაქსიმალური ეფექტი მჟღავნდება ეოზინოფილების >300 უჯრედი/მიკროლიტრი რაოდენობის დროს.[47][56] ეს ზღვრული მაჩვენებლები საორიენტაციოა ექიმისთვის, რათა განსაზღვროს მკურნალობის ამ რეჟიმის დანიშვნის სარგებელი.[1] ფქოდის გამწვავების შემდეგ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების გამოყენებისას ეცემა ფილტვის ფუნქციის დაქვეითების ტემპი მსუბუქი და საშუალო ფორმების და სისხლში ეოზინოფილების მომატებული რაოდენობის მქონე პირებში.[95] ეოზინოფილების ნებისმიერი რაოდენობის შემთხვევაში, ყოფილი მწეველები მეტად რეაგირებენ კორტიკოსტეროიდებზე, ვიდრე აქტიური მწეველები.[83] ფქოდ-ის დროს, როგორც აქტიური, ასევე ყოფილი მწეველებისთვის შეიძლება აღმოჩნდეს სასარგებლო ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდები ფილტვის ფუნქციის გაუმჯობესებისა და გამწვავებების სიხშირის შემცირების თვალსაზრისით, თუმცა ნაკლებეფექტურია აქტიური მწეველებისთვის ყოფილ მწეველებთან შედარებით.[53][84]
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-აგონისტების და საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების კომბინაცია უპირატესია, ამ პრეპარატების ცალკე გამოყენებასთან შედარებით.[93][94]
[ ]
საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი ზოგიერთ პაციენტში იწვევს პნევმონიის რისკის მატებას, ამიტომ მხოლოდ თავდაპირველ თერაპიად გამოიყენება კლინიკური რისკების და სარგებლის შეფასების შემდეგ.
[
]
ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტებია: თიოტროპიუმი, უმეკლიდინიუმი, აკლიდინიუმი და გლიკოპირონიუმი.
[ ]
უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლი, გლიკოპირონიუმი/ფორმოტეროლი, ინდაკატეროლი/გლიკოპირონიუმი, თიოტროპიუმი/ოლოდატეროლი და აკლიდინიუმი/ფორმოტეროლი არის ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების კომბინაციები, რომელთა გამოყენება დამტკიცებულია ფქოდ-თვის.[158][78] ინდაკატეროლი/გლიკოპირონიუმს აღმოოაჩნდა უფრო მეტი ეფექტურობა, ვიდრე გლიკოპირონიუმს ან თიოტროპიუმს ცალ-ცალკე ფქოდ-ის საშუალო და მძიმე ფორმების დროს და ვიდრე სალმეტეროლი/ფლუტიკაზონს ფქოდ-ის გამწვავების პრევენციის მიზნით.[77][78] უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლი აქვეითებს გამწვავებების რისკს ფქოდ-ის მსუბუქი/საშუალო ფორმების დროს.[74]
[
]
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები კომბინაციებია: ფლუტიკაზონ ფუროატი/ვილანტეროლი, ფლუტიკაზონ პროპიონატი/სალმეტეროლი, ბუდენოზიდი/ფორმოტეროლი და მომეტაზონი/ფორმოტეროლი.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
სალბუტამოლი საინჰალაციო: (100მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)100-200 მიკროგრამი(1-2 შესუნთქვა)ყოველ 4-6 საათში მოთხოვნილებისამებრ
ან
საინჰალაციო იპრატროპიუმი: (20მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)40 მიკროგრამი(2 შესუნთქვა) 4 შესხურებამდე დღეში მოთხოვნილებისამებრ
ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1] ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.[60]
იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[60] ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უნდა შეწყდეს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დანიშვნის შემთხვევაში. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.
არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1][3] მოწევის შეწყვეტა მნიშვნელოვნად ამცირებს COPD -ის პროგრესირების მაჩვენებელსა და მალიგნიზაციის რისკს.
პაციენტი უნდა აიცრას გრიპის ვირუსისა და Streptococcus pneumoniae-ს წინააღმდეგ.[1][130] გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია ასოცირდება COPD-ის ცხელებით მიმდინარე გამწვავებასთან.[130][131]
[ ]
აშშ დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები ასევე უწევს რეკომენდაციას ტეტანუსის/დიფტერიის/ყივანახველის ვაქცინას ფქოდ-ით დაავადებულებში, რომლებიც მოზარდობის პერიოდში არ აცრილან.[134]
საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს უნდა მიეცეთ ინსტრუქციები საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესახებ. პაციენტთა უმრავლესობა ინჰალატორის გამოყენებისას სულ მცირე ერთ შეცდომას უშვებს, ხოლო ინჰალატორის არასწორი გამოყენება დაკავშირებულია დაავადების არასასურველი კონტროლის ხარისხთან.[114][115] კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის მოხმარების ჩვენება, მოწყობილობის შერჩევა და გადახედვა აუმჯობესებს ინჰალატორის მოხმარების ტექნიკას.[117]
ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს სუნთქვით და ძალისმიერ ვარჯიშებს, ასევე ცნობიერების ამაღლებას. ეს კი უნდა დაიწყოს დაავადების ადრეულ ეტაპზე. GOLD გაიდლაინებით B, C, D ჯგუფის პაციენტებში რეკომენდებულია ფილტვის რეაბილიტაცია.[1]
ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[137]
პირველადი პარამეტრები
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო უმეკლიდინიუმ/ვილანტეროლი: (62.5/25 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო გლიკოპირენიუმ/ფორმოტეროლ ფუმარატი: (14.4/9.6 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთჯერ.
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
ინდაკატეროლი/საინჰალაციო გლიკოპირონიუმი: (110/50 მიკროგრამი/საინჰალაციო კაფსულა) 1 კაფსულა დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
თიოტროპიუმი/საინჰალაციო ოლოდატეროლი: (2.5/2.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 2 შესხურება დღეში ერთჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
აკლიდინიუმ ბრომიდი/საინჰალაციო ფორმოტეროლ ფუმარატი: (400/12 მიკროგრამი/დოზა ინჰალატორით), 1 შესუნთქვა დღეში ორჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ფლუტიკაზონის ფუროატი/ უმეკლიდინიუმი/საინჰალაციო ვილანტეროლი: (92/55/22 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთხელ
მეტიან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ფლუტიკაზონ ფუროატი/საინჰალაციო ვილანტეროლი: (100/25 მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთხელ
იყოს
ფლუტიკაზონე პროპიონატი/ საინჰალაციო სალმეტეროლი: (250/50 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)1 შესხურება დღეში ორჯერ.
იყოს
ბუდეზონიდი/საინჰალაციო ფორმოტეროლი: (160/4.5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)2 შესხურება დღეში ორჯერ.
იყოს
მომეტაზონი/საინჰალაციო ფორმოტეროლი: (100/5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა;200/5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა) დღეში ორჯერ
--და--
თიოტროპიუმი საინჰალაციო: (18 მიკროგრამი/საინჰალაციო კაფსულა) 18 მიკროგრამი (1 კაფსულა) დღეში 1-ჯერ; (2.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 5 მიკროგრამი (2 შესხურება) დღეში 1-ჯერ
იყოს
უმეკლიდინიუმი საინჰალაციო: (62.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 62.5 მიკროგრამი (1 შესხურება) დღეში ერთხელ
იყოს
საინჰალაციო აკლიდინიუმ ბრომიდი: (400მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 400მიკროგრამი (1 შესუნთქვა) დღეში ორჯერ
იყოს
საინჰალაციო გლიკოპირონიუმი: (55 მიკროგრამი/ინჰალაციური კაფსულა)55 მიკროგრამი (1კაფსულა ) დღეში ერთხელ
მეტიფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის (GOLD) თანახმად, A ჯგუფის პაციენტებს ახასიათებთ მცირე სიმპტომები და გამწვავების დაბალი რისკი; B ჯგუფი მეტი სიმპტომებით და გამწვავების დაბალი რისკით განიხილება; C ჯგუფი მცირე სიმპტომებით და გამწვავების უფრო მაღალი რისკით ხასიათდება, ხოლო D ჯგუფი - უფრო მეტი სიმპტომებით და გამწვავების მაღალი რისკით.[1]
GOLD გვირჩევს, რომ თუ პირველადი თერაპიის შემდეგ პაციენტს აქვს პერსისტენტული სიმპტომები და გამწვავება, კლინიცისტებმა უნდა გაიარონ პერსისტენტული გამწვავების მკურნალობის გზა.[1]
მხოლოდ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის გამოყენების დროს მუდმივი დისპნოე/ფიზიკური დატვირთვის შეზღუდვის მქონე პირებში საჭიროა გადასვლახანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორით ორმაგ თერაპიაზა ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაციასთან ერთად. თუ სიმპტომები არ გაუმჯობესდება, უნდა შეწყდეს მეორე ბრონქოდილატატორის გამოყენება. განსახილველია საინჰალაციო მოწყობილობის ან ნივთიერების შეცვლა.[1] ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტების და მუსკარინული ანტაგონისტების კომბინაციამ შეიძლება უკეთესი თერაპიული ეფექტი მოგვცეს, ცალკეული კლასისთვის დამახასიათებელი გვერდითი მოვლენების მატების გარეშე.[68][70][71][72] კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით, მონოთერაპიასთან შედარებით, ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს. დღეში ერთხელ კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტით და მუსკარინული ანტაგონისტით, რომელიც მიიღება კომბინირებული ინჰალატორის საშუალებით, უფრო მეტად ასოცირდება ფილტვების ფუნქციის კლინიკურად მნიშვნელოვან გაუმჯობესებასთან და ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებასთან საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის დროს, ვიდრე პლაცებო.[74]
[ ]
მუდმივი დისპნოეს/ფიზიკური დატვირთვის შეზღუდვის დროს, ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის და საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების გამოყენების შემთხვევაში, უნდა გადავიდეთ სამმაგ თერაპიაზე: ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები. უნდა გადაიხედოს საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდის ჩვენება. თუ საწყისი ჩვენება არ იყო სწორად განსაზღვრული ან არ გვაქვს დამყოლობა საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებზე, ან ვლინდდება მნიშვნელოვან იგვერდითი ეფექტები, უნდა შეწყდეს საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებით მკრუნალობა და პაციენტს დაენიშნოს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტით მკურნალობა.[1] კომბინაცია შეიძლება სხვადახვა ინჰალატორით ან ერთი კობინირებუი ინჰალატორით.
გამოსაკვლევი და სამკურნალოა სხვა მიზეზებით გამოწვეული დისპნოე. ასევე უნდა შეფასდეს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა, ვინაიდან არასწორად გამოყენების შემთხვევაში მკურნალობა წარუმატებელი იქნება.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
სალბუტამოლი საინჰალაციო: (100მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)100-200 მიკროგრამი(1-2 შესუნთქვა)ყოველ 4-6 საათში მოთხოვნილებისამებრ
ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1]
ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.[60]
არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.
ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი ერთდროულად არ უნდა დაინიშნოს. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1][3] მოწევის შეწყვეტა მნიშვნელოვნად ამცირებს COPD -ის პროგრესირების მაჩვენებელსა და მალიგნიზაციის რისკს.
პაციენტი უნდა აიცრას გრიპის ვირუსისა და Streptococcus pneumoniae-ს წინააღმდეგ.[1][130] გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია ასოცირდება COPD-ის ცხელებით მიმდინარე გამწვავებასთან.[130][131]
[ ]
აშშ დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები ასევე უწევს რეკომენდაციას ტეტანუსის/დიფტერიის/ყივანახველის ვაქცინას ფქოდ-ით დაავადებულებში, რომლებიც მოზარდობის პერიოდში არ აცრილან.[134]
საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს უნდა მიეცეთ ინსტრუქციები საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესახებ. პაციენტთა უმრავლესობა ინჰალატორის გამოყენებისას სულ მცირე ერთ შეცდომას უშვებს, ხოლო ინჰალატორის არასწორი გამოყენება დაკავშირებულია დაავადების არასასურველი კონტროლის ხარისხთან.[114][115] კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის მოხმარების ჩვენება, მოწყობილობის შერჩევა და გადახედვა აუმჯობესებს ინჰალატორის მოხმარების ტექნიკას.[117]
ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს სუნთქვით და ძალისმიერ ვარჯიშებს, ასევე ცნობიერების ამაღლებას. ეს კი უნდა დაიწყოს დაავადების ადრეულ ეტაპზე. GOLD გაიდლაინებით B, C, D ჯგუფის პაციენტებში რეკომენდებულია ფილტვის რეაბილიტაცია.[1]
ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[137]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
GOLD გაიდლაინებით, რეკომენდებულია ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია სტაბილურ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ: PaO2 ≤7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.);ან SaO2 ≤88%, ჰიპერკაპნიით ან მის გარეშე დადასტურებული 2-ჯერ 3კვირის განმავლობაში; ან PaO2 7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.) და 8.0 კპა (60 მმ.ვწყ.სვ.) შორის, ანSaO2 of 88%, თუ არის დამტკიცებული ფილტვის ჰიპერტენზია, პერიფერიული შეშუპება რომელიც გულის შეგუბებით უკმარისობაზე მიუთითებს, ან პოლიციტემია (ჰემატოკრიტი >55%).[1]
ამერიკის თორაკალური საზოგადოების გაიდლაინების მიხედვით, ფქოდ-ით დაავადებულ ზრდასრულებში, რომელთაც ოთახის ჰაერზე აქვთ მძიმე ქრონიკული ჰიპოქსემია, რეკომენდებულია ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია სულ მცირე 15 საათი დღეში. საზოგადოება ჰიპოქსემიას შემდეგნაირად განმარტავს: ან PaO₂ ≤7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.) ან ჟანგბადის სატურაცია პულსოქსიმეტრით (SpO₂) ≤88%; ან PaO₂ 7.5-7.9 კპა (56-59 მმ.ვწყ.სვ.) ან SpO₂ = 89% პლიუს რომელიმე ჩამოთვლილთაგან: შეშუპება, ჰემატოკრიტი ≥55%, ან P pulmonale ელექტროკარდიოგრამაზე.[145]
თუ პაციენტი ოქსიგენოთერაპიაზე იმყოფება სახლშიც, ამერიკის თორაკალური საზოგადოება რეკომენდაციას უწევს ინსტრუქტაჟს და ტრენინგს ჟანგბადის მოწყობილობების სწორ შენახვასთან დაკავშირებით. საჭიროა პაციენტის და მისი მომვლელის განათლება უსაფრთხოების საკითხების, ცეცხლისგან არიდების და ა.შ. შესახებ.[145]
დამატებითი ჟანგბადის ტიტრირება საჭიროა SaO2 ≥90% მაჩვენებლის მისაღწევად.[1] 60-90 დღის შემდეგ პაციენტი ხელახლა უნდა შეფასდეს, რათა განისაზღვროს ჟანგბადის საჭიროება და თერაპიული ეფექტი.[1] ფქოდის დროს სხვადასხვა თერაპიულ საშუალებებს შორის გადარჩენადობის გაუმჯობესებაზე მხოლოდ ორი ფაქტორი მოქმედებს: მოწევის შეწყვეტა და ხელოვნური ჟანგბადით მომარაგება.
ოქსიგენოთერაპია გვეხმარება ფილტვის ჰიპერტენზიის მინიმალიზაციაში, პულმონური არტერიული წნევის შემცირების გზით და აუმჯობესებს ფიზიკური დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობასა და ცხოვრების ხარისხს. ასევე მან აჩვენა გაუმჯობესებული გადარჩენადობა.[1][32]
ამერიკის თორაკალური საზოგადოება რეკომენდაციას უწევს ამბულატორიულად ჟანგბადის მოხმარებას (ჟანგბადი მიეწოდება ვარჯიშის დროს ან ყოველდღიური აქტივობების დროს) იმ ზრდასრულებში, რომელთაც დიაგნოსტირებული აქვთ ფქოდ-ი და ატმოსფერულ ჰაერზე აღენიშნბთ მძიმე ჰიპოქსემია აღენიშნებათ.[145] თუმცა, ამერიკის თორაკალური საზოგადოების თანახმად, არ არის რეკომენდებული ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია ფქოდ პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ საშუალო ქრონიკული მოსვენებითი ჰიპოქსემია ოთახის ჰაერზე (SpO₂ 89%-93%).[145]
ფქოდ-ის და ძილის ობსტრუქციული აპნოეს დროს ვენტილაციური მხარდაჭერა უწყვეტი დადებითი წნევით (CPAP) აუმჯობესებს გადარჩენადობას და ამცირებს ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებას.[1][36] არაინვაზიური ვენტილაცია ზოგჯერ გამოიყენება ძალიან მძიმე, მაგრამ სტაბილური ფქოდ-ის დროს, თუმცა შერჩევის საუკეთესო კრიტერიუმები უცნობია.[1][148]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
ერდოსტეინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
აცეტილცისტეინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
კარბოცისტეინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ფქოდ-ის ქრონიკული ბრონქიტით მიმდინარე ფორმის დროს ხშირია სქელი ნახველის პროდუქცია. მუკოლიზურმა აგენტებმა შეიძლება მცირედ შეამცირს გამწვავებების სიხშირე და თვის განმავლობაში უნარშეზღუდული დღეების ჯამური რაოდენობა, მაგრამ არ აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციასა და ცხოვრების ხარისხს.[135] ერთი მეტა-ანალიზის მიხედვით, რომლითაც შედარდა ერდოსტეინი, კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, ერდოსტეინს აღმოაჩნდა ყველაზე უსაფრთხო და ეფექტური პროფილი. ერდოსტეინი ამცირებს გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის რისკს. ერდოსტეინი და აცეტილცისტეინი ამცირებს გამწვავების ხანგრძლივობას.[136] იმ ქვეყნებში, რომლებშიც ერდოსტეინი ხელმისაწვდომია, აღნიშნული უპირატესი ვარიანტია. ისეთი მუკოლიზური აგენტებით მკურნალობა, როგორიცაა კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, შეიძლება ყველაზე სარგებლიანი იყოს იმ პაციენტებში, რომლებიც არ იღებენ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებს.[1] თუმცა, ერდოცისტეინს შეიძლება ჰქონდეს მნიშვნელოვანი ეფექტი მსუბუქი გამწვავებების დროს, მიუხედავად იმისა, იღებს თუ არა პაციენტი საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებს.[1]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
თეოფილინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
თეოფილინი (მეთილქსანტინური აგენტი) ფართოდ არ გამოიყენება, რადგან ახასიათებს ლიმიტირებული თერაპიული ეფექტი, მაღალი რისკი და ხშირად სხვა პრეპარატებთან ურთიერთქმედება. თეოფილინი ნაჩვენებია პერსისტენტული სმპტომების არსებობის დროს, როდესაც ინჰალაციური თერაპია არ არის საკმარისი ობსტრუქციის მოხსნისთვის. ფქოდ-ის საშუალო და მძიმე ხარისხის დროს, თეოფილინის ეფექტები ფილტვის ფუნქციაზე მინიმალურია.[107] ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის რეკომენდაციით, თეოფილინი მხოლოდ იმ შემთხვევაში უნდა გამოიყენებოდეს, როდესაც ბრონქოდილატატორები ხელმიმსაწვდომი არ არის ან ზედმეტად ძვირადღირებულია.[1] თეოფილინი ინიშნება მაშინ, როდესაც ამოწურულია ინჰალაციური თერაპიის ყველა ვარიანტი. ტოქსიკურობა დოზადამოკიდებულია.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ქირურგიული ჩარევები (ბულექტომია, ფილტვის მოცულობის შემცირების ოპერაცია[149][150]
[ ]
და ფილტვის გადანერგვა) ფქოდ-ის მართვის ბოლო სტადიაა. აღნიშნული მეთოდები გამოიყენება ფილტვის დინამიკურობის, ფიზიკური დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობის და ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლად.[150] ფილტვის მოცულობის შემამცირებელი ქირურგიული ჩარევის ჩვენებაა ჰაერის დინების მძიმე შეზღუდვა, განსაკუთრებით პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ ზედა წილის ლოკალური დაავადება და ნორმასთან შედარებით ფიზიკური დატვირთვის დაქვეითებული შესაძლებლობა.[149]
[
]
ბულექტომია წარმოადგენს შესაძლო ვარიანტს ფქოდ-ის დროს იმ პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ დისპნოე და კტ კვლევით ვლინდება დიდი ბულა, რომელიც იკავებს სულ მცირე ჰემითორაქსის 30%-ს. მძიმე ფუნქციური სტატუსი და მძიმედ დაკლებული FEV1 (<500 მლ) ამ შესაძლებლობას ნაკლებად სახარბიელოს ხდის. ენდობრონქული სარქვლის ჩადგმით კლინიკურად მნიშვნელოვნად უმჯობესდება შესაბამისად შერჩეული ფქოდ პაციენტების მდგომარეობა.[151]
ფილტვის გადანერგვაზე მიმართვის კრიტერიუმები:[152]
პროგრესირებადი დაავადება მაქსიმალური მკურნალობის მიუხედავად (მედიკამენტები, ფილტვის რეაბილიტაცია და ოქსიგენოთერაპია).
პაციენტი არ არის ფილტვის მოცულობის შემცირების ენდოსკოპიური ან ქირურგიული ოპერაციის კანდიდატი. მიზანშეწონილია ფქოდ პაციენტების ერთდროული მიმართვა გადანერგვასა და მოცულობის შემცირების ოპერაციაზე კონსულტაციის მიზნით.
ინდექსი- სხეულის მასის ინდექსი, ჰაერის დინების ობსტრუქცია, დისპნოე და ვარჯიში (BODE), 5-6 ქულა.
PaCO₂ >50 მმ.ვწყ.სვ. ან 6.6 კპა და/ან PaO₂ <60 მმ.ვწყ.სვ. ან 8 კპა.
FEV1 <25% პრედიქტორული.
[ BODE ინდექსი ფქოდ გადარჩენადობის პროგნოზირებისთვის ]
ფილტვის ტრანსპლანტაცი აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ფუნქციონირების შესაძლებლობას.[150] თუმცა ტრანსპლანტაციის ბენეფიტს არ წარმოადგენს გადარჩენა.[153]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პალიატიური თერაპია დისპნოეს სიმპტომების გასაუმჯობესებლად, ნუტრიციული მხარდაჭერის შემდეგ, მოიცავს შფოთვის და დეპრესიის მართვას, დაღლილობის მოხსნას. ეს შეიძლება სარგებლიანი იყოს ფქოდ-ის დროს იმ პაციენტებთან, რომელთაც ოპტიმალური სამედიცინო მკურნალობის მიუხედავად აღნიშნული პრობლემები აქვთ.[1] "საბოლოო მოვლა" ჰოსპისში განსახილველია ძალიან მძიმე, შორსწასული დაავადების შემთხვევებში. პაციენტი და ოჯახის წევრები ინფორმირებულნი უნდა იყვნენ პროცესის მიმდინარეობის შესახებ და ეს თემა უნდა განიხილოთ დაავადების ადრეულ ეტაპზევე, სანამ გამოვლინდება სუნთქვის მწვავე უკმარისობა.[154] ოპიოიდები, ნერვკუნთოვანი ელექტრული სტიმულაცია და გულმკერდის კედლის ვიბრაცია შეიძლება ხსნიდეს დისპნოეს.[1] ხანგრძლივი მოქმედების ორალური და პარენტერული ოპიოიდები შეიძლება განვიხილოთ მწვავე ფქოდ-ით დაავადებულ პაციენტებში დისპნოეს სამკურნალოდ.[1] ერთ-ერთი კვლევის მიხედვით, ოპიოიდებისა და ბეზოდიაზეპამის დაბალი დოზები უსაფრთხოა და არ ასოცირდება ჰოსპიტალიზაციის ან სიკვდილობის ზრდასთან.[155]
Cochrane-ს ერთი მიმოხილვის მიხედვით, არ არსებობს მტკიცებულება ბენზოდიაზეპინების მხარდასაჭერად ან წინააღმდეგ შორსწასული კიბოს და ფქოდ-ის შემთხვევაში სუნთქვის უკმარისობის შესამსუბუქებლად.[156]
აკუპუნქტურა და აკუ-წნევა შეიძლება ასევე აუმჯობესებდეს სუნთქვას და ცხოვრების ხარისხს პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ შორსწასული ფქოდ.[157]
პირველადი პარამეტრები
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო უმეკლიდინიუმ/ვილანტეროლი: (62.5/25 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
საინჰალაციო გლიკოპირენიუმ/ფორმოტეროლ ფუმარატი: (14.4/9.6 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთჯერ.
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
ინდაკატეროლი/საინჰალაციო გლიკოპირონიუმი: (110/50 მიკროგრამი/საინჰალაციო კაფსულა) 1 კაფსულა დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
თიოტროპიუმი/საინჰალაციო ოლოდატეროლი: (2.5/2.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 2 შესხურება დღეში ერთჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი
აკლიდინიუმ ბრომიდი/საინჰალაციო ფორმოტეროლ ფუმარატი: (400/12 მიკროგრამი/დოზა ინჰალატორით), 1 შესუნთქვა დღეში ორჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ფლუტიკაზონ ფუროატი/საინჰალაციო ვილანტეროლი: (100/25 მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთხელ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ფლუტიკაზონე პროპიონატი/ საინჰალაციო სალმეტეროლი: (250/50 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)1 შესხურება დღეში ორჯერ.
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ბუდეზონიდი/საინჰალაციო ფორმოტეროლი: (160/4.5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)2 შესხურება დღეში ორჯერ.
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
მომეტაზონი/საინჰალაციო ფორმოტეროლი: (100/5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა;200/5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა) დღეში ორჯერ
ან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ფლუტიკაზონის ფუროატი/ უმეკლიდინიუმი/საინჰალაციო ვილანტეროლი: (92/55/22 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთხელ
მეტიან
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი
ფლუტიკაზონ ფუროატი/საინჰალაციო ვილანტეროლი: (100/25 მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 1 შესხურება დღეში ერთხელ
იყოს
ფლუტიკაზონე პროპიონატი/ საინჰალაციო სალმეტეროლი: (250/50 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)1 შესხურება დღეში ორჯერ.
იყოს
ბუდეზონიდი/საინჰალაციო ფორმოტეროლი: (160/4.5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)2 შესხურება დღეში ორჯერ.
იყოს
მომეტაზონი/საინჰალაციო ფორმოტეროლი: (100/5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა;200/5 მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა) დღეში ორჯერ
--და--
თიოტროპიუმი საინჰალაციო: (18 მიკროგრამი/საინჰალაციო კაფსულა) 18 მიკროგრამი (1 კაფსულა) დღეში 1-ჯერ; (2.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 5 მიკროგრამი (2 შესხურება) დღეში 1-ჯერ
იყოს
უმეკლიდინიუმი საინჰალაციო: (62.5 მიკროგრამი/საინჰალაციო დოზა) 62.5 მიკროგრამი (1 შესხურება) დღეში ერთხელ
იყოს
საინჰალაციო აკლიდინიუმ ბრომიდი: (400მიკროგრამ/ინჰალაციური დოზა) 400მიკროგრამი (1 შესუნთქვა) დღეში ორჯერ
იყოს
საინჰალაციო გლიკოპირონიუმი: (55 მიკროგრამი/ინჰალაციური კაფსულა)55 მიკროგრამი (1კაფსულა ) დღეში ერთხელ
მეტიფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის (GOLD) თანახმად, A ჯგუფის პაციენტებს ახასიათებთ მცირე სიმპტომები და გამწვავების დაბალი რისკი; B ჯგუფი მეტი სიმპტომებით და გამწვავების დაბალი რისკით განიხილება; C ჯგუფი მცირე სიმპტომებით და გამწვავების უფრო მაღალი რისკით ხასიათდება, ხოლო D ჯგუფი - უფრო მეტი სიმპტომებით და გამწვავების მაღალი რისკით.[1]
პაციენტები, რომლებიც იღებენ მხოლოდ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტებს და აქვთ მუდმივი ხასიათის გამწვავებები, უნდა გადავიდნენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების ან ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების კომბინაციებზე.
სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობის მიხედვით შეიძლება პროგნოზირება, რომელი პაციენტი იქნება დამყოლი კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობაზე.[47] ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი შეიძლება განიხილებოდეს წელიწადში ორი ან მეტი გამწვავების მქონე პაციენტებში, ან სულ მცირე ერთი მძიმე გამწვავების (საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას) მქონე პირებში; ეოზინოფილების რაოდენობა უნდა იყოს ≥100 უჯრედი/მიკროლიტრი, ან თუ ანამნეზი/კლინიკური ნიშნები ასთმაზე მიუთითებს.[1] პაციენტები, რომელთაც წელიწადში ერთი გამწვავება აქვთ, უფრო ხშირად პასუხობენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების რეჟიმებზე, თუ მათი პერიფერიული ეოზინოფილების რაოდენობა ≥300 უჯრედი/მიკროლიტრზე.[48] ფქოდის გამწვავების შემდეგ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების გამოყენებისას ეცემა ფილტვის ფუნქციის დაქვეითების ტემპი მსუბუქი და საშუალო ფორმების და სისხლში ეოზინოფილების მომატებული რაოდენობის მქონე პირებში.[95] ეოზინოფილების ნებისმიერი რაოდენობის შემთხვევაში, ყოფილი მწეველები მეტად რეაგირებენ კორტიკოსტეროიდებზე, ვიდრე აქტიური მწეველები.[83]
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის მომხმარებლებში, რომელთაც აქვთ მუდმივი გამწვავებები და სისხლში ეოზინოფილების დონე <100 უჯრედი/მიკროლიტრი ან საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების უკუჩვენება, საჭიროა ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაციური მკურნალობის დაწყება.[1]
თუ პაციენტი იღებს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაციას და ვლინდება პერსისტენტული გამწვავებები და ეოზინოფილები არის ≥100 უჯრედი/მიკროლიტრზე, საჭიროა ესკალაცია სამმაგ თერაპიაზე- ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი.[1] მრავალი კვლევის მიხედვით, რეკომენდებულია სამმაგი თერაპია ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდებით, რადგან აღნიშნული უპირატესია ერთმაგ ან ორმაგ თერაპიასთან შედარებით ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის ან ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდების კომბინაციებში, საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის გამწვავებების და ჰოსპიტალიზაციის სიხშირის შემცირების თვალსაზრისით.[49][50][51][52][53][54][55][56][57] ერთ-ერთი რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევის თანახმად, ფლუტიკაზონის ფუროატის/უმეკლიდინიუმის/ვილანტეროლით მკურნაობისას პაციენტებში გამოვლინდა ნებისმიერი მიზეზით სიკვდილობის შემცირება გამწვავებების რისკის მქონე პაციენტებში, მათთან შედარებით, ვინც მკურნალობს უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლით.[96] ერთ-ერთ სხვა რანდომიზებულ კვლვევაშიც, სამმაგი თერაპიის მიმღებ ჯგუფში (ბუდესონიდი/გლიკოპირონიუმი/ფორმოტეროლი), დაფიქსირდა მსგავსი შედეგები სიკვდილობის თვალსაზრისით, თუმცა იყენებდნენ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდის უფრო მაღალ დოზას.[57] ორივე კვლევის ფარგლებში, სიკვდილობის კუთხით არ აღმოჩნდა განსხვავება ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებით ორმაგ თერაპიასთნ შედარებით.[57][96] შეგროვდა მონაცემები სამმაგი თერაპიის შემსწავლელი სამი სხვადასხვა კვლევისა, რომლებშიც ჩართულები იყვნენ ფქოდ-დიაგნოსტირებული პაციენტები, რომელთაც ჰქონდათ ჰაერის დინების მძიმე შეზღუდვის და გამწვავებების ანამნეზი. აღმოჩნდა, რომ სამმაგ თერაპიას არ აქვს სიკვდილობის შემცირების მხრივ მნიშვნელოვანი ეფექტი, საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების გარეშე მიმდინარე მკურნალობებთან შედარებით.[97]
ამერიკის თორაკალური საზოგადოების გაიდლაინების მიხედვით, რეკომენდებულია სამმაგი თერაპია პაციენტებში, რომელთაც ერთი ან მეტი გამწვავება ჰქონიათ პერორული კორტიკოსტეროიდების, ანტიბიოტიკების ან ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებით გასულ წელს და აწუხებთ დისპნოეს სიმპტომები ან ვარჯიშის აუტანლობა ორმაგი თერაპიის (კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით) მიუხედავად.[58] დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინებით, სამმაგი თერაპია რეკომენდებულია პაციენტებში, რომელთაც გამწვავება აღენიშნათ ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებით, ან ორი საშუალო სიმძიმის გამწვავება გქონდათ 1 წლის განმავლობაში, ორმაგი თერაპიის (კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით) მიუხედავად.[3]
ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების მიმღებ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ გამწვავებები, საჭიროა გადასვლა ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების რეჟიმზე.[1] თუ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი უეფექტოა ან იწვევს მნიშვნელოვან გვერდით მოვლენებს, შეიძლება გადასვლა კომბინაციურ რეჟიმზე ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტით და მუსკარინული ანტაგონისტით. თუ სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა ≥300 უჯრედი/მიკროლიტრზე, გამწვავების რისკი ყველაზე მაღალია საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდის მოხსნის შემდეგ.[59]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
სალბუტამოლი საინჰალაციო: (100მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)100-200 მიკროგრამი(1-2 შესუნთქვა)ყოველ 4-6 საათში მოთხოვნილებისამებრ
ან
საინჰალაციო იპრატროპიუმი: (20მიკროგრამი/ინჰალაციური დოზა)40 მიკროგრამი(2 შესუნთქვა) 4 შესხურებამდე დღეში მოთხოვნილებისამებრ
ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1]
ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.[60] იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[60] ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უნდა შეწყდეს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დანიშვნის შემთხვევაში. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.
არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1][3] მოწევის შეწყვეტა მნიშვნელოვნად ამცირებს COPD -ის პროგრესირების მაჩვენებელსა და მალიგნიზაციის რისკს.
პაციენტი უნდა აიცრას გრიპის ვირუსისა და Streptococcus pneumoniae-ს წინააღმდეგ.[1][130] გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია ასოცირდება COPD-ის ცხელებით მიმდინარე გამწვავებასთან.[130][131]
[ ]
აშშ დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები ასევე უწევს რეკომენდაციას ტეტანუსის/დიფტერიის/ყივანახველის ვაქცინას ფქოდ-ით დაავადებულებში, რომლებიც მოზარდობის პერიოდში არ აცრილან.[134]
საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს უნდა მიეცეთ ინსტრუქციები საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესახებ. პაციენტთა უმრავლესობა ინჰალატორის გამოყენებისას სულ მცირე ერთ შეცდომას უშვებს, ხოლო ინჰალატორის არასწორი გამოყენება დაკავშირებულია დაავადების არასასურველი კონტროლის ხარისხთან.[114][115] კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის მოხმარების ჩვენება, მოწყობილობის შერჩევა და გადახედვა აუმჯობესებს ინჰალატორის მოხმარების ტექნიკას.[117]
ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს სუნთქვით და ძალისმიერ ვარჯიშებს, ასევე ცნობიერების ამაღლებას. ეს კი უნდა დაიწყოს დაავადების ადრეულ ეტაპზე. GOLD გაიდლაინებით B, C, D ჯგუფის პაციენტებში რეკომენდებულია ფილტვის რეაბილიტაცია.[1]
ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[137]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
GOLD გაიდლაინებით, რეკომენდებულია ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია სტაბილურ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ: PaO2 ≤7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.);ან SaO2 ≤88%, ჰიპერკაპნიით ან მის გარეშე დადასტურებული 2-ჯერ 3კვირის განმავლობაში; ან PaO2 7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.) და 8.0 კპა (60 მმ.ვწყ.სვ.) შორის, ანSaO2 of 88%, თუ არის დამტკიცებული ფილტვის ჰიპერტენზია, პერიფერიული შეშუპება რომელიც გულის შეგუბებით უკმარისობაზე მიუთითებს, ან პოლიციტემია (ჰემატოკრიტი >55%).[1]
ამერიკის თორაკალური საზოგადოების გაიდლაინების მიხედვით, ფქოდ-ით დაავადებულ ზრდასრულებში, რომელთაც ოთახის ჰაერზე აქვთ მძიმე ქრონიკული ჰიპოქსემია, რეკომენდებულია ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია სულ მცირე 15 საათი დღეში. საზოგადოება ჰიპოქსემიას შემდეგნაირად განმარტავს: ან PaO₂ ≤7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.) ან ჟანგბადის სატურაცია პულსოქსიმეტრით (SpO₂) ≤88%; ან PaO₂ 7.5-7.9 კპა (56-59 მმ.ვწყ.სვ.) ან SpO₂ = 89% პლიუს რომელიმე ჩამოთვლილთაგან: შეშუპება, ჰემატოკრიტი ≥55%, ან P pulmonale ელექტროკარდიოგრამაზე.[145]
თუ პაციენტი ოქსიგენოთერაპიაზე იმყოფება სახლშიც, ამერიკის თორაკალური საზოგადოება რეკომენდაციას უწევს ინსტრუქტაჟს და ტრენინგს ჟანგბადის მოწყობილობების სწორ შენახვასთან დაკავშირებით. საჭიროა პაციენტის და მისი მომვლელის განათლება უსაფრთხოების საკითხების, ცეცხლისგან არიდების და ა.შ. შესახებ.[145]
დამატებითი ჟანგბადის ტიტრირება საჭიროა SaO2 ≥90% მაჩვენებლის მისაღწევად.[1] 60-90 დღის შემდეგ პაციენტი ხელახლა უნდა შეფასდეს, რათა განისაზღვროს ჟანგბადის საჭიროება და თერაპიული ეფექტი.[1] ფქოდის დროს სხვადასხვა თერაპიულ საშუალებებს შორის გადარჩენადობის გაუმჯობესებაზე მხოლოდ ორი ფაქტორი მოქმედებს: მოწევის შეწყვეტა და ხელოვნური ჟანგბადით მომარაგება.
ოქსიგენოთერაპია გვეხმარება ფილტვის ჰიპერტენზიის მინიმალიზაციაში, პულმონური არტერიული წნევის შემცირების გზით და აუმჯობესებს ფიზიკური დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობასა და ცხოვრების ხარისხს. ასევე მან აჩვენა გაუმჯობესებული გადარჩენადობა.[1][32]
ამერიკის თორაკალური საზოგადოება რეკომენდაციას უწევს ამბულატორიულად ჟანგბადის მოხმარებას (ჟანგბადი მიეწოდება ვარჯიშის დროს ან ყოველდღიური აქტივობების დროს) იმ ზრდასრულებში, რომელთაც დიაგნოსტირებული აქვთ ფქოდ-ი და ატმოსფერულ ჰაერზე აღენიშნბთ მძიმე ჰიპოქსემია აღენიშნებათ.[145] თუმცა, ამერიკის თორაკალური საზოგადოების თანახმად, არ არის რეკომენდებული ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია ფქოდ პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ საშუალო ქრონიკული მოსვენებითი ჰიპოქსემია ოთახის ჰაერზე (SpO₂ 89%-93%).[145]
ფქოდ-ის და ძილის ობსტრუქციული აპნოეს დროს ვენტილაციური მხარდაჭერა უწყვეტი დადებითი წნევით (CPAP) აუმჯობესებს გადარჩენადობას და ამცირებს ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებას.[1][36] არაინვაზიური ვენტილაცია ზოგჯერ გამოიყენება ძალიან მძიმე, მაგრამ სტაბილური ფქოდ-ის დროს, თუმცა შერჩევის საუკეთესო კრიტერიუმები უცნობია.[1][148]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
როფლამილასტი: 500 მგ პერორულად დღეში ერთხელ
როფლუმილასტი, რომელიც არის პერორული ფოსფოდიესთერაზა-4-ის ინჰიბიტორი, შეიძლება დაინიშნოს იმ პაციენტებთან რომლებიც იღებენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი და, რომელთაც აღნიშნებათ მუდმივი გამწვავებები და სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა <100 უჯრედი/მიკროლიტრი და მათთან, ვისაც ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების მიღების შემთხვევაშიც აქვთ მუდმივი გამწვავებები.[1]
მისი გამოყენება შეიძლება განვიხილოთ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ მოსალოდნელი 1 წამში ფორსირებული ამოსუნთქვის მოცულობის <50% და ქრონიკული ბრონქიტი, განსაკუთრებით, თუ უკანასკნელი წლის განმავლობაში დაფიქსირდა გამწვავების მიზეზით სულ მცირე 1 ჰოსპიტალიზაციის შემთხვევა.[1]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
აზიტრომიცინი: 250 მგ პერორულად დღეში ერთხელ, ან 500 მგ პერორულად კვირაში სამჯერ
აზითრომიცინი შეიძლება დაინიშნოს იმ პაციენტებთან, რომლებიც იღებენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი და აღნიშნებათ მუდმივი გამწვავებები, ასევე სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა <100 უჯრედი/მიკროლიტრი და მათთან, რომლებიც იღებენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები და აქვთ მუდმივი გამწვავებები.[1]
აზითრომიცინი ზრდის მაკროლიდის მიმართ რეზისტენტული მიკროორგანიზმების კოლონიზაციის რისკს და არ უნდა დაინიშნოს პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ სმენის დაქვეითბა, ტაქიკარდია მოსვენებულ მდგომარეობაში ან QTc ინტერვალის პროლონგირების მკაფიო რისკი.[104] პირველ რიგში, განიხილება აზითრომიცინის დანიშვნა (და არა მხოლოდ), ყოფილ მწეველებში, რომელთაც შესაბამისი მკურნალობის მიუხედავად აქვთ მუდმივი გამწვავებები.[1]
პროფილაქტიკური ანტიბიოტიკების დაწყებამდე საჭიროა ბაზისური ელექტროკარდიოგრამის და ღვიძლის ფუნქციური ტესტების ჩატარება. ნახველის ნიმუში უნდა აიღოთ კულტივირებისთვის და სენსიტიურობის ანალიზისთვის (მოიცავს ტუბერკულოზზე ტესტირებას), პაციენტის ნახველის ამოღების უნარი უნდა გაუმჯობესდეს და ბრონქოექტაზი უნდა გამოირიცხოს კომპიუტერული ტომოგრაფიით.[3][105] ეკგ და ღვიძლის ტესტები უნდა ჩატარდეს მკურნალობიდან 1 თვის შემდეგ. პროფილაქტიკური ანტიბიოტიკოთერაპია განხილულ უნდა იყოს მე-6 და მე-12 თვეებზე, რათა განისაზღვროს სარგებელი გამწვავებების სიხშირის თვალსაზრისით.[105] თუ ანტიბიოტიკოთერაპია არაეფექტურია, უნდა შეწყდეს.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
ერდოსტეინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
აცეტილცისტეინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
კარბოცისტეინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ფქოდ-ის ქრონიკული ბრონქიტით მიმდინარე ფორმის დროს ხშირია სქელი ნახველის პროდუქცია. მუკოლიზურმა აგენტებმა შეიძლება მცირედ შეამცირს გამწვავებების სიხშირე და თვის განმავლობაში უნარშეზღუდული დღეების ჯამური რაოდენობა, მაგრამ არ აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციასა და ცხოვრების ხარისხს.[135] ერთი მეტა-ანალიზის მიხედვით, რომლითაც შედარდა ერდოსტეინი, კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, ერდოსტეინს აღმოაჩნდა ყველაზე უსაფრთხო და ეფექტური პროფილი. ერდოსტეინი ამცირებს გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის რისკს. ერდოსტეინი და აცეტილცისტეინი ამცირებს გამწვავების ხანგრძლივობას.[136] იმ ქვეყნებში, რომლებშიც ერდოსტეინი ხელმისაწვდომია, აღნიშნული უპირატესი ვარიანტია. ისეთი მუკოლიზური აგენტებით მკურნალობა, როგორიცაა კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, შეიძლება ყველაზე სარგებლიანი იყოს იმ პაციენტებში, რომლებიც არ იღებენ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებს.[1] თუმცა, ერდოცისტეინს შეიძლება ჰქონდეს მნიშვნელოვანი ეფექტი მსუბუქი გამწვავებების დროს, მიუხედავად იმისა, იღებს თუ არა პაციენტი საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებს.[1]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პირველადი პარამეტრები
თეოფილინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
თეოფილინი (მეთილქსანტინური აგენტი) ფართოდ არ გამოიყენება, რადგან ახასიათებს ლიმიტირებული თერაპიული ეფექტი, მაღალი რისკი და ხშირად სხვა პრეპარატებთან ურთიერთქმედება. თეოფილინი ნაჩვენებია პერსისტენტული სმპტომების არსებობის დროს, როდესაც ინჰალაციური თერაპია არ არის საკმარისი ობსტრუქციის მოხსნისთვის. ფქოდ-ის საშუალო და მძიმე ხარისხის დროს, თეოფილინის ეფექტები ფილტვის ფუნქციაზე მინიმალურია.[107] ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის რეკომენდაციით, თეოფილინი მხოლოდ იმ შემთხვევაში უნდა გამოიყენებოდეს, როდესაც ბრონქოდილატატორები ხელმიმსაწვდომი არ არის ან ზედმეტად ძვირადღირებულია.[1] თეოფილინი ინიშნება მაშინ, როდესაც ამოწურულია ინჰალაციური თერაპიის ყველა ვარიანტი. ტოქსიკურობა დოზადამოკიდებულია.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ქირურგიული ჩარევები (ბულექტომია, ფილტვის მოცულობის შემცირების ოპერაცია[149][150]
[ ]
და ფილტვის გადანერგვა) ფქოდ-ის მართვის ბოლო სტადიაა. აღნიშნული მეთოდები გამოიყენება ფილტვის დინამიკურობის, ფიზიკური დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობის და ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლად.[150] ფილტვის მოცულობის შემამცირებელი ქირურგიული ჩარევის ჩვენებაა ჰაერის დინების მძიმე შეზღუდვა, განსაკუთრებით პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ ზედა წილის ლოკალური დაავადება და ნორმასთან შედარებით ფიზიკური დატვირთვის დაქვეითებული შესაძლებლობა.[149]
[
]
ბულექტომია წარმოადგენს შესაძლო ვარიანტს ფქოდ-ის დროს იმ პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ დისპნოე და კტ კვლევით ვლინდება დიდი ბულა, რომელიც იკავებს სულ მცირე ჰემითორაქსის 30%-ს. მძიმე ფუნქციური სტატუსი და მძიმედ დაკლებული FEV1 (<500 მლ) ამ შესაძლებლობას ნაკლებად სახარბიელოს ხდის. ენდობრონქული სარქვლის ჩადგმით კლინიკურად მნიშვნელოვნად უმჯობესდება შესაბამისად შერჩეული ფქოდ პაციენტების მდგომარეობა.[151]
ფილტვის გადანერგვაზე მიმართვის კრიტერიუმები:[152]
პროგრესირებადი დაავადება მაქსიმალური მკურნალობის მიუხედავად (მედიკამენტები, ფილტვის რეაბილიტაცია და ოქსიგენოთერაპია).
პაციენტი არ არის ფილტვის მოცულობის შემცირების ენდოსკოპიური ან ქირურგიული ოპერაციის კანდიდატი. მიზანშეწონილია ფქოდ პაციენტების ერთდროული მიმართვა გადანერგვასა და მოცულობის შემცირების ოპერაციაზე კონსულტაციის მიზნით.
ინდექსი- სხეულის მასის ინდექსი, ჰაერის დინების ობსტრუქცია, დისპნოე და ვარჯიში (BODE), 5-6 ქულა.
PaCO₂ >50 მმ.ვწყ.სვ. ან 6.6 კპა და/ან PaO₂ <60 მმ.ვწყ.სვ. ან 8 კპა.
FEV1 <25% პრედიქტორული.
[ BODE ინდექსი ფქოდ გადარჩენადობის პროგნოზირებისთვის ]
ფილტვის ტრანსპლანტაცი აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ფუნქციონირების შესაძლებლობას.[150] თუმცა ტრანსპლანტაციის ბენეფიტს არ წარმოადგენს გადარჩენა.[153]
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პალიატიური თერაპია დისპნოეს სიმპტომების გასაუმჯობესებლად, ნუტრიციული მხარდაჭერის შემდეგ, მოიცავს შფოთვის და დეპრესიის მართვას, დაღლილობის მოხსნას. ეს შეიძლება სარგებლიანი იყოს ფქოდ-ის დროს იმ პაციენტებთან, რომელთაც ოპტიმალური სამედიცინო მკურნალობის მიუხედავად აღნიშნული პრობლემები აქვთ.[1] "საბოლოო მოვლა" ჰოსპისში განსახილველია ძალიან მძიმე, შორსწასული დაავადების შემთხვევებში. პაციენტი და ოჯახის წევრები ინფორმირებულნი უნდა იყვნენ პროცესის მიმდინარეობის შესახებ და ეს თემა უნდა განიხილოთ დაავადების ადრეულ ეტაპზევე, სანამ გამოვლინდება სუნთქვის მწვავე უკმარისობა.[154] ოპიოიდები, ნერვკუნთოვანი ელექტრული სტიმულაცია და გულმკერდის კედლის ვიბრაცია შეიძლება ხსნიდეს დისპნოეს.[1] ხანგრძლივი მოქმედების ორალური და პარენტერული ოპიოიდები შეიძლება განვიხილოთ მწვავე ფქოდ-ით დაავადებულ პაციენტებში დისპნოეს სამკურნალოდ.[1] ერთ-ერთი კვლევის მიხედვით, ოპიოიდებისა და ბეზოდიაზეპამის დაბალი დოზები უსაფრთხოა და არ ასოცირდება ჰოსპიტალიზაციის ან სიკვდილობის ზრდასთან.[155]
Cochrane-ს ერთი მიმოხილვის მიხედვით, არ არსებობს მტკიცებულება ბენზოდიაზეპინების მხარდასაჭერად ან წინააღმდეგ შორსწასული კიბოს და ფქოდ-ის შემთხვევაში სუნთქვის უკმარისობის შესამსუბუქებლად.[156]
აკუპუნქტურა და აკუ-წნევა შეიძლება ასევე აუმჯობესებდეს სუნთქვას და ცხოვრების ხარისხს პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ შორსწასული ფქოდ.[157]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს წესებს