ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება(ფქოდ)

ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის მიხედვით (GOLD) კლასიფიცირებულ A ჯგუფის პაციენტებს ახასიათებთ მცირე სიმპტომები (ბრიტანეთის სამედიცინო კვლევის საბჭოს მოდიფიცირებული შკალით [mMRC] 0-1 ან COPD შეფასების ტესტით [CAT] <10) და გამწვავების დაბალი რისკი (0-1 გამწვავება წელიწადში, რომელიც არ საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას).[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

პირველ რიგში ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი ან ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორი უნდა იყოს შეთავაზებული. ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები (LABAs) და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების (LAMAs) დანიშვნა უპირატესია ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორებთან შედარებით, გარდა იმ პაციენტებისა, რომლებსაც ძალიან იშვიათი ქოშინი აქვთ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, დისპნოეს და ჯანმრთელობის სტატუსს, ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს. [ ] How does umeclidinium bromide compare with placebo for people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1829/fullსწორი პასუხის ჩვენება[მტკიცებულების დონე A]81c5e462-8f36-4687-93b0-cd4b9989ab2accaAროგორ შედარდა უმეკლიდინიუმი პლაცებოს ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების (COPD) მქონე ადამიანებთან?​​​​ LAMA-ებს უფრო დიდი გავლენა აქვთ გამწვავების შემცირებაზე, ვიდრე LABA-ებს.[100]Vogelmeier C, Hederer B, Glaab T, et al; POET-COPD Investigators. Tiotropium versus salmeterol for the prevention of exacerbations of COPD. N Engl J Med. 2011 Mar 24;364(12):1093-103. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1008378 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21428765?tool=bestpractice.com [101]Decramer ML, Chapman KR, Dahl R, et al; INVIGORATE investigators. Once-daily indacaterol versus tiotropium for patients with severe chronic obstructive pulmonary disease (INVIGORATE): a randomised, blinded, parallel-group study. Lancet Respir Med. 2013 Sep;1(7):524-33. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24461613?tool=bestpractice.com

თუ დანიშნულია ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორი, მოწოდებულია ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორის დანიშვნაც "გადამრჩენი" თერაპიის სახით. არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება.

ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს. იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[91]Appleton S, Jones T, Poole P, et al. Ipratropium bromide versus short acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Apr 19;(2):CD001387. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001387.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16625543?tool=bestpractice.com

ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უნდა შეწყდეს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დანიშვნის შემთხვევაში.

SABA-ს ჯგუფს მიეკუთვნება სალბუტამოლი. იპრატროპიუმი SAMA-ს ჯგუფის მედიკამენტია. LABA-ს ჯგუფს მიეკუთვნება სალმეტეროლი, არფორმოტეროლი და ოლოდატეროლი. LAMA-ს ჯგუფს მიეკუთვნება თიოტროპიუმი, უმეკლიდინიუმი, აკლიდინიუმი და გლიკოპირონიუმი. [ ] How does umeclidinium bromide compare with placebo for people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1829/fullსწორი პასუხის ჩვენება

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მიეცეთ მითითება, რომ აირიდონ თავიდან თამბაქოს კვამლით, ოკუპაციური ან ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [2]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. Jul 2019 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng115 ​​ მოწევის შეწყვეტა სარწმუნოდ ამცირებს COPD-ის პროგრესირების სიხშირეს და ავთვისებიანი სიმსივნეების რისკს. იხ მოწევის შეწყვეტა (მკურნალობის ალგორითმი).

ადგილობრივი გაიდლაინებიდან გამომდინარე, პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ვაქცინაცია გრიპის ვირუსის, Streptococcus pneumoniae, ყივანახველას, ვარიცელა-ზოსტერის ვირუსის (სირსველის), რესპირატორულ-სინციტიური ვირუსის და კორონავირუსის (COVID-19) წინააღმდეგ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html ​​ გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია COPD-ის ნაკლებ გამწვავებასთან ასოცირდება.[182]Walters JA, Tang JN, Poole P, et al. Pneumococcal vaccines for preventing pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jan 24;(1):CD001390. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001390.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28116747?tool=bestpractice.com [183]Kopsaftis Z, Wood-Baker R, Poole P. Influenza vaccine for chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2018 Jun 26;(6):CD002733. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002733.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29943802?tool=bestpractice.com [ ] What are the effects of influenza vaccine in people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2235/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​ აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი რეკომენდაციას უწევს ტეტანუსის/ დიფტერიის/ყივანახველას ვაქცინას COPD-ით დაავადებულ პირებთან, რომლებიც მოზარდ ასაკში ვაქცინირებული არ იყვნენ.[181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html

საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს სჭირდებათ ტრენინგი საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესასწავლად. პაციენტების უმრავლესობა უშვებს მინიმუმ ერთ შეცდომას ინჰალატორის გამოყენებისას და ინჰალატორის არასწორი გამოყენება ასოცირდება დაავადების ცუდ კონტროლთან.[155]Cho-Reyes S, Celli BR, Dembek C, et al. Inhalation technique errors with metered-dose inhalers among patients with obstructive lung diseases: a systematic review and meta-analysis of US Studies. Chronic Obstr Pulm Dis. 2019 Jul 24;6(3):267-80. https://journal.copdfoundation.org/jcopdf/id/1241/Inhalation-Technique-Errors-with-Metered-Dose-Inhalers-Among-Patients-with-Obstructive-Lung-Diseases-A-Systematic-Review-and-Meta-Analysis-of-US-Studies http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31342732?tool=bestpractice.com [156]Melani AS, Bonavia M, Cilenti V, et al. Inhaler mishandling remains common in real life and is associated with reduced disease control. Respir Med. 2011 Jun;105(6):930-8. https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(11)00009-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21367593?tool=bestpractice.com ​ კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკის დემონსტრირებამ, მოწყობილობის შერჩევამ და ტექნიკის განხილვამ შემდგომ შეხვედრებზე შეიძლება გააუმჯობესოს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა.[158]Price D, Keininger DL, Viswanad B, et al. Factors associated with appropriate inhaler use in patients with COPD - lessons from the REAL survey. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Feb 26;13:695-702. [Erratum in: Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Jul 25;13:2253-4.] https://www.dovepress.com/factors-associated-with-appropriate-inhaler-use-in-patients-with-copd--peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29520137?tool=bestpractice.com

ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის კლასიფიკაციის მიხედვით (GOLD) B ჯგუფის პაციენტებს ახასიათებთ მეტი სიმპტომები (ბრიტანეთის სამედიცინო კვლევის საბჭოს მოდიფიცირებული შკალით [mMRC] ≥2 ან COPD შეფასების ტესტით [CAT] ≥10) და გამწვავების დაბალი რისკი (0-1 გამწვავება ყოველ წელს, რომელიც არ საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას).[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

პირველ რიგში ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის (LAMA)/ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის (LABA) კომბინირებული მკურნალობა უნდა იყოს შეთავაზებული, გვერდითი მოვლენების ან ხელმისაწვდომობის პრობლემების არარსებობის შემთხვევაში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლი, გლიკოპირონიუმი/ფორმოტეროლი, ტიოტროპიუმი/ოლოდატეროლი და აკლიდინიუმი/ფორმოტეროლი LABA/LAMA-ს კომბინაციებია, რომლებიც დამტკიცებულია COPD-ის სამკურნალოდ.[113]Wedzicha JA, Banerji D, Chapman KR, et al; FLAME Investigators. Indacaterol-glycopyrronium versus salmeterol-fluticasone for COPD. N Engl J Med. 2016 Jun 9;374(23):2222-34. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1516385 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27181606?tool=bestpractice.com [227]Radovanovic D, Mantero M, Sferrazza Papa GF, et al. Formoterol fumarate + glycopyrrolate for the treatment of chronic obstructive pulmonary disease. Expert Rev Respir Med. 2016 Oct;10(10):1045-55. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27552524?tool=bestpractice.com ​​ უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლი ამცირებს გამწვავების რისკს მსუბუქი/ზომიერი COPD-ის მქონე პაციენტებში.[107]Maqsood U, Ho TN, Palmer K, et al. Once daily long-acting beta2-agonists and long-acting muscarinic antagonists in a combined inhaler versus placebo for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Mar 6;(3):CD012930. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012930.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30839102?tool=bestpractice.com [ ] How does a combined inhaler with once‐daily long‐acting beta2‐agonist (LABA) plus a long‐acting muscarinic antagonist (LAMA) compare with placebo for adults with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2551/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.

იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[91]Appleton S, Jones T, Poole P, et al. Ipratropium bromide versus short acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Apr 19;(2):CD001387. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001387.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16625543?tool=bestpractice.com ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უნდა შეწყდეს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დანიშვნის შემთხვევაში. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.

არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [2]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. Jul 2019 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng115 ​​ მოწევის შეწყვეტა სარწმუნოდ ამცირებს COPD-ის პროგრესირების სიხშირეს და ავთვისებიანი სიმსივნეების რისკს. იხ მოწევის შეწყვეტა (მკურნალობის ალგორითმი).

ადგილობრივი გაიდლაინებიდან გამომდინარე, პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ვაქცინაცია გრიპის ვირუსის, Streptococcus pneumoniae, ყივანახველას, ვარიცელა-ზოსტერის ვირუსის (სირსველის), რესპირატორულ-სინციტიური ვირუსის და კორონავირუსის (COVID-19) წინააღმდეგ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html ​​ გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია COPD-ის ნაკლებ გამწვავებასთან ასოცირდება.[182]Walters JA, Tang JN, Poole P, et al. Pneumococcal vaccines for preventing pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jan 24;(1):CD001390. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001390.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28116747?tool=bestpractice.com [183]Kopsaftis Z, Wood-Baker R, Poole P. Influenza vaccine for chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2018 Jun 26;(6):CD002733. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002733.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29943802?tool=bestpractice.com [ ] What are the effects of influenza vaccine in people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2235/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​ აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი რეკომენდაციას უწევს ტეტანუსის/ დიფტერიის/ყივანახველას ვაქცინას COPD-ით დაავადებულ პირებთან, რომლებიც მოზარდ ასაკში ვაქცინირებული არ იყვნენ.[181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html

საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს სჭირდებათ ტრენინგი საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესასწავლად. პაციენტების უმრავლესობა უშვებს მინიმუმ ერთ შეცდომას ინჰალატორის გამოყენებისას და ინჰალატორის არასწორი გამოყენება ასოცირდება დაავადების ცუდ კონტროლთან.[155]Cho-Reyes S, Celli BR, Dembek C, et al. Inhalation technique errors with metered-dose inhalers among patients with obstructive lung diseases: a systematic review and meta-analysis of US Studies. Chronic Obstr Pulm Dis. 2019 Jul 24;6(3):267-80. https://journal.copdfoundation.org/jcopdf/id/1241/Inhalation-Technique-Errors-with-Metered-Dose-Inhalers-Among-Patients-with-Obstructive-Lung-Diseases-A-Systematic-Review-and-Meta-Analysis-of-US-Studies http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31342732?tool=bestpractice.com [156]Melani AS, Bonavia M, Cilenti V, et al. Inhaler mishandling remains common in real life and is associated with reduced disease control. Respir Med. 2011 Jun;105(6):930-8. https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(11)00009-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21367593?tool=bestpractice.com ​ კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკის დემონსტრირებამ, მოწყობილობის შერჩევამ და ტექნიკის განხილვამ შემდგომ შეხვედრებზე შეიძლება გააუმჯობესოს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა.[158]Price D, Keininger DL, Viswanad B, et al. Factors associated with appropriate inhaler use in patients with COPD - lessons from the REAL survey. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Feb 26;13:695-702. [Erratum in: Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Jul 25;13:2253-4.] https://www.dovepress.com/factors-associated-with-appropriate-inhaler-use-in-patients-with-copd--peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29520137?tool=bestpractice.com

ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს ვარჯიშს და განათლებას და უნდა დაიწყოს დაავადების კურსის დასაწყისში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [189]Rochester CL, Alison JA, Carlin B, et al. Pulmonary rehabilitation for adults with chronic respiratory disease: an official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2023 Aug 15;208(4):e7-26. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202306-1066ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37581410?tool=bestpractice.com [190]Man W, Chaplin E, Daynes E, et al. British Thoracic Society Clinical Statement on pulmonary rehabilitation. Thorax. 2023 Oct;78(suppl 5):s2-15. https://thorax.bmj.com/content/78/Suppl_5/s2 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37770084?tool=bestpractice.com ​​ GOLD გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევენ ფილტვების რეაბილიტაციას B და E ჯგუფების პაციენტებისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ​

ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[191]McCarthy B, Casey D, Devane D, et al. Pulmonary rehabilitation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Feb 23;(2):CD003793. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003793.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25705944?tool=bestpractice.com

აშშ-ში ჩატარებულმა დიდმა კოჰორტულმა კვლევამ აჩვენა, რომ კლინიკიდან გაწერის შემდეგ 90 დღის განმავლობაში ფილტვის რეაბილიტაციის დაწყება სარწმუნოდ ასოცირდება სიკვდილიანობის დაბალ რისკთან 1 წლის განმავლობაში და ნაკლებ განმეორებით ჰოსპიტალიზაციასთან 1 წლის განმავლობაში.[194]Lindenauer PK, Stefan MS, Pekow PS, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation after hospitalization for COPD and 1-year survival among medicare beneficiaries. JAMA. 2020 May 12;323(18):1813-23. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2765730 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32396181?tool=bestpractice.com [195]Stefan MS, Pekow PS, Priya A, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation and rehospitalizations in patients hospitalized with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2021 Nov 1;204(9):1015-23. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202012-4389OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34283694?tool=bestpractice.com ​ თუმცა, ფილტვების რეაბილიტაციის დაწყება საავადმყოფოდან გაწერამდე შეიძლება ასოცირებული იყოს 12 თვის განმავლობაში მაღალ სიკვდილობასთან, ამიტომაც არ არის რეკომენდებული.[196]Greening NJ, Williams JE, Hussain SF, et al. An early rehabilitation intervention to enhance recovery during hospital admission for an exacerbation of chronic respiratory disease: randomised controlled trial. BMJ. 2014 Jul 8;349:g4315. https://www.bmj.com/content/349/bmj.g4315 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25004917?tool=bestpractice.com

ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის კლასიფიკაციის მიხედვით (GOLD) B ჯგუფის პაციენტებს ახასიათებთ მეტი სიმპტომები (ბრიტანეთის სამედიცინო კვლევის საბჭოს მოდიფიცირებული შკალით [mMRC] ≥2 ან COPD შეფასების ტესტით [CAT] ≥10) და გამწვავების დაბალი რისკი (0-1 გამწვავება ყოველ წელს, რომელიც არ საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას).[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

თუ არსებობს გვერდითი ეფექტების ან ხელმისაწვდომობის პრობლემები, შეიძლება დაინიშნოს რომელიმე LAMA ან LABA მონოთერაპია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ​ არ არსებობს მტკიცებულება, რომ პაციენტების ამ ჯგუფში საწყისი მკურნალობის ეტაპზე რეკომენდაცია გაუწიოს ერთი კლასის ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორის გამოყენებას, მეორე კლასთან შედარებით. ბრონქოდილატატორის შერჩევა დამოკიდებული უნდა იყოს იმაზე თუ როგორია პაციენტის აღქმა სიმპტომების შემსუბუქებასთან დაკავშირებით.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, დისპნოეს და ჯანმრთელობის სტატუსს, ამცირებს გამწვავებების სიხშირეს. [ ] How does umeclidinium bromide compare with placebo for people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1829/fullსწორი პასუხის ჩვენება​

LABA-ს ჯგუფს მიეკუთვნება სალმეტეროლი, არფორმოტეროლი და ოლოდატეროლი. LAMA-ს ჯგუფს მიეკუთვნება თიოტროპიუმი, უმეკლიდინიუმი, აკლიდინიუმი და გლიკოპირონიუმი. [ ] How does umeclidinium bromide compare with placebo for people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1829/fullსწორი პასუხის ჩვენება​ რევეფენაცინი LAMA ჯგუფის ნებულაიზირებული მედიკამენტია, რომელიც შემანარჩუნებელი მკურნალობისთვის დამტკიცებულია ზომიერიდან მძიმემდე COPD-ის მქონე პაციენტებთან.

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.

იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[91]Appleton S, Jones T, Poole P, et al. Ipratropium bromide versus short acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Apr 19;(2):CD001387. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001387.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16625543?tool=bestpractice.com ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უნდა შეწყდეს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დანიშვნის შემთხვევაში. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.

არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [2]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. Jul 2019 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng115 ​​ მოწევის შეწყვეტა სარწმუნოდ ამცირებს COPD-ის პროგრესირების სიხშირეს და ავთვისებიანი სიმსივნეების რისკს. იხ მოწევის შეწყვეტა (მკურნალობის ალგორითმი).

ადგილობრივი გაიდლაინებიდან გამომდინარე, პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ვაქცინაცია გრიპის ვირუსის, Streptococcus pneumoniae, ყივანახველას, ვარიცელა-ზოსტერის ვირუსის (სირსველის), რესპირატორულ-სინციტიური ვირუსის და კორონავირუსის (COVID-19) წინააღმდეგ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html ​​​​ გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია COPD-ის ნაკლებ გამწვავებასთან ასოცირდება.[182]Walters JA, Tang JN, Poole P, et al. Pneumococcal vaccines for preventing pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jan 24;(1):CD001390. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001390.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28116747?tool=bestpractice.com [183]Kopsaftis Z, Wood-Baker R, Poole P. Influenza vaccine for chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2018 Jun 26;(6):CD002733. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002733.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29943802?tool=bestpractice.com [ ] What are the effects of influenza vaccine in people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2235/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​​​ CDC ასევე რეკომენდაციას უწევს ტეტანუსის/ დიფტერიის/ ყივანახველას ვაქცინას COPD-ით დაავადებულ პირებთან, რომლებიც არ იყვნენ ვაქცინირებული მოზარდობის ასაკში.[181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html

საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს სჭირდებათ ტრენინგი საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესასწავლად. პაციენტების უმრავლესობა უშვებს მინიმუმ ერთ შეცდომას ინჰალატორის გამოყენებისას და ინჰალატორის არასწორი გამოყენება ასოცირდება დაავადების ცუდ კონტროლთან.[155]Cho-Reyes S, Celli BR, Dembek C, et al. Inhalation technique errors with metered-dose inhalers among patients with obstructive lung diseases: a systematic review and meta-analysis of US Studies. Chronic Obstr Pulm Dis. 2019 Jul 24;6(3):267-80. https://journal.copdfoundation.org/jcopdf/id/1241/Inhalation-Technique-Errors-with-Metered-Dose-Inhalers-Among-Patients-with-Obstructive-Lung-Diseases-A-Systematic-Review-and-Meta-Analysis-of-US-Studies http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31342732?tool=bestpractice.com [156]Melani AS, Bonavia M, Cilenti V, et al. Inhaler mishandling remains common in real life and is associated with reduced disease control. Respir Med. 2011 Jun;105(6):930-8. https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(11)00009-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21367593?tool=bestpractice.com ​ კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკის დემონსტრირებამ, მოწყობილობის შერჩევამ და ტექნიკის განხილვამ შემდგომ შეხვედრებზე შეიძლება გააუმჯობესოს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა.[158]Price D, Keininger DL, Viswanad B, et al. Factors associated with appropriate inhaler use in patients with COPD - lessons from the REAL survey. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Feb 26;13:695-702. [Erratum in: Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Jul 25;13:2253-4.] https://www.dovepress.com/factors-associated-with-appropriate-inhaler-use-in-patients-with-copd--peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29520137?tool=bestpractice.com

ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს ვარჯიშს და განათლებას და უნდა დაიწყოს დაავადების კურსის დასაწყისში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [189]Rochester CL, Alison JA, Carlin B, et al. Pulmonary rehabilitation for adults with chronic respiratory disease: an official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2023 Aug 15;208(4):e7-26. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202306-1066ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37581410?tool=bestpractice.com [190]Man W, Chaplin E, Daynes E, et al. British Thoracic Society Clinical Statement on pulmonary rehabilitation. Thorax. 2023 Oct;78(suppl 5):s2-15. https://thorax.bmj.com/content/78/Suppl_5/s2 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37770084?tool=bestpractice.com ​ GOLD გაიდლაინებით რეკომენდებულია ფილტვების რეაბილიტაცია B და E ჯგუფების პაციენტებისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[191]McCarthy B, Casey D, Devane D, et al. Pulmonary rehabilitation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Feb 23;(2):CD003793. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003793.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25705944?tool=bestpractice.com

აშშ-ში ჩატარებულმა დიდმა კოჰორტულმა კვლევამ აჩვენა, რომ კლინიკიდან გაწერის შემდეგ 90 დღის განმავლობაში ფილტვის რეაბილიტაციის დაწყება სარწმუნოდ ასოცირდება სიკვდილიანობის დაბალ რისკთან 1 წლის განმავლობაში და ნაკლებ განმეორებით ჰოსპიტალიზაციასთან 1 წლის განმავლობაში.[194]Lindenauer PK, Stefan MS, Pekow PS, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation after hospitalization for COPD and 1-year survival among medicare beneficiaries. JAMA. 2020 May 12;323(18):1813-23. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2765730 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32396181?tool=bestpractice.com [195]Stefan MS, Pekow PS, Priya A, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation and rehospitalizations in patients hospitalized with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2021 Nov 1;204(9):1015-23. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202012-4389OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34283694?tool=bestpractice.com ​ თუმცა, ფილტვების რეაბილიტაციის დაწყება საავადმყოფოდან გაწერამდე შეიძლება ასოცირებული იყოს 12 თვის განმავლობაში მაღალ სიკვდილობასთან, ამიტომაც არ არის რეკომენდებული.[196]Greening NJ, Williams JE, Hussain SF, et al. An early rehabilitation intervention to enhance recovery during hospital admission for an exacerbation of chronic respiratory disease: randomised controlled trial. BMJ. 2014 Jul 8;349:g4315. https://www.bmj.com/content/349/bmj.g4315 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25004917?tool=bestpractice.com

ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის (GOLD) E ჯგუფის პაციენტებს ახასიათებთ გამწვავების მაღალი რისკი (≥2 გამწვავება წელიწადში, ან ≥1 ჰოსპიტალიზაცია) და სიმპტომების გამოვლენის ნებისმიერი დონე.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

GOLD რეკომენდაციას უწევს თერაპიის დაწყებას ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის (LABA)/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის (LAMA) კომბინაციით.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი (ICS) უნდა დაემატოს LABA/LAMA კომბინაციას, თუ პაციენტის სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა ≥300 უჯრედი/მიკროლიტრია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების შემცველი სამკურნალორ რეჟიმები უფრო ეფექტურია გამწვავებების მაღალი რისკის მქონე პაციენტებში (უკანასკნელ წელიწადში ორი ან მეტი გამწვავება და/ან გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის ერთი შემთხვევა).[84]Papi A, Vestbo J, Fabbri L, et al. Extrafine inhaled triple therapy versus dual bronchodilator therapy in chronic obstructive pulmonary disease (TRIBUTE): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2018 Mar 17;391(10125):1076-84. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29429593?tool=bestpractice.com [86]Lipson DA, Barnhart F, Brealey N, et al. Once-daily single-inhaler triple versus dual therapy in patients with COPD. N Engl J Med. 2018 May 3;378(18):1671-80. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1713901 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29668352?tool=bestpractice.com [113]Wedzicha JA, Banerji D, Chapman KR, et al; FLAME Investigators. Indacaterol-glycopyrronium versus salmeterol-fluticasone for COPD. N Engl J Med. 2016 Jun 9;374(23):2222-34. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1516385 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27181606?tool=bestpractice.com ​​ სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობით შეიძლება წინასწარ განისაზღვროს საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების დამატების ეფექტურობა რეგულარულ ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორით მკურნალობაზე გამწვავებების თავიდან ასაცილებლად.[71]Harries TH, Rowland V, Corrigan CJ, et al. Blood eosinophil count, a marker of inhaled corticosteroid effectiveness in preventing COPD exacerbations in post-hoc RCT and observational studies: systematic review and meta-analysis. Respir Res. 2020 Jan 3;21(1):3. https://respiratory-research.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12931-019-1268-7 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31900184?tool=bestpractice.com [72]Oshagbemi OA, Odiba JO, Daniel A, et al. Absolute blood eosinophil counts to guide inhaled corticosteroids therapy among patients with COPD: systematic review and meta-analysis. Curr Drug Targets. 2019;20(16):1670-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31393244?tool=bestpractice.com [73]Pascoe S, Barnes N, Brusselle G, et al. Blood eosinophils and treatment response with triple and dual combination therapy in chronic obstructive pulmonary disease: analysis of the IMPACT trial. Lancet Respir Med. 2019 Sep;7(9):745-56. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31281061?tool=bestpractice.com ​​ ეფექტი მცირეა ან საერთოდ არ შეინიშნება სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობაზე <100 უჯრედი/მიკროლიტრი, ხოლო მაქსიმალური ეფექტი აღინიშნება სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობაზე ≥300 უჯრედ/მიკროლიტრი.[70]Bafadhel M, Peterson S, De Blas MA, et al. Predictors of exacerbation risk and response to budesonide in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a post-hoc analysis of three randomised trials. Lancet Respir Med. 2018 Feb;6(2):117-26. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29331313?tool=bestpractice.com [74]Cazzola M, Rogliani P, Calzetta L, et al. Triple therapy versus single and dual long-acting bronchodilator therapy in COPD: a systematic review and meta-analysis. Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801586. https://erj.ersjournals.com/content/52/6/1801586 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30309975?tool=bestpractice.com ​​ ეს ზღურბლები მიუთითებს შეწყვეტის სავარაუდო მნიშვნელობებზე, რომლებიც შეიძლება დაეხმაროს კლინიცისტებს მკურნალობის სარგებლის ალბათობის პროგნოზირებაში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ფქოდის გამწვავების შემდეგ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების გამოყენებისას ეცემა ფილტვის ფუნქციის დაქვეითების ტემპი მსუბუქი და საშუალო ფორმების და სისხლში ეოზინოფილების მომატებული რაოდენობის მქონე პირებში.[128]Kerkhof M, Voorham J, Dorinsky P, et al. Association between COPD exacerbations and lung function decline during maintenance therapy. Thorax. 2020 Sep;75(9):744-53. https://thorax.bmj.com/content/75/9/744 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32532852?tool=bestpractice.com ეოზინოფილების ნებისმიერი რაოდენობის შემთხვევაში, ყოფილი მწეველები მეტად რეაგირებენ კორტიკოსტეროიდებზე, ვიდრე აქტიური მწეველები.[73]Pascoe S, Barnes N, Brusselle G, et al. Blood eosinophils and treatment response with triple and dual combination therapy in chronic obstructive pulmonary disease: analysis of the IMPACT trial. Lancet Respir Med. 2019 Sep;7(9):745-56. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31281061?tool=bestpractice.com ფქოდ-ის დროს, როგორც აქტიური, ასევე ყოფილი მწეველებისთვის შეიძლება აღმოჩნდეს სასარგებლო ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდები ფილტვის ფუნქციის გაუმჯობესებისა და გამწვავებების სიხშირის შემცირების თვალსაზრისით, თუმცა ნაკლებეფექტურია აქტიური მწეველებისთვის ყოფილ მწეველებთან შედარებით.[86]Lipson DA, Barnhart F, Brealey N, et al. Once-daily single-inhaler triple versus dual therapy in patients with COPD. N Engl J Med. 2018 May 3;378(18):1671-80. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1713901 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29668352?tool=bestpractice.com [114]Sonnex K, Alleemudder H, Knaggs R. Impact of smoking status on the efficacy of inhaled corticosteroids in chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review. BMJ Open. 2020 Apr 15;10(4):e037509. https://bmjopen.bmj.com/content/10/4/e037509 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32300001?tool=bestpractice.com

საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი ზოგიერთ პაციენტში იწვევს პნევმონიის რისკის მატებას, ამიტომ მხოლოდ თავდაპირველ თერაპიად გამოიყენება კლინიკური რისკების და სარგებლის შეფასების შემდეგ.

უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლი, გლიკოპირონიუმი/ფორმოტეროლი, ტიოტროპიუმი/ოლოდატეროლი და აკლიდინიუმი/ფორმოტეროლი LABA/LAMA-ს კომბინაციებია, რომლებიც დამტკიცებულია COPD-ის სამკურნალოდ.[113]Wedzicha JA, Banerji D, Chapman KR, et al; FLAME Investigators. Indacaterol-glycopyrronium versus salmeterol-fluticasone for COPD. N Engl J Med. 2016 Jun 9;374(23):2222-34. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1516385 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27181606?tool=bestpractice.com [227]Radovanovic D, Mantero M, Sferrazza Papa GF, et al. Formoterol fumarate + glycopyrrolate for the treatment of chronic obstructive pulmonary disease. Expert Rev Respir Med. 2016 Oct;10(10):1045-55. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27552524?tool=bestpractice.com ​ უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლი ამცირებს გამწვავების რისკს მსუბუქი/ზომიერი COPD-ის მქონე პაციენტებში.[107]Maqsood U, Ho TN, Palmer K, et al. Once daily long-acting beta2-agonists and long-acting muscarinic antagonists in a combined inhaler versus placebo for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Mar 6;(3):CD012930. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012930.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30839102?tool=bestpractice.com [ ] How does a combined inhaler with once‐daily long‐acting beta2‐agonist (LABA) plus a long‐acting muscarinic antagonist (LAMA) compare with placebo for adults with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2551/fullსწორი პასუხის ჩვენება​

ფლუტიკაზონი/უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლი (LABA/LAMA/ICS კომბინაცია) ხელმისაწვდომია კომბინირებული ინჰალატორის სახით.

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.[91]Appleton S, Jones T, Poole P, et al. Ipratropium bromide versus short acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Apr 19;(2):CD001387. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001387.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16625543?tool=bestpractice.com

იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[91]Appleton S, Jones T, Poole P, et al. Ipratropium bromide versus short acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Apr 19;(2):CD001387. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001387.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16625543?tool=bestpractice.com ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უნდა შეწყდეს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დანიშვნის შემთხვევაში. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.

არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [2]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. Jul 2019 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng115 ​​ მოწევის შეწყვეტა სარწმუნოდ ამცირებს COPD-ის პროგრესირების სიხშირეს და ავთვისებიანი სიმსივნეების რისკს. იხ მოწევის შეწყვეტა (მკურნალობის ალგორითმი).

ადგილობრივი გაიდლაინებიდან გამომდინარე, პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ვაქცინაცია გრიპის ვირუსის,  Streptococcus pneumoniae, ყივანახველას, ვარიცელა-ზოსტერის ვირუსის (სირსველის), რესპირატორულ-სინციტიური ვირუსის და კორონავირუსის (COVID-19) წინააღმდეგ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html ​​ გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია COPD-ის ნაკლებ გამწვავებასთან ასოცირდება.[182]Walters JA, Tang JN, Poole P, et al. Pneumococcal vaccines for preventing pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jan 24;(1):CD001390. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001390.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28116747?tool=bestpractice.com [183]Kopsaftis Z, Wood-Baker R, Poole P. Influenza vaccine for chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2018 Jun 26;(6):CD002733. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002733.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29943802?tool=bestpractice.com [ ] What are the effects of influenza vaccine in people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2235/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​ აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი რეკომენდაციას უწევს ტეტანუსის/ დიფტერიის/ყივანახველას ვაქცინას COPD-ით დაავადებულ პირებთან, რომლებიც მოზარდ ასაკში ვაქცინირებული არ იყვნენ.[181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html

საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს სჭირდებათ ტრენინგი საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესასწავლად. პაციენტების უმრავლესობა უშვებს მინიმუმ ერთ შეცდომას ინჰალატორის გამოყენებისას და ინჰალატორის არასწორი გამოყენება ასოცირდება დაავადების ცუდ კონტროლთან.[155]Cho-Reyes S, Celli BR, Dembek C, et al. Inhalation technique errors with metered-dose inhalers among patients with obstructive lung diseases: a systematic review and meta-analysis of US Studies. Chronic Obstr Pulm Dis. 2019 Jul 24;6(3):267-80. https://journal.copdfoundation.org/jcopdf/id/1241/Inhalation-Technique-Errors-with-Metered-Dose-Inhalers-Among-Patients-with-Obstructive-Lung-Diseases-A-Systematic-Review-and-Meta-Analysis-of-US-Studies http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31342732?tool=bestpractice.com [156]Melani AS, Bonavia M, Cilenti V, et al. Inhaler mishandling remains common in real life and is associated with reduced disease control. Respir Med. 2011 Jun;105(6):930-8. https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(11)00009-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21367593?tool=bestpractice.com ​ კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკის დემონსტრირებამ, მოწყობილობის შერჩევამ და ტექნიკის განხილვამ შემდგომ შეხვედრებზე შეიძლება გააუმჯობესოს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა.[158]Price D, Keininger DL, Viswanad B, et al. Factors associated with appropriate inhaler use in patients with COPD - lessons from the REAL survey. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Feb 26;13:695-702. [Erratum in: Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Jul 25;13:2253-4.] https://www.dovepress.com/factors-associated-with-appropriate-inhaler-use-in-patients-with-copd--peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29520137?tool=bestpractice.com

ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს ვარჯიშს და განათლებას და უნდა დაიწყოს დაავადების კურსის დასაწყისში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [189]Rochester CL, Alison JA, Carlin B, et al. Pulmonary rehabilitation for adults with chronic respiratory disease: an official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2023 Aug 15;208(4):e7-26. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202306-1066ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37581410?tool=bestpractice.com [190]Man W, Chaplin E, Daynes E, et al. British Thoracic Society Clinical Statement on pulmonary rehabilitation. Thorax. 2023 Oct;78(suppl 5):s2-15. https://thorax.bmj.com/content/78/Suppl_5/s2 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37770084?tool=bestpractice.com ​​ GOLD გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევენ ფილტვების რეაბილიტაციას B და E ჯგუფების პაციენტებისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[191]McCarthy B, Casey D, Devane D, et al. Pulmonary rehabilitation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Feb 23;(2):CD003793. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003793.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25705944?tool=bestpractice.com

აშშ-ში ჩატარებულმა დიდმა კოჰორტულმა კვლევამ აჩვენა, რომ კლინიკიდან გაწერის შემდეგ 90 დღის განმავლობაში ფილტვის რეაბილიტაციის დაწყება სარწმუნოდ ასოცირდება სიკვდილიანობის დაბალ რისკთან 1 წლის განმავლობაში და ნაკლებ განმეორებით ჰოსპიტალიზაციასთან 1 წლის განმავლობაში.[194]Lindenauer PK, Stefan MS, Pekow PS, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation after hospitalization for COPD and 1-year survival among medicare beneficiaries. JAMA. 2020 May 12;323(18):1813-23. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2765730 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32396181?tool=bestpractice.com [195]Stefan MS, Pekow PS, Priya A, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation and rehospitalizations in patients hospitalized with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2021 Nov 1;204(9):1015-23. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202012-4389OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34283694?tool=bestpractice.com ​ თუმცა, ფილტვების რეაბილიტაციის დაწყება საავადმყოფოდან გაწერამდე შეიძლება ასოცირებული იყოს 12 თვის განმავლობაში მაღალ სიკვდილობასთან, ამიტომაც არ არის რეკომენდებული.[196]Greening NJ, Williams JE, Hussain SF, et al. An early rehabilitation intervention to enhance recovery during hospital admission for an exacerbation of chronic respiratory disease: randomised controlled trial. BMJ. 2014 Jul 8;349:g4315. https://www.bmj.com/content/349/bmj.g4315 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25004917?tool=bestpractice.com

ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის კლასიფიკაციით (GOLD) A ჯგუფის პაციენტებს ახასიათებთ მცირე სიმპტომები (ბრიტანეთის სამედიცინო კვლევის საბჭოს მოდიფიცირებული შკალით [mMRC] 0-1 ან COPD შეფასების ტესტით [CAT] <10) და გამწვავების დაბალი რისკი (0-1 გამწვავება წელიწადში, არ საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას); ჯგუფი B მეტი სიმპტომებით (mMRC ≥2 ან CAT ≥10) და გამწვავების დაბალი რისკი (0-1 გამწვავება წელიწადში, არ საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას); და E ჯგუფს გამწვავების მაღალი რისკით (≥2 გამწვავება წელიწადში, ან ≥1 საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას) და სიმპტომების ნებისმიერი დონე.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

GOLD-ის რეკომენდაციით, თუ პაციენტს აქვს როგორც პერსისტენტული სიმპტომები, ასევე გამწვავებები საწყისი თერაპიის შემდეგ, კლინიცისტები უნდა მიჰყვნენ პერსისტენტული გამწვავებების მკურნალობის გზას.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

პერსისტენტული ქოშინის/ფიზიკური დატვირთვის შეზღუდვის მქონე პირები, რომლებიც მხოლოდ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტით (LABA) ან მხოლოდ ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტით (LAMA) მკურნალობენ, უნდა გადავიდნენ ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორით ორმაგ თერაპიაზე LABA/LAMA-ის კომბინაციის გამოყენებით. თუ სიმპტომები არ უმჯობესდება, საინჰალაციო მოწყობილობა, ან მედიკამენტი უნდა შეიცვალოს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტების და მუსკარინული ანტაგონისტების კომბინაციამ შეიძლება უკეთესი თერაპიული ეფექტი მოგვცეს, ცალკეული კლასისთვის დამახასიათებელი გვერდითი მოვლენების მატების გარეშე.[99]Rabe KF, Timmer W, Sagkriotis A, et al. Comparison of a combination of tiotropium plus formoterol to salmeterol plus fluticasone in moderate COPD. Chest. 2008 Aug;134(2):255-62. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18403672?tool=bestpractice.com [103]Tashkin DP, Littner M, Andrews CP, et al. Concomitant treatment with nebulized formoterol and tiotropium in subjects with COPD: a placebo-controlled trial. Respir Med. 2008 Apr;102(4):479-87. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18258423?tool=bestpractice.com [104]Tashkin DP, Pearle J, Iezzoni D, et al. Formoterol and tiotropium compared with tiotropium alone for treatment of COPD. COPD. 2009 Feb;6(1):17-25. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19229704?tool=bestpractice.com [105]Vogelmeier C, Kardos P, Harari S, et al. Formoterol mono- and combination therapy with tiotropium in patients with COPD: a 6-month study. Respir Med. 2008 Nov;102(11):1511-20. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18804362?tool=bestpractice.com [106]Maltais F, Bjermer L, Kerwin EM, et al. Efficacy of umeclidinium/vilanterol versus umeclidinium and salmeterol monotherapies in symptomatic patients with COPD not receiving inhaled corticosteroids: the EMAX randomised trial. Respir Res. 2019 Oct 30;20(1):238. https://respiratory-research.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12931-019-1193-9 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31666084?tool=bestpractice.com ​​​ სისტემურმა მიმოხილვებმა და მეტა-ანალიზებმა აცვენა, რომ LABA/LAMA-ით კომბინირებული თერაპია:

ამცირებს გამწვავების სიხშირეს მონოთერაპიასთან შედარებით

ასოცირდება კლინიკურად ფილტვის ფუნქციის და ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული ცხოვრების ხარისხის მნიშვნელოვან გაუმჯობესებასთან მსუბუქი/ზომიერი COPD-ის მქონე პაციენტებთან პლაცებოსთან შედარებით[107]Maqsood U, Ho TN, Palmer K, et al. Once daily long-acting beta2-agonists and long-acting muscarinic antagonists in a combined inhaler versus placebo for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Mar 6;(3):CD012930. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012930.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30839102?tool=bestpractice.com [ ] How does a combined inhaler with once‐daily long‐acting beta2‐agonist (LABA) plus a long‐acting muscarinic antagonist (LAMA) compare with placebo for adults with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2551/fullსწორი პასუხის ჩვენება

ზრდის FEV1-ს და მცირედით ამცირებს პნევმონიის რისკს სტაბილური ფქოდის მქონე პაციენტებთან, მაგრამ ზრდის ყველა მიზეზით სიკვდილის შანსებს 1%-დან 1.4%-მდე.[108]Fukuda N, Horita N, Kaneko A, et al. Long-acting muscarinic antagonist (LAMA) plus long-acting beta-agonist (LABA) versus LABA plus inhaled corticosteroid (ICS) for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2023 Jun 5;6(6):CD012066. https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD012066.pub3 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37276335?tool=bestpractice.com [ ] How does long‐acting muscarinic antagonist (LAMA) plus long‐acting beta‐agonist (LABA) compare with LABA plus inhaled corticosteroid (ICS) for people with stable chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.4356/fullსწორი პასუხის ჩვენება

გამოსაკვლევი და სამკურნალოა სხვა მიზეზებით გამოწვეული დისპნოე. ასევე უნდა შეფასდეს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა, ვინაიდან არასწორად გამოყენების შემთხვევაში მკურნალობა წარუმატებელი იქნება.

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.[91]Appleton S, Jones T, Poole P, et al. Ipratropium bromide versus short acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Apr 19;(2):CD001387. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001387.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16625543?tool=bestpractice.com

არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.

ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი და ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი ერთდროულად არ უნდა დაინიშნოს. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [2]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. Jul 2019 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng115 ​​ მოწევის შეწყვეტა სარწმუნოდ ამცირებს COPD-ის პროგრესირების სიხშირეს და ავთვისებიანი სიმსივნეების რისკს. იხ მოწევის შეწყვეტა (მკურნალობის ალგორითმი).

ადგილობრივი გაიდლაინებიდან გამომდინარე, პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ვაქცინაცია გრიპის ვირუსის, Streptococcus pneumoniae, ყივანახველას, ვარიცელა-ზოსტერის ვირუსის (სირსველის), რესპირატორულ-სინციტიური ვირუსის და კორონავირუსის (COVID-19) წინააღმდეგ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html ​​ გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია COPD-ის ნაკლებ გამწვავებასთან ასოცირდება.[182]Walters JA, Tang JN, Poole P, et al. Pneumococcal vaccines for preventing pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jan 24;(1):CD001390. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001390.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28116747?tool=bestpractice.com [183]Kopsaftis Z, Wood-Baker R, Poole P. Influenza vaccine for chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2018 Jun 26;(6):CD002733. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002733.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29943802?tool=bestpractice.com [ ] What are the effects of influenza vaccine in people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2235/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​ აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი რეკომენდაციას უწევს ტეტანუსის/ დიფტერიის/ყივანახველას ვაქცინას COPD-ით დაავადებულ პირებთან, რომლებიც მოზარდ ასაკში ვაქცინირებული არ იყვნენ.[181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html

საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს სჭირდებათ ტრენინგი საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესასწავლად. პაციენტების უმრავლესობა უშვებს მინიმუმ ერთ შეცდომას ინჰალატორის გამოყენებისას და ინჰალატორის არასწორი გამოყენება ასოცირდება დაავადების ცუდ კონტროლთან.[155]Cho-Reyes S, Celli BR, Dembek C, et al. Inhalation technique errors with metered-dose inhalers among patients with obstructive lung diseases: a systematic review and meta-analysis of US Studies. Chronic Obstr Pulm Dis. 2019 Jul 24;6(3):267-80. https://journal.copdfoundation.org/jcopdf/id/1241/Inhalation-Technique-Errors-with-Metered-Dose-Inhalers-Among-Patients-with-Obstructive-Lung-Diseases-A-Systematic-Review-and-Meta-Analysis-of-US-Studies http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31342732?tool=bestpractice.com [156]Melani AS, Bonavia M, Cilenti V, et al. Inhaler mishandling remains common in real life and is associated with reduced disease control. Respir Med. 2011 Jun;105(6):930-8. https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(11)00009-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21367593?tool=bestpractice.com ​ კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკის დემონსტრირებამ, მოწყობილობის შერჩევამ და ტექნიკის განხილვამ შემდგომ შეხვედრებზე შეიძლება გააუმჯობესოს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა.[158]Price D, Keininger DL, Viswanad B, et al. Factors associated with appropriate inhaler use in patients with COPD - lessons from the REAL survey. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Feb 26;13:695-702. [Erratum in: Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Jul 25;13:2253-4.] https://www.dovepress.com/factors-associated-with-appropriate-inhaler-use-in-patients-with-copd--peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29520137?tool=bestpractice.com

ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს ვარჯიშს და განათლებას და უნდა დაიწყოს დაავადების კურსის დასაწყისში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [189]Rochester CL, Alison JA, Carlin B, et al. Pulmonary rehabilitation for adults with chronic respiratory disease: an official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2023 Aug 15;208(4):e7-26. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202306-1066ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37581410?tool=bestpractice.com [190]Man W, Chaplin E, Daynes E, et al. British Thoracic Society Clinical Statement on pulmonary rehabilitation. Thorax. 2023 Oct;78(suppl 5):s2-15. https://thorax.bmj.com/content/78/Suppl_5/s2 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37770084?tool=bestpractice.com ​​ GOLD გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევენ ფილტვების რეაბილიტაციას B და E ჯგუფების პაციენტებისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[191]McCarthy B, Casey D, Devane D, et al. Pulmonary rehabilitation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Feb 23;(2):CD003793. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003793.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25705944?tool=bestpractice.com

აშშ-ში ჩატარებულმა დიდმა კოჰორტულმა კვლევამ აჩვენა, რომ კლინიკიდან გაწერის შემდეგ 90 დღის განმავლობაში ფილტვის რეაბილიტაციის დაწყება სარწმუნოდ ასოცირდება სიკვდილიანობის დაბალ რისკთან 1 წლის განმავლობაში და ნაკლებ განმეორებით ჰოსპიტალიზაციასთან 1 წლის განმავლობაში.[194]Lindenauer PK, Stefan MS, Pekow PS, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation after hospitalization for COPD and 1-year survival among medicare beneficiaries. JAMA. 2020 May 12;323(18):1813-23. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2765730 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32396181?tool=bestpractice.com [195]Stefan MS, Pekow PS, Priya A, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation and rehospitalizations in patients hospitalized with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2021 Nov 1;204(9):1015-23. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202012-4389OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34283694?tool=bestpractice.com ​ თუმცა, ფილტვების რეაბილიტაციის დაწყება საავადმყოფოდან გაწერამდე შეიძლება ასოცირებული იყოს 12 თვის განმავლობაში მაღალ სიკვდილობასთან, ამიტომაც არ არის რეკომენდებული.[196]Greening NJ, Williams JE, Hussain SF, et al. An early rehabilitation intervention to enhance recovery during hospital admission for an exacerbation of chronic respiratory disease: randomised controlled trial. BMJ. 2014 Jul 8;349:g4315. https://www.bmj.com/content/349/bmj.g4315 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25004917?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

GOLD გაიდლაინებით, რეკომენდებულია ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია სტაბილურ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ: PaO2 ≤7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.);ან SaO2 ≤88%, ჰიპერკაპნიით ან მის გარეშე დადასტურებული 2-ჯერ 3კვირის განმავლობაში; ან PaO2 7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.) და 8.0 კპა (60 მმ.ვწყ.სვ.) შორის, ანSaO2 of 88%, თუ არის დამტკიცებული ფილტვის ჰიპერტენზია, პერიფერიული შეშუპება რომელიც გულის შეგუბებით უკმარისობაზე მიუთითებს, ან პოლიციტემია (ჰემატოკრიტი >55%).[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ამერიკის თორაკალური საზოგადოების გაიდლაინების მიხედვით, ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია სულ მცირე 15 საათი დღეში რეკომენდებულია ფქოდ-ით დაავადებულ ზრდასრულებში, რომელთაც ოთახის ტემპერატურაზე აქვთ მძიმე ქრონიკული ჰიპოქსია. ATS განსაზღვრავს მძიმე ჰიპოქსიას, როგორც: PaO2 ≤7,3 kPa (55 mmHg) ან სატურაცია პულსოქსიმეტრით (SpO2) ≤88%; ან PaO2 7,5-დან 7,9 kPa-მდე (56-59 mmHg) ან SpO2 89% პლუს ერთ-ერთი შემდეგი: შეშუპება, ჰემატოკრიტი ≥55%, ან მაღალი P კბილი ეკგ-ზე.[204]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41. [Erratum in: Am J Respir Crit Care Med. 2021 Apr 15;203(8):1045-6.] https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202009-3608ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com

პაციენტებისთვის, რომლებსაც უნიშნავენ სახლში ჟანგბადით თერაპიას, ATS რეკომენდაციას უწევს, რომ პაციენტმა და მათმა მომვლელებმა მიიღონ ინსტრუქციები და გაიარონ ტრენინგები ჟანგბადის აღჭურვილობის გამოყენებისა და მოვლის შესახებ და განათლება ჟანგბადის უსაფრთხოების შესახებ, მათ შორის მოწევის შეწყვეტის, ხანძრის პრევენციისა და დაზიანების საფრთხეების შესახებ.[204]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41. [Erratum in: Am J Respir Crit Care Med. 2021 Apr 15;203(8):1045-6.] https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202009-3608ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com

დამატებითი ჟანგბადის ტიტრირება საჭიროა SaO2 ≥90% მაჩვენებლის მისაღწევად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report 60-90 დღის შემდეგ პაციენტი ხელახლა უნდა შეფასდეს, რათა განისაზღვროს ჟანგბადის საჭიროება და თერაპიული ეფექტი.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ფქოდის დროს სხვადასხვა თერაპიულ საშუალებებს შორის გადარჩენადობის გაუმჯობესებაზე მხოლოდ ორი ფაქტორი მოქმედებს: მოწევის შეწყვეტა და ხელოვნური ჟანგბადით მომარაგება.

ოქსიგენოთერაპია გვეხმარება ფილტვის ჰიპერტენზიის მინიმალიზაციაში, პულმონური არტერიული წნევის შემცირების გზით და აუმჯობესებს ფიზიკური დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობასა და ცხოვრების ხარისხს. ასევე მან აჩვენა გაუმჯობესებული გადარჩენადობა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [61]Qaseem A, Wilt TJ, Weinberger SE, et al. Diagnosis and management of stable chronic obstructive pulmonary disease: a clinical practice guideline update from the American College of Physicians, American College of Chest Physicians, American Thoracic Society, and European Respiratory Society. Ann Intern Med. 2011 Aug 2;155(3):179-91. https://www.acpjournals.org/doi/10.7326/0003-4819-155-3-201108020-00008 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21810710?tool=bestpractice.com

ამერიკის თორაკალური საზოგადოება რეკომენდაციას უწევს ამბულატორიულად ჟანგბადის მოხმარებას (ჟანგბადი მიეწოდება ვარჯიშის დროს ან ყოველდღიური აქტივობების დროს) იმ ზრდასრულებში, რომელთაც დიაგნოსტირებული აქვთ ფქოდ-ი და ატმოსფერულ ჰაერზე აღენიშნბთ მძიმე ჰიპოქსემია აღენიშნებათ.[204]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41. [Erratum in: Am J Respir Crit Care Med. 2021 Apr 15;203(8):1045-6.] https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202009-3608ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com თუმცა, ATS-ის რეკომენდაციით ხანგრძლივი ჟანგბადით თერაპია არ უნდა დაინიშნოს COPD-ის მქონე მოზრდილებში, რომლებსაც აქვთ ზომიერი ქრონიკული ჰიპოქსია (ოთახის ტემპერატურაზე, მოსვენებულ მდგომარეობაში SpO2 89%-დან 93%-მდეა).[204]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41. [Erratum in: Am J Respir Crit Care Med. 2021 Apr 15;203(8):1045-6.] https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202009-3608ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com

ფქოდ-ის და ძილის ობსტრუქციული აპნოეს დროს ვენტილაციური მხარდაჭერა უწყვეტი დადებითი წნევით (CPAP) აუმჯობესებს გადარჩენადობას და ამცირებს ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებას.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [67]Marin JM, Soriano JB, Carrizo SJ, et al. Outcomes in patients with chronic obstructive pulmonary disease and obstructive sleep apnea: the overlap syndrome. Am J Respir Crit Care Med. 2010 Aug 1;182(3):325-31. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.200912-1869OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20378728?tool=bestpractice.com ​ არაინვაზიური ვენტილაცია ზოგჯერ გამოიყენება პაციენტებში ძალიან მძიმე, მაგრამ სტაბილური COPD-ით, თუმცა კანდიდატებისთვის საუკეთესო შერჩევის კრიტერიუმები გაურკვეველია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [208]Wilson ME, Dobler CC, Morrow AS, et al. Association of home noninvasive positive pressure ventilation with clinical outcomes in chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2020 Feb 4;323(5):455-65. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2760390 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32016309?tool=bestpractice.com

ATS-ის გაიდლაინები გვთავაზობს ღამის NIV-ის გამოყენებას სტანდარტულ მოვლაზე დამატებით, ქრონიკული სტაბილური ჰიპერკაპნიური COPD-ის მქონე პაციენტებისთვის.[211]Macrea M, Oczkowski S, Rochwerg B, et al. Long-term noninvasive ventilation in chronic stable hypercapnic chronic obstructive pulmonary disease. An official American Thoracic Society clinical practice fuideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Aug 15;202(4):e74-87. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202006-2382ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32795139?tool=bestpractice.com ევროპის რესპირატორულმა საზოგადოებამ და კანადის თორაკალურმა საზოგადოებამ გამოსცეს იდენტური გაიდლაინები.[212]Ergan B, Oczkowski S, Rochwerg B, et al. European Respiratory Society guidelines on long-term home non-invasive ventilation for management of COPD. Eur Respir J. 2019 Sep 28;54(3):1901003. https://erj.ersjournals.com/content/54/3/1901003 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31467119?tool=bestpractice.com [213]Kaminska M, Rimmer KP, McKim DA, et al. Long-term non-invasive ventilation in patients with chronic obstructive pulmonary disease (COPD): 2021 Canadian Thoracic Society clinical practice guideline update. Can J Respir Crit Care Sleep Med. 2021 May 7;5(3):160-83. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/24745332.2021.1911218

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ფქოდ-ის ქრონიკული ბრონქიტით მიმდინარე ფორმის დროს ხშირია სქელი ნახველის პროდუქცია. მუკოლიზურმა აგენტებმა შეიძლება მცირედ შეამცირს გამწვავებების სიხშირე და თვის განმავლობაში უნარშეზღუდული დღეების ჯამური რაოდენობა, მაგრამ არ აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციასა და ცხოვრების ხარისხს.[186]Poole P, Sathananthan K, Fortescue R. Mucolytic agents versus placebo for chronic bronchitis or chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 May 20;(5):CD001287. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001287.pub6/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31107966?tool=bestpractice.com ერთი მეტა-ანალიზის მიხედვით, რომლითაც შედარდა ერდოსტეინი, კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, ერდოსტეინს აღმოაჩნდა ყველაზე უსაფრთხო და ეფექტური პროფილი. ერდოსტეინი ამცირებს გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის რისკს. ერდოსტეინი და აცეტილცისტეინი ამცირებს გამწვავების ხანგრძლივობას.[187]Rogliani P, Matera MG, Page C, et al. Efficacy and safety profile of mucolytic/antioxidant agents in chronic obstructive pulmonary disease: a comparative analysis across erdosteine, carbocysteine, and N-acetylcysteine. Respir Res. 2019 May 27;20(1):104. https://respiratory-research.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12931-019-1078-y http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31133026?tool=bestpractice.com ერდოსტეინი უპირატესი არჩევანია ქვეყნებში სადაც ის ხელმისაწვდომია. სხვა მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ აცეტილცისტეინმა მნიშვნელოვნად შეამცირა გამწვავებების სიხშირე პლაცებოსთან შედარებით, გვერდითი მოვლენების რისკის გაზრდის გარეშე. ავტორებმა დაასკვნეს, რომ 3 თვიანი მკურნალობა დაბალი დოზით ეფექტური იყო.[188]Wei J, Pang CS, Han J, et al. Effect of orally administered N-acetylcysteine on chronic bronchitis: a meta-analysis. Adv Ther. 2019 Dec;36(12):3356-67. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31598901?tool=bestpractice.com მუკოლიზური საშუალებებით მკურნალობამ, როგორიცაა კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, შეიძლება შეამციროს გამწვავებები და ზომიერად გააუმჯობესოს ჯანმრთელობის მდგომარეობა პაციენტებში, რომლებიც არ იღებენ ICS.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report თუმცა, ერდოცისტეინს შეიძლება ჰქონდეს მნიშვნელოვანი ეფექტი მსუბუქი გამწვავებების დროს, მიუხედავად იმისა, იღებს თუ არა პაციენტი საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

თეოფილინი (მეთილქსანტინური აგენტი) ფართოდ არ გამოიყენება, რადგან ახასიათებს ლიმიტირებული თერაპიული ეფექტი, მაღალი რისკი და ხშირად სხვა პრეპარატებთან ურთიერთქმედება. ფქოდ-ის საშუალო და მძიმე ხარისხის დროს, თეოფილინის ეფექტები ფილტვის ფუნქციაზე მინიმალურია.[144]Ram FSF, Jones P, Jardim J, et al. Oral theophylline for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2002;(4):CD003902. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12519617?tool=bestpractice.com დიდმა რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევამ ცალკე ან პრედნიზოლონთან ერთად დანიშნული პერორალური თეოფილინის ეფექტი მძიმე COPD-ის გამწვავებაზე არ აჩვენა.[145]Jenkins CR, Wen FQ, Martin A, et al; TASCS study investigators. The effect of low-dose corticosteroids and theophylline on the risk of acute exacerbations of COPD: the TASCS randomised controlled trial. Eur Respir J. 2021 Jun 10;57(6):2003338. https://erj.ersjournals.com/content/57/6/2003338 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33334939?tool=bestpractice.com სპეციალისტმა თეოფილინი შეიძლება დანიშნოს მაშინ, როდესაც პაციენტთან საინჰალაციო თერაპიის ყველა ვარიანტი გამოყენებულია. ტოქსიურობა დამოკიდებულია დოზაზე. თეოფილინი არ არის რეკომენდებული, მანამ სანამ სხვა ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორებით მკურნალობა მიუწვდომელია ან მშეძენა შეუძლებელია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ქირურგიული ჩარევა COPD-ის მართვის ბოლო ნაბიჯია და მოიცავს ბულექტომიას, ფილტვის მოცულობის შემცირების ოპერაციას და ფილტვის ტრანსპლანტაციას.[214]van Agteren JE, Hnin K, Grosser D, et al. Bronchoscopic lung volume reduction procedures for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Feb 23;(2):CD012158. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012158.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28230230?tool=bestpractice.com [215]van Agteren JE, Carson KV, Tiong LU, et al. Lung volume reduction surgery for diffuse emphysema. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 14;(10):CD001001. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001001.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27739074?tool=bestpractice.com [ ] How does bronchoscopic lung volume reduction compare with medical therapy in people with chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1680/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​ ისინი გამოიყენება ფილტვების დინამიკის, ვარჯიშისადმი დამყოლობის და ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლად.[215]van Agteren JE, Carson KV, Tiong LU, et al. Lung volume reduction surgery for diffuse emphysema. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 14;(10):CD001001. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001001.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27739074?tool=bestpractice.com ფილტვის მოცულობის შემამცირებელი ქირურგიული ჩარევის ჩვენებაა ჰაერის დინების მძიმე შეზღუდვა, განსაკუთრებით პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ ზედა წილის ლოკალური დაავადება და ნორმასთან შედარებით ფიზიკური დატვირთვის დაქვეითებული შესაძლებლობა.[214]van Agteren JE, Hnin K, Grosser D, et al. Bronchoscopic lung volume reduction procedures for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Feb 23;(2):CD012158. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012158.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28230230?tool=bestpractice.com [ ] How does bronchoscopic lung volume reduction compare with medical therapy in people with chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1680/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​ ერთმა მეტა-ანალიზმა პაციენტებში, რომლებსაც ჩაუტარდათ ფილტვის მოცულობის შემცირების ოპერაცია აჩვენა ადრეული სიკვდილიანობის გაზრდილი რისკი, სტანდარტულ მკურნალობასთან შედარებით; თუმცა, საერთო სიკვდილიანობაში მნიშვნელოვანი განსხვავება არ დაფიქსირებულა.[216]van Geffen WH, Slebos DJ, Herth FJ, et al. Surgical and endoscopic interventions that reduce lung volume for emphysema: a systemic review and meta-analysis. Lancet Respir Med. 2019 Apr;7(4):313-24. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30744937?tool=bestpractice.com ბულექტომია მკურნალობის ვარიანტია ფქოდ-ის მქონე პაციენტებისთვის, რომელთაც აღენიშნებათ ქოშინი და კტ კვლევით ვლინდება დიდი ბულა, რომელიც იკავებს სულ მცირე ჰემითორაქსის 30%-ს. ძალიან ცუდი ფუნქციური მდგომარეობა და FEV1-ის მკვეთრი შემცირება (<500 მლ) ამ ვარიანტებს ნაკლებად ხელსაყრელს ხდის. ენდობრონქული სარქვლის ჩადგმით კლინიკური მდგომარეობა მნიშვნელოვნად უმჯობესდება შესაბამისად შერჩეულ ფქოდის მქონე პაციენტებთან.[216]van Geffen WH, Slebos DJ, Herth FJ, et al. Surgical and endoscopic interventions that reduce lung volume for emphysema: a systemic review and meta-analysis. Lancet Respir Med. 2019 Apr;7(4):313-24. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30744937?tool=bestpractice.com [217]Klooster K, Slebos DJ, Zoumot Z, et al. Endobronchial valves for emphysema: an individual patient-level reanalysis of randomised controlled trials. BMJ Open Respir Res. 2017 Nov 2;4(1):e000214. https://bmjopenrespres.bmj.com/content/4/1/e000214 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29441206?tool=bestpractice.com [218]Labarca G, Uribe JP, Pacheco C, et al. Bronchoscopic lung volume reduction with endobronchial zephyr valves for severe emphysema: a systematic review and meta-analysis. Respiration. 2019 May 22;98(3):268-78. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31117102?tool=bestpractice.com ​​ პროცედურა ყველაზე სასრგებლო შეიძლება იყოს პაციენტებთან, რომელთა ქოშინი ძირითადად გამოწვეულია ჰიპერინფლაციით და ჰაერის შეკავებით ტერმინალური ბრონქიოლების დისტალურ საჰაერო არეებში, რაც ვლინდება ემფიზემის სახით შესამჩნევად გაზრდილი ნარჩენი მოცულობით. უკუჩვენებებია ფილტვის აქტიური ინფექცია და არასრული წილოვანი ნაპრალები (<80%).[219]Abia-Trujillo D, Johnson MM, Patel NM, et al. Bronchoscopic lung volume reduction: a new hope for patients with severe emphysema and air trapping. Mayo Clin Proc. 2021 Feb;96(2):464-72. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32829903?tool=bestpractice.com ყველაზე გავრცელებული გვერდითი მოვლენები, რომლებიც დაკავშირებულია ენდობრონქული სარქვლის ჩადგმასთან არის პნევმოთორაქსი და გამწვავება.[216]van Geffen WH, Slebos DJ, Herth FJ, et al. Surgical and endoscopic interventions that reduce lung volume for emphysema: a systemic review and meta-analysis. Lancet Respir Med. 2019 Apr;7(4):313-24. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30744937?tool=bestpractice.com

ფილტვის გადანერგვაზე მიმართვის კრიტერიუმები:[220]Leard LE, Holm AM, Valapour M, et al. Consensus document for the selection of lung transplant candidates: an update from the International Society for Heart and Lung Transplantation. J Heart Lung Transplant. 2021 Nov;40(11):1349-79. https://www.jhltonline.org/article/S1053-2498(21)02407-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34419372?tool=bestpractice.com

სხეულის მასის ინდექსი, ჰაერგამტარი გზების ობსტრუქცია, ქოშინი და ვარჯიშის (BODE) ქულა 5-6 დამატებით ფაქტორ(ებ)თან ერთად მიუთითებს სიკვდილიანობის გაზრდის რისკზე: ხშირი მწვავე გამწვავებები, BODE ქულის გაზრდა >1 ბოლო 24 თვის განმავლობაში, ფილტვის არტერიის დიამეტრი აორტასთან მიმართებით >1 CT სკანირებაზე და/ან FEV1 სავარაუდოს 20%-დან 25%-მდე.

კლინიკური გაუარესება მიუხედავად მაქსიმალური მკურნალობისა, მ.შ. მედიკამენტების გამოყენებით, ფილტვების რეაბილიტაციით, ოქსიგენოთერაპიით და, საჭიროების შემთხვევაში, ღამის არაინვაზიური დადებითი წნევის ვენტილაციით.

პაციენტისთვის მიუღებელია ცხოვრების ცუდი ხარისხი.

პაციენტისთვის, რომელიც ბრონქოსკოპიულად ან ქირურგიული ოპერაციის გზით ფილტვის მოცულობის შემცირების კანდიდატია (LVR), მიზანშეწონილია, რომ ერთდროულად შეფასდეს როგორც ფილტვის ტრანსპლანტაციისთვის, ისე LVR - სთვის.

[ BODE ინდექსი ფქოდ გადარჩენადობის პროგნოზირებისთვის Opens in new window ]

ფილტვის ტრანსპლანტაცი აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ფუნქციონირების შესაძლებლობას.[215]van Agteren JE, Carson KV, Tiong LU, et al. Lung volume reduction surgery for diffuse emphysema. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 14;(10):CD001001. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001001.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27739074?tool=bestpractice.com თუმცა ტრანსპლანტაციის ბენეფიტს არ წარმოადგენს გადარჩენა.[221]Stavem K, Bjørtuft Ø, Borgan Ø, et al. Lung transplantation in patients with chronic obstructive pulmonary disease in a national cohort is without obvious survival benefit. J Heart Lung Transplant. 2006 Jan;25(1):75-84. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16399534?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

პალიატიური თერაპია დისპნოეს სიმპტომების გასაუმჯობესებლად, ნუტრიციული მხარდაჭერის შემდეგ, მოიცავს შფოთვის და დეპრესიის მართვას, დაღლილობის მოხსნას. ეს შეიძლება სარგებლიანი იყოს ფქოდ-ის დროს იმ პაციენტებთან, რომელთაც ოპტიმალური სამედიცინო მკურნალობის მიუხედავად აღნიშნული პრობლემები აქვთ. "საბოლოო მოვლა" ჰოსპისში განსახილველია ძალიან მძიმე, შორსწასული დაავადების შემთხვევებში. პაციენტი და ოჯახის წევრები ინფორმირებულნი უნდა იყვნენ პროცესის მიმდინარეობის შესახებ და ეს თემა უნდა განიხილოთ დაავადების ადრეულ ეტაპზევე, სანამ გამოვლინდება სუნთქვის მწვავე უკმარისობა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [222]Janssen DJA, Bajwah S, Boon MH, et al. European Respiratory Society clinical practice guideline: palliative care for people with COPD or interstitial lung disease. Eur Respir J. 2023 Aug;62(2):2202014. https://erj.ersjournals.com/content/62/2/2202014 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37290789?tool=bestpractice.com ​ ოპიოიდურმა ანალგეტიკებმა, ვენტილაციამ, ნერვ-კუნთოვანმა ელექტროსტიმულაციამ და გულმკერდის კედლის ვიბრაციამ შეიძლება მოხსნას ქოშინი.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ერთ-ერთი კვლევის მიხედვით, ოპიოიდებისა და ბეზოდიაზეპამის დაბალი დოზები უსაფრთხოა და არ ასოცირდება ჰოსპიტალიზაციის ან სიკვდილობის ზრდასთან.[223]Ekström MP, Bornefalk-Hermansson A, Abernethy AP, et al. Safety of benzodiazepines and opioids in very severe respiratory disease: national prospective study. BMJ. 2014 Jan 30;348:g445. https://www.bmj.com/content/348/bmj.g445.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24482539?tool=bestpractice.com სხვა კვლევამ აჩვენა, რომ რეგულარულად, დაბალი დოზით, პერორალური მორფინის 4 კვირის განმავლობაში მიღება აუმჯობესებს დაავადებისთვის სპეციფიურ ჯანმრთელობის სტატუსს COPD-ის და მოსვენებულ მდგომარეობაში ან მცირე დატვირთვაზე ქოშინის მქონე პაციენტებთან.[224]Verberkt CA, van den Beuken-van Everdingen MHJ, Schols JMGA, et al. Effect of sustained-release morphine for refractory breathlessness in chronic obstructive pulmonary disease on health status: a randomized clinical trial. JAMA Intern Med. 2020 Oct 1;180(10):1306-14. https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2769373 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32804188?tool=bestpractice.com

Cochrane-ს ერთი მიმოხილვის მიხედვით, არ არსებობს მტკიცებულება ბენზოდიაზეპინების მხარდასაჭერად ან წინააღმდეგ შორსწასული კიბოს და ფქოდ-ის შემთხვევაში სუნთქვის უკმარისობის შესამსუბუქებლად.[225]Simon ST, Higginson IJ, Booth S, et al. Benzodiazepines for the relief of breathlessness in advanced malignant and non-malignant diseases in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 20;(10):CD007354. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD007354.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27764523?tool=bestpractice.com

აკუპუნქტურა და აკუ-წნევა შეიძლება ასევე აუმჯობესებდეს სუნთქვას და ცხოვრების ხარისხს პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ შორსწასული ფქოდ.[226]von Trott P, Oei SL, Ramsenthaler C. Acupuncture for breathlessness in advanced diseases: a systematic review and meta-analysis. J Pain Symptom Manage. 2020 Feb;59(2):327-38.e3. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31539602?tool=bestpractice.com

ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის კლასიფიკაციით (GOLD) A ჯგუფის პაციენტებს ახასიათებთ მცირე სიმპტომები (ბრიტანეთის სამედიცინო კვლევის საბჭოს მოდიფიცირებული შკალით [mMRC] 0-1 ან COPD შეფასების ტესტით [CAT] <10) და გამწვავების დაბალი რისკი (0-1 გამწვავება წელიწადში, არ საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას); ჯგუფი B მეტი სიმპტომებით (mMRC ≥2 ან CAT ≥10) და გამწვავების დაბალი რისკი (0-1 გამწვავება წელიწადში, არ საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას); და E ჯგუფს გამწვავების მაღალი რისკით (≥2 გამწვავება წელიწადში, ან ≥1 საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას) და სიმპტომების ნებისმიერი დონე.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

პაციენტებმა, რომლებიც იღებენ მარტო ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტს (LABA) ან ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინულ ანტაგონისტს (LAMA) და რომლებსაც აქვთ პერსისტენტული გამწვავებები, უნდა გაზარდონ თერაპია LABA/LAMA-მდე.

სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობამ შეიძლება გამოავლინოს პაციენტები, რომლებიც უფრო მეტად რეაგირებენ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდზე (ICS).[70]Bafadhel M, Peterson S, De Blas MA, et al. Predictors of exacerbation risk and response to budesonide in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a post-hoc analysis of three randomised trials. Lancet Respir Med. 2018 Feb;6(2):117-26. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29331313?tool=bestpractice.com [71]Harries TH, Rowland V, Corrigan CJ, et al. Blood eosinophil count, a marker of inhaled corticosteroid effectiveness in preventing COPD exacerbations in post-hoc RCT and observational studies: systematic review and meta-analysis. Respir Res. 2020 Jan 3;21(1):3. https://respiratory-research.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12931-019-1268-7 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31900184?tool=bestpractice.com [72]Oshagbemi OA, Odiba JO, Daniel A, et al. Absolute blood eosinophil counts to guide inhaled corticosteroids therapy among patients with COPD: systematic review and meta-analysis. Curr Drug Targets. 2019;20(16):1670-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31393244?tool=bestpractice.com ​ ICS-ის გამოყენება ასევე ანელებს გამწვავების შემდეგ ფილტვის ფუნქციის დაქვეითების ტემპს პაციენტებთან, რომლებსაც აქვთ მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის COPD და მომატებული ეოზინოფილები სისხლში.[128]Kerkhof M, Voorham J, Dorinsky P, et al. Association between COPD exacerbations and lung function decline during maintenance therapy. Thorax. 2020 Sep;75(9):744-53. https://thorax.bmj.com/content/75/9/744 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32532852?tool=bestpractice.com ეოზინოფილების ნებისმიერი რაოდენობის შემთხვევაში, ყოფილი მწეველები მეტად რეაგირებენ კორტიკოსტეროიდებზე, ვიდრე აქტიური მწეველები.[73]Pascoe S, Barnes N, Brusselle G, et al. Blood eosinophils and treatment response with triple and dual combination therapy in chronic obstructive pulmonary disease: analysis of the IMPACT trial. Lancet Respir Med. 2019 Sep;7(9):745-56. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31281061?tool=bestpractice.com

ესკალაცია LABA/LAMA/ICS-ით სამმაგ თერაპიამდე განიხილება პაციენტებთან, რომლებიც იღებენ ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორის მონოთერაპიას, თუ მათი პერიფერიული ეოზინოფილების რაოდენობა არის ≥300 უჯრედი/მიკროლიტრი. ICS ნაკლებად სავარაუდოა, რომ სასარგებლო იყოს პაციენტებთან, რომელთა სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა <100 უჯრედი/მიკროლიტრია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

თუ პაციენტი იღებს ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაციას და ვლინდება პერსისტენტული გამწვავებები და ეოზინოფილები არის ≥100 უჯრედი/მიკროლიტრზე, საჭიროა ესკალაცია სამმაგ თერაპიაზე- ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის/მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდი.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report მრავალი კვლევის მიხედვით, რეკომენდებულია სამმაგი თერაპია ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდებით, რადგან აღნიშნული უპირატესია ერთმაგ ან ორმაგ თერაპიასთან შედარებით ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის ან ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდების კომბინაციებში, საშუალო-მძიმე ფქოდ-ის გამწვავებების და ჰოსპიტალიზაციის სიხშირის შემცირების თვალსაზრისით.[74]Cazzola M, Rogliani P, Calzetta L, et al. Triple therapy versus single and dual long-acting bronchodilator therapy in COPD: a systematic review and meta-analysis. Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801586. https://erj.ersjournals.com/content/52/6/1801586 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30309975?tool=bestpractice.com [82]Singh D, Papi A, Corradi M, et al. Single inhaler triple therapy versus inhaled corticosteroid plus long-acting beta2-agonist therapy for chronic obstructive pulmonary disease (TRILOGY): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2016 Sep 3;388(10048):963-73. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27598678?tool=bestpractice.com [83]Vestbo J, Papi A, Corradi M, et al. Single inhaler extrafine triple therapy versus long-acting muscarinic antagonist therapy for chronic obstructive pulmonary disease (TRINITY): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2017 May 13;389(10082):1919-29. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28385353?tool=bestpractice.com [84]Papi A, Vestbo J, Fabbri L, et al. Extrafine inhaled triple therapy versus dual bronchodilator therapy in chronic obstructive pulmonary disease (TRIBUTE): a double-blind, parallel group, randomised controlled trial. Lancet. 2018 Mar 17;391(10125):1076-84. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29429593?tool=bestpractice.com [85]Lipson DA, Barnacle H, Birk R, et al. FULFIL Trial: once-daily triple therapy for patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2017 Aug 15;196(4):438-46. https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201703-0449OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28375647?tool=bestpractice.com [86]Lipson DA, Barnhart F, Brealey N, et al. Once-daily single-inhaler triple versus dual therapy in patients with COPD. N Engl J Med. 2018 May 3;378(18):1671-80. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1713901 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29668352?tool=bestpractice.com [87]Rojas-Reyes MX, García Morales OM, Dennis RJ, et al. Combination inhaled steroid and long-acting beta₂-agonist in addition to tiotropium versus tiotropium or combination alone for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Jun 6;(6):CD008532. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD008532.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27271056?tool=bestpractice.com [88]Lai CC, Chen CH, Lin CYH, et al. The effects of single inhaler triple therapy vs single inhaler dual therapy or separate triple therapy for the management of chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2019 Jul 11;14:1539-48. [Erratum in: Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2020 Jan 21;15:155-6.] https://www.dovepress.com/the-effects-of-single-inhaler-triple-therapy-vs-single-inhaler-dual-th-peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31371939?tool=bestpractice.com ​​[89]Rabe KF, Martinez FJ, Ferguson GT, et al. Triple inhaled therapy at two glucocorticoid doses in moderate-to-very-severe COPD. N Engl J Med. 2020 Jul 2;383(1):35-48. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32579807?tool=bestpractice.com ​​ ერთმა რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევამ გამოავლინა ყველა მიზეზით სიკვდილიანობის შემცირება პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ გამწვავების რისკი და იღებენ ფლუტიკაზონის ფუროატს/უმეკლიდინიუმს/ვილანტეროლს, უმეკლიდინიუმი/ვილანტეროლთან შედარებით.[129]Lipson DA, Crim C, Criner GJ, et al. Reduction in all-cause mortality with fluticasone furoate/umeclidinium/vilanterol in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Jun 15;201(12):1508-16. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.201911-2207OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32162970?tool=bestpractice.com ერთ-ერთ სხვა რანდომიზებულ კვლვევაშიც, სამმაგი თერაპიის მიმღებ ჯგუფში (ბუდესონიდი/გლიკოპირონიუმი/ფორმოტეროლი), დაფიქსირდა მსგავსი შედეგები სიკვდილობის თვალსაზრისით, თუმცა იყენებდნენ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდის უფრო მაღალ დოზას.[89]Rabe KF, Martinez FJ, Ferguson GT, et al. Triple inhaled therapy at two glucocorticoid doses in moderate-to-very-severe COPD. N Engl J Med. 2020 Jul 2;383(1):35-48. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32579807?tool=bestpractice.com [130]Martinez FJ, Rabe KF, Ferguson GT, et al. Reduced all-cause mortality in the ETHOS trial of budesonide/glycopyrrolate/formoterol for chronic obstructive pulmonary disease. A randomized, double-blind, multicenter, parallel-group study. Am J Respir Crit Care Med. 2021 Mar 1;203(5):553-64. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202006-2618OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33252985?tool=bestpractice.com ​​ ორივე კვლევის შემთხვევაში სიკვდილიანობის თვალსაზრისით განსხვავება არ იყო, LABA/ICS-თან შედარებით.[89]Rabe KF, Martinez FJ, Ferguson GT, et al. Triple inhaled therapy at two glucocorticoid doses in moderate-to-very-severe COPD. N Engl J Med. 2020 Jul 2;383(1):35-48. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32579807?tool=bestpractice.com [129]Lipson DA, Crim C, Criner GJ, et al. Reduction in all-cause mortality with fluticasone furoate/umeclidinium/vilanterol in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Jun 15;201(12):1508-16. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.201911-2207OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32162970?tool=bestpractice.com [130]Martinez FJ, Rabe KF, Ferguson GT, et al. Reduced all-cause mortality in the ETHOS trial of budesonide/glycopyrrolate/formoterol for chronic obstructive pulmonary disease. A randomized, double-blind, multicenter, parallel-group study. Am J Respir Crit Care Med. 2021 Mar 1;203(5):553-64. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202006-2618OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33252985?tool=bestpractice.com ​​ სამმაგ თერაპიაზე ჩატარებულმა სამი კვლევის ანალიზმა COPD-ის, ჰაერის ნაკადის მძიმე შეზღუდვის და ანამნეზში გამწვავებების მქონე პაციენტებთან სამმაგი თერაპიის პირობებში აჩვენა სიკვდილიანობის უმნიშვნელო შემცირების ტენდენცია, ICS-ის გარეშე მკურნალობასთან შედარებით.[131]Vestbo J, Fabbri L, Papi A, et al. Inhaled corticosteroid containing combinations and mortality in COPD. Eur Respir J. 2018 Dec 13;52(6):1801230. https://erj.ersjournals.com/content/52/6/1801230 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30209195?tool=bestpractice.com ეს შედეგები აძლიერებს 200-ზე მეტი კვლევის მეტაანალიზის შედეგებს: სამმაგი თერაპია უზრუნველყოფდა სიკვდილიანობის მნიშვნელოვან შემცირებას ორმაგი თერაპიის წინააღმდეგ, თუმცა ასოცირებული იყო პნევმონიის უფრო დიდ რისკთან. ფილტვების ფუნქციის ან ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული ცხოვრების ხარისხის თვალსაზრისით სამკურნალო რეჟიმების მიხედვით განსხვავება არ დაფიქსირებულა.[132]Axson EL, Lewis A, Potts J, et al. Inhaled therapies for chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open. 2020 Sep 29;10(9):e036455. https://bmjopen.bmj.com/content/10/9/e036455 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32994234?tool=bestpractice.com

ამერიკის თორაკალური საზოგადოების გაიდლაინების მიხედვით, რეკომენდებულია სამმაგი თერაპია პაციენტებში, რომელთაც ერთი ან მეტი გამწვავება ჰქონიათ პერორული კორტიკოსტეროიდების, ანტიბიოტიკების ან ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებით გასულ წელს და აწუხებთ დისპნოეს სიმპტომები ან ვარჯიშის აუტანლობა ორმაგი თერაპიის (კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით) მიუხედავად.[90]Nici L, Mammen MJ, Charbek E, et al. Pharmacologic management of chronic obstructive pulmonary disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 May 1;201(9):e56-69. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202003-0625ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32283960?tool=bestpractice.com დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინებით, სამმაგი თერაპია რეკომენდებულია პაციენტებში, რომელთაც გამწვავება აღენიშნათ ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებით, ან ორი საშუალო სიმძიმის გამწვავება გქონდათ 1 წლის განმავლობაში, ორმაგი თერაპიის (კომბინაციური რეჟიმი ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით და მუსკარინული ანტაგონისტებით) მიუხედავად.[2]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. Jul 2019 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng115

LABA/ICS არ არის რეკომენდებული GOLD-ის მიერ. თუმცა, თუ COPD-ის მქონე პაციენტს, რომელსაც ასთმის ნიშნები არ აქვს, მიღებული აქვს ეს მკურნალობა და კარგად კონტროლირებადია, მათთან შეიძლება გაგრძელდეს LABA/ICS. თუ პაციენტს აქვს შემდგომი გამწვავებები, ისინი უნდა გადავიდნენ სამმაგ თერაპიაზე LAMA-ს დამატებით. თუ მათ აქვთ საგულისხმო სიმპტომები, პაციენტები შეიძლება გადავიდნენ LABA/LAMA-ზე. თუ სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა ≥300 უჯრედი/მიკროლიტრზეა, საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდის მოხსნის შემდეგ გამწვავების რისკი ყველაზე მაღალია.[75]Chapman KR, Hurst JR, Frent SM, et al. Long-term triple therapy de-escalation to indacaterol/glycopyrronium in patients with chronic obstructive pulmonary disease (SUNSET): a randomized, double-blind, triple-dummy clinical trial. Am J Respir Crit Care Med. 2018 Aug 1;198(3):329-39. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.201803-0405OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29779416?tool=bestpractice.com

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ფქოდ-ით დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა დაენიშნოს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი სიმპტომების დაუყოვნებლად შესამსუბუქებლად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტები და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციას, სუნთქვას და სიცოცხლის ხარისხს.[91]Appleton S, Jones T, Poole P, et al. Ipratropium bromide versus short acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Apr 19;(2):CD001387. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001387.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16625543?tool=bestpractice.com იპრატროპიუმს, რომელიც არის ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი, შეიძლება ჰქონდეს მცირე სარგებელი ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებთან შედარებით, სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესების კუთხით.[91]Appleton S, Jones T, Poole P, et al. Ipratropium bromide versus short acting beta-2 agonists for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Apr 19;(2):CD001387. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001387.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16625543?tool=bestpractice.com ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები უნდა შეწყდეს ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტების დანიშვნის შემთხვევაში. ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტის მაგალითია სალბუტამოლი.

არ არის რეკომენდებული ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორების რეგულარული გამოყენება. ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატორებზე ორგანიზმის არასათანადო დამყოლობა შეიძლება მივიჩნიოთ გამწვავებად.

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

მოწევის შეწყვეტისკენ უნდა მოვუწოდოთ ყველა პაციენტს. ასევე მათ უნდა მივუთითოთ, რომ თავიდან აირიდონ თამბაქოს კვამლი, ოკუპაციური ან გარემო ექსპოზიცია სხვა გამღიზიანებლებთან.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [2]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. Jul 2019 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng115 ​​ მოწევის შეწყვეტა სარწმუნოდ ამცირებს COPD-ის პროგრესირების სიხშირეს და ავთვისებიანი სიმსივნეების რისკს. იხ მოწევის შეწყვეტა (მკურნალობის ალგორითმი).

ადგილობრივი გაიდლაინებიდან გამომდინარე, პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ვაქცინაცია გრიპის ვირუსის, Streptococcus pneumoniae, ყივანახველას, ვარიცელა-ზოსტერის ვირუსის (სირსველის), რესპირატორულ-სინციტიური ვირუსის და კორონავირუსის (COVID-19) წინააღმდეგ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html ​​ გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია COPD-ის ნაკლებ გამწვავებასთან ასოცირდება.[182]Walters JA, Tang JN, Poole P, et al. Pneumococcal vaccines for preventing pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jan 24;(1):CD001390. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001390.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28116747?tool=bestpractice.com [183]Kopsaftis Z, Wood-Baker R, Poole P. Influenza vaccine for chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Cochrane Database Syst Rev. 2018 Jun 26;(6):CD002733. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002733.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29943802?tool=bestpractice.com [ ] What are the effects of influenza vaccine in people with chronic obstructive pulmonary disease (COPD)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2235/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​ აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი რეკომენდაციას უწევს ტეტანუსის/ დიფტერიის/ყივანახველას ვაქცინას COPD-ით დაავადებულ პირებთან, რომლებიც მოზარდ ასაკში ვაქცინირებული არ იყვნენ.[181]Centers for Disease Control and Prevention. Recommended vaccines for adults: lung disease (including asthma and COPD). Sep 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html

საინჰალაციო თერაპიაზე მყოფ პაციენტებს სჭირდებათ ტრენინგი საინჰალაციო მოწყობილობის ტექნიკის შესასწავლად. პაციენტების უმრავლესობა უშვებს მინიმუმ ერთ შეცდომას ინჰალატორის გამოყენებისას და ინჰალატორის არასწორი გამოყენება ასოცირდება დაავადების ცუდ კონტროლთან.[155]Cho-Reyes S, Celli BR, Dembek C, et al. Inhalation technique errors with metered-dose inhalers among patients with obstructive lung diseases: a systematic review and meta-analysis of US Studies. Chronic Obstr Pulm Dis. 2019 Jul 24;6(3):267-80. https://journal.copdfoundation.org/jcopdf/id/1241/Inhalation-Technique-Errors-with-Metered-Dose-Inhalers-Among-Patients-with-Obstructive-Lung-Diseases-A-Systematic-Review-and-Meta-Analysis-of-US-Studies http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31342732?tool=bestpractice.com [156]Melani AS, Bonavia M, Cilenti V, et al. Inhaler mishandling remains common in real life and is associated with reduced disease control. Respir Med. 2011 Jun;105(6):930-8. https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(11)00009-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21367593?tool=bestpractice.com ​ კლინიცისტის მიერ ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკის დემონსტრირებამ, მოწყობილობის შერჩევამ და ტექნიკის განხილვამ შემდგომ შეხვედრებზე შეიძლება გააუმჯობესოს ინჰალატორის გამოყენების ტექნიკა.[158]Price D, Keininger DL, Viswanad B, et al. Factors associated with appropriate inhaler use in patients with COPD - lessons from the REAL survey. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Feb 26;13:695-702. [Erratum in: Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2018 Jul 25;13:2253-4.] https://www.dovepress.com/factors-associated-with-appropriate-inhaler-use-in-patients-with-copd--peer-reviewed-fulltext-article-COPD http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29520137?tool=bestpractice.com

ყველა პაციენტს უნა ჩაუტარდეს სწავლება დაავადების მიმდინარეობის, გამწვავების და დეკომპენსაციის სიმპტომების შესახებ. მათი მოლოდინი დაავადების მიმდინარეობის, მკურნალობის და პროგნოზის შესახებ რეალისტური უნდა იყოს. არ არსებობს მედიკამენტი, რომელიც შეაჩერებს ფილტვის ფუნქციის კლებას ხანგრძლივ პერსპექტივაში და ფარმაკოთერაპიის მიზანია, სიმპტომების კონტროლი და გართულებების პრევენცია. თვითმართვის შესახებ ცნობიერების ამაღლება უნდა მოიცავდეს წერილობითი სამოქმედო გეგმის შედგენას. ფიზიკური აქტივობა რეკომენდებულია ფქოდ-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ფილტვის რეაბილიტაცია მოიცავს ვარჯიშს და განათლებას და უნდა დაიწყოს დაავადების კურსის დასაწყისში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [189]Rochester CL, Alison JA, Carlin B, et al. Pulmonary rehabilitation for adults with chronic respiratory disease: an official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2023 Aug 15;208(4):e7-26. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202306-1066ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37581410?tool=bestpractice.com [190]Man W, Chaplin E, Daynes E, et al. British Thoracic Society Clinical Statement on pulmonary rehabilitation. Thorax. 2023 Oct;78(suppl 5):s2-15. https://thorax.bmj.com/content/78/Suppl_5/s2 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37770084?tool=bestpractice.com ​​ GOLD გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევენ ფილტვების რეაბილიტაციას B და E ჯგუფების პაციენტებისთვის.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ფილტვის რეაბილიტაცია ხსნის დისპნოეს და დაღლილობას, აუმჯობესებს ემოციურ ფონს და იწვევს კონტროლის შეგრძნებას შედარებით ფართო და კლინიკურად მნიშვნელოვანი ეფექტით.[191]McCarthy B, Casey D, Devane D, et al. Pulmonary rehabilitation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Feb 23;(2):CD003793. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003793.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25705944?tool=bestpractice.com

აშშ-ში ჩატარებულმა დიდმა კოჰორტულმა კვლევამ აჩვენა, რომ კლინიკიდან გაწერის შემდეგ 90 დღის განმავლობაში ფილტვის რეაბილიტაციის დაწყება სარწმუნოდ ასოცირდება სიკვდილიანობის დაბალ რისკთან 1 წლის განმავლობაში და ნაკლებ განმეორებით ჰოსპიტალიზაციასთან 1 წლის განმავლობაში.[194]Lindenauer PK, Stefan MS, Pekow PS, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation after hospitalization for COPD and 1-year survival among medicare beneficiaries. JAMA. 2020 May 12;323(18):1813-23. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2765730 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32396181?tool=bestpractice.com [195]Stefan MS, Pekow PS, Priya A, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation and rehospitalizations in patients hospitalized with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2021 Nov 1;204(9):1015-23. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202012-4389OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34283694?tool=bestpractice.com ​ თუმცა, ფილტვების რეაბილიტაციის დაწყება საავადმყოფოდან გაწერამდე შეიძლება ასოცირებული იყოს 12 თვის განმავლობაში მაღალ სიკვდილობასთან, ამიტომაც არ არის რეკომენდებული.[196]Greening NJ, Williams JE, Hussain SF, et al. An early rehabilitation intervention to enhance recovery during hospital admission for an exacerbation of chronic respiratory disease: randomised controlled trial. BMJ. 2014 Jul 8;349:g4315. https://www.bmj.com/content/349/bmj.g4315 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25004917?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

GOLD გაიდლაინებით, რეკომენდებულია ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია სტაბილურ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ: PaO2 ≤7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.);ან SaO2 ≤88%, ჰიპერკაპნიით ან მის გარეშე დადასტურებული 2-ჯერ 3კვირის განმავლობაში; ან PaO2 7.3 კპა (55 მმ.ვწყ.სვ.) და 8.0 კპა (60 მმ.ვწყ.სვ.) შორის, ანSaO2 of 88%, თუ არის დამტკიცებული ფილტვის ჰიპერტენზია, პერიფერიული შეშუპება რომელიც გულის შეგუბებით უკმარისობაზე მიუთითებს, ან პოლიციტემია (ჰემატოკრიტი >55%).[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ამერიკის თორაკალური საზოგადოების გაიდლაინების მიხედვით, ხანგრძლივი ოქსიგენოთერაპია სულ მცირე 15 საათი დღეში რეკომენდებულია ფქოდ-ით დაავადებულ ზრდასრულებში, რომელთაც ოთახის ტემპერატურაზე აქვთ მძიმე ქრონიკული ჰიპოქსია. ATS განსაზღვრავს მძიმე ჰიპოქსიას, როგორც: PaO2 ≤7,3 kPa (55 mmHg) ან სატურაცია პულსოქსიმეტრით (SpO2) ≤88%; ან PaO2 7,5-დან 7,9 kPa-მდე (56-59 mmHg) ან SpO2 89% პლუს ერთ-ერთი შემდეგი: შეშუპება, ჰემატოკრიტი ≥55%, ან მაღალი P კბილი ეკგ-ზე.[204]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41. [Erratum in: Am J Respir Crit Care Med. 2021 Apr 15;203(8):1045-6.] https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202009-3608ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com

პაციენტებისთვის, რომლებსაც უნიშნავენ სახლში ჟანგბადით თერაპიას, ATS რეკომენდაციას უწევს, რომ პაციენტმა და მათმა მომვლელებმა მიიღონ ინსტრუქციები და გაიარონ ტრენინგები ჟანგბადის აღჭურვილობის გამოყენებისა და მოვლის შესახებ და განათლება ჟანგბადის უსაფრთხოების შესახებ, მათ შორის მოწევის შეწყვეტის, ხანძრის პრევენციისა და დაზიანების საფრთხეების შესახებ.[204]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41. [Erratum in: Am J Respir Crit Care Med. 2021 Apr 15;203(8):1045-6.] https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202009-3608ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com

დამატებითი ჟანგბადის ტიტრირება საჭიროა SaO2 ≥90% მაჩვენებლის მისაღწევად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report 60-90 დღის შემდეგ პაციენტი ხელახლა უნდა შეფასდეს, რათა განისაზღვროს ჟანგბადის საჭიროება და თერაპიული ეფექტი.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ფქოდის დროს სხვადასხვა თერაპიულ საშუალებებს შორის გადარჩენადობის გაუმჯობესებაზე მხოლოდ ორი ფაქტორი მოქმედებს: მოწევის შეწყვეტა და ხელოვნური ჟანგბადით მომარაგება.

ოქსიგენოთერაპია გვეხმარება ფილტვის ჰიპერტენზიის მინიმალიზაციაში, პულმონური არტერიული წნევის შემცირების გზით და აუმჯობესებს ფიზიკური დატვირთვის მიმართ ტოლერანტობასა და ცხოვრების ხარისხს. ასევე მან აჩვენა გაუმჯობესებული გადარჩენადობა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [61]Qaseem A, Wilt TJ, Weinberger SE, et al. Diagnosis and management of stable chronic obstructive pulmonary disease: a clinical practice guideline update from the American College of Physicians, American College of Chest Physicians, American Thoracic Society, and European Respiratory Society. Ann Intern Med. 2011 Aug 2;155(3):179-91. https://www.acpjournals.org/doi/10.7326/0003-4819-155-3-201108020-00008 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21810710?tool=bestpractice.com

ამერიკის თორაკალური საზოგადოება რეკომენდაციას უწევს ამბულატორიულად ჟანგბადის მოხმარებას (ჟანგბადი მიეწოდება ვარჯიშის დროს ან ყოველდღიური აქტივობების დროს) იმ ზრდასრულებში, რომელთაც დიაგნოსტირებული აქვთ ფქოდ-ი და ატმოსფერულ ჰაერზე აღენიშნბთ მძიმე ჰიპოქსემია აღენიშნებათ.[204]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41. [Erratum in: Am J Respir Crit Care Med. 2021 Apr 15;203(8):1045-6.] https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202009-3608ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com თუმცა, ATS-ის რეკომენდაციით ხანგრძლივი ჟანგბადით თერაპია არ უნდა დაინიშნოს COPD-ის მქონე მოზრდილებში, რომლებსაც აქვთ ზომიერი ქრონიკული ჰიპოქსია (ოთახის ტემპერატურაზე, მოსვენებულ მდგომარეობაში SpO2 89%-დან 93%-მდეა).[204]Jacobs SS, Krishnan JA, Lederer DJ, et al. Home oxygen therapy for adults with chronic lung disease. An official American Thoracic Society clinical practice guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Nov 15;202(10):e121-41. [Erratum in: Am J Respir Crit Care Med. 2021 Apr 15;203(8):1045-6.] https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202009-3608ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33185464?tool=bestpractice.com

ფქოდ-ის და ძილის ობსტრუქციული აპნოეს დროს ვენტილაციური მხარდაჭერა უწყვეტი დადებითი წნევით (CPAP) აუმჯობესებს გადარჩენადობას და ამცირებს ჰოსპიტალიზაციის საჭიროებას.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [67]Marin JM, Soriano JB, Carrizo SJ, et al. Outcomes in patients with chronic obstructive pulmonary disease and obstructive sleep apnea: the overlap syndrome. Am J Respir Crit Care Med. 2010 Aug 1;182(3):325-31. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.200912-1869OC http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20378728?tool=bestpractice.com ​ არაინვაზიური ვენტილაცია ზოგჯერ გამოიყენება პაციენტებში ძალიან მძიმე, მაგრამ სტაბილური COPD-ით, თუმცა დაწყების ოპტიმალური დრო და კანდიდატებისთვის საუკეთესო შერჩევის კრიტერიუმები გაურკვეველია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [208]Wilson ME, Dobler CC, Morrow AS, et al. Association of home noninvasive positive pressure ventilation with clinical outcomes in chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2020 Feb 4;323(5):455-65. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2760390 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32016309?tool=bestpractice.com [209]Raveling T, Vonk J, Struik FM, et al. Chronic non-invasive ventilation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2021 Aug 9;(8):CD002878. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002878.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34368950?tool=bestpractice.com ​

ATS-ის გაიდლაინები გვთავაზობს ღამის NIV-ის გამოყენებას სტანდარტულ მოვლაზე დამატებით, ქრონიკული სტაბილური ჰიპერკაპნიური COPD-ის მქონე პაციენტებისთვის.[211]Macrea M, Oczkowski S, Rochwerg B, et al. Long-term noninvasive ventilation in chronic stable hypercapnic chronic obstructive pulmonary disease. An official American Thoracic Society clinical practice fuideline. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Aug 15;202(4):e74-87. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.202006-2382ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32795139?tool=bestpractice.com ევროპის რესპირატორულმა საზოგადოებამ და კანადის თორაკალურმა საზოგადოებამ გამოსცეს იდენტური გაიდლაინები.[212]Ergan B, Oczkowski S, Rochwerg B, et al. European Respiratory Society guidelines on long-term home non-invasive ventilation for management of COPD. Eur Respir J. 2019 Sep 28;54(3):1901003. https://erj.ersjournals.com/content/54/3/1901003 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31467119?tool=bestpractice.com [213]Kaminska M, Rimmer KP, McKim DA, et al. Long-term non-invasive ventilation in patients with chronic obstructive pulmonary disease (COPD): 2021 Canadian Thoracic Society clinical practice guideline update. Can J Respir Crit Care Sleep Med. 2021 May 7;5(3):160-83. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/24745332.2021.1911218

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

როფლუმილასტი, რომელიც არის პერორული ფოსფოდიესთერაზა-4-ის ინჰიბიტორი, შეიძლება დაინიშნოს იმ პაციენტებთან რომლებიც იღებენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი და, რომელთაც აღნიშნებათ მუდმივი გამწვავებები და სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა <100 უჯრედი/მიკროლიტრი და მათთან, ვისაც ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების მიღების შემთხვევაშიც აქვთ მუდმივი გამწვავებები.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

როფლუმილასტი უნდა გდაინიშნოს პაციენტებთან FEV1 < სავარაუდოს 50% -ით და ქრონიკული ბრონქიტით, განსაკუთრებით თუ მათ ჰქონდათ მინიმუმ ერთი ჰოსპიტალიზაცია გამწვავების გამო ბოლო ერთი წლის განმავლობაში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

აზითრომიცინი შეიძლება დაინიშნოს იმ პაციენტებთან, რომლებიც იღებენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი და აღნიშნებათ მუდმივი გამწვავებები, ასევე სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობა <100 უჯრედი/მიკროლიტრი და მათთან, რომლებიც იღებენ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა-2 აგონისტი/ხანგრძლივი მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი/საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები და აქვთ მუდმივი გამწვავებები.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

აზითრომიცინი ზრდის მაკროლიდის მიმართ რეზისტენტული მიკროორგანიზმების კოლონიზაციის რისკს და არ უნდა დაინიშნოს პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ სმენის დაქვეითბა, ტაქიკარდია მოსვენებულ მდგომარეობაში ან QTc ინტერვალის პროლონგირების მკაფიო რისკი.[141]Albert RK, Connett J, Bailey WC, et al; COPD Clinical Research Network. Azithromycin for prevention of exacerbations of COPD. N Engl J Med. 2011 Aug 25;365(8):689-98. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1104623 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21864166?tool=bestpractice.com პირველ რიგში, განიხილება აზითრომიცინის დანიშვნა (და არა მხოლოდ), ყოფილ მწეველებში, რომელთაც შესაბამისი მკურნალობის მიუხედავად აქვთ მუდმივი გამწვავებები.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

პროფილაქტიკური ანტიბიოტიკების დაწყებამდე უნდა ჩატარდეს საბაზისო ეკგ და ღვიძლის ფუნქციური ტესტები, ნახველის ნიმუშის კულტურალური კვლევა და მგრძნობელობის ტესტირება (ტუბერკულოზის ტესტირების ჩათვლით), ნახველის კლირენსის ტექნიკის ოპტიმიზაცია უნდა მოხდეს და ბრონქოექტაზია CT სკანირებით უნდა გამოირიცხოს.[2]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. Jul 2019 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng115 [142]Smith D, Du Rand I, Addy CL, et al. British Thoracic Society guideline for the use of long-term macrolides in adults with respiratory disease. Thorax. 2020 May;75(5):370-404. https://thorax.bmj.com/content/75/5/370 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32303621?tool=bestpractice.com ​ ეკგ და ღვიძლის ტესტები უნდა განმეორდეს მკურნალობის 1 თვის შემდეგ. პროფილაქტიკური ანტიბიოტიკოთერაპია განხილულ უნდა იყოს მე-6 და მე-12 თვეებზე, რათა განისაზღვროს სარგებელი გამწვავებების სიხშირის თვალსაზრისით.[142]Smith D, Du Rand I, Addy CL, et al. British Thoracic Society guideline for the use of long-term macrolides in adults with respiratory disease. Thorax. 2020 May;75(5):370-404. https://thorax.bmj.com/content/75/5/370 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32303621?tool=bestpractice.com თუ ანტიბიოტიკოთერაპია არაეფექტურია, უნდა შეწყდეს.

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ფქოდ-ის ქრონიკული ბრონქიტით მიმდინარე ფორმის დროს ხშირია სქელი ნახველის პროდუქცია. მუკოლიზურმა აგენტებმა შეიძლება მცირედ შეამცირს გამწვავებების სიხშირე და თვის განმავლობაში უნარშეზღუდული დღეების ჯამური რაოდენობა, მაგრამ არ აუმჯობესებს ფილტვის ფუნქციასა და ცხოვრების ხარისხს.[186]Poole P, Sathananthan K, Fortescue R. Mucolytic agents versus placebo for chronic bronchitis or chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2019 May 20;(5):CD001287. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001287.pub6/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31107966?tool=bestpractice.com ერთი მეტა-ანალიზის მიხედვით, რომლითაც შედარდა ერდოსტეინი, კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, ერდოსტეინს აღმოაჩნდა ყველაზე უსაფრთხო და ეფექტური პროფილი. ერდოსტეინი ამცირებს გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიზაციის რისკს. ერდოსტეინი და აცეტილცისტეინი ამცირებს გამწვავების ხანგრძლივობას.[187]Rogliani P, Matera MG, Page C, et al. Efficacy and safety profile of mucolytic/antioxidant agents in chronic obstructive pulmonary disease: a comparative analysis across erdosteine, carbocysteine, and N-acetylcysteine. Respir Res. 2019 May 27;20(1):104. https://respiratory-research.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12931-019-1078-y http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31133026?tool=bestpractice.com ერდოსტეინი უპირატესი არჩევანია ქვეყნებში სადაც ის ხელმისაწვდომია. სხვა მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ აცეტილცისტეინმა მნიშვნელოვნად შეამცირა გამწვავებების სიხშირე პლაცებოსთან შედარებით, გვერდითი მოვლენების რისკის გაზრდის გარეშე. ავტორებმა დაასკვნეს, რომ 3 თვიანი მკურნალობა დაბალი დოზით ეფექტური იყო.[188]Wei J, Pang CS, Han J, et al. Effect of orally administered N-acetylcysteine on chronic bronchitis: a meta-analysis. Adv Ther. 2019 Dec;36(12):3356-67. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31598901?tool=bestpractice.com მუკოლიზური საშუალებებით მკურნალობამ, როგორიცაა კარბოცისტეინი და აცეტილცისტეინი, შეიძლება შეამციროს გამწვავებები და ზომიერად გააუმჯობესოს ჯანმრთელობის მდგომარეობა პაციენტებში, რომლებიც არ იღებენ ICS.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report თუმცა, ერდოცისტეინს შეიძლება ჰქონდეს მნიშვნელოვანი ეფექტი მსუბუქი გამწვავებების დროს, მიუხედავად იმისა, იღებს თუ არა პაციენტი საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდებს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

თეოფილინი (მეთილქსანტინური აგენტი) ფართოდ არ გამოიყენება, რადგან ახასიათებს ლიმიტირებული თერაპიული ეფექტი, მაღალი რისკი და ხშირად სხვა პრეპარატებთან ურთიერთქმედება. ფქოდ-ის საშუალო და მძიმე ხარისხის დროს, თეოფილინის ეფექტები ფილტვის ფუნქციაზე მინიმალურია.[144]Ram FSF, Jones P, Jardim J, et al. Oral theophylline for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2002;(4):CD003902. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12519617?tool=bestpractice.com დიდმა რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევამ ცალკე ან პრედნიზოლონთან ერთად დანიშნული პერორალური თეოფილინის ეფექტი მძიმე COPD-ის გამწვავებაზე არ აჩვენა.[145]Jenkins CR, Wen FQ, Martin A, et al; TASCS study investigators. The effect of low-dose corticosteroids and theophylline on the risk of acute exacerbations of COPD: the TASCS randomised controlled trial. Eur Respir J. 2021 Jun 10;57(6):2003338. https://erj.ersjournals.com/content/57/6/2003338 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33334939?tool=bestpractice.com სპეციალისტმა თეოფილინი შეიძლება დანიშნოს მაშინ, როდესაც პაციენტთან საინჰალაციო თერაპიის ყველა ვარიანტი გამოყენებულია. ტოქსიურობა დამოკიდებულია დოზაზე. თეოფილინი არ არის რეკომენდებული, მანამ სანამ სხვა ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორებით მკურნალობა მიუწვდომელია ან მშეძენა შეუძლებელია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ქირურგიული ჩარევა COPD-ის მართვის ბოლო ნაბიჯია და მოიცავს ბულექტომიას, ფილტვის მოცულობის შემცირების ოპერაციას და ფილტვის ტრანსპლანტაციას.[214]van Agteren JE, Hnin K, Grosser D, et al. Bronchoscopic lung volume reduction procedures for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Feb 23;(2):CD012158. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012158.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28230230?tool=bestpractice.com [215]van Agteren JE, Carson KV, Tiong LU, et al. Lung volume reduction surgery for diffuse emphysema. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 14;(10):CD001001. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001001.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27739074?tool=bestpractice.com [ ] How does bronchoscopic lung volume reduction compare with medical therapy in people with chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1680/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​​ ისინი გამოიყენება ფილტვების დინამიკის, ვარჯიშისადმი დამყოლობის და ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლად.[215]van Agteren JE, Carson KV, Tiong LU, et al. Lung volume reduction surgery for diffuse emphysema. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 14;(10):CD001001. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001001.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27739074?tool=bestpractice.com ფილტვის მოცულობის შემამცირებელი ქირურგიული ჩარევის ჩვენებაა ჰაერის დინების მძიმე შეზღუდვა, განსაკუთრებით პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ ზედა წილის ლოკალური დაავადება და ნორმასთან შედარებით ფიზიკური დატვირთვის დაქვეითებული შესაძლებლობა.[214]van Agteren JE, Hnin K, Grosser D, et al. Bronchoscopic lung volume reduction procedures for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Feb 23;(2):CD012158. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012158.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28230230?tool=bestpractice.com [ ] How does bronchoscopic lung volume reduction compare with medical therapy in people with chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1680/fullსწორი პასუხის ჩვენება​​​ ერთმა მეტა-ანალიზმა აჩვენა ადრეული სიკვდილიანობის გაზრდილი რისკი პაციენტებში, რომლებსაც ჩაუტარდათ ფილტვის მოცულობის შემცირების ოპერაცია სტანდარტულ მკურნალობასთან შედარებით; თუმცა, საერთო სიკვდილიანობაში მნიშვნელოვანი განსხვავება არ დაფიქსირებულა.[216]van Geffen WH, Slebos DJ, Herth FJ, et al. Surgical and endoscopic interventions that reduce lung volume for emphysema: a systemic review and meta-analysis. Lancet Respir Med. 2019 Apr;7(4):313-24. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30744937?tool=bestpractice.com ბულექტომია მკურნალობის ვარიანტია ფქოდ-ის მქონე პაციენტებისთვის, რომელთაც აღენიშნებათ ქოშინი და კტ კვლევით ვლინდება დიდი ბულა, რომელიც იკავებს სულ მცირე ჰემითორაქსის 30%-ს. ძალიან ცუდი ფუნქციური მდგომარეობა და FEV1-ის მკვეთრი შემცირება (<500 მლ) ამ ვარიანტებს ნაკლებად ხელსაყრელს ხდის. ენდობრონქული სარქვლის ჩადგმით კლინიკური მდგომარეობა მნიშვნელოვნად უმჯობესდება შესაბამისად შერჩეულ ფქოდის მქონე პაციენტებთან.[216]van Geffen WH, Slebos DJ, Herth FJ, et al. Surgical and endoscopic interventions that reduce lung volume for emphysema: a systemic review and meta-analysis. Lancet Respir Med. 2019 Apr;7(4):313-24. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30744937?tool=bestpractice.com [217]Klooster K, Slebos DJ, Zoumot Z, et al. Endobronchial valves for emphysema: an individual patient-level reanalysis of randomised controlled trials. BMJ Open Respir Res. 2017 Nov 2;4(1):e000214. https://bmjopenrespres.bmj.com/content/4/1/e000214 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29441206?tool=bestpractice.com [218]Labarca G, Uribe JP, Pacheco C, et al. Bronchoscopic lung volume reduction with endobronchial zephyr valves for severe emphysema: a systematic review and meta-analysis. Respiration. 2019 May 22;98(3):268-78. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31117102?tool=bestpractice.com ​​​ პროცედურა ყველაზე სასრგებლო შეიძლება იყოს პაციენტებთან, რომელთა ქოშინი ძირითადად გამოწვეულია ჰიპერინფლაციით და ჰაერის შეკავებით ტერმინალური ბრონქიოლების დისტალურ საჰაერო არეებში, რაც ვლინდება ემფიზემის სახით შესამჩნევად გაზრდილი ნარჩენი მოცულობით. უკუჩვენებებია ფილტვის აქტიური ინფექცია და წილთაშორისი ნაწილობრივი შეხორცებები (<80%).[219]Abia-Trujillo D, Johnson MM, Patel NM, et al. Bronchoscopic lung volume reduction: a new hope for patients with severe emphysema and air trapping. Mayo Clin Proc. 2021 Feb;96(2):464-72. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32829903?tool=bestpractice.com ყველაზე გავრცელებული გვერდითი მოვლენები, რომლებიც დაკავშირებულია ენდობრონქული სარქვლის ჩადგმასთან არის პნევმოთორაქსი და გამწვავება.[216]van Geffen WH, Slebos DJ, Herth FJ, et al. Surgical and endoscopic interventions that reduce lung volume for emphysema: a systemic review and meta-analysis. Lancet Respir Med. 2019 Apr;7(4):313-24. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30744937?tool=bestpractice.com

ფილტვის გადანერგვაზე მიმართვის კრიტერიუმები:[220]Leard LE, Holm AM, Valapour M, et al. Consensus document for the selection of lung transplant candidates: an update from the International Society for Heart and Lung Transplantation. J Heart Lung Transplant. 2021 Nov;40(11):1349-79. https://www.jhltonline.org/article/S1053-2498(21)02407-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34419372?tool=bestpractice.com

სხეულის მასის ინდექსი, ჰაერგამტარი გზების ობსტრუქცია, ქოშინი და ვარჯიშის (BODE) ქულა 5-6 დამატებით ფაქტორ(ებ)თან ერთად მიუთითებს სიკვდილიანობის გაზრდის რისკზე: ხშირი მწვავე გამწვავებები, BODE ქულის გაზრდა >1 ბოლო 24 თვის განმავლობაში, ფილტვის არტერიის დიამეტრი აორტასთან მიმართებით >1 CT სკანირებაზე და/ან FEV1 სავარაუდოს 20%-დან 25%-მდე.

კლინიკური გაუარესება მიუხედავად მაქსიმალური მკურნალობისა, მ.შ. მედიკამენტების გამოყენებით, ფილტვების რეაბილიტაციით, ოქსიგენოთერაპიით და, საჭიროების შემთხვევაში, ღამის არაინვაზიური დადებითი წნევის ვენტილაციით.

პაციენტისთვის მიუღებელია ცხოვრების ცუდი ხარისხი.

პაციენტისთვის, რომელიც ბრონქოსკოპიულად ან ქირურგიული ოპერაციის გზით ფილტვის მოცულობის შემცირების კანდიდატია (LVR), მიზანშეწონილია, რომ ერთდროულად შეფასდეს როგორც ფილტვის ტრანსპლანტაციისთვის, ისე LVR - სთვის.

[ BODE ინდექსი ფქოდ გადარჩენადობის პროგნოზირებისთვის Opens in new window ]

ფილტვის ტრანსპლანტაცი აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ფუნქციონირების შესაძლებლობას.[215]van Agteren JE, Carson KV, Tiong LU, et al. Lung volume reduction surgery for diffuse emphysema. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 14;(10):CD001001. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001001.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27739074?tool=bestpractice.com თუმცა ტრანსპლანტაციის ბენეფიტს არ წარმოადგენს გადარჩენა.[221]Stavem K, Bjørtuft Ø, Borgan Ø, et al. Lung transplantation in patients with chronic obstructive pulmonary disease in a national cohort is without obvious survival benefit. J Heart Lung Transplant. 2006 Jan;25(1):75-84. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16399534?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

პალიატიური თერაპია დისპნოეს სიმპტომების გასაუმჯობესებლად, ნუტრიციული მხარდაჭერის შემდეგ, მოიცავს შფოთვის და დეპრესიის მართვას, დაღლილობის მოხსნას. ეს შეიძლება სარგებლიანი იყოს ფქოდ-ის დროს იმ პაციენტებთან, რომელთაც ოპტიმალური სამედიცინო მკურნალობის მიუხედავად აღნიშნული პრობლემები აქვთ. "საბოლოო მოვლა" ჰოსპისში განსახილველია ძალიან მძიმე, შორსწასული დაავადების შემთხვევებში. პაციენტი და ოჯახის წევრები ინფორმირებულნი უნდა იყვნენ პროცესის მიმდინარეობის შესახებ და ეს თემა უნდა განიხილოთ დაავადების ადრეულ ეტაპზევე, სანამ გამოვლინდება სუნთქვის მწვავე უკმარისობა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report [222]Janssen DJA, Bajwah S, Boon MH, et al. European Respiratory Society clinical practice guideline: palliative care for people with COPD or interstitial lung disease. Eur Respir J. 2023 Aug;62(2):2202014. https://erj.ersjournals.com/content/62/2/2202014 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37290789?tool=bestpractice.com ​ ოპიოიდურმა ანალგეტიკებმა, ვენტილაციამ, ნერვ-კუნთოვანმა ელექტროსტიმულაციამ და გულმკერდის კედლის ვიბრაციამ შეიძლება მოხსნას ქოშინი.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report ერთ-ერთი კვლევის მიხედვით, ოპიოიდებისა და ბეზოდიაზეპამის დაბალი დოზები უსაფრთხოა და არ ასოცირდება ჰოსპიტალიზაციის ან სიკვდილობის ზრდასთან.[223]Ekström MP, Bornefalk-Hermansson A, Abernethy AP, et al. Safety of benzodiazepines and opioids in very severe respiratory disease: national prospective study. BMJ. 2014 Jan 30;348:g445. https://www.bmj.com/content/348/bmj.g445.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24482539?tool=bestpractice.com სხვა კვლევამ აჩვენა, რომ რეგულარულად, დაბალი დოზით, პერორალური მორფინის 4 კვირის განმავლობაში მიღება აუმჯობესებს დაავადებისთვის სპეციფიურ ჯანმრთელობის სტატუსს COPD-ის და მოსვენებულ მდგომარეობაში ან მცირე დატვირთვაზე ქოშინის მქონე პაციენტებთან.[224]Verberkt CA, van den Beuken-van Everdingen MHJ, Schols JMGA, et al. Effect of sustained-release morphine for refractory breathlessness in chronic obstructive pulmonary disease on health status: a randomized clinical trial. JAMA Intern Med. 2020 Oct 1;180(10):1306-14. https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2769373 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32804188?tool=bestpractice.com

Cochrane-ს ერთი მიმოხილვის მიხედვით, არ არსებობს მტკიცებულება ბენზოდიაზეპინების მხარდასაჭერად ან წინააღმდეგ შორსწასული კიბოს და ფქოდ-ის შემთხვევაში სუნთქვის უკმარისობის შესამსუბუქებლად.[225]Simon ST, Higginson IJ, Booth S, et al. Benzodiazepines for the relief of breathlessness in advanced malignant and non-malignant diseases in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 20;(10):CD007354. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD007354.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27764523?tool=bestpractice.com

აკუპუნქტურა და აკუ-წნევა შეიძლება ასევე აუმჯობესებდეს სუნთქვას და ცხოვრების ხარისხს პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ შორსწასული ფქოდ.[226]von Trott P, Oei SL, Ramsenthaler C. Acupuncture for breathlessness in advanced diseases: a systematic review and meta-analysis. J Pain Symptom Manage. 2020 Feb;59(2):327-38.e3. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31539602?tool=bestpractice.com