გართულებები
შეიძლება განვითარდეს კანის ან რბილი ქსოვილების მეორადი ბაქტერიული და სოკოვანი ინფექციები.[170][185] კანის ბუშტუკოვანი გამონაყარი ბაქტერიული ინფექციის მიმართ ბარიერული მდგრადობის დარღვევას იწვევს, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ კანი ქავილით ან სხვა მიზეზით დაზიანდება. დაფიქსირებულია რბილი ქსოვილების ნეკროზული ინფექციები, რბილი ქსოვილების აბსცესები, ცელულიტი, პარონიქია, ლიმფანგიტი, ჰიპერტროფიული ლაქების დაზიანება და პიომიოზიტი.[1][188][272][316][317][318][319][320] რეკომენდებულია ანტიბიოტიკოთერაპია. შეიძლება საჭირო გახდეს ქირურგიული ჩარევა, ზოგიერთ შემთხვევაში საჭიროა დაზიანებული კიდურის ფართო ქირურგიულ წმენდა ან ამპუტაცია.[185][321] ინფექციით გამოწვეული მუდმივი ნაწიბურები კანზე და ფერის შეცვლა ხშირი გრძელვადიანი შედეგებია.[7][170]
მძიმე გამონაყარის მქონე პაციენტებს შეიძლება განუვითარდეთ აქერცვლა, მძიმე შემთხვევებში წააგავს ნაწილობრივ დამწვრობას. დაზიანებები შეიძლება გაერთიანდეს მანამ, სანამ კანის დიდი მონაკვეთები არ აიქერცლება. შეამცირეთ სითხის უნებლიე დაკარგვა და ხელი შეუწყვეთ კანის შეხორცებას. საჭიროა ადეკვატური ჰიდრატაცია და კვება. შეიძლება საჭირო გახდეს ქირურგიული წმენდა. კანის გადანერგვა შეიძლება საჭირო გახდეს, თუმცა იშვიათად.[1]
შეიძლება გამოვლინდეს ლიმფადენოპათიის შემთხვევების 86%-ში. პირხახის მრავლობით დაზიანებასთან ერთად, პაციენტებს შეიძლება ჰქონდეთ რეტროფარინგეალური აბსცესის ან რესპირატორული დარღვევის რისკი. შესაძლოა საჭირო გახდეს კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობა.[1]
იშვიათად დაფიქსირდა სეფსისის გამომწვევი მეორადი ბაქტერიული ინფექციები.[314] სეფსისის იდენტიფიცირება უნდა მოხდეს სწრაფად, დადგენილი კრიტერიუმების გამოყენებით. მართვა მიჰყვება იგივე პრინციპებს, რაც ბაქტერიული სეფსისის შემთხვევაში და უნდა მოიცავდეს: ფართო სპექტრის ემპირიულ ანტიბიოტიკოთერაპიას, რომელიც იდეალურად ტარდება ამოცნობიდან ერთი საათის განმავლობაში; სითხის სწრაფ ინტრავენურ გადასხმას რეაქციის შეფასებით; ვაზოაქტიურ თერაპიას; და სასუნთქი გზების სათანადო მართვასა და ჟანგბადის მიწოდებას.[315]
ხშირად ვითარდება მძიმე დაავადების დროს, ვინაიდან ცხელების, გამონაყრისა და კაპილარების განვლადობის მატების შედეგად სისხლძარღვშიდა სითხის მოცულობა იკლებს. თანმხლებმა სისტემურმა ანთებითმა რეაქციამ შეიძლება გამოიწვიოს ჰიპოტენზიაც. ფაქტორების აღნიშნული კომბინაცია თირკმლის სისხლმომარებას ამცირებს და თირკმლის მწვავე დაზიანების მიზეზი ხდება. შარდის გამოყოფისა და სისხლის ბიოქიმიური პროფილის მონიტორინგით ამ მდგომარეობის ადრეული ამოცნობა საშუალებას გვაძლევს, სითხის გადასხმის საჭიროება განვსაზღვროთ.
პაციენტები ბაქტერიული პნევმონიის განვითარების რისკის ქვეშ არიან.[7] აღწერილია ფილტვის ჩართვა კვანძოვანი დაზიანებებით.[185] ვენტილაციისა და პნევმონიტის რისკი უფრო დაბალი იყო 2022 წლის გლობალური ეპიდაფეთქების დროს, წინა ეპიზოდებთან შედარებით.[322] ამ შემთხვევაში მოქმედების ფართო სპექტრის მქონე ანტიბიოტიკები უნდა დაინიშნოს. მძიმე პნევმონია ჰიპოქსიას იწვევს, რაც ჟანგბადის მიწოდებას ან ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში მექანიკურ ვენტილაციას საჭიროებს.
ჰიპოტენზიის გამამწვავებელი ფაქტორი შეიძლება თანდართული ბაქტერიული სეფსისი ან ვირუსული მიოკარდიტი იყოს. თუ წნევა ადეკვატური რაოდენობით სითხის გადასხმის შედეგად არ გაუმჯობესდა, ინოტროპებით მკურნალობა იქნება საჭირო. თანდართულ ბაქტერიულ სეფსისზე ეჭვის შემთხვევაში ინიშნება ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკებით ინტრავენური მკურნალობა.
იშვიათად დაფიქსირდა მიოკარდიტის, პერიკარდიტის და მიოპერიკარდიტის შემთხვევები. ყველაზე ხშირი გამოვლინება იყო ტკივილი გულმკერდის არეში. შემთხვევები, როგორც წესი, თვითგანკურნებადია და საჭიროებს მხოლოდ დამხმარე მკურნალობას.[323][324] განიხილეთ კარდიოლოგის კონსულტაცია და სტანდარტული მკურნალობა. მპოქსის საწინააღმდეგო ანტივირუსულმა თერაპიამ შეიძლება შეზღუდოს ვირუსის გავრცელება. სხვა შესაძლო მიზეზებიც უნდა იყოს გამოკვლეული (მაგ. ვაქცინის მიღება, რომელიც დაკავშირებულია მიოპერიკარდიტთან, როგორიცაა COVID-19 ვაქცინა).[263] ასევე შესაძლებელია განვითარდეს გულ-სისხლძარღვთა სხვა გართულებები (მაგალითად, გულის უკმარისობა, არითმია).[325]
თვალის გამოვლინებები იშვიათია, მაგრამ შეიძლება გამოიწვიოს რქოვანას დანაწიბურება და მხედველობის მუდმივი დაკარგვა.[170] შეიძლება განვითარდეს ავტოინოკულაციის შედეგად. პაციენტებს შეიძლება აღენიშნებოდეთ კონიუნქტივიტი, ბლეფარიტი, კერატიტი, კერატოკონიუნქტივიტი, უვეიტი, სუბკონიუნქტივალური კვანძები ან პერიორბიტალური ცელულიტი. თვალის ჩართვა იშვიათი იყო 2022 წლის გლობალური ეპიდაფეთქების დროს, აღენიშნებოდა დაავადებულთა დაახლოებით 1%-ს (წინა ეპიზოდებში 9%-დან 23%-თან შედარებით).[326][327] ახალშობილებში დაფიქსირდა თვალის ჩართულობა.[328] აღწერილია თვალის იზოლირებული გამოვლინებები კანის დაზიანების გარეშე.[329]
ამ შემთხვევებში რეკომენდებულია ოფთალმოლოგის კონსულტაცია. ჭვრიტული ლამპით გამოკვლევა და გაფართოებული ფუნდუსკოპიული გამოკვლევა შეიძლება სასარგებლო იყოს იმის დასადგენად, არის თუ არა ჩართული წინა ან უკანა სეგმენტის სტრუქტურები.[330]
რეკომენდებულია A ვიტამინის დანიშვნა. თვალის დატენიანება და ფიზიოლოგიური ხსნარის საფენები თვალზე შეიძლება სასარგებლო იყოს. შესაძლოა საჭირო გახდეს ოფთალმოლოგიური ანტიბიოტიკები/ანტივირუსული აგენტები კოინფექციის სამკურნალოდ.[1] ურჩიეთ პაციენტებს არ ატარონ კონტაქტური ლინზები.[254] ტოპიკური ტრიფლურიდინი (ასევე ცნობილი როგორც ტრიფტორთიმიდინი) შეიძლება განიხილებოდეს კონიუნქტივიტის შემთხვევაში და რეკომენდებულია კერატიტის სამკურნალოდ, ოფთალმოლოგთან კონსულტაციის შემდეგ. ის ასევე შეიძლება გამოიყენოთ პროფილაქტიკურად პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ დაზიანებები ქუთუთოებზე, თვალის სიახლოვეს, ან 8 წლამდე ასაკის ბავშვებში და სხვებში, რომლებიც ვერ ასრულებენ ინსტრუქციებს ხელის ჰიგიენის შესახებ ავტოინოკულაციის ასარიდებლად; თუმცა, რქოვანას ეპითელიუმზე ტოქსიკურობის რისკი ხანგრძლივი გამოყენებისას მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული და მკურნალობა უნდა ჩატარდეს მხოლოდ სპეციალისტის ხელმძღვანელობით. მოერიდეთ ტოპიკური კორტიკოსტეროიდების დანიშვნას, რადგან შეიძლება გამიოწვიოს რქოვანას დაზიანება და ვირუსის მდგრადობა.[330]
პერორალური ტეკოვირიმატი გასათვალისწინებელია მძიმე დაავადების მქონე ყველა პაციენტისთვის, რომელიც მოიცავს თვალის გამოვლინებებს. გამოქვეყნებულია შემთხვევის ანგარიშები მისი გამოყენების შესახებ თვალის გართულებების სამკურნალოდ.[331][332] სხვა ანტივირუსული და თერაპიული საშუალებები შეიძლება განიხილებოდეს ინდივიდუალურად.
ვაქცინიის იმუნოგლობულინი შეიძლება განიხილებოდეს ინდივიდუალურად, ინფექციონისტთან კონსულტაციის შემდეგ. თუმცა, სიფრთხილეა რეკომენდებული აქტიური კერატიტის მქონე ადამიანებში, რადგან რქოვანას ნაწიბურების მომატება დაფიქსირდა ცხოველთა მოდელის ერთ კვლევაში. მეორე ცხოველური მოდელის კვლევამ არ გამოავლინა რქოვანას ნაწიბურები. ადამიანებზე მონაცემები მწირია.[330]
ტონზილების გართულებები ადრე არ იყო ტიპური. თუმცა, იშვიათად დაფიქსირდა 2022 წლის გლობალური ეპიდაფეთქების დროს (მაგ., ტონზილიტი, პერიტონზილარული ცელულიტი, ტონზილარული/პერიტონზილარული აბსცესი, ნეკროზული ტონზილიტი), სავარაუდოდ, ორალური მიმღები სექსის პრაქტიკის შედეგად.[99][188][194][333][334][335] სასუნთქი გზების მართვა, ანტიბიოტიკოთერაპია და ოპერაცია შეიძლება საჭირო გახდეს, გამოვლინებების მიხედვით.
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: მარჯვენა ტონზილის გადიდება, პუსტულური დაზიანებით და მოყვითალო-მწვანე ექსუდატით, ნაქის უმნიშვნელო გადახრითBMJ. 2022 Jul 28;378:e072410; CC-BY-NC 4.0 licence [Citation ends].
ეპიგლოტიტი ადრე არ იყო ტიპური გართულება. თუმცა, იშვიათად დაფიქსირდა 2022 წლის გლობალური ეპიდაფეთქების დროს.[99] შეიძლება საჭირო გახდეს სასწრაფო მართვა, განსაკუთრებით სასუნთქი გზების.
პარაფიმოზი/ფიმოზი ადრე არ იყო ცნობილი, როგორც ტიპური გართულება. თუმცა, იშვიათად დაფიქსირდა 2022 წლის ეპიდაფეთქების დროს, როგორც პენისის/სკროტალური შეშუპების გამომწვევი დაზიანებების შედეგი.[188][194][213][336][337][338] პარაფიმოზი არის გადაუდებელი სამედიცინო მდგომარეობა და შეიძლება საჭირო გახდეს ოპერაცია, თუ არსებობს იშემიის ან ნეკროზის ნიშნები.
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: პენისის დაზიანებების და პენისის შეშუპების პროგრესირებაBMJ. 2022 Jul 28;378:e072410; CC-BY-NC 4.0 licence [Citation ends].
პერიანალური/საზარდულის აბსცესები და სწორი ნაწლავის პერფორაცია ადრე ცნობილი არ იყო, როგორც ტიპური გართულებები. თუმცა, იშვიათად დაფიქსირდა 2022 წლის გლობალური ეპიდაფეთქების დროს.[188][194][339][340] ნაწლავის დაზიანებები შეიძლება იყოს ექსუდაციური და გამოიწვიოს ქსოვილის მნიშვნელოვანი შეშუპება, რომელიც იწვევს ობსტრუქციას. დაზიანებებმა შეიძლება გამოიწვიოს ნაწლავის შევიწროება და დანაწიბურება.[185] აღწერილია პროქტიტთან დაკავშირებული ნაწლავის ობსტრუქცია.[341] შეიძლება საჭირო გახდეს ანტიბიოტიკოთერაპია და ოპერაცია. აღწერილია მძიმე რექტული სისხლდენა (ასოცირებული პროქტოკოლიტთან), რომელიც საჭიროებს ტრანსფუზიას.[342]
შარდის შეკავება (მაგალითად, პენისის მძიმე შეშუპების ან ურეთრიტის გამო) ადრე არ იყო ცნობილი, როგორც ტიპური გართულება. თუმცა, იშვიათად დაფიქსირდა 2022 წლის გლობალური ეპიდაფეთქების დროს.[188][213][343] დაზიანებებმა შეიძლება გამოიწვიოს შარდსადინრის შევიწროება და დანაწიბურება. შეიძლება საჭირო გახდეს კათეტერიზაცია.[185] ცივი კომპრესები შეიძლება გამოგვადგეს პენისის შეშუპების შესამცირებლად.[254]
მძიმე დაავადების მქონე პაციენტებს შეიძლება განუვითარდეთ ენცეფალიტი, განივი მიელიტი და გულყრები.[7][185][346][347] მცირე რაოდენობით ნევროლოგიური გართულება დაფიქსირდა 2022 წლის გლობალური ეპიდაფეთქების დროს.[347][348] თუმცა, დაფიქსირდა ენცეფალომიელიტის და გილენ-ბარის სინდრომის შემთხვევები.[349][350][351][352] პარსონაჟ-ტერნერის სინდრომის (მხრის ნევრიტის) შემთხვევა დაფიქსირდა ინფექციისა და ვაქცინაციის შემდეგ.[353] უცნობია, არის თუ არა ეს ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში პირდაპირი ვირუსული შეჭრის შედეგი, თუ პარაინფექციური აუტოიმუნური პროცესი, რომელიც გამოწვეულია სისტემური ინფექციით.
მკურნალობა ძირითადად დამხმარე ტიპისაა. განიხილეთ ნევროლოგის კონსულტაციის საჭიროება. მპოქსის საწინააღმდეგო ანტივირუსული აგენტებით მკურნალობა შეიძლება ეფექტური იყოს, თუმცა ამის დამადასტურებელი მტკიცებულებები არ არსებობს. ანტიბიოტიკები/ანტივირუსული საშუალებები შეიძლება ნაჩვენები იყოს თანმხლები ინფექციებისთვის. შეიძლება საჭირო გახდეს იმუნომოდულაციური ან იმუნოსუპრესიული მკურნალობა. საჭიროების შემთხვევაში უნდა დაინიშნოს ანტიკონვულსანტები.[1][263]
პერიტონიტით გართულებული მძიმე გავრცელებული ინფექციის იშვიათი შემთხვევა დაფიქსირდა 2022 წლის გლობალური ეპიდაფეთქების დროს. პაციენტი წარმატებით მკურნალობდა ტეკოვირიმატით, ოპერაციის საჭიროების გარეშე.[357]
ქვემწვავე თირეოიდიტი შეიძლება განვითარდეს ვირუსული ინფექციების შემდეგ. ქვემწვავე თირეოიდიტის შემთხვევა მპოქსის ინფექციის შემდეგ დაფიქსირდა 2022 წლის გლობალური ეპიდაფეთქების დროს. პაციენტს ჰქონდა კარგად კონტროლირებადი აივ ინფექცია და იღებდა ანტირეტროვირუსულ თერაპიას. მკურნალობა მოიცავდა კორტიკოსტეროიდს და ლევოთიროქსინს.[358]
დაავადების მძიმე, გავრცელებული, ნეკროზული ფორმა დაფიქსირდა იმუნოსუპრესიის მქონე პაციენტებში (CD4 უჯრედების რაოდენობა <100 უჯრედი/მიკროლიტრი და მაღალი აივ ვირუსული დატვირთვა) შემთხვევების სერიაში და, როგორც ჩანს, წააგავს შიდსის განმსაზღვრელ მდგომარეობებს. პაციენტებს აღენიშნებოდათ კანისა და ლორწოვანის ფართოდ გავრცელებული, ნეკროზული და შერწყმული დაზიანებები. ხშირი იყო მეორეული ბაქტერიული ინფექციები. ზოგიერთ პაციენტს განუვითარდა ფილტვის კვანძები, სუნთქვის უკმარისობა ან სეფსისი. იმუნური აღდგენის ანთებითი სინდრომი (IRIS) იყო შესაძლო დიაგნოზი იმ პაციენტების 25%-ში, რომლებიც იწყებდნენ (ან ხელახლა იწყებდნენ) ანტირეტროვირუსულ თერაპიას დიაგნოზის შემდეგ. ფატალური გამოსავალი დაფიქსირდა პაციენტთა 15%-ში, უმეტესად მათში, რომლებსაც ჰქონდათ CD4 უჯრედების რაოდენობა <200 უჯრედი/მიკროლიტრი.[135][354][355][356]
იმუნური ფუნქცია უნდა იყოს ოპტიმიზირებული ზომიერი-მძიმე იმუნოდეფიციტის მქონე პაციენტებში უკონტროლო ვირუსული გავრცელებით. დაუყონებლივ დაიწყეთ მკურნალობა ტეკოვირიმატით და განიხილეთ ციდოფოვირის ან ბრინციდოფოვირის და ვაქცინიის იმუნოგლობულინის დამატება. შესაძლოა საჭირო გახდეს მკურნალობის გაფართოებული კურსები. ჭრილობის მოვლა აუცილებელია. შეიძლება საჭირო გახდეს სითხის მართვა. განიხილეთ სპეციალისტის კონსულტაცია, საჭიროებისამებრ. ყურადღებით დააკვირდით გართულებებს.[263]
ტრადიციული ვაქცინით ინოკულაციამ შეიძლება გამოიწვიოს ეგზემა ვაქცინატუმი (განზოგადებული ვეზიკულური გამონაყარი ეგზემის თანდასწრებით), გენერალიზებული ვაქცინია (თვითგანკურნებადი დაავადება, რომელიც გამოწვეულია ვაქცინია ვირემიით, რომელიც წარმოიქმნება უკვე არსებული კანის დაავადების არარსებობის შემთხვევაში) ან პროგრესირებადი ვაქცინია. პროგრესირებადი ვაქცინია იწყება, როგორც ლოკალიზებული ინოკულაციის ადგილზე, მაგრამ სწრაფად პროგრესირებადი დაავადებაა და პოტენციურად ფატალურია. ის ვლინდება მკვეთრად იმუნოკომპრომისულ პაციენტებში (მაგ. თანდაყოლილი იმუნოდეფიციტები, ციტოტოქსიური ქიმიოთერაპია, შორსწასული აივ დაავადება). პროგრესირებადი ვაქცინია იშვიათია, მაგრამ მკურნალობის გარეშე ფატალურად სრულდება. ტეკოვირიმატი (ან სხვა ანტივირუსული საშუალებები) ან ვაქცინიის იმუნოგლობულინი არის ვაქცინაციით გამოწვეული გართულებების მკურნალობის ვარიანტები.
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ვაქცინისმიერი ეკზემა - კანის დაზიანებები, რომლებიც ყვავილის აცრის შემდეგ პაციენტს ტანზე უვითარდებაCDC/Moses Grossman, MD/California Emergency Preparedness Office (Calif/EPO) [Citation ends].
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას