This page compiles our content related to პნევმონიის მიმოხილვა. For further information on diagnosis and treatment, follow the links below to our full BMJ Best Practice topics on the relevant conditions and symptoms.
შესავალი
მსგავსი მდგომარეობები
არა-ჰოსპიტალური (საზოგადოებაში შეძენილი) პნევმონია
Signs & symptoms
Investigations
Differentials
Treatment algorithm
go to our full topic on არა-ჰოსპიტალური (საზოგადოებაში შეძენილი) პნევმონია
საზოგადოებაში შეძენილი პნევმონია (CAP) არის პნევმონია, რომლითაც ავადდებიან საავადმყოფოს ან სამედიცინო დაწესებულების გარეთ. საზოგადოებაში შეძენილი პნევმონიის მქონე პაციენტებს, როგორც წესი, უვლინდებათ ქვედა სასუნთქი გზების ნიშნები და სიმპტომები (ე.ი. ხველა, დისპნოე, გულმკერდის პლევრიტული ტკივილი, ლორწოვან-ჩიქროვანი ნახველი, მიალგია და ცხელება). ასაკიანი პაციენტები ხშირად არ უჩივიან ცხელებას და შესაძლოა აღენიშნებოდეთ კონფუზია და ფონური დაავადებების გაუარესება. საზოგადოებაში შეძენილი პნევმონიის მთავარი გამომწვევებია ბაქტერიული და ვირუსული პათოგენები; ყველაზე ხშირად იწვევს Streptococcus pneumoniae (ასევე ცნობილია, როგორც პნევმოკოკი), რომელიც ითვლება ტიპური ბაქტერიული პნევმონიის პროტოტიპად. სოკოვანი და პარაზიტული ინფექციები უფრო იშვიათად გვხვდება, მაგრამ ის გასათვალისწინებელია იმუნოკომპრომისულ პაციენტებში ან შესაბამისად, მოგზაურობის ანამნეზის მქონე პირებში. საზოგადოებაში შეძენილი პნევმონიის მქონე პაციენტებისთვის ჰოსპიტალიზაციის საჭიროება ფასდება კლინიკური განსჯით, პროგნოზირების ვალიდური წესებთან ერთად.[1] ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებში დიაგნოზი უნდა დადასტურდეს რადიოგრაფიულად (ახალი კონსოლიდაციის არსებობა გულმკერდის რადიოგრაფიაზე).
go to our full topic on ჰოსპიტალური (ნოზოკომიური) პნევმონია
საავადმყოფოში შეძენილი პნევმონია (HAP) ქვედა სასუნთქი გზების მწვავე ინფექციაა, რომელიც, განმარტების მიხედვით, შეძენილია საავადმყოფოში მოთავსებიდან მინიმუმ 48 საათის შემდეგ და სტაციონარში შესვლისას არ იყო ინკუბაციურ პერიოდში.[2] HAP-ის სპექტრს განასხვავებენ ვენტილატორ- ასოცირებულ პნევმონიისგან (VAP), რომელიც განისაზღვრება, როგორც ენდოტრაქეული ინტუბაციიდან 48 საათზე მეტი ხნის შემდეგ განვითარებული პნევმონია. ინფექციური დაავადებების საზოგადოებისა (Infectious Diseases Society) და ამერიკის გულმკერდის საზოგადოების (American Thoracic Society) HAP და VAP- ის უახლესი გაიდლაინებით, სამედიცინო მომსახურებასთან ასოცირებული პნევმონია (HCAP) აღარ განიხილება კლინიკურ ნოზოლოგიად.[2] HAP და VAP ჩვეულებრივ განპირობებულია ბაქტერიული ინფექციით, ხოლო შესაბამისი ანტიმიკრობული თერაპიის დროული დაწყება მთავარი პროგნოზული ფაქტორია.[3] ანტიბიოტიკოთერაპიის დაწყებამდე უნდა აიღოთ ქვედა რესპირატორული ტრაქტის კულტურა. კვლევის შედეგების შესაბამისად საჭიროა მკურნალობის კორეგირება და სპეციფიკურ პათოგენზე ფოკუსირება. მულტირეზისტენტული პათოგენებით გამოწვეული რისკფაქტორების არსებობისას ნაჩვენებია ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკები; მკურნალობის რეჟიმი უნდა ეფუძნებოდეს ანტიმიკრობული რეზისტენტობის შესახებ ადგილობრივ მონაცემებს.[4][2]
2019 წლის კორონავირუსით გამოწვეული დაავადება (COVID-19)
Signs & symptoms
Investigations
Differentials
Treatment algorithm
go to our full topic on 2019 წლის კორონავირუსით გამოწვეული დაავადება (COVID-19)
მძიმე მწვავე რესპირატორული სინდრომის კორონავირუსი 2-ის (SARS-CoV-2) მიერ გამოწვეული მწვავე რესპირატორული ინფექცია. პირველად იდენტიფიცირდა 2019 წლის დეკემბერს ჩინეთში, ჰუბეის პროვინციის ქალაქ ვუჰანში.
go to our full topic on მძიმე მწვავე რესპირატორული სინდრომი
მძიმე მწვავე რესპირატორული სინდრომი (SARS) ვირუსული პნევმონიაა, რაც გამოწვეულია SARS კორონავირუსით (SARS-CoV).[9] 2004 წლის შემდეგ ინფქეციის შემთხვევები არ დაფიქსირებულა. რისკფაქტორებია: ბოლო პერიოდში მოგზაურობის ანამნეზი, ინფიცირებულ ინდივიდებთან მჭიდრო კონტაქტი და ლაბორატორიაში SARS-CoV- თან მუშაობა. პაციენტებს თავდაპირველად უვითარდებათ გრიპისმაგვარი პროდრომული სიმპტომები. დაავადების პირველ კვირაში შეიძლება გამოვლინდეს ხველა (დასაწყისში მშრალი), დისპნოე და დიარეა, მაგრამ აღნიშნული სიმპტომები უფრო ხშირად ფიქსირდება ავადმყოფობის მეორე კვირას. ტრანსმისიის მიზეზი როგორც წესი, ინფიცირებული ინდივიდების რესპირატორულ წვეთებთან პირდაპირი კონტაქტია, ძირითადად, დაავადების მე-2 კვირის განმავლობაში.[10] მძიმე შემთხვევებში პაციენტებს უვითარდებათ სწრაფად პროგრესირებადი რესპირატორული დისტრესი და ჟანგბადის დესატურაცია. პაციენტთა დაახლოებით 20% -ს ესაჭიროება ინტენსიური თერაპია.[11][12][13][14]
go to our full topic on ატიპური ბაქტერიული პნევმონია
ატიპურ ბაქტერიულ პნევმონიას იწვევს ატიპიური მიკროორგანიზმები, რომელთა დეტექცია ვერ ხდება გრამის წესით შეღებვისას და სტანდარტული მეთოდების გამოყენებით მათი კულტივირება შეუძლებელია. ყველაზე ხშირი გამომწვევი ორგანიზმებია: Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae (Chlamydia pneumoniae) და Legionella pneumophila.[16] ატიპური ბაქტერიული პნევმონიისთვის, როგორც წესი, დამახასიათებელია სიმპტომების კომპლექსი, რაც მოიცავს: თავის ტკივილს, სუბფებრილურ ცხელებას, ხველას და შეუძლოდ ყოფნას. კონსტიტუციური სიმპტომები ხშირად დომინირებს რესპირატორულ სიპტომებზე და შესაძლოა აღინიშნოს ექსტრაპულმონური გამოვლინებაც. უმეტეს შემთხვევაში გამოვლინდება საზოგადოებაში შეძენილი პნევმონიის უფრო მსუბუქი სპექტრი; ამასთან, ინფექციამ შესაძლოა გამოიწვიოს მძიმე პნევმონია, რომელიც საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში. როგორც კოჰორტა, ატიპური ინფექციით ჰოსპიტალიზებული პაციენტები უფრო ახალგაზრდები არიან და უფრო ნაკლებად აქვთ გულ-სისხლძარღვთა, თირკმელების ან მეტაბოლური თანმხლები დაავადებები, ვიდრე არაატიპური პნევმონიის მქონე პირები.[17]
go to our full topic on მიკოპლაზმური ინფექცია
Mycoplasma pneumoniae იწვევს საზოგადოებაში შეძენილ პნევმონიასა და ზედა სასუნთქი გზების ინფექციას. Mycoplasma pneumoniae ძირითადად ვლინდება ბავშვებსა და ახალგაზრდებში და ხშირად აღინიშნება მჭიდროდ დასახლებულ პირობებში (როგორიცაა, სკოლა-ინტერნატები, სამხედრო ბაზები და უნივერსიტეტები).[16] დიაგნოზი, როგორც წესი, კლინიკურია, თუმცა შეიძლება დადასტურდეს ნუკლეინის მჟავის ამპლიფიკაციის ტესტით ან კულტურით.
Chlamydia pneumoniae-თი გამოწვეული ინფექცია
Signs & symptoms
Investigations
Differentials
Treatment algorithm
go to our full topic on Chlamydia pneumoniae-თი გამოწვეული ინფექცია
Chlamydia pneumoniae რესპირატორული ტრაქტის მწვავე ინფექციის გავრცელებული პათოგენია და გვხვდება მთელი მსოფლიო მასშტაბით ყველა ასაკობრივ ჯგუფში. Chlamydia pneumoniae-თი გამოწვეული ინფექცია შეადგენს საზოგადოებაში შეძენილი პნევმონიის შემთხვევების დაახლოებით 10% -ს.[18] კლინიკური სურათი არასპეციფიკურია და ფართოდ ცვალებადობს, მაგრამ კლასიკურად მოიცავს ცხელებას და ხველას, რომელსაც წინ უსწრებს ზედა რესპირატორული ტრაქტის სიმპტომები.[19] Chlamydia pneumoniae-ით გამოწვეული პნევმონიის დიფერენცირება კლინიკურად სხვა ატიპური ორგანიზმებით, განსაკუთრებით კი Mycoplasma pneumoniae-თი გამოწვეული პნევმონიისგან, შეუძლებელია.[20] დიაგნოზი შეიძლება დადასტურდეს ნუკლეინის მჟავის ამპლიფიკაციის ტესტით ან კულტურით.
go to our full topic on ლეგიონელას ინფექცია
ლეგიონელათი გამწვეული პნევმონია ცნობილია, როგორც ლეგიონერების დაავადება, რომელიც ვლინდება ბაქტერიის ფილტვებში შესუნთქვის (ან იშიათად ასპირაციის) შედეგად. საზოგადოებაში შეძენილი ლეგიონერების დაავადების თითქმის ყველა შემთხვევა დაკავშირებულია კონტამინირებულ აეროზოლებთან, რომლებიც წარმოიქმნება ადამიანის მიერ შექმნილი წყლის სისტემების მეშვეობით.[21] ვლინდება ისეთ რესპირატორული სიმპტომებით, როგორიცაა, ხველა (შეიძლება არ იყოს პროდუქტიული) და ქოშინი, ცხელება, შემცივნება და ტკივილი გულმკერდის არეში. სხვა სიმპტომებია: თავის ტკივილი, გულისრევა, ღებინება, მუცლის ტკივილი ან დიარეა. Legionella pneumophila- ს ინფექციამ შესაძლოა გამოიწვიოს მძიმე პნევმონია, რაც საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში.[22]
go to our full topic on Pneumocystis jirovecii პნევმონია
პნევმოცისტური პნევმონია (PCP) ფილტვების ინფექციაა, რომელსაც იწვევს სოკოვანი მიკროორგანიზმი Pneumocystis jirovecii (ადრე ცნობილი იყო, როგორც Pneumocystis carinii). როგორც წესი, ის იწვევს კლინიკურ დაავადებას მძიმე იმუნოკომპრომისული მდგომარეობის მქონე ისეთ პაციენტებში, როგორიცა, აივ-დადებითი პირები CD4 უჯრედების რაოდენობით <200 უჯრედი/მიკროლიტრში, ძვლის ტვინის ან სოლიდური ორგანოს ტრანსპლანტის მქონე რეციპიენტები, ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნის მქონე პაციენტები, ან ქრონიკულ იმუნოსუპრესულ მკურნალობაზე ან კორტიკოსტეროიდებით ხანგრძლივ თერაპიაზე მყოფი პირები.
go to our full topic on კოკციდიოიდომიკოზი
კოქციდიოიდომიკოზი Coccidioides სახეობის ენდემური სოკოთი გამოწვეული სოკოვანი ინფექციაა. გვხვდება სამხრეთ-დასავლეთ აშშ-ის, ჩრდილოეთ მექსიკის, ცენტრალური და სამხრეთ ამერიკის განსაზღვრულ ენდმურ კერაში. ინფექცია ვითარდება აეროგენული ართროსპორების შესუნთქვის შედეგად და შესაძლოა იყოს უსიმპტომო ან ფილტვის მწვავე და ქრონიკული სინდრომების და იშვიათად, ფილტვგარე ინფექციის მიზეზი.[23]
go to our full topic on მწვავე ასპირაცია
ასპირაცია უცხო ნივთიერების შესუნთქვაა სასუნთქ გზებში, სახმო იოგების გარეთ.[27] ის შეიძლება კლასიფიცირდეს, როგორც ასპირაციული პნევმონიტი ან ასპირაციული პნევმონია. აპირაციული პნევმონიტი კუჭის შიგთავსის ასპირაციის შემდეგ განვითარებული ფილტვის ქიმიური დაზიანებაა.[28] ძლიერი რისკფაქტორებია: ნებისმიერი მიზეზით ცნობიერების დაქვეითება, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ხველის არაადექვატური რეფლექსი და დაირღვეს ყიის დახურვის პროცესი; დისფაგია; ზოგადი ანესთეზია; ინტუბაცია ან ტრაქეოსტომის მილი; ხანდაზმული ასაკი.[29]
go to our full topic on ასპირაციული პნევმონია
ასპირაციული პნევმონია ვითარდება ოროფარინგული კოლონიზებული შიგთავსის ქვედა სასუნთქ გზებში ინჰალაციის შედეგად, რაც, თავის მხრივ, იწვევს ფილტვის ქსოვილის დაზიანებას და ინფექციას. ძირითადი დიაგნოსტიკური მახასიათებლებია ხველა და დისპნოე ასპირაციის რისკფაქტორებთან კონტექსტში, რაც დაუყოვნებლივ საჭიროებს ყლაპვის შეფასებას.[30]
მაობლიტირებელი ბრონქტიოლიტი ორგანიზაციული პნევმონია
Signs & symptoms
Investigations
Differentials
Treatment algorithm
go to our full topic on მაობლიტირებელი ბრონქტიოლიტი ორგანიზაციული პნევმონია
მაობლიტირებელი ბრონქიოლიტით ორგანიზებული პნევმონია (BOOP) დისტალური ბრონქიოლებისა და ალვეოლების ანთებითი დაავადებაა.[32] დამახასიათებელი გამოვლინებაა გრიპისმაგვარი ავადმყოფობა, რომელიც ვითარდება რამდენიმე კვირაში და მოიცავს მსუბუქ ცხელებას, ართრალგიას, დაღლილობასა და არაპროდუქტიულ ხველას. უმრავლეს შემთხვევაში ეტიოლოგია უცნობია; ტერმინი კრიპტოგენული ორგანიზებული პნევმონია (COP) ასეთ შემთხვევებში შეგვიძლია გამოვიყენოთ. კრიპტოგენული ორგანიზებული პნევმონია ეწოდება ანთებით პროცესს, რომელიც ალვეოლებში უცნობი მიზეზით მიმდინარეობს.[33] თუმცა, ორგანიზებული პნევმონია შეიძლება განვითარდეს ინფექციური პნევმონიის შემდეგ, სპეციფიკურ მედიკამენტებთან ან გარემოს ტრიგერულ ფაქტორებთან ექსპოზიციის შედეგად, ორგანოს გადანერგვის შემდგომ ან იმუნოლოგიურ დაავადებასთან კონტექსტში.[32] ქოშინი ვითარდება მოგვიანებით და გასინჯვისას აუსკულტაციით ჩასუნთქვის ბოლოს ხშირად მოისმინება ბილატერალური ხიხინი. პაციენტების უმრავლესობა კარგად ექემდებარება კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობას.[32]
go to our full topic on ჰიპერსენსიტიური პნევმონიტი
ჰიპერსენსიტიური პნევმონიტი (HP), ასევე ცნობილი როგორც, ეგზოგენური ალერგიული ალვეოლიტი, არა IgE-თი განპირობებული ალერგიული რეაქციის შედეგად ვითარდება, ალერგენების განმეორებით შესუნთქვაზე საპასუხოდ. აღნიშნულის მიზეზია სამუშაო ადგილზე არსებულ მთელ რიგ ორგანულ მასალებთან ან დაბალი მოლეკულური მასის მქონე ქიმიურ ნივთიერებებსა და ლითონებთან ხშირი ექსპოზიცია.[34] ალერგიული პნევმონიტის დროს ანთება ვლინდება ალვეოლებსა და დისტალურ ბრონქიოლებში. კლინიკური სურათი დამოკიდებულია ექსპოზიციის კონცენტრაციასა და სიხშირეზე. აღწერილია მწვავე, ქრონიკული და მწვავე-ქრონიკული გამოვლინებები.[35]
go to our full topic on ქოშინის შეფასება
დისპნოე, იგივე ქოშინი ან სუნთქვის გაძნელება, სუნთქვის დისკომფორტის სუბიექტური შეგრძნებაა. მისი ეტიოლოგია ფართოა, ცვალებადობს მსუბუქი, თვითგანკურნებადი პროცესებიდან სიცოცხლისათვის საშიშ მდგომარეობებამდე. ყველაზე ხშირი მიზეზებია: გულ-სისხლძარღვთა, ფილტვის და ნერვ-კუნთოვანი სისტემის დაავადებები. მწვავე, ქვემწვავე და ქრონიკულ დისპნოეს შორის განასხვავებისთვის, რომელიც 4 კვირაზე მეტ ხანს ვლინდება, დიფერენციული დიაგნოზების ჩამონათვალი შესაძლოა შემცირდეს.[36] დისპნოე პნევმონიის ძირითადი ნიშანია.
go to our full topic on ქრონიკული ხველის შეფასება
ხველა ხშირი რესპირატორული სიმპტომია, რომელიც შესაძლოა სარგებლიანი იყოს დიაგნოსტიკაში ბევრ მდგომარეობასთან მისი კავშირის გამო.[37] ხველის კლასიფიცირება შესაძლებელია მისი ხანგრძლივობის შესაბამისად. მწვავე ხველა გრძელდება 3 კვირაზე ნაკლები დროის განმავლობაში და ყველაზე ხშირად განპირობებულია ზედა სასუნთქი გზების ვირუსული ინფექციით. ქვემწვავე ხველა გრძელდება 3-8 კვირის მანძილზე და ჩვეულებრივ პოსტინფექციური ბუნებისაა.[38] როგორც კი ხველის ხანგრძლივობა 8 კვირას გადააჭარბებს, აუცილებელია სისტემური მიდგომა მიზეზის დასადგენად და მკურნალობის საუკეთესო რეჟიმის შესარჩევად. არამწეველებში, გულმკერდის ნორმალური რენტგენით, რომლებიც არ იღებენ ანგიოტენზინგარდამქმნელი ფერმენტის ინჰიბიტორებს, ქრონიკული ხველის (ხველა პერსისტირებს 8 კვირაზე მეტ ხანს) ხშირი მიზეზებია: ზედა სასუნთქი გზების ხველის სინდრომი; ასთმა; გასტროეზოფაგური რეფლუქსური დაავადება და არაასთმური ეოზინოფილური ბრონქიტი.[39][40][41] პაციენტები, ქრონიკული ხველით (როგორც წესი, პროდუქტიული), აგრეთვე ცხელების, შეუძლოდ ყოფნისა და გულმკერდის არეში ტკივილის ანამნეზით, რომელთაც გასინჯვისას აღენიშნებათ პერკუტორული ხმის მოყრუება, აუსკულტაციით - შესუსტებული სუნთქვა და ხიხინი, უნდა გამოვიკვლიოთ პნევმონიაზე.
კონტრიბუტორები
ავტორები
Editorial Team
BMJ Publishing Group
გაფრთხილება:
This overview has been compiled using the information in existing sub-topics.
პაციენტის ბროშურები
Pneumonia
Pneumonia: do I need a vaccine?
მეტი პაციენტის ბროშურები
შედით სისტემაში ან გამოიწერეთ BMJ Best Practice
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას