მპოქსი (მაიმუნის ყვავილის ვირუსი)

უსიმპტომო კონტაქტების მართვა

დააკვირდით დადასტურებულ (ან მაღალი ალბათობის მქონე) შემთხვევების უსიმპტომო კონტაქტებს პაციენტში სიმპტომების გამოვლენის შემდეგ. კონტაქტების მონიტორინგის მითითებები შეიძლება განსხვავდებოდეს რეგიონებს შორის. აქ წარმოდგენილია ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის, დიდი ბრიტანეთის ჯანმრთელობის დაცვის სააგენტოს, და აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების გაიდლაინები. ამჟამინდელი გაიდლაინების გასაცნობად მიმართეთ ადგილობრივი საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ორგანოებს.

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია (ჯანმო)

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის განსაზღვრებით, "კონტაქტი" არის პირი, რომელიც კონტაქტში იყო შესაძლო, სავარაუდო ან დადასტურებულ შემთხვევასთან ინფექციური პერიოდის განმავლობაში (საწყისი შემთხვევის პირველი სიმპტომების დაწყებიდან, ან დაწყებამდე 2 დღით ადრე, და კანის დაზიანებების ალაგებამდე, რაც გულისხმობს ქერქის წარმოქმნას, მოძრობას და ახალი კანის მოშუშებას). კონტაქტში ყოფნა მოიცავს ჩამოთვლილ ექსპოზიციებს (აქ შედის ჯანდაცვის მუშაკების ექსპოზიციაც იმ შემთხვევაში, თუ პირადი დაცვის საშუალებები არ იყო სათანადოდ გამოყენებული):[108]World Health Organization. Surveillance, case investigation and contact tracing for mpox (monkeypox): interim guidance, 20 March 2024‎. Mar 2024 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Surveillance-2022.4

• პირდაპირი ფიზიკური კონტაქტი კანიდან კანზე და კანიდან ლორწოვანზე (მაგ. შეხება, ჩახუტება, კოცნა, ინტიმური ან სექსუალური კონტაქტი)

• კონტაქტი დაბინძურებულ მასალებთან (მაგ. ტანსაცმელი ან თეთრეული, მოიცავს თეთრეულის გარეცხვის დროს ან ოთახის დალაგებისას პაციენტის ნარჩენებთან შეხებას)

• გახანგრძლივებული ახლო რესპირატორული კონტაქტი მცირე დისტანციაზე

• რესპირატორული ექსპოზიცია ან თვალის ლორწოვანის ექსპოზიცია ინფიცირებული პაციენტის დაზიანების მასალაზე (ფუფხი, ქერქი).

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია გთავაზობთ შემდეგ რეკომენდაციებს უსიმპტომო კონტაქტებისთვის.[108]World Health Organization. Surveillance, case investigation and contact tracing for mpox (monkeypox): interim guidance, 20 March 2024‎. Mar 2024 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Surveillance-2022.4

• თვალყური ადევნეთ უსიმპტომო კონტაქტებს ყოველდღე ნიშნებისა და სიმპტომების გამოვლენის აღსაწერად 21 დღის განმავლობაში სავარაუდო ან დადასტურებულ შემთხვევასთან ან მათ დაბინძურებულ მასალებთან ბოლო კონტაქტიდან (ან სიმპტომების დაწყებამდე 2 დღით ადრე, თუ ეს შესაძლებელია და მიზანშეწონილია). კონტაქტების მონიტორინგი შესაძლებელია პასიურად (თვითმონიტორინგი), აქტიურად ან პირდაპირ, ხელმისაწვდომი რესურსების მიხედვით. კონტაქტებმა უნდა აკონტროლონ ტემპერატურა დღეში ორჯერ, სიმპტომების მიუხედავად.

• კონტაქტი, რომელსაც უვითარდება პროდრომული სიმპტომები ან ლიმფადენოპათია, უნდა იყოს იზოლირებული და ყურადღებით უნდა დავაკვირდეთ გამონაყარის ნიშნებს. პაციენტს უნდა ჩაუტარდეს ტესტირება (პირხახის, ანალური/რექტალური ნაცხი შეიძლება გაკეთდეს, თუ არ არის კანის/ლორწოვანი დაზიანებები). თუ ტესტი უარყოფითია, კონტაქტმა უნდა გააგრძელოს გამონაყარის ნიშნების მონიტორინგი მომდევნო 5 დღის განმავლობაში. თუ გამონაყარი არ განვითარდა, კონტაქტი შეიძლება დაუბრუნდეს ტემპერატურის მონიტორინგს დარჩენილი 21 დღის განმავლობაში. თუ კონტაქტს უვითარდება კანის ან ლორწოვანის დაზიანება, ის უნდა იყოს იზოლირებული და შეფასდეს, როგორც სავარაუდო შემთხვევა. დაზიანებებიდან ნიმუში უნდა შეგროვდეს ლაბორატორიული ანალიზისთვის.

• უსიმპტომო კონტაქტებს, რომლებიც ადეკვატურად და რეგულარულად აკონტროლებენ მათ სტატუსს, შეუძლიათ გააგრძელონ რუტინული ყოველდღიური აქტივობები (მაგ. სამსახურში წასვლა, სკოლაში დასწრება) და არ არის საჭირო კარანტინი. დადასტურებული ან კლინიკურად თავსებადი შემთხვევების კონტაქტებმა თავი უნდა აარიდონ სქესობრივ კონტაქტს 21 დღის განმავლობაში, სიმპტომების მიუხედავად. ადგილობრივმა ჯანდაცვის ორგანოებმა შეიძლება გადაწყვიტონ, რომ სკოლამდელი ასაკის ბავშვები, რომლებსაც ექსპოზიცია ჰქონდათ შემთხვევასთან, არ უნდა წავიდნენ ბაღში/სხვა ჯგუფურ დაწესებულებებში მეთვალყურეობის პერიოდის განმავლობაში.

• უსიმპტომო კონტაქტებმა არ უნდა გასცენ სისხლი, უჯრედები, ქსოვილები, ორგანოები, დედის რძე ან სპერმა სიმპტომების მეთვალყურეობის პერიოდში.

• უსიმპტომო კონტაქტები უნდა მოერიდონ ფიზიკურ კონტაქტს ბავშვებთან, ორსულებთან, იმუნოკომპრომისულ ადამიანებთან და ცხოველებთან (მათ შორის შინაურ ცხოველებთან).

• პროფესიული ექსპოზიციის მქონე სამედიცინო/ჯანდაცვის პერსონალმა უნდა აცნობონ ინფექციის კონტროლის, პროფესიული ჯანმრთელობისა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ორგანოებს, რათა მიიღონ პოტენციური ინფექციის შეფასებისა და მართვის გეგმა. სამედიცინო პერსონალი, რომელსაც აქვს დაუცველი ექსპოზიცია პაციენტებზე (ანუ არ ატარებენ სათანადო პირადი დაცვის საშუალებებს, ან შესაძლოა კონტაქტი დაბინძურებულ მასალებთან), არ ექვემდებარება სამსახურიდან დროებით გათავისუფლებას, თუ სიმპტომები არ ვლინდება. თუმცა, საჭიროა აქტიური დაკვირვება სიმპტომებზე და მოწყვლად პაციენტებთან შეხების თავიდან არიდება ამ პერიოდში. დაიცავით ადგილობრივი გაიდლაინები.

• არააუცილებელი მოგზაურობა უნდა გადაიდოს.

უფრო დეტალური ინფორმაციისთვის იხილეთ შემდეგი მითითებები:

• WHO: surveillance, case investigation and contact tracing for mpox (monkeypox) Opens in new window

დიდი ბრიტანეთის ჯანმრთელობის უსაფრთხოების სააგენტო

დიდი ბრიტანეთის ჯანმრთელობის უსაფრთხოების სააგენტო რეკომენდაციას უწევს დადასტურებული (ან მაღალი ალბათობით სავარაუდო) შემთხვევების კონტაქტების კატეგორიზაციას მათი ზემოქმედების რისკის მიხედვით. 2022 წლის 19 ივლისის მდგომარეობით, ახლო კონტაქტებს აღარ სჭირდებათ სახლში იზოლირება 21 დღის განმავლობაში, თუ ისინი უსიმპტომოდ არიან.[245]UK Health Security Agency. Monkeypox: contact tracing. January 2023 [internet publication]. https://www.gov.uk/government/publications/monkeypox-contact-tracing

• მაღალი რისკი (კატეგორია 3): დაუცველი პირდაპირი კონტაქტი ან მაღალი რისკის გარემოსთან კონტაქტი. ამ ჯგუფისთვის რეკომენდებულია შემდეგი საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის რჩევები:

  • პასიური მონიტორინგი

  • მოერიდეთ სექსუალურ ან ინტიმურ კონტაქტს და სხვა აქტივობებს, რომლებიც მოიცავს კანთან კონტაქტს ბოლო ექსპოზიციიდან 21 დღის განმავლობაში

  • მოერიდეთ კონტაქტს იმუნოსუპრესირებულ ადამიანებთან, ორსულ ქალებთან ან 5 წლამდე ასაკის ბავშვებთან, როცა ეს შესაძლებელია, ბოლო ექსპოზიციიდან 21 დღის განმავლობაში

  • განვიხილოთ რისკის შეფასების შემდეგ სამსახურიდან დროებითი მოხსნა 21 დღის განმავლობაში, თუ სამუშაო მოიცავს კანით-კანთან კონტაქტს იმუნოსუპრესირებულ ადამიანებთან, ორსულ ქალებთან ან 5 წლამდე ასაკის ბავშვებთან (არ შემოიფარგლება მხოლოდ ჯანდაცვის პერსონალით).

  • ბავშვი კონტაქტები არ საჭიროებენ სკოლიდან დროებით მოხსნას

  • საერთაშორისო მოგზაურობა არ არის რეკომენდებული.

• საშუალო რისკი (კატეგორია 2): დაუცველი ექსპოზიცია ინფექციურ მასალებთან, მათ შორის წვეთოვანი ან საჰაერო პოტენციური მარშრუტით. ამ ჯგუფისთვის რეკომენდებულია შემდეგი საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის რჩევები:

  • პასიური მონიტორინგი

  • მოერიდეთ სექსუალურ ან ინტიმურ კონტაქტს და სხვა აქტივობებს, რომლებიც მოიცავს კანთან კონტაქტს ბოლო ექსპოზიციიდან 21 დღის განმავლობაში

  • ბავშვი კონტაქტები არ საჭიროებენ სკოლიდან დროებით მოხსნას

  • საერთაშორისო მოგზაურობა არ არის რეკომენდებული.

• დაბალი რისკი (კატეგორია 1): დაცული ფიზიკური ან წვეთოვანი ექსპოზიცია (კატეგორია 1B), ან ფიზიკური კონტაქტის გარეშე ან ნაკლებად სავარაუდო წვეთოვანი ზემოქმედება (კატეგორია 1A).

  • საზოგადოებრივი ჯანდაცვის რეკომენდაციები ამ ჯგუფისთვის არ გაიცემა.

უფრო დეტალური ინფორმაციისთვის იხილეთ შემდეგი მითითებები:

• UKHSA: mpox: contact tracing Opens in new window

დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები (CDC)

აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები რეკომენდაციას უწევს კონტაქტების კატეგორიზაციას მათი ზემოქმედების რისკის მიხედვით.[246]Centers for Disease Control and Prevention. Infection prevention and control of mpox in healthcare settings. Oct 2022 [internet publication]. https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/clinicians/infection-control-healthcare.html ​

• ექსპოზიციის მაღალი ხარისხი: საჭიროა ნიშნებისა და სიმპტომების მონიტორინგი ბოლო ექსპოზიციის შემდეგ 21 დღის განმავლობაში. რეკომენდებულია ექსპოზიციის შემდგომი ვაქცინაცია.

• ექსპოზიციის საშუალო ხარისხი: საჭიროა ნიშნებისა და სიმპტომების მონიტორინგი ბოლო ექსპოზიციის შემდეგ 21 დღის განმავლობაში. ექსპოზიციის შემდგომი ვაქცინაცია შეიძლება განიხილებოდეს ინდივიდუალურად, თუ სარგებელი აღემატება რისკს.

• ექსპოზიციის მაღალი ხარისხი: საჭიროა ნიშნებისა და სიმპტომების მონიტორინგი ბოლო ექსპოზიციის შემდეგ 21 დღის განმავლობაში. რეკომენდებულია ექსპოზიციის შემდგომი ვაქცინაცია.

• ექსპოზიციის რისკი არ არსებობს: არ არის საჭირო მონიტორინგი ან ვაქცინაცია.

სიმპტომების არქონის შემთხვევაში, კონტაქტებმა ჩვეულებრივ უნდა გააგრძელონ ყოველდღიური საქმიანობა. თუ სიმპტომები გამოვლინდება, საჭიროა თვითიზოლირება და სამედიცინო დაწესებულებასთან დაკავშირება.