ჰიპოტენზიის შეფასება

ჰიპოტენზია შეიძლება განისაზღვროს, როგორც არტერიული წნევის (BP) ნებისმიერი მაჩვენებელი, რომელიც მოცემულ გარემოში ადამიანისთვის ნორმალურ მოსალოდნელ მაჩვენებელზე დაბალია. არ არსებობს რაიმე ერთიანი ზღვრული ციფრული მონაცემი, რაც ზოგადად მიჩნეულია ჰიპოტენზიის განსასაზღვრად. მაგალითად, თუ მონაცემი <90 მმ.ვწყ.სვ ვინმესთვის, ვისთვისაც "ნორმალური აწ" 120 მმ.ვწყ.სვ-ია, შეიძლება ჰიპოტენზიად ჩაითვალოს, მრავალ ჯანმრთელ ახალგაზრდა მოზრდილს შეიძლება მოსვენებისას ასეთივე, ან ცოტა დაბალი ციფრებიც კი აღენიშნოთ, მაგრამ ჰიპოტონიკებად არ ჩაითვლებიან. შედეგად, პრევალენტობის შეფასება რთულია. გასათვალისწინებელია ფონური ანამნეზი და თანმხლები კლინიკური გამოვლინებები, ამასთან არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ბევრი გავრცელებული ავადმყოფობა ხანდაზმულებში ატიპურად გამოვლინდება, ისეთი მახასიათებელი სიმპტომის გარეშე, როგორიც ტკივილია.[1]Gibson SJ, Helme RD. Age-related differences in pain perception and report. Clin Geriatr Med. 2001 Aug;17(3):433-56, v-vi. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11459714?tool=bestpractice.com ჰიპოტენზია შეიძლება ბევრი სერიოზული მწვავე პათოლოგიის (როგორიცაა მიოკარდიუმის ინფარქტი, სეფსისი ან კუჭ-ნაწლავიდან სისხლდენა) პირველი ნიშანი იყოს.[2]Sigurdsson E, Thorgeirsson G, Sigvaldason N. Unrecognised myocardial infarction: epidemiology, clinical characteristics and the prognostic role of angina prectoris. The Reykjavik Study. Ann Intern Med. 1995 Jan 15;122(2):96-102. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7993002?tool=bestpractice.com როგორც კი მწვავე მიზეზი გამოირიცხება, სასურველია გამოვიკვლიოთ სხვა ქრონიკული, თუ შექცევადი მიზეზი.

არტერიული წნევის გაზომვა

მნიშვნელოვანია, რომ არტერიული წნევის გასაზომად შესაფერისი ზომის მანჟეტები გამოვიყენოთ.[3]Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. 2018 Practice guidelines for the management of arterial hypertension of the European Society of Cardiology and the European Society of Hypertension. Blood Press. 2018 Dec;27(6):314-40. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30380928?tool=bestpractice.com ძალიან პატარა მანჟეტის ხმარების გამო შეიძლება, უფრო მაღალი მონაცემი მივიღოთ, რასაც შემდგომში შეუძლია, შენიღბოს ჰიპოტენზიის განვითარება; მაშინ, როცა მანჟეტი ზედმეტად დიდია, შეიძლება, შეცდომით აწ დაბალი მონაცემი მივიღოთ და გაუმართლებელი გამოკვლევები ჩავატაროთ.[3]Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. 2018 Practice guidelines for the management of arterial hypertension of the European Society of Cardiology and the European Society of Hypertension. Blood Press. 2018 Dec;27(6):314-40. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30380928?tool=bestpractice.com

თუ პაციენტი არ არის ჰიპოტენზიური გამოკვლევის დროს, უნდა გაიზომოს არტერიული წნევა წოლისას და დგომისას, რათა შევაფასოთ, ხომ არ არის ორთოსტატიკური ჰიპოტენზია. სისტოლური არტერიული წნევის დაქვეითება 20 მმ.ვწყ.სვ-ით, ან დიასტოლური არტერიული წნევის დაქვეითება 10 მმ.ვწყ.სვ-ით, თუ ეს აღინიშნა წამოდგომიდან 3 წუთში, ზოგადად მნიშვნელოვან ცვლილებად ითვლება.[4]Freeman R, Wieling W, Axelrod FB, et al. Consensus statement on the definition of orthostatic hypotension, neurally mediated syncope and the postural tachycardia syndrome. Clin Auton Res. 2011 Apr;21(2):69-72. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21431947?tool=bestpractice.com

ავტომატური სფიგმომანომეტრების უმეტესობა გადაჭარბებულად ზომავს არტერიულ წნევას წინაგულების ფიბრილაციის მქონე პაციენტებში, რადგან ისინი აფიქსირებს უმაღლეს სისტოლურ წნევას, ვიდრე საშუალოს, რამდენიმე კარდიალური ციკლის განმავლობაში. ავტომატური სფიგმომანომეტრის გამოყენებამდე განახორციელეთ პაციენტის პულსის პალპაცია არითმიის გამოსარიცხად.[3]Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. 2018 Practice guidelines for the management of arterial hypertension of the European Society of Cardiology and the European Society of Hypertension. Blood Press. 2018 Dec;27(6):314-40. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30380928?tool=bestpractice.com

პათოფიზიოლოგია

BP განისაზღვრება გულის წუთმოცულობით (გულისცემის და ინსულტის მოცულობის ნამრავლი) და სისხლძარღვთა საერთო სისტემური წინააღმდეგობით. ჰიპოტენზიას ადგილი აქვს, როდესაც გულის წუთმოცულობა მცირდება და/ან სისხლძარღვთა სისტემური წინააღმდეგობა მცირდება. ჰიპოტენზია უმთავრესად ვითარდება შემდეგის გამო:

• ცირკულირებადი სისხლის რეალური მოცულობის დაქვეითება(ჰიპოვოლემია)

• გულის წუთმოცულობის დაქვეითება გულის მტუმბავი დისფუნქციის(კარდიოგენური) გამო

• გულის წუთმოცულობის დაქვეითება გულის ავსებისადმი წინაღობის გამო (ობსტრუქციული)

• დაზიანებული პერიფერიული ვაზოკონსტრიქცია/დისტრიბუციული ცვლილება.

მრავალ შემთხვევაში, ერთზე მეტი მექანიზმია ჩართული (მაგ., გულის ქრონიკული უკმარისობის მქონე პაციენტს, რომელსაც გასტროინტესტინური სისხლდენა აღენიშნება, შეიძლება როგორც ჰიპოვოლემია, ისე გულის დაქვეითებული წუთმოცულობა ჰქონდეს).

საწყისი მართვის განხილვა

გონივრულია საექთნო პერსონალთან კავშირის შენარჩუნება პაციენტის უსაფრთხოების შენარჩუნების თვალსაზრისით, სანამ ტარდება გამოკვლევები. კერძოდ, სეფსისით გამოწვეული ჰიპოტენზიის მქონე პაციენტებს შეიძლება ჰქონდეთ თანმდევი დელირიუმი, რაც მათი წაქცევისა და დაზიანების რისკს ზრდის.[5]Haerlein J, Dassen T, Halfens RJ, et al. Fall risk factors in older people with dementia or cognitive impairment: a systematic review. J Adv Nurs. 2009 May;65(5):922-33. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19291191?tool=bestpractice.com [6]Corsinovi L, Bo M, Ricauda- Aimonino N, et al. Outcomes in elderly patients admitted to an acute geriatric unit. Arch Gerontol Geriatr. 2009 Jul-Aug;49(1):142-5. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18674824?tool=bestpractice.com ხშირად ძნელია, გამოვრიცხოთ, ან დავადასტუროთ შოკის არსებობა სასიცოცხლო მონაცემებზე, მათ შორის აწ, გულისცემის სიხშირე და გამოყოფილი შარდის რაოდენობა, უშუალო დაკვირვების გარეშე. ამიტომ, სასურველია, პრობლემები განხილული იქნეს ყველაზე უახლოეს გარემოცვასთან, ვისაც ხელეწიფება ჰიპოტენზიური პაციენტზე დაკვირვება, მისი მოვლა და სამედიცინო მართვა.