2019 წლის კორონავირუსით გამოწვეული დაავადება (COVID-19)

პემივიბარტი

პემივიბარტი, ფართო მოქმედების, გამანეიტრალებელი, გახანგრძლივებული დაშლის პერიოდის მქონე მონოკლონური ანტისხეული, აჩვენებს ინ ვიტრო გამანეიტრალებელ ეფექტს ახალი ვარიანტების, მათ შორის JN.1-ის წინააღმდეგ. აშშ-ს სურსათისა და წამლის სააგენტომ (FDA) მიანიჭა პემივიბარტს გადაუდებელი გამოყენების ავტორიზაცია ექსპოზიციამდელი პროფილაქტიკისთვის ზოგიერთ ზრდასრულსა და მოზარდებში ≥12 წლის ასაკში (და ≥40 კგ სხეულის მასით) ზომიერი და მძიმე იმუნოკომპრომისული სტატუსით. რეკომენდაცია ეყრდნობა მიმდინარე, მესამე ფაზის კვლევის მონაცემებს. ამ ავტორიზაციის მიუხედავად, გაიდლაინები ამჟამად არ მოიცავენ რეკომენდაციებს პემივიბარტის მხარდასაჭერად ან წინააღმდეგ COVID-19-ის სამკურნალოდ.

ვილობელიმაბი

ვილობელიმაბი არის საკვლევი, კლასში პირველი, ინტრავენური ანტი-C5ა მონოკლონური ანტისხეული. C5ა მნიშვნელოვანია ფილტვის მძიმე დაზიანების პროცესში. მე-3 ფაზის, ორმაგი ბრმა, რანდომიზებული, პლაცებო-კონტროლირებადი კვლევის თანახმად, ვილობელიმაბი, სტანდარტულ თერაპიასთან ერთად, ამცირებს სიკვდილობას 28 და 60 დღიან პერიოდებში კრიტიკულ მდგომარეობაში მყოფ პაციენტებში, რომლებიც ინვაზიურ მექანიკურ ვენტილაციაზე იმყოფებიან (აბსოლუტური რისკის შემცირება 11%), პლაცებოსთან შედარებით.[772] აშშ-ს სურსათისა და წამლის სააგენტომ გასცა გადაუდებელი გამოყენების ავტორიზაცია ვილობელიმაბის გამოყენებისთვის ჰოსპიტალიზებული ზრდასრული პაციენტების სამკურნალოდ, როდესაც მკურნალობა იწყება ინვაზიური მექანიკური ვენტილაციის ან ექსტრაკორპორალური მემბრანის ჟანგბადის მიღებიდან 48 საათის განმავლობაში.[773] ამ ავტორიზაციის მიუხედავად, გაიდლაინები ამჟამად არ მოიცავენ რეკომენდაციებს ვილობელიმაბის მხარდასაჭერად ან წინააღმდეგ COVID-19-ის სამკურნალოდ.

ანაკინრა

ანაკინრა არის ინტერლეიკინ 1 ინჰიბიტორი, ეომელიც ევროპის მედიკამენტების სააგენტომ დაამტკიცა COVID-19 პნევმონიით დაავადებულ ზრდასრულებში, რომლებსაც ესაჭიროებათ დაბალი ან მაღალი დინების დამატებითი ჟანგბადი და რომლებიც იმყოფებიან მძიმე სუნთქვის უკმარისობის განვითარების რისკის ქვეშ, რაც განისაზღვრება სისხლში ხსნადი უროკინაზას პლაზმინოგენის აქტივატორის რეცეპტორის (suPAR) დონით, მინიმუმ 6 ნანოგრამი/მლ. ავტორიზებულია აშშ-ში გადაუდებელი გამოყენების მიზნით, იმავე ჩვენებით. გაიდლაინები რუტინულად არ უჭერს მხარს ანაკინრას გამოყენებას COVID-19-ის სამკურნალოდ.[465] სისტემურმა მიმოხილვებმა და მეტაანალიზებმა დაადგინეს, რომ ანაკინრამ შეიძლება შეამციროს სიკვდილობა და ინვაზიური მექანიკური ვენტილაციის აუცილებლობა ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებში, განსაკუთრებით მათთან, ვისაც C-რეაქტიული ცილის დონე >100 მგ/ლ აქვს, სტანდარტულ მკურნალობასთან შედარებით.[774][775][776] თუმცა, კოქრეინის მიმოხილვამ ვერ იპოვა მტკიცებულება ინტერლეიკინ-1 ინჰიბიტორების მნიშვნელოვანი სასარგებლო კლინიკური ეფექტის შესახებ და მტკიცებულება გაურკვეველია რამდენიმე მიმართულებით. ანაკინრამ შესაძლოა გამოიწვიოს სიმპტომების მცირე გაუმჯობესება ან საერთოდ არ გააუმჯობესოს სიმპტომები მკურნალობიდან 28 დღის განმავლობაში (ზომიერი სიზუსტის მტკიცებულება). გაურკვეველია, ახდენს თუ არა გავლენას ანაკინრა დაღუპულთა რაოდენობაზე მკურნალობიდან 28 დღის განმავლობაში (დაბალი სიზუსტის მტკიცებულება).[777]

კოლხიცინი

კოლხიცინი არის ანტიანთებითი აგენტი, რომელიც იწვევს რამდენიმე პრო-ანთებითი გზის დაუნრეგულაციას. გაიდლაინები მხარს არ უჭერენ კოლხიცინის გამოყენებას COVID-19-ის სამკურნალოდ.[397][398][465] კოქრეინის მიმოხილვის თანახმად, კოლხიცინის გამოყენება სავარაუდოდ არანაირ გავლენას არ იქონიებს სიკვდილობაზე ან კლინიკურ დამძიმებაზე ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებში საშუალო ან მძიმე დაავადებით, შედარებით პლაცებოსთან ან მხოლოდ სტანდარტულ მოვლასთან (საშუალო სარწმუნოობის მტკიცებულება). უსიმპტომო ან მსუბუქი დაავადების მქონე ადამიანების ყველა მიზეზით სიკვდილობაზე გავლენის მტკიცებულება გაურკვეველია; თუმცა, გამოყენებამ შესაძლოა გამოიწვიოს საავადმყოფოში მოხვედრის რისკის უმნიშვნელო შემცირება ან 28-დღიანი სიკვდილობის შემცირება.[778]

კონვალესცენტური პლაზმა

მაღალი ტიტრის გამოჯანმრთელების პლაზმა არის სისხლის პროდუქტი, რომელიც შეიცავს გამოჯანმრთელებული პაციენტების ნიმუშებიდან აღებულ მძიმე მწვავე რესპირატორული სინდრომის კორონავირუსის 2 (SARS-CoV-2) ანტისხეულების მაღალ ტიტრებს. გაიდლაინები რეკომენდაციას არ უწევენ გამოჯანმრთელების პლაზმის გამოყენებას COVID-19-ით ჰოსპიტალიზებული პაციენტების სამკურნალოდ, გარდა კლინიკური კვლევის კონტექსტში.[398][465] გაიდლაინების რეკომენდაციები არამძიმე დაავადების მქონე პაციენტებში ურთიერთსაწინააღმდეგოა. ზოგიერთი გაიდლაინით იგი რეკომენდებულია შერჩეულ პაციენტებში (მაგ. ამბულატორიული პაციენტები, რომლებსაც აქვთ მძიმე დაავადების მაღალი რისკი და მკურნალობის სხვა ვარიანტები არ არსებობს).[465][779] სხვა გაიდლაინებით მიზანშეწონილი არ არის მისი გამოყენება მსგავს პაციენტებში.[398] კოქრეინის მიმოხილვამ დაადგინა, რომ გამოჯანმრთელების ფაზის პლაზმა არ ამცირებს ყველა მიზეზით 28-დღიან სიკვდილობას და არ ახდენს გავლენას საშუალო და მძიმე დაავადების კლინიკურ გაუმჯობესების მაჩვენებლებზე, პლაცებოსთან ან სტანდარტულ მკურნალობასთან შედარებით (მაღალი სიზუსტის მტკიცებულება).[780] განახლებადმა სისტემატურმა მიმოხილვამ და ქსელურმა მეტა-ანალიზმა დაადგინა, რომ გამოჯანმრთელებული ფაზის პლაზმას არ შეუძლია რაიმე მნიშვნელოვანი სარგებელი მოუტანოს დაავადების მქონე პაციენტებს (ნებისმიერი სიმძიმის დროს). იძლევა თუ არა მაღალი ტიტრის მქონე პლაზმა რაიმე სარგებელს, გაურკვეველია.[781] მეტა-ანალიზების მტკიცებულებები წინააღმდეგობრივია. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთმა მეტა-ანალიზმა დაადგინა, რომ გამოჯანმრთელების ფაზის პლაზმით მკურნალობა მნიშვნელოვნად არ ასოცირდებოდა ყველა მიზეზით გამოწვეული სიკვდილობის შემცირებასთან (ან რაიმე სხვა შედეგებთან) შედარებით პლაცებოსთან ან მოვლის სტანდარტთან, სხვა ანალიზების მიხედვით დადგინდა სიკვდილობის და ჰოსპიტალიზაციის შემცირება, განსაკუთრებით იმუნოკომპრომისულ პირებში და იმ კვლევებში, სადაც ანალიზიდან ამოიღეს დაბალტიტრიანი პლაზმით ნამკურნალები პაციენტები.[782][783][784][785][786][787][788][789]

ინტრავენური იმუნოგლობულინი

ინტრავენური იმუნოგლობულინი არის სისხლის პროდუქტი, რომელიც მზადდება ჯანმრთელი დონორების შრატიდან. მას აქვს იმუნომამოდულირებელი ეფექტი, რომელიც თრგუნავს ჰიპერაქტიურ იმუნურ პასუხს. კოქრეინის მიმოხილვამ აჩვენა, რომ იმუნოგლობულინს შეიძლება ჰქონდეს მცირე ან არავითარი გავლენა სიკვდილობაზე და კლინიკურ გაუმჯობესება/გაუარესებაზე სტანდარტულ თერაპიასთან შედარებით საშუალო და მძიმე დაავადების მქონე პაციენტებში, მაგრამ შეიძლება გაზარდოს გვერდითი მოვლენების რისკი. თუმცა, მტკიცებულებები გაურკვეველია და კვლევები ჩატარდა ვაქცინის ამოქმედებამდე და შემაშფოთებელი ვარიანტების გაჩენამდე.[790] განახლებადმა სისტემატურმა მიმოხილვამ და ქსელურმა მეტა-ანალიზმა დაადგინა, რომ IVIG -ს არ შეუძლია რაიმე მნიშვნელოვანი სარგებელი მოუტანოს დაავადების მქონე პაციენტებს (ნებისმიერი სიმძიმის დროს).[781] თუმცა, სხვა მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ იმუნოგლობულინმა შეიძლება შეამციროს სიკვდილობა მძიმე ან კრიტიკული დაავადების მქონე პაციენტებში.[791][792]

გრანულოციტ-მაკროფაგების კოლონიის მასტიმულირებელი ფაქტორის ინჰიბიტორები

გრანულოციტ-მაკროფაგების კოლონიის მასტიმულირებელი ფაქტორის (GM-CSF) ინჰიბიტორები (მაგ., ლენზილუმაბი, მავრილიმუმაბი, ოტილიმაბი), რომლებიც კვლევის ფაზაშია, შეიძლება ამსუბუქებდნენ ფილტვის ანთებას მძიმე და კრიტიკულ შემთხვევებში. ეს პრეპარატები მოქმედებენ მრავალი პროანთებითი მედიატორის პროდუქციის მინიმიზაციის გზით. რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევებმა აჩვენა დადებითი შედეგები ლენზილუმაბისთვის, მაგრამ არა მავრილიმუმაბისთვის.[793][794] მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ GM-CSF ინჰიბიტორებმა შეიძლება შეამცირონ მექანიკური ვენტილაციის სიხშირე და სიკვდილობა, მაგრამ მტკიცებულება მწირია და საჭიროა შემდგომი კვლევები.[795]

ღეროვანი უჯრედებით მკურნალობა

მეზენქიმური ღეროვანი უჯრედები კვლევის საგანია. კვლევების მიზანია მათი პოტენციური იმუნომოდულაციური თვისებების შესწავლა. სისტემურმა მიმოხილვამ და მეტა-ანალიზებმა დაადგინა, რომ მეზენქიმური ღეროვანი უჯრედების თერაპიამ შეიძლება შემაციროს გვერდითი მოვლენების ინციდენტობა და სიკვდილობა, მძიმე და კრიტიკული დაავადების მქონე პაციენტებში. თუმცა, მტკიცებულებები არასაკმარისია.[796][797][798]

ინტერფერონები

ინტერფერონები წარმოადგენენ ციტოკინების ოჯახს, რომელთაც გააჩნიათ ანტივირუსული თვისებები. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის სოლიდარობის კვლევამ აჩვენა, რომ ინტერფერონ ბეტა მცირე გავლენას ახდენს ან საერთოდ არ ახდენს გავლენას ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებზე, რაც გაზომილია საერთო სიკვდილობის, ვენტილაციის დაწყების საჭიროების და საავადმყოფოში ყოფნის ხანგრძლივობის პარამეტრებით.[799] მე -2 ფაზის კვლევამ აჩვენა, რომ პეგინტერფერონ ლამბდა ამცირებს ვირუსულ დატვირთვას და ზრდის იმ მონაწილეთა რიცხვს, რომელთაც აქვთ ცხვირ-ხახის უარყოფითი ნაცხი 7 დღის განმავლობაში. კვლევა მოიცავდა მსუბუქ და საშუალო სიმძიმის ამბულატორიულ პაციენტებს, მკურნალობის შედარებას პლაცებოსთან.[800] რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევამ აჩვენა, რომ პეგილირებული ინტერფერონი ლამბდას ერთჯერადი დოზა ამცირებს ჰოსპიტალიზაციის ან გადაუდებელი დახმარების განყოფილებაში ვიზიტის სიხშირეს პლაცებოსთან შედარებით, მეტწილად ვაქცინირებულ ამბულატორიულ პაციენტებში.[801]

ივერმექტინი

ივერმექტინი ფართო სპექტრის ანტიპარაზიტული აგენტია. მან გამოავლინა ეფექტურობა SARS-CoV-2-ის წინააღმდეგ ინ ვიტრო კვლევებში.[802] გაიდლაინები არ გირჩევთ ივერმექტინს COVID-19-ის სამკურნალოდ, გარდა მძიმე ან კრიტიკული დაავადების კლინიკური კვლევის კონტექსტში (მხოლოდ კვლევის ფარგლებში).[397][398][465] არ არსებობს საკმარისი მტკიცებულება იმის გასაგებად, თუ რამდენად არის ივერმექტინი სასარგებლო ან მავნე. ძირითადი კლინიკური შედეგების კუთხით, როგორებიცაა სიკვდილობა, მექანიკური ვენტილაცია, ჰოსპიტალიზაცია, ჰოსპიტალიზაციის ხანგრძლივობა და ვირუსის კლირენსი, მტკიცებულებები ძალიან დაბალი ხარისხისაა.[652][653] მეტაანალიზების მონაცემები წინააღმდეგობრივია. 24 რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევის მეტაანალიზმა აჩვენა, რომ ივერმექტინი უზრუნველყოფდა მნიშვნელოვან სარგებელს გადარჩენისთვის (ზომიერი სიზუსტის მტკიცებულება) და ფიქსირებოდა სავარაუდო კლინიკური სარგებელი გაუმჯობესებისა და გაუარესების თვალსაზრისით (დაბალი სიზუსტის მტკიცებულება). საერთო ჯამში, მტკიცებულებებმა აჩვენა, რომ მედიკამენტის ადრეული გამოყენება შესაძლოა ამცირებდეს ავადობასა და სიკვდილობას.[803]სხვა მეტა-ანალიზებით ასევე გამოვლენილია კლინიკური შედეგების გაუმჯობესება, თუმცა მტკიცებულების ხარისხი ძალიან დაბალი ან დაბალია.[804][805][806][807][808] თუმცა, არსებობს სხვა მეტა-ანალიზები, რომლებმაც დაადგინეს, რომ ივერმექტინი არ ამცირებს ყველა მიზეზით სიკვდილობას და არ იწვევს სხვა კლინიკური შედეგების გაუმჯობესებას.[809][810][811][812] კოქრეინის მიმოხილვამ დაადგინა, რომ ივერმექტინს არ აქვს სასარგებლო ეფექტი ამბულატორიულ პაციენტებში (დაბალი და მაღალი სიზუსტის მტკიცებულება). მას ასევე არ აქვს სასარგებლო გავლენა კლინიკურ გაუმჯობესებაზე ან ვირუსულ კლირენსზე სტაციონარული პაციენტებში, მაგრამ მტკიცებულება იმის შესახებ, ამცირებს თუ არა სიკვდილობას ან კლინიკურ გაუარესებას სტაციონარში, გაურკვეველია (დაბალი მტკიცებულება).[813]

ფლუვოქსამინი

ფლუვოქსამინი არის სეროტონინის უკუმიტაცების სელექტიური ინჰიბიტორი, რომელსაც აქვს ანთების საწინააღმდეგო და შესაძლო ანტივირუსული ეფექტი. გაიდლაინები რეკომენდაციას არ უწევენ ფლუვოქსამინის გამოყენებას COVID-19-ის სამკურნალოდ, გარდა კლინიკური კვლევის კონტექსტში.[398][465] კოქრეინის მიმოხილვამ დაადგინა, რომ ფლუვოქსამინს (სტანდარტულ მოვლასთან ერთად) შეუძლია ოდნავ შეამციროს 28-დღიანი ნებისმიერი მიზეზით სიკვდილობის მაჩვენებელი და ასევე შეამციროს საავადმყოფოში მიღების ან სიკვდილობის რისკი მსუბუქი დაავადების მქონე პაციენტებში, სტანდარტულ მკურნალობასთან და პლაცებოსთან შედარებით (დაბალი სიზუსტის მტკიცებულება).[814] რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევების მეტა-ანალიზმა, მათ შორის TOGETHER კვლევამ დაადგინა, რომ პაციენტები, რომლებიც იღებდნენ ფლუვოქსამინს, ნაკლებად განიცდიდნენ კლინიკურ გაუარესებას ან ჰოსპიტალიზაციას პლაცებოსთან შედარებით, თუმცა მხოლოდ ჰოსპიტალიზაციის ანალიზის მონაცემები არ იყო სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი.[815]

საბიზაბულინი

საბიზაბულინი არის საკვლევი პრეპარატი, რომელიც უკავშირდება უჯრედების მიკროტუბულებს (კოლხიცინის მსგავსად), რითაც ხელს უშლის SARS-CoV-2 ვირუსის სასიცოცხლო ციკლს და აქვს ანტივირუსული და ანთების საწინააღმდეგო ეფექტი. ევროპის მედიკამენტების სააგენტომ დაიწყო COVID-19-ის სამკურნალოდ საბიზაბულინის გამოყენების შესახებ არსებული მონაცემების განხილვა.[816] აშშ სურსათისა და წამლის სააგენტომ უარი თქვა გადაუდებელი გამოყენების ავტორიზაციაზე ზომიერი/მძიმე დაავადების მქონე ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებში გამოსაყენებლად. თუმცა, მწარმოებელი აპირებს განაგრძოს მედიკამენტის დამუშავება შემდგომ ფაზებში. მცირე მე-3 ფაზის კვლევის შუალედურმა შედეგებმა (204 პაციენტი) დაადგინა, რომ საბიზაბულინი დაკავშირებულია სიკვდილობის შემცირებასთან პლაცებოსთან შედარებით (45% და 20%).[817]

VV116 (პერორალური რემდესივირი)

რედესივირის პერორალური ფორმულირება, რომელიც ცნობილია როგორც VV116 (რემდესივირის დერივატივი), ამჟამად დამუშავების პროცესშია. გაიდლაინები რეკომენდაციას არ უწევენ VV116 გამოყენებას COVID-19-ის სამკურნალოდ, გარდა კლინიკური კვლევის კონტექსტში.[398] მე-3 ფაზის რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევამ აჩვენა, რომ VV116-ის 5-დღიანი კურსი არ ჩამორჩებოდა ნირმატრელვირს/რიტონავირს კლინიკურ გამოჯანმრთელებამდე დროის მდგრად შემცირებაში სიმპტომურ ზრდასრულებში მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის დაავადებით, რომლებიც იმყოფებოდნენ მძიმე დაავადების პროგრესირების რისკის ქვეშ. პრეპარატს ჰქონდა ნაკლები პრობლემა უსაფრთხოების მიზნით (ომიკრონის პერიოდის განმავლობაში).[818] მე-3 ფაზის რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევამ აჩვენა, რომ VV116-ის 5-დღიანი კურსი მნიშვნელოვნად ამცირებდა დროს კლინიკური სიმპტომების მდგრად ალაგებამდე პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის დაავადება, მიუხედავად მძიმე დაავადების რისკფაქტორების არსებობისა და ვაქცინაციის სტატუსისა, პლაცებოსთან შედარებით.[819]

ენსიტრელვირი

საკვლევი ახალი პერორალური ანტივირუსული საშუალება, რომელიც მუშაობს ვირუსული 3CL პროტეაზას შერჩევითი ინჰიბირებით. ამჟამად დამტკიცებულია იაპონიაში გადაუდებელი მარეგულირებელი ნებართვით, მაგრამ არ არის დამტკიცებული სხვა ქვეყნებში. აჩვენა ინ ვიტრო ანტივირუსული აქტივობა ომიკრონ BA.4 და BA.5 ქვევარიანტების მიმართ.[820] 2/3 ფაზის რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევამ აჩვენა, რომ ენსიტრელვირმა შეამცირა დრო ომიკრონთან დაკავშირებული ხუთი ტიპური სიმპტომის გაქრობამდე (დაახლოებით 1 დღით), შედარებით მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის დაავადების მქონე პაციენტებში, რომლებიც მკურნალობას იწყებდნენ დაავადების გამოვლენიდან 72 საათზე ნაკლებ დროში.[821][822] რამდენიმე სხვა მე-3 კლინიკური კვლევა ან მიმდინარეობს ან დაგეგმილია. აშშ-ს სურსათისა და წამლის სააგენტომ ენსიტრელვირს მიანიჭა დაჩქარებული სტატუსი.

ოლგოტრელვირი

საკვლევი, SARS-CoV-2 მთავარი პროტეაზას (Mpro) პერორალური ინჰიბიტორი, რომელსაც აქვს ანტივირუსული აქტივობის ფართო სპექტრი, მათ შორის თავდაპირველი SARS-CoV-2 ვირუსისა და ომიკრონის ვარიანტის წინააღმდეგ. ოლგოტრელვირის გამოყენებით შეგიძლიათ თავი აარიდოთ CYP3A4 ინჰიბიტორის, რიტონავირის ერთდროულ გამოყენებას, რაც ამცირებს წამალთშორის ურთიერთქმედების რისკს ნირმატრელვირ/რიტონავირთან შედარებით. დასრულებულია მე-3 ფაზის კვლევა.[823]

სიმნოტრელვირი

საკვლევი, 3-ქიმოტრიფსინის მსგავსი პროტეაზას პერორალური ინჰიბიტორი. 2/3 ფაზის ორმაგად ბრმა, რანდომიზებულმა, პლაცებო კონტროლირებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სიმნოტრელვირის და რიტონავირის ადრეულმა მიღებამ მნიშვნელოვნად შეამცირა სიმპტომების ალაგების დრო და შეამცირა ვირუსული დატვირთვა მკურნალობის მე-5 დღეს ზრდასრულებში, პლაცებოსთან შედარებით.[824]

ბემნიფოსბუვირი

საკვლევი, პერორალური, პირდაპირი მოქმედების ანტივირუსული საშუალება. ბემნიფოსბუვირის სამოქმედო მიზანია SARS-CoV-2 რნმ პოლიმერაზა. პრეპარატი აინჰიბირებს როგორც რნმ-დამოკიდებულ რნმ პოლიმერაზას, ასევე ნუკლეოტიდილტრანსფერაზას. ამჟამად ის ფასდება გლობალურ SUNRISE-3 კვლევაში, რანდომიზებულ, ორმაგად ბრმა, პლაცებო კონტროლირებულ, მე-3 ფაზის კვლევაში.[825] აშშ სურსათისა და წამლის სააგენტომ ბემნიფოსბუვირს მიანიჭა დაჩქარებული სტატუსი COVID-19-ის სამკურნალოდ.

ინჰალაციური კორტიკოსტეროიდები

ითვლება, რომ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები ახდენენ ანთებითი გზების მოდულაციას ზედა სასუნთქ გზებში და ცირკულაციაში ინფექციის შემდეგ. გაიდლაინებში არ არის რეკომენდებული საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები COVID-19-ის სამკურნალოდ, გარდა კლინიკური კვლევის კონტექსტში.[397][465] პაციენტებმა, რომლებიც იღებენ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდს სხვა ჩვენებების გამო, უნდა გააგრძელონ მკურნალობა.[465] კოქრეინის მიმოხილვამ აჩვენა, რომ საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები (ბუდესონიდი და ციკლესონიდი) სავარაუდოდ ამცირებდნენ საავადმყოფოში მოთავსების ან სიკვდილის კომბინირებულ საბოლოო წერტილს და ხელს უწყობდნენ საწყისი სიმპტომების ალაგებას მე-14 დღეს მსუბუქი სიმპტომების მქონე ადამიანებში (ზომიერი სიზუსტის მტკიცებულება). თუმცა, საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები გავლენას არ ახსენს ნებისმიერი მიზეზით 30 დღიან სიკვდილობაზე, მაგრამ შეიძლება შემცირდეს სიმპტომების ალაგებამდე დრო (დაბალი სიზუსტის მტკიცებულება).[826]

ასპირინი

ასპირინი (და სხვა ანტითრომბოციტული პრეპარატები) ამჟამად არ არის რეკომენდებული გაიდლაინებით და მათი გამოყენების მტკიცებულებები ურთიერთსაწინააღმდეგოა. RECOVERY კვლევამ აჩვენა, რომ ასპირინი არ იყო დაკავშირებული 28-დღიანი სიკვდილობის შემცირებასთან ან ვენტილაციამდე ან სიკვდილამდე პროგრესირების რისკთან და დაკავშირებული იყო ძლიერი სისხლდენის მომატებულ რისკთან.[827] სხვა რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევები ასევე არ აჩვენებენ სარგებელს ასპირინის ფონზე (ცალკე ან რივაროქსაბანთან ერთად).[828][829] თუმცა, მეტა-ანალიზმა დაადგინა, რომ ასპირინმა შეიძლება შეამციროს სიკვდილობა.[830][831] მეტი რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევაა საჭირო.

ანტიბიოტიკები

აზითრომიცინი და ტეტრაციკლინები გამოკვლეულია COVID-19-ის სამკურნალოდ. გაიდლაინები ეწინააღმდეგებიან ამ ანტიბიოტიკების გამოყენებას COVID-19-ის სამკურნალოდ, მათი გამოყენების სხვა ჩვენების არარსებობის შემთხვევაში.[397] კოქრეინის მიმოხილვამ დაადგინა, რომ აზითრომიცინმა ვერ შეამცირა 28-დღიანი ყველა მიზეზით სიკვდილობა ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებში, შედარებით სტანდარტულ მკურნალობასთან (მაღალი სარწმუნოობის მტკიცებულება). ზომიერი და მძიმე დაავადების მქონე ჰოსპიტალიზებული პაციენტები არ იღებდნენ სარგებელს აზითრომიცინისგან კლინიკური გაუარესების ან გაუმჯობესების თვალსაზრისით (საშუალო სარწმუნოობის მტკიცებულება). აზითრომიცინს არ ქონდა სასარგებლო ეფექტი ამბულატორიულ პირობებში (დაბალი სარწმუნოობის მტკიცებულება).[832] UK PRINCIPLE კვლევამ აღმოაჩინა, რომ დოქსიციკლინის გამოყენება არ იყო დაკავშირებული გამოჯანმრთელების დროის მნიშვნელოვან შემცირებასთან ან ჰოსპიტალიზაციის და სიკვდილობის მაჩვენებლებთან პაციენტებში, რომლებიც ცუდი გამოსავლის რისკის ქვეშ იყვნენ.[833]

ვიტამინები, მინერალები და დანამატები

C ვიტამინი, D ვიტამინი და თუთია დადებითად მოქმედებენ სასუნთქი გზების ვირუსული ინფექციების სამკურნალოდ.[834][835][836] მეტა-ანალიზმა დაადგინა, რომ C ვიტამინის მაღალი დოზები ამცირებს მძიმე დაავადებისა და სიკვდილობის რისკს.[837][838] თუმცა, ეს დასკვნები არ შეესაბამება სხვა მეტაანალიზებს და საჭიროა შემდგომი ფართომასშტაბიანი კვლევებით დასაბუთება.[839][840] კოქრეინის მიმოხილვამ აჩვენა, რომ მტკიცებულებები არასაკმარისია იმისათვის, რომ განისაზღვროს D ვიტამინის დანამატის სარგებელი და ზიანი. მტკიცებულება არაზუსტია. მიმოხილვაში შემავალი კვლევები ხასიათდებოდა მნიშვნელოვანი კლინიკური და მეთოდოლოგიური ჰერეტოგენურობით, რისი მიზეზიც, მეტწილად, იყო დანამატების გამოყენების სხვადასხვა სტრატეგია, არაერთგვაროვანი ფორმულაციები, მონაწილეთა D ვიტამინის სტატუსი და დაფიქსირებული კლინიკური შედეგები.[841] მეტა-ანალიზების მიხედვით, D ვიტამინის დანამატს შესაძლოა ჰქონდეს კლინიკური გამოსავლის, მათ შორის ინტენსიური მოვლის განყოფილებაში ჰოსპიტალიზაციის და სიკვდილობის რისკის გაუმჯობესების ეფექტი და დაავადების სიმძიმის შემცირების ეფექტი, თუმცა საჭიროა დამატებითი მტკიცებულებები.[842][843][844][845][846][847]ჯანდაცვის და სამედიცინო დახმარების დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტი არ უწევს რეკომენდაციას დანამატების გამოყენებას COVID-19 პრევენციის ან მკურნალობის მიზნით, გარდა კლინიკური კვლევის კონტექსტისა.[397] მეტა-ანალიზების თანახმად, რომ თუთიის დამატება შეიძლება დაკავშირებული იყოს სიკვდილობის შემცირებულ რისკთან.[848][849] რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევების სისტემურმა მიმოხილვამ და მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები შეიძლება ასოცირებული იყოს ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებში სიკვდილობასთან, თუმცა საკვლევი ჯგუფის ზომა მცირე იყო.[850]

პრობიოტიკები

პრობიოტიკები გამოიყენება სხვადასხვა ჩვენებით, მათ შორის რესპირატორული ინფექციების დროს. სისტემურმა მიმოხილვამ და მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ პრობიოტიკები დაკავშირებულია სიმპტომების 51%-ით შემცირებასთან, ხველის, თავის ტკივილისა და დიარეის ალაგებასთან.[851] პრობიოტიკებმა ასევე შეიძლება შეამცირონ საავადმყოფოში ყოფნის ხანგრძლივობა და სიკვდილობა.[852][853] თუმცა, აუცილებელია შემდგომი კვლევების ჩატარება.

მელატონინი

მელატონინს აქვს ანტიოქსიდანტური, ანთების საწინააღმდეგო, იმუნომოდულატორული და ანტივირუსული თვისებები. მცირე მასშტაბის კვლევებმა აჩვენა სიმპტომებისა და კლინიკური შედეგების გაუმჯობესება.[854][855][856][857] თუმცა, აუცილებელია შემდგომი კვლევების ჩატარება.

ფილტვის ტრანსპლანტაცია

ფილტვის ტრანსპლანტაცია გამოიყენებოდა, როგორც სამაშველო თერაპია COVID-19-თან ასოცირებული მწვავე რესპირატორული დისტრეს სინდრომის (ARDS) მქონე პაციენტებში, რომლებიც არ გამოჯანმრთელდებიან მაქსიმალური ვენტილაციის მხარდაჭერის, ექსტრაკორპორალური მემბრანის ჟანგბადის და ოპტიმალური სამედიცინო დახმარების მიუხედავად. 2020 წლის აგვისტოდან 2021 წლის სექტემბრამდე შეერთებულ შტატებში ჩატარდა 214 ფილტვის ტრანსპლანტაცია (ფილტვის ტრანსპლანტაციის 7% ეროვნულ დონეზე). ამ პაციენტებში 3-თვიანი გადარჩენა მიუახლოვდა იმ პაციენტებს, რომლებსაც ჩაუტარდათ ფილტვის ტრანსპლანტაცია COVID-19-ის გარდა სხვა მიზეზების გამო.[858] COVID-19-თან დაკავშირებული ARDS-ით დაავადებული 30 პაციენტის რეტროსპექტული შემთხვევების სერიაში, რომლებსაც ჩაუტარდათ ფილტვის ტრანსპლანტაცია, გადარჩენა იყო 100% (მეთვალყურეობის პერიოდის მედიანა 351 დღე).[859]

კლინიკური კვლევები

მკურნალობის სხვადასხვა რეჟიმები ამჟამად კლინიკური კვლევების საგანია მსოფლიოს მასშტაბით. საერთაშორისო კვლევები სასარგებლო მკურნალობის გამოსავლენად, როგორიცაა ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის სოლიდარობის კვლევა და დიდი ბრიტანეთის რანდომიზებული კვლევა (RECOVERY) კვლავ მიმდინარეობს.

ახალი ტიპის მკურნალობა