COVID-19 პანდემიის ფონზე თანმხლები დაავადებების დიაგნოსტირების და მართვის შესახებ განახლებული ინფორმაცია იხილეთ ჩვენს მოდულში "თანმხლები დაავადებების მართვა COVID-19 პანდემიის ფონზე".
თერაპიის საერთო მიზნებია: დისპნოეს სიმპტომების შემსუბუქება, რესპირატორული სტატუსის სტაბილიზაცია და გაუმჯობესება და, სადაც შესაძლებელია, მიმდინარე გამშვები ფაქტორის მოცილება. ფქოდ-ის გამწვავების მქონე ბევრი პაციენტი საკმარისად სტაბილურია ამბულატორიულად სამართავად. ძირითადი ფარმაკოლოგიური თერაპიებია: ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორები, სისტემური კორტიკოსტეროიდები და ანტიბიოტიკები. შეიძლება საჭირო იყოს ჟანგბადი. უფრო მძიმე გამწვავებების მქონე პაციენტებს შესაძლოა დასჭირდეთ ჰოსპიტალიზაცია და სასუნთქი აპარატის დახმარება.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს ფქოდ-ის გამწვავების სამართავ ჩამოთვლილ მინიმალურ ჩარევებს:[138]WHO: package of essential noncommunicable (PEN) disease interventions for primary health care.
მკურნალობის რეგულირება
ფქოდ-ის მქონე პაციენტები და მათი გამწვავებები ძლიერ ჰეტეროგენულია. მსუბუქი გამწვავების მქონე ზოგიერთ პაციენტს შეიძლება ჰქონდეს საკუთარი სიმპტომების მართვის უნარი სახლში, თვითმართვის გეგმის გამოყენებით. მიუხედავად იმისა, რომ მოვლის მრავალი ასპექტი ექვემდებარება პროტოკოლებს, ისინი, ვისაც შეიძლება დასჭირდეს ჰოსპიტალიზაცია, ისინი, ვინც შეიძლება ისარგებლოს ფილტვის რეაბილიტაციით ან ვისაც აქვს მეტად ან ნაკლებად მძიმე გამწვავება, დიდად განსხვავდებაიან თანმდევი დაავადებების და ცალკეული პაციენტის სხვა მახასიათებლების მიხედვით.
ჰოსპიტალიზაცია უნდა განვიხილოთ ჩამოთვლილ შემთხვევებში:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
მოსვენების დროს დისპნოეს უეცარი გაუარესება
გახშირებული სუნთქვა (> 30 ჩასუნთქვა/წთ)
სუნთქვის მწვავე უკმარისობა
ჟანგბადის სატურაციის შემცირება (SaO₂): SaO₂ <90% ჰაერზე ან SaO₂-ის კლება ჰიპოქსემიის მქონე პაციენტებში (ხანგრძლივად ჟანგბადის თერაპიაზე მყოფი)[139]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. 2019 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng115
კონფუზია ან ძილიანობა
ახალი ნიშნების შეცვლა ან გამოვლენა, როგორიცაა ციანოზი ან პერიფერიული შეშუპების გაუარესება
თავდაპირველ მართვაზე რეაგირების არარსებობა
სერიოზული თანმხლები დაავადებები, რომლებიც გავლენას მოახდენს გამოჯანმრთელებაზე ან მკურნალობაზე, როგორიცაა გულის უკმარისობა, წინაგულების ფიბრილაცია ან სხვა კარდიო-რესპირატორული მდგომარეობა
არასაკმარისი მხარდაჭერა სახლში ან ამბულატორიულად მკურნალობის პირობებში.
პაციენტის ხელახლა შეფასება უნდა მოხდეს, თუ მდგომარეობა სწრაფად ან მნიშვნელოვნად გაუარესდება. კერძოდ, ექიმები უნდა დააკვირდნენ პნევმონიის, კარდიო-რესპირატორული უკმარისობის და სეფსისის სიმპტომებისა და ნიშნების გამოვლენას.[140]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease (acute exacerbation): antimicrobial prescribing. 2018 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng114
პაციენტები, რომლებიც აკმაყოფილებენ ქვემოთ ჩამოთვლილ კრიტერიუმებს, საჭიროებენ დაუყოვნებლივ მოთავსებას ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში (სასუნთქი თერაპიის განყოფილებაში), ან სასუნთქი გზების განყოფილებაში, რომელიც აღჭურვილია მწვავე რესპირატორული უკმარისობის დასადგენად და სამართავად:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
მძიმე დისპნოე, რომელიც არ პასუხობს თავდაპირველ მკურნალობას
ფსიქიკური სტატუსის ცვლილებები (მაგ. კონფუზია, ლეთარგია, კომა)
ჰიპოქსემია, რომელიც პერსისტირებს ან უარესდება (ჟანგბადის პარციალური წნევა [PaO2] <5.3 კპა ან <40 მმ.ვწყ.სვ.) და/ან რესპირატორული აციდოზი, რომელიც მძიმეა ან უარესდება (pH <7.25), მიუხედავად დამატებითი ჟანგბადისა და არაინვაზიური ვენტილაციისა
საჭიროა ინვაზიური მექანიკური ვენტილაცია
ჰემოდინამიკური არასტაბილურობა (საჭიროა ვაზოპრესორები)
ინტენსიურ განყოფილებაში მოთავსება ასევე გასათვალისწინებელია მათთვის, ვინც საჭიროებს არაინვაზიურ ვენტილაციას და / ან უჩივის მწვავე რესპირატორულ აციდოზს; ეს შეიძლება დამოკიდებული იყოს ადგილობრივი საავადმყოფოს რესურსებზე და წესებზე.
ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორი
ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორებში შედის ბეტა-2 აგონისტები (SABAs) და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები (SAMAs). ორივე ჯგუფი ამცირებს დისპნოეს სიმპტომებს და აუმჯობესებს ჰაერის დინებას, სავარაუდოდ ფილტვის ჰიპერინფლაციის შემცირების ფონზე.[141]Stevenson NJ, Walker PP, Costello RW, et al. Lung mechanics and dyspnea during exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2005;172:1510-1516.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16166620?tool=bestpractice.com
აღნიშნული მედიკამენტები პირველი რიგის თერაპიაა და გამოიყენება ნებულაიზერით ან მეტრირებული დოზის ინჰალატორით.[142]Bach PB, Brown C, Gelfand SE, et al. Management of acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: a summary and appraisal of published evidence. Ann Intern Med. 2001 Apr 3;134(7):600-20.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11281745?tool=bestpractice.com
[143]Celli BR, MacNee W, Agusti A, et al; ATS/ERS Task Force. Standards for the diagnosis and treatment of patients with COPD: a summary of the ATS/ERS position paper. Eur Respir J. 2004;23:932-946.
http://erj.ersjournals.com/content/23/6/932.full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15219010?tool=bestpractice.com
[144]Turner MO, Patel A, Ginsburg S, et al. Bronchodilator delivery in acute airflow obstruction. A meta-analysis. Arch Intern Med. 1997 Aug 11-25;157(15):1736-44.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9250235?tool=bestpractice.com
ბეტა-2 აგონისტები (SABAs) და ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტები (SAMAs), შესაბამისად, 15 და 30 წუთში მოქმედებს. ფქოდ-ის გამწვავების დროს ბრონქოდილატატორების ოპტიმალური დოზირება ჯერ კიდევ უცნობია; თუმცა, გაიდლაინები ძირითადად მხარს უჭერს დოზის მომატებასა და გამოყენების სიხშირის გაზრდას თუ პაციენტი სიმპტომური რჩება. კლინიკური გაუმჯობესების შემდეგ დოზებს შორის დრო შეიძლება გაიზარდოს ამტანობის მიხედვით.
ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტები, როგორც წესი, უპირატესია, ვინაიდან უფრო სწრაფად იწყებს მოქმედებას. ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის საერთაშორისო გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტების გამოყენებას, ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინულ ანტაგონისტებთან ერთად ან მათ გარეშე, საწყისი ბრონქოდილატატორების სახით, ფქოდ-ის გამწვავების მკურნალობის მიზნით.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტებით პირველადმა თერაპიამ შეიძლება გამოიწვიოს ჟანგბადის პარციალური წნევის გარდამავალი შემცირება.[145]Karpel JP, Pesin J, Greenberg D, et al. A comparison of the effects of ipratropium bromide and metaproterenol sulfate in acute exacerbations of COPD. Chest. 1990 Oct;98(4):835-9.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2145136?tool=bestpractice.com
თუ ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორის საწყისი დოზა არ უზრუნველყოფს საკმარის სარგებელს, დოზის გაზრდის სიხშირე შეიძლება გაიზარდოს და დაემატოს ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტი..[143]Celli BR, MacNee W, Agusti A, et al; ATS/ERS Task Force. Standards for the diagnosis and treatment of patients with COPD: a summary of the ATS/ERS position paper. Eur Respir J. 2004;23:932-946.
http://erj.ersjournals.com/content/23/6/932.full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15219010?tool=bestpractice.com
[146]Emerman CL, Cydulka RK. Effect of different albuterol dosing regimens in the treatment of acute exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease. Ann Emerg Med. 1997 Apr;29(4):474-8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9095007?tool=bestpractice.com
ნებულაციური იპრატროპიუმი შეიძლება დაინიშნოს კომბინაციაში ნებულაციურ სალბუტამოლთან. სალბუტამოლის ნაცვლად შეიძლება იპრატროპიუმის გამოყენება პაციენტებში, რომლებსაც უვითარდებათ მნიშვნელოვანი გვერდითი მოვლენები ბეტა-2 აგონისტის გამოყენების გამო. რაცემიული სალბუტამოლის ნაცვლად შეიძლება ლევოსალბუტამოლის გამოყენებაც, ხელმისაწვდომობის შემთხვევაში. ამასთან, გამწვავებების მქონე პაციენტებში შესაძლებელია ლევოსალბუტამოლის მიღება რაცემიულ სალბუტამოლზე იშვიათად. ლევოსალბუტამოლი საუკეთესო ვარიანტად შეიძლება ჩაითვალოს პაციენტთათვის, რომელთაც აქვთ არასასურველი კარდიოვასკულური ეფექტები სალბუტამოლის გამოყენების შედეგად (მაგ. ტაქიკარდია/ტაქიარითმია).[147]Donohue JF, Hanania NA, Ciubotaru RL, et al. Comparison of levalbuterol and racemic albuterol in hospitalized patients with acute asthma or COPD: a 2-week, multicenter, randomized, open-label study. Clin Ther. 2008;30 Spec No:989-1002.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18640474?tool=bestpractice.com
არ არის ნათელი, იძლევა თუ არა ბეტა -2 აგონისტის პლუს ანტიქოლინერგული ხანმოკლე მოქმედების მუსკარინული ანტაგონისტის კომბინაცია დამატებით სარგებელს.[143]Celli BR, MacNee W, Agusti A, et al; ATS/ERS Task Force. Standards for the diagnosis and treatment of patients with COPD: a summary of the ATS/ERS position paper. Eur Respir J. 2004;23:932-946.
http://erj.ersjournals.com/content/23/6/932.full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15219010?tool=bestpractice.com
[148]Moayyedi P, Congleton J, Page RL, et al. Comparison of nebulised salbutamol and ipratropium bromide with salbutamol alone in the treatment of chronic obstructive pulmonary disease. Thorax. 1995 Aug;50(8):834-7.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC474895
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7570433?tool=bestpractice.com
[149]Patrick DM, Dales RE, Stark RM, et al. Severe exacerbations of COPD and asthma: incremental benefit of adding ipratropium to usual therapy. Chest. 1990 Aug;98(2):295-7.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2142915?tool=bestpractice.com
მიუხედავად იმისა, რომ არ არსებობს საბოლოო მტკიცებულება, რომ ეს კომბინაცია აუმჯობესებს შედეგებს, პაციენტებს შეიძლება ჰქონდეთ სიმპტომური სარგებელი და დამატებითი ბრონქოდილატაცია, რადგან ეს აგენტები სხვადასხვა მექანიზმებით მუშაობს. კომბინირებული თერაპია ზოგადად რეკომენდებულია იმ პაციენტებისთვის, რომელთა მდგომარეობა სწრაფად არ უმჯობესდება მხოლოდ ხანმოკლე მოქმედების ბეტა-2 აგონისტით.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
სისტემური მიმოხილვით არ აღმოჩნდა მნიშვნელოვანი განსხვავებები 1 წამში ფორსირებული ამოსუნთქვის მოცულობის კუთხით,, როდესაც ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორები მიეწოდებოდა ნებულაიზერით, მეტრირებული დოზის ინჰალატორთან შედარებით (სპეისერით ან მის გარეშე), ფქოდ-ის გამწვავების მქონე პაციენტებში.[150]van Geffen WH, Douma WR, Slebos DJ, et al. Bronchodilators delivered by nebuliser versus pMDI with spacer or DPI for exacerbations of COPD. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Aug 29;(8):CD011826.
https://core.ac.uk/reader/148309559?utm_source=linkout
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27569680?tool=bestpractice.com
მწვავე დისპნოეს მქონე პაციენტებს შესუნთქვის დაბალი ნაკადით შეიძლება სირთულე ჰქონდეთ მეტრირებული დოზის ინჰალატორის შესაბამისი ტექნიკასთან და მედიკამენტების მიღებასთან დაკავშირებით; ნებულაიზერით მკურნალობა შეიძლება უფრო ადვილი იყოს ასეთი პაციენტებისთვის. მეტრირებული დოზის ინჰალატორის ტექნიკის დროს საჭიროა მონიტორინგი და უნდა გამოიყენებოდეს სპეისერი.
ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის გაიდლაინების რეკომენდაციით, პაციენტებმა არ უნდა მიიღონ მუდმივი ნებულაცია, არამედ მეტრირებული დოზის ინჰალატორით (სპეისერთან ერთად) ყოველ საათში ორი-სამი დოზისთვის მიიღონ 1-2 შესხურება, შემდგომ ყოველ 2-4 საათში ერთხელ, პასუხის შესაბამისად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
თუ ნებულაიზერი გამოიყენება საინჰალაციო წამლების მისაღებად, იგი უნდა მიეწოდებოდეს ჰაერით და არა ჟანგბადით, რათა შემცირდეს გაუარესებადი ჰიპერკარბიის რისკი, რომელსაც იწვევს ჟანგბადით წარმართული ნებულაცია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[139]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease in over 16s: diagnosis and management. 2019 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng115
ჯერ-ჯერობით არ არსებობს მკაფიო კლინიკური კვლევები იმის საჩვენებლად, რომ ხანგრძლივი ბრონქოდილატატორები უნდა გაგრძელდეს მწვავე ფქოდ-ის გამწვავებების დროს. მიუხედავად იმისა, რომ შენარჩუნების თერაპიის შეწყვეტამ შესაძლოა პოტენციურად ხელი შეუწყოს სიმპტომების და/ან ფილტვის ფუნქციის გაუარესებას, ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორების რეგულარულმა ხშირმა დანიშვნამ იმავე კლასის ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორებთან ერთად, შეიძლება გაზარდოს მედიკამენტებთან დაკავშირებული გვერდითი მოვლენების რისკი, როგორებიცაა არითმია, შარდის შეკავება და ყაბზობა. ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის მიმდინარე ანგარიშის რეკომენდაციაა ხანგრძლივი მოქმედების საინჰალაციო ბრონქოდილატატორების გამოყენება გამწვავების დროს ან მისი დაწყება კლინიკიდან გაწერამდე, რაც შეიძლება ადრე.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ფქოდ-ით მწვავე ჰოსპიტალიზაციის დროს, როდესაც პაციენტი იღებს ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორებს დღეში 4-ჯერ ან მეტჯერ, კლინიკური განსჯის საფუძველზე უნდა გადაწყდეს, რამდენად მიზანშეწონილია ხანგრძლივი მოქმედების ბრონქოდილატატორების გაგრძელება. გასათვალისწინებელია, თუ რამდენად საჭიროა ჰოსპიტალიზაციამდელი მედიკამენტური რეჟიმის კორექტირება, თერაპიის ეტაპობრივი გაძლიერების რეკომენდაციების საფუძველზე, სამომავლო გამწვავებების რისკის შემცირების მიზნით.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
სისტემური კორტიკოსტეროიდები
ხანმოკლე მოქმედების საინჰალაციო ბრონქოდილატატორებით საწყისი მკურნალობის შემდეგ უნდა განვიხილოთ სისტემური (პერორალური ან ინტრავენური) კორტიკოსტეროიდების გამოყენება.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
პაციენტებისთვის, რომლებსაც შეუძლიათ მიიღონ პერორალური მედიკამენტები, ინტრავენური კორტიკოსტეროიდები არ იძლევა რაიმე მნიშვნელოვანი სარგებელს პერორალურად მიღებულთან შედარებით.[151]Walters JA, Tan DJ, White CJ, et al. Systemic corticosteroids for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(9):CD001288.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001288.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25178099?tool=bestpractice.com
[152]de Jong YP, Uil SM, Grotjohan HP, et al. Oral or IV prednisolone in the treatment of COPD exacerbations: a randomized, controlled, double-blind study. Chest. 2007;132:1741-1747.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17646228?tool=bestpractice.com
[153]Zheng J, Lin J, Zhou X, et al. Nebulized budesonide in the treatment of acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease (AECOPD): a randomized, double blind, double dummy, parallel controlled, multicenter trial. Chest. 2011;140:526A.[154]Alía I, de la Cal MA, Esteban A, et al. Efficacy of corticosteroid therapy in patients with an acute exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease receiving ventilatory support. Arch Intern Med. 2011;171:1939-1946.
http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1106041
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22123804?tool=bestpractice.com
თუმცა, პერორალური თერაპიის აუტანლობის მქონე პაციენტებში (მაგ. ღებინების შემთხვევაში) შესაძლოა დაგვჭირდეს ინტრავენური მიდგომა.
სისტემური კორტიკოსტეროიდები ამცირებს სასუნთქი გზების ანთებას და ნაჩვენებია, რომ სასარგებლოა ფქოდ-ის გამწვავებების მქონე პაციენტებისთვის.[155]Aaron SD, Vandemheen KL, Fergusson D, et al. Tiotropium in combination with placebo, salmeterol, or fluticasone-salmeterol for treatment of chronic obstructive pulmonary disease: a randomized trial. Ann Intern Med. 2007;146:545-555.
https://www.acpjournals.org/doi/10.7326/0003-4819-146-8-200704170-00152?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%20%200pubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17310045?tool=bestpractice.com
[156]Niewoehner DE, Erbland ML, Deupree RH, et al. Effect of systemic glucocorticoids on exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Department of Veterans Affairs Cooperative Study Group. N Engl J Med. 1999;340:1941-1947.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10379017?tool=bestpractice.com
[151]Walters JA, Tan DJ, White CJ, et al. Systemic corticosteroids for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(9):CD001288.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001288.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25178099?tool=bestpractice.com
[157]Walters JA, Walters EH, Wood-Baker R. Oral corticosteroids for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2005;(3):CD005374.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16034972?tool=bestpractice.com
[152]de Jong YP, Uil SM, Grotjohan HP, et al. Oral or IV prednisolone in the treatment of COPD exacerbations: a randomized, controlled, double-blind study. Chest. 2007;132:1741-1747.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17646228?tool=bestpractice.com
მათი გამოყენება დაკავშირებულია 1 წამში ფორსირებული ამოსუნთქვის მოცულობის უფრო ადრეულ გაუმჯობესებასთან, უკეთეს ოქსიგენაციასთან, აღდგენის უფრო სწრაფ დროსთან, ჰოსპიტალიზაციის ხანგრძლივობის და მკურნალობის წარუმატებლობის სიხშირის და დაავადების რეციდივების შემცირებასთან.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[155]Aaron SD, Vandemheen KL, Fergusson D, et al. Tiotropium in combination with placebo, salmeterol, or fluticasone-salmeterol for treatment of chronic obstructive pulmonary disease: a randomized trial. Ann Intern Med. 2007;146:545-555.
https://www.acpjournals.org/doi/10.7326/0003-4819-146-8-200704170-00152?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%20%200pubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17310045?tool=bestpractice.com
[156]Niewoehner DE, Erbland ML, Deupree RH, et al. Effect of systemic glucocorticoids on exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Department of Veterans Affairs Cooperative Study Group. N Engl J Med. 1999;340:1941-1947.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10379017?tool=bestpractice.com
[151]Walters JA, Tan DJ, White CJ, et al. Systemic corticosteroids for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(9):CD001288.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001288.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25178099?tool=bestpractice.com
[157]Walters JA, Walters EH, Wood-Baker R. Oral corticosteroids for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2005;(3):CD005374.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16034972?tool=bestpractice.com
თუმცა, არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება, რომ კორტიკოსტეროიდების გამოყენება გავლენას ახდენს სიკვდილობის მაჩვენებლებზე.[157]Walters JA, Walters EH, Wood-Baker R. Oral corticosteroids for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2005;(3):CD005374.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16034972?tool=bestpractice.com
ამასთან, კორტიკოსტეროიდების გამოყენება ზრდის პნევმონიის, სეფსისის და სიკვდილის რისკს.[158]Waljee AK, Rogers MA, Lin P, et al. Short term use of oral corticosteroids and related harms among adults in the United States: population based cohort study. BMJ. 2017 Apr 12;357:j1415.
https://www.doi.org/10.1136/bmj.j1415
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28404617?tool=bestpractice.com
მათ იყენებენ მხოლოდ მძიმე გამწვავებების დროს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
სისტემური კორტიკოსტეროიდების როლის შემსწავლელი კვლევების სუბიექტები, პირველ რიგში იყვნენ გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების განყოფილებაში მოთავსებული და ჰოსპიტალიზებული პაციენტები, რომელთაც მიიღეს სხვადასხვა დოზის განსხვავებული ხანგრძლივობის მკურნალობები.
უწინდელი ეროვნული და საერთაშორისო გაიდლაინები რეკომენდაციას იძლეოდა, რომ პაციენტებს მიეღოთ პრედნიზოლონი ან ეკვივალენტი 7-14 დღის განმავლობაში.[159]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014 [internet publication].
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
[143]Celli BR, MacNee W, Agusti A, et al; ATS/ERS Task Force. Standards for the diagnosis and treatment of patients with COPD: a summary of the ATS/ERS position paper. Eur Respir J. 2004;23:932-946.
http://erj.ersjournals.com/content/23/6/932.full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15219010?tool=bestpractice.com
არ არის ცნობილი, სისტემური კორტიკოსტეროიდების თანდათან შემცირებას (tapering) აქვს თუ არა კლინიკური ეფექტი, გარდა მოსალოდნელი ადრენალური უკმარისობის თავიდან აცილებისა. ერთმა რანდომიზებულმა კონტროლირებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ 5 დღიანი მკურნალობა პრედნიზოლონით არანაკლებად ეფექტურია 14 დღიან მკურნალობასთან შედარებით, შემდგომი 6 თვის განმავლობაში გამწვავებების რისკის თვალსაზრისით.[160]Leuppi JD, Schuetz P, Bingisser R, et al. Short-term vs conventional glucocorticoid therapy in acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: the REDUCE randomized clinical trial. JAMA. 2013;309:2223-2231.
http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1688035
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23695200?tool=bestpractice.com
კოხრეინის ერთ-ერთი სისტემური მიმოხილვის დასკვნის თანახმად, პერორალური კორტიკოსტეროიდების 5-დღიანი კურსი, სავარაუდოდ, საკმარისია ფქოდ-ის გამწვავებების აღმოსაფხვრელად, ამასთან, დაბალია ალბათობა იმისა, რომ სისტემური კორტიკოსტეროიდების ხანმოკლე კურსი (დაახლოებით, 5 დღე) განაპირობებს უარეს კლინიკურ შედეგებს, ვიდრე უფრო ხანგრძლივი კურსი (10-14 დღე).[161]Walters JA, Tan DJ, White CJ, et al. Different durations of corticosteroid therapy for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Mar 19;(3):CD006897.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD006897.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29553157?tool=bestpractice.com
[
]
How does longer corticosteroid treatment (>7 days) compare with shorter (≤7 days) in people with exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=http://cochraneclinicalanswers.com/doi/10.1002/cca.853/fullსწორი პასუხის ჩვენება ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის გაიდლაინების რეკომენდაციაა 5-დღიანი რეჟიმი.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
აშშ ვეტერანთა საქმეების დეპარტამენტი პრედნიზოლონის 5-7 დღიან კურსს უწევს რეკომენდაციას.[159]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014 [internet publication].
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
ასევე შეიძლება გამოიყენოთ მეთილპრედნიზოლონის ექვივალენტური პერორალური დოზა. ევროპის რესპირატორული საზოგადოებისა და ამერიკის თორაკალური საზოგადოების ერთობლივი გაიდლაინებით ფქოდ-ის გამწვავების დროს რეკომენდებულია პერორალური კორტიკოსტეროიდების მოკლე კურსი (≤14 დღე) ამბულატორიულად.[162]Wedzicha JA Ers Co-Chair, Miravitlles M, Hurst JR, et al. Management of COPD exacerbations: a European Respiratory Society/American Thoracic Society guideline. Eur Respir J. 2017 Mar 15;49(3):1600791.
https://erj.ersjournals.com/content/49/3/1600791.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28298398?tool=bestpractice.com
გაურკვეველია კორტიკოსტეროიდების რისკისა და სარგებლის ბალანსი სუსტი გამწვავებების მქონე ადამიანებში. ეოზინოფილების რაოდენობა შესაძლოა გამოსადეგი აღმოჩნდეს იმ პაციენტების ამოსაცნობად, ვისთვისაც მიზანშეწონილია კორტიკოსტეროიდების დანიშვნა; კორტიკოსტეროიდები ნაკლებად ეფექტური შეიძლება იყოს პაციენტებისთვის, რომელთა ეოზინოფილების დონე სისხლში დაბალია.[163]Bafadhel M, McKenna S, Terry S, et al. Blood eosinophils to direct corticosteroid treatment of exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: a randomized placebo-controlled trial. Am J Respir Crit Care Med. 2012 Jul 1;186(1):48-55.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3400995
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22447964?tool=bestpractice.com
[164]Sivapalan P, Lapperre TS, Janner J, et al. Eosinophil-guided corticosteroid therapy in patients admitted to hospital with COPD exacerbation (CORTICO-COP): a multicentre, randomised, controlled, open-label, non-inferiority trial. Lancet Respir Med. 2019 Aug;7(8):699-709.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31122894?tool=bestpractice.com
ასევე გაურკვეველია სისტემური კორტიკოსტეროიდული თერაპიის სარგებელი ფქოდ-ის გამწვავების მქონე ადამიანებისთვის დაკავშირებული რესპირატორული უკმარისობით, რომლებსაც სჭირდებათ მექანიკური ვენტილაციური მხარდაჭერა. ერთ რანდომიზებულ კონტროლირებად კვლევაში არ აღმოჩნდა განსხვავებები ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში სიკვდილიანობის, მექანიკური ვენტილაციის ხანგრძლივობის ან ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში დაყოვნების ხანგრძლივობის მხრივ იმ პაციენტებს შორის, რომლებიც იღებდნენ პრედნიზოლონს, საკონტროლო ჯგუფთან შედარებით რომლებიც არ იღებდნენ, მაგრამ ისინი, ვინც იღებდნენ პრედნიზოლონს, ჰიპერგლიკემიის უფრო მაღალი რისკის ქვეშ იყვნენ.[165]Abroug F, Ouanes-Besbes L, Fkih-Hassen M, et al. Prednisone in COPD exacerbation requiring ventilatory support: an open-label randomised evaluation. Eur Respir J. 2014;43:717-724.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23794465?tool=bestpractice.com
პნევმონიის არსებობა, როგორც ფქოდ-ის მქონე პაციენტში რესპირატორული დეკომპენსაციის მიზეზი, აუცილებლად არ ნიშნავს, თავისთავად ფქოდ-ის გამწვავების არსებობას (ანუ, სასუნთქი გზების ანთებასთან და/ან ბრონქოკონსტრიქციასთან დაკავშირებული ჰაერის ნაკადის შეზღუდვის გაუარესების არსებობა) და სიფრთხილით უნდა გადაწყდეს, საჭიროა თუ არა სისტემური კორტიკოსტეროიდები ასეთ პაციენტებში.
დიაბეტი ხშირია COPD-ის მქონე პაციენტებში და ჰიპერგლიკემიის მკურნალობის საჭიროება უფრო ხშირია, როდესაც პაციენტები იღებენ სისტემურ კორტიკოსტეროიდებს.[156]Niewoehner DE, Erbland ML, Deupree RH, et al. Effect of systemic glucocorticoids on exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Department of Veterans Affairs Cooperative Study Group. N Engl J Med. 1999;340:1941-1947.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10379017?tool=bestpractice.com
[151]Walters JA, Tan DJ, White CJ, et al. Systemic corticosteroids for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(9):CD001288.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001288.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25178099?tool=bestpractice.com
საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდები გამოყენებული იყო გარკვეული წარმატებით, მაგრამ მათი სარგებელი COPD-ის გამწვავებისას და შედარებითი ეფექტურობა სისტემურ კორტიკოსტეროიდებთან შედარებით არ არის სრულად ნათელი.[123]British Thoracic Society. BTS Guideline for oxygen use in healthcare and emergency settings. October 2017 [internet publication].
https://www.brit-thoracic.org.uk/standards-of-care/guidelines/bts-guideline-for-emergency-oxygen-use-in-adult-patients
[166]Gaude GS, Nadagouda S. Nebulized corticosteroids in the management of acute exacerbation of COPD. Lung India. 2010;27:230-235.
http://www.lungindia.com/article.asp?issn=0970-2113;year=2010;volume=27;issue=4;spage=230;epage=235;aulast=Gaude
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21139721?tool=bestpractice.com
ზოგიერთი პაციენტისთვის შესაძლოა მიზანშეწონილი იყოს საინჰალაციო ბუდესონიდის გამოყენება, რაც უზრუნველყოფს ინტრავენური მეთილპრედნიზოლონის მსგავს კლინიკურ შედეგებს, თუმცა ადგილობრივი ფასი და ხელმისაწვდომობა შეიძლება განსხვავდებოდეს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[167]Ding Z, Li X, Lu Y, et al. A randomized, controlled multicentric study of inhaled budesonide and intravenous methylprednisolone in the treatment on acute exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease. Respir Med. 2016 Dec;121:39-47.
https://www.doi.org/10.1016/j.rmed.2016.10.013
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27888990?tool=bestpractice.com
კორტიკოსტეროიდები შესაძლოა წარმოადგენდნენ ტრაქეობრონქომალაციის განვითარების და/ან გაუარესების რისკს, რომელიც, ჩამოყალიბების შემთხვევაში, წააგავს ფქოდ-ის გამწვავებას.[168]Husta BC, Raoof S, Erzurum S, et al. Tracheobronchopathy from inhaled corticosteroids. Chest. 2017 Dec;152(6):1296-1305.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6026226
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28864055?tool=bestpractice.com
სასუნთქი გზების სანაციის ტექნიკა
სასუნთქი გზების სანაციამ, ისეთი ტექნიკის გამოყენებით, როგორიც არის მექნიკური ვიბრაცია და არა-ოსცილარული პოზიტიური ექსპირატორული წნევა, ზოგიერთ პაციენტში, რომელთაც ნახველის ჰიპერსეკრეცია ან იმავდროული ბრონქოექტაზია აღენიშნებათ, შეიძლება ხანმოკლე პერსპექტივით შეამციროს მექანიკურ ვენტილაციაზე გადასვლის რისკი,[169]Osadnik CR, McDonald CF, Jones AP, et al. Airway clearance techniques for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012;(3):CD008328.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008328.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22419331?tool=bestpractice.com
[
]
What is the impact of airway clearance techniques when treating acute exacerbations of COPD?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.248/fullსწორი პასუხის ჩვენება თუმცა, ისინი ერთნაირად სასარგებლო არ არის.[170]Osadnik CR, McDonald CF, Miller BR, et al. The effect of positive expiratory pressure (PEP) therapy on symptoms, quality of life and incidence of re-exacerbation in patients with acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: a multicentre, randomised controlled trial. Thorax. 2014 Feb;69(2):137-43.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24005444?tool=bestpractice.com
სანაციის სხვა მეთოდი, როგორიც არის ხელით გულმკერდზე დაწოლა, ასევე რუტინულად არ არის გამოსადეგი ან ახასიათებს საზიანო ეფექტი.[171]Tang CY, Taylor NF, Blackstock FC. Chest physiotherapy for patients admitted to hospital with an acute exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease (COPD): a systematic review. Physiotherapy. 2010 Mar;96(1):1-13.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20113757?tool=bestpractice.com
[172]Hill K, Patman S, Brooks D. Effect of airway clearance techniques in patients experiencing an acute exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review. Chron Respir Dis. 2010;7:9-17.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19819912?tool=bestpractice.com
[173]Cross J, Elender F, Barton G, et al. A randomised controlled equivalence trial to determine the effectiveness and cost-utility of manual chest physiotherapy techniques in the management of exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease (MATREX). Health Technol Assess. 2010 May;14(23):1-147, iii-iv.
https://www.journalslibrary.nihr.ac.uk/hta/hta14230/#/full-report
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20487638?tool=bestpractice.com
არ არის დასაბუთებული სასუნთქი გზების სანაციის რომელიმე ტექნიკის დადებითი გავლენა ფქოდ-ის გამწვავების გრძელვადიან შედეგებზე, როგორიცაა მაგ.შემდგომი გამწვავების რისკის შემცირება.[169]Osadnik CR, McDonald CF, Jones AP, et al. Airway clearance techniques for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012;(3):CD008328.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008328.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22419331?tool=bestpractice.com
[
]
What is the impact of airway clearance techniques when treating acute exacerbations of COPD?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.248/fullსწორი პასუხის ჩვენება
ჟანგბადი
ჟანგბადის თერაპია რეკომენდებულია მწვავე გამწვავებების მქონე პაციენტებისთვის, რომლებიც ჰიპოქსემიურნი არიან (ჟანგბადის პარციალური წნევა <60 მმ.ვწყ.სვ., ჟანგბადით გაჯერება ≤90%). ჰიპერკარბიის პრევენციისთვის სიფრთხილით არის გამოსაყენებელი ჟანგბადი. პაციენტის მოსვლის დროს უნდა შემოწმდეს არტერიული სისხლის აირები და პულსოქსიმეტრი, შემდგომ 30-60 წუთის შემდეგ, რათა უზრუნველვყოთ დამაკმაყოფილებელი ოქსიგენაცია და გავაკონტროლოთ ნახშიროჟანგის შეკავება და/ან რესიპრაციული აციდოზი.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[123]British Thoracic Society. BTS Guideline for oxygen use in healthcare and emergency settings. October 2017 [internet publication].
https://www.brit-thoracic.org.uk/standards-of-care/guidelines/bts-guideline-for-emergency-oxygen-use-in-adult-patients
კონტროლირებადი ჟანგბადი უნდა იყოს ტიტრირებული 88-92% გაჯერების სამიზნე მაჩვენებელზე, ვინაიდან ფქოდ-ის მქონე პაციენტები ითვლებიან მე-2 ტიპის ჰიპერკარბიული სუნთქვითი უკმარისობის რისკის ქვეშ მყოფებად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[123]British Thoracic Society. BTS Guideline for oxygen use in healthcare and emergency settings. October 2017 [internet publication].
https://www.brit-thoracic.org.uk/standards-of-care/guidelines/bts-guideline-for-emergency-oxygen-use-in-adult-patients
დამატებითი ჟანგბადის საგულდაგულო ტიტრირება საავადმყოფომდელ პირობებშიც კი (მაგ., გზად საავადმყოფოში) მნიშვნელოვანია რესპირატორული აციდოზის გაუარესების პრევენციისთვის, რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს სიკვდილიანობაზე.[174]Austin MA, Wills KE, Blizzard L, et al. Effect of high flow oxygen on mortality in chronic obstructive pulmonary disease patients in prehospital setting: randomised controlled trial. BMJ. 2010 Oct 18;341:c5462.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2957540
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20959284?tool=bestpractice.com
ჟანგბადის მიწოდება საუკეთესოა კონტროლირებად რეჟიმში, მაღალი ნაკადის ვენტურის ნიღბის მეშვეობით, 24%-დან 28%-მდე ჟანგბადის მისაწოდებლად.[123]British Thoracic Society. BTS Guideline for oxygen use in healthcare and emergency settings. October 2017 [internet publication].
https://www.brit-thoracic.org.uk/standards-of-care/guidelines/bts-guideline-for-emergency-oxygen-use-in-adult-patients
ჭარბმა ჟანგბადის თერაპიამ შეიძლება გამოიწვიოს ჰიპერკარბიის გაუარესება, აციდოზი და რესპირატორული უკმარისობა V/Q შეუსაბამობის და ოქსიგენირებული ერითროციტების მიერ CO2-ის გადატანის შემცირებული უნარის (ჰალდეინის ეფექტი) გამო. ამ მიზეზით, ჟანგბადის მიწოდება მაღალი ნაკადის ვენტურის ნიღბის მეშვეობით სასურველია ცხვირის კანულებიდან, ვინაიდან ცხვირის კანულები ნაკლებად ზუსტია და უზრუნველყოფს ჟანგბადის უფრო მაღალ კონცენტრაციებს ჩასუნთქვისას.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[175]Agusti AG, Carrera M, Barbe F, et al. Oxygen therapy during exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Eur Respir J. 1999 Oct;14(4):934-9.
https://erj.ersjournals.com/content/erj/14/4/934.full.pdf
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10573245?tool=bestpractice.com
მაღალი ნაკადის ჟანგბადით თერაპია შესაძლოა წარმოადგენდეს სტანდარტული ოქსიგენოთერაპიის და არაინვაზიური მექანიკური ვენტილაციის ალტერნატიულ მიდგომას მწვავე ჰიპოქსემიური სუნთქვის უკმარისობის მქონე პაციენტებში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
მაღალი ნაკადის ჟანგბადით თერაპია მოიცავს თბილი, დატენიანებული ჟანგბადის მიწოდებას 60 ლ/წთ-მდე ზრდასრულებში, ცხვირის სპეციალური კანულებით.[176]Roca O, Hernández G, Díaz-Lobato S, et al. Current evidence for the effectiveness of heated and humidified high flow nasal cannula supportive therapy in adult patients with respiratory failure. Crit Care. 2016 Apr 28;20(1):109.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4848798
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27121707?tool=bestpractice.com
თუმცა, არასაკმარისია ამჟმინდელი მტკიცბულებები, რომ რეკომენდაცია გაეწიოს მაღალი ნაკადის ჟანგბადის გამოყენებას ფქოდ-ის მქონე პაციენტებში, მწვავე ჰიპოქსემიური/ჰიპერკარბიული სუნთქვითი უკმარისობის სამკურნალოდ.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ჟანგბადის თერაპია შეიძლება შეწყდეს, როდესაც პაციენტს შეუძლია შეინარჩუნოს ჟანგბადით გაჯერების სამიზნე მაჩვენებელი ოთახის ტემპერატურაზე.[123]British Thoracic Society. BTS Guideline for oxygen use in healthcare and emergency settings. October 2017 [internet publication].
https://www.brit-thoracic.org.uk/standards-of-care/guidelines/bts-guideline-for-emergency-oxygen-use-in-adult-patients
ჟანგბადით გაჯერება უნდა შემოწმდეს მოსვენებულ მდგოამრეობაში, ფიზიკური დატვირთვის დროს და ძილის პერიოდში (თუ ეს შესაძლებელია), ჰოსპიტალიზებული პაციენტის გაწერამდე, იმის დასადგენად, საჭიროა თუ არა დამატებითი ჟანგბადის ახლიდან გამოყენება სახლის პირობებში ან რამდენად მიზანშეწონილია ჟანგბადის უწინდელი დანიშნულების შეცვლა.
სხვა წამლები
მიუხედავად იმისა, რომ მეთილქსანთინური მედიკამენტები, მაგ. თეოფილინი ან ამინოფილინი, შესაძლოა სასარგებლო იყოს ფქოდ-ის მქონე პაციენტებში, მედიკამენტების ამ კლასს აქვს ვიწრო თერაპიული ფანჯარა და არ ჩანს მწვავე გამწვავების მქონე პაციენტებში გამოყენების მნიშვნელობა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[177]Ram FS. Use of theophylline in chronic obstructive pulmonary disease: examining the evidence. Curr Opin Pulm Med. 2006;12:132-139.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16456383?tool=bestpractice.com
[178]Zhou Y, Wang X, Zeng X, et al. Positive benefits of theophylline in a randomized, double-blind, parallel-group, placebo-controlled study of low-dose, slow-release theophylline in the treatment of COPD for 1 year. Respirology. 2006;11:603-610.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16916334?tool=bestpractice.com
[179]Barr RG, Rowe BH, Camargo CA, Jr. Methylxanthines for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: meta-analysis of randomised trials. BMJ. 2003;327:643.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=14500434
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14500434?tool=bestpractice.com
მუკოლიზური, ამოსახველებელი საშუალებების და/ან ნახველის ფიზიკურად მოცილების მეთოდების გამოყენება როგორც ჩანს, არ უზრუნველყოფს რაიმე ცხად დადასტურებულ სარგებელს, გამწვავებების დროს, თუმცა ზოგიერთ პაციენტს აღენიშნება სიმპტომების შემსუბუქება.[170]Osadnik CR, McDonald CF, Miller BR, et al. The effect of positive expiratory pressure (PEP) therapy on symptoms, quality of life and incidence of re-exacerbation in patients with acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: a multicentre, randomised controlled trial. Thorax. 2014 Feb;69(2):137-43.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24005444?tool=bestpractice.com
[142]Bach PB, Brown C, Gelfand SE, et al. Management of acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: a summary and appraisal of published evidence. Ann Intern Med. 2001 Apr 3;134(7):600-20.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11281745?tool=bestpractice.com
გამწვავებები სავარაუდო ბაქტერიული ეტიოლოგიით
ბაქტერიული ინფექციები გამწვავებების გავრცელებულ გამომწვევ ფაქტორად მიიჩნევა.[76]Sethi S, Evans N, Grant BJ, et al. New strains of bacteria and exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2002;347:465-71.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12181400?tool=bestpractice.com
ითვლება, რომ ურთიერთქმედება მასპინძელ ფაქტორებს, ბაქტერიებს, ვირუსებსა და ჰაერის ხარისხის ცვლილებებს შორის იწვევს გამწვავებებს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[71]White AJ, Gompertz S, Stockley RA. Chronic obstructive pulmonary disease. 6: The aetiology of exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Thorax. 2003 Jan;58(1):73-80.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1746462
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12511727?tool=bestpractice.com
გამწვავებები ხშირად ბაქტერიული ინფქეციით განპირობებული არ არის და, შესაბამისად, არ პასუხობს ანტიბიოტიკოთერაპიას.[140]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease (acute exacerbation): antimicrobial prescribing. 2018 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng114
მრავლობითმა რანდომიზებულმა პლაცებო-კონტროლირებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ანტიბიოტიკები სასარგებლოა ფქოდ-ის გამწვავების მქონე პაციენტების სამკურნალოდ.[77]Anthonisen NR, Manfreda J, Warren CP, et al. Antibiotic therapy in exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Ann Intern Med. 1987;106:196-204.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3492164?tool=bestpractice.com
[180]Saint S, Bent S, Vittinghoff E, et al. Antibiotics in chronic obstructive pulmonary disease exacerbations. A meta-analysis. JAMA. 1995;273:957-960.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7884956?tool=bestpractice.com
[181]Llor C, Moragas A, Hernández S, et al. Efficacy of antibiotic therapy for acute exacerbations of mild to moderate chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2012;186:716-723.
http://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201206-0996OC#.Up5bqNLdfSk
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22923662?tool=bestpractice.com
თუმცა, კოქრეინის ერთ-ერთი განახლებული მიმოხილვის დასკვის თანახმად, არა ინტენსიურ განყოფილებაში მოთავსებულ პაციენტებში ანტიბიოტიკების ეფექტები მცირეა, არათანმიმდევრულია ზოგიერთი კლინიკური შედეგის კუთხით (მკურნალობის წარუმატებლობა) და არ ვრცელდება ზოგიერთ კლინიკურ შედეგზე (სიკვდილობა და კლინიკაში ყოფნის ხანგრძლივობა).[182]Vollenweider DJ, Frei A, Steurer-Stey CA, et al. Antibiotics for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Oct 29;10(10):CD010257.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6517133
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30371937?tool=bestpractice.com
როდესაც კოხრეინის მიმოხილვამ შემოფარგლა მისი ანალიზი ოთხი კვლევით, რომელიც აფასებდა ამჟამად გამოყენებულ ანტიბიოტიკებს არა ინტენსიური განყოფილების პაციენტებში, გამოვლინდა დადებითი ეფექტები მკურნალობის წარუმატებლობის კუთხით, თუმცა ეს სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი არ იყო (რისკის თანაფარდობა 0.65, 95% სარწმუნოების ინტერვალი 0.38-1.12).[182]Vollenweider DJ, Frei A, Steurer-Stey CA, et al. Antibiotics for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Oct 29;10(10):CD010257.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6517133
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30371937?tool=bestpractice.com
ამბულატორიულ პაიენტებში, ამჟამად გამოყენებული ანტიბიოტიკები სტატისტიკურად მნიშვნელოვნად ამცირებდნენ მკურნალობის წარუმატებლობის რისკს (რისკის თანაფარდობა 0.72, 95% სარწმუნოების ინტერვალი 0.56 - 0.94).[182]Vollenweider DJ, Frei A, Steurer-Stey CA, et al. Antibiotics for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Oct 29;10(10):CD010257.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6517133
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30371937?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის საერთაშორისო გაიდლაინების რეკომენდაციით, მიზანშეწონილია ანტიბიოტიკების გამოყენება პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ ფქოდ-ის გამწვავება და:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ფოქდ-ის მქონე ზოგიერთ პაციენტს ანტიბიოტიკები შესაძლოა ჰქონდეს სახლში და გამოიყენოს გამწვავებების დროს, მისი თვითმართვის გეგმის შესაბამისად.[140]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease (acute exacerbation): antimicrobial prescribing. 2018 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng114
ნაჩვენებია, რომ უფრო მძიმე გამწვავების მქონე პაციენტები, განსაკუთრებით ისინი, ვისაც სჭირდებათ ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში (ICU) მკურნალობა, ანტიბიოტიკოთერაპიისგან უფრო მეტ სარგებელს იღებენ.[182]Vollenweider DJ, Frei A, Steurer-Stey CA, et al. Antibiotics for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Oct 29;10(10):CD010257.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6517133
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30371937?tool=bestpractice.com
[77]Anthonisen NR, Manfreda J, Warren CP, et al. Antibiotic therapy in exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Ann Intern Med. 1987;106:196-204.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3492164?tool=bestpractice.com
[
]
How do antibiotics compare with placebo in people admitted to hospital or to the intensive care unit with exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2363/fullსწორი პასუხის ჩვენება ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის საერთაშორისო გაიდლაინების რეკომენდაციით, ანტიბიოტიკები გამოიყენება მძიმე გამწვავების მქონე პაციენტებში, რომელთაც მექანიკური ვენტილაცია სჭირდებათ (ინვაზიური ან არაინვაზიური).[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ანტიბიოტიკების მიმღებ პაციენტებში მომატებულია ანტიბიოტიკებთან დაკავშირებული დიარეის განვითარების რისკი, პლაცებოსთან შედარებით, თუმცა, ეს განსხვავება სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი არ აღმოჩნდა.[182]Vollenweider DJ, Frei A, Steurer-Stey CA, et al. Antibiotics for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Oct 29;10(10):CD010257.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6517133
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30371937?tool=bestpractice.com
[
]
How do antibiotics compare with placebo in people admitted to hospital or to the intensive care unit with exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2363/fullსწორი პასუხის ჩვენება
ანტიბიოტიკების არჩევანი და მკურნალობის ხანგრძლივობა გადაუჭრელი საკითხია, მაგრამ ზოგადად უნდა ეფუძნებოდეს ადგილობრივი რეზისტენტობის ნიმუშებსა და პაციენტთა მახასიათებლებს, მათ შორის პაციენტის უწინდელი ნებისმიერი კულტურის შედეგებს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[159]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014 [internet publication].
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
ყველაზე ხშირი ბაქტერიული პათოგენებია: Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae და Moraxella catarrhalis.[33]Sapey E, Stockley RA. COPD exacerbations.2: aetiology. Thorax. 2006 Mar;61(3):250-8.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2080749
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16517585?tool=bestpractice.com
[38]Woodhead M, Blasi F, Ewig S, et al. Guidelines for the management of adult lower respiratory tract infections - full version. Clini Microbiol Infect. 2011 Nov;17 Suppl 6(Suppl 6):E1-59.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-0691.2011.03672.x/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21951385?tool=bestpractice.com
ნაჩვენებია, რომ ანტიბიოტიკების მოკლე კურსები (მაგ., 5 დღე) თანაბრად ეფექტურია, როგორც >5 დღიანი კურსები COPD-ის მსუბუქიდან ზომიერამდე გამწვავებების მქონე პაციენტებისთვის,[183]El Moussaoui R, Roede BM, Speelman P, et al. Short-course antibiotic treatment in acute exacerbations of chronic bronchitis and COPD: a meta-analysis of double-blind studies. Thorax. 2008;63:415-422.
http://thorax.bmj.com/content/63/5/415.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18234905?tool=bestpractice.com
[184]Falagas ME, Avgeri SG, Matthaiou DK, et al. Short- versus long-duration antimicrobial treatment for exacerbations of chronic bronchitis: a meta-analysis. J Antimicrob Chemother. 2008;62:442-450.
http://jac.oxfordjournals.org/cgi/content/full/62/3/442
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18467303?tool=bestpractice.com
[185]Stolbrink M, Amiry J, Blakey JD. Does antibiotic treatment duration affect the outcomes of exacerbations of asthma and COPD? A systematic review. Chron Respir Dis. 2018 Aug;15(3):225-40.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6100164
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29232988?tool=bestpractice.com
ჩვენების შემთხვევაში ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივა რეკომენდაციას უწევს ანტიბიოტიკოთერაპიის 5-7-დღიან კურსს, თუმცა საჭიროა ადგილობრივი გაიდლაინების დაცვა.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
პირველი რიგის მკურნალობად უნდა დაინიშნოს პერორალური ანტიბიოტიკები, თუ გამწვავების სიმძიმე არ საჭიროებს ინტრავენურ ანტიბიოტიკებს.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[140]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease (acute exacerbation): antimicrobial prescribing. 2018 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng114
თუ პაციენტის დისპნოე და/ან ნახველის ჩირქიანობა უმჯობესდება, ეს მიანიშნებს, რომ ანტიბიოტიკი ეფექტურია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
დიდი ბრიტანეთის ჯანმრთელობისა და კლინიკური დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტების გაიდლაინების რეკომენდაციით, ინტრავენური ანტიბიოტიკების გამოყენების შემთხვევაში, საჭიროა ამ რეჟიმის გადახედვა 48 საათის ფარგლებში და გადასვლა პერორალურ ფორმაზე, შეძლებისდაგვარად.[140]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease (acute exacerbation): antimicrobial prescribing. 2018 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng114
გასათვალისწინებელია ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტული ბაქტერიების არსებობა, ხოლო ნახველი იგზავნება მიკროსკოპული ანალიზის, კულტურისა და გრამის წესით შეღებისთვის, თუ სიმპტომები არ უმჯობესდება ანტიბიოტიკოთერაპიის შედეგად და ეს ტესტები უკვე ჩატარებულ არ არის.[140]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease (acute exacerbation): antimicrobial prescribing. 2018 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng114
რეკომენდებულია, რომ უფრო ვიწრო სპექტრის ანტიბიოტიკები (მაგ., ამოქსიცილინი, ამოქსიცილინი/კლავულანის მჟავა, დოქსიციკლინი, მეორე თაობის ცეფალოსპორინები, მაკროლიდები, ტრიმეთოპრიმი/სულფამეტოქსაზოლი) დაინიშნოს ცუდი შედეგის ნაკლები რისკის ქვეშ მყოფი და ნაკლები სიმძიმის გამწვავების მქონე პაციენტებისთვის.[159]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014 [internet publication].
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
სიმძიმე დამოკიდებულია პაციენტის წინა სტატუსზე და წინა საბაზისო კვლევების რაიმე ცვლილებებზე (სიმპტომების, გასინჯვის, ფილტვის ფუნქციის, სისხლის არტერიული აირების საფუძველზე).
პაციენტები, რომელთაც უფრო მძიმე ფქოდი აქვთ და გამწვავებაც უფრო სერიოზულია, უფრო ხშირად ავლენენ გრამუარყოფითი ბაქტერიით კოლონიზებას, როგორიცაა Pseudomonas aeruginosa ან სხვა ენტერული გრამუარყოფითი მიკროორგანიზმები და/ან Staphylococcus aureus (მათ შორის მეთიცილინისადმი რეზისტენტული ფორმა).[75]Caramori G, Adcock IM, Papi A. Clinical definition of COPD exacerbations and classification of their severity. South Med J. 2009;102:277-282.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19204646?tool=bestpractice.com
შესაბამისად, ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკები, როგორებიცაა ამპიცილინი/სულბაქტამი, პიპერაცილინი/ტაზობაქტამი, ვანკომიცინი და ფთორქინოლონები გამოიყენება პაციენტებში, რომელთაც აქვთ არასასურველი კლინიკური შედეგის მაღალი რისკი ან გამწვავების უფრო მძიმე ეპიზოდი.[75]Caramori G, Adcock IM, Papi A. Clinical definition of COPD exacerbations and classification of their severity. South Med J. 2009;102:277-282.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19204646?tool=bestpractice.com
[159]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014 [internet publication].
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
თუ პაციენტს აქვს Pseudomonas aeruginosa-ს რისკი, ნაჩვენებია მისი დაფარვის მქონე აგენტიც.[38]Woodhead M, Blasi F, Ewig S, et al. Guidelines for the management of adult lower respiratory tract infections - full version. Clini Microbiol Infect. 2011 Nov;17 Suppl 6(Suppl 6):E1-59.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-0691.2011.03672.x/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21951385?tool=bestpractice.com
ანტიბიოტიკების არჩევანი ასევე ნაწილობრივ უნდა ეფუძნებოდეს ადგილობრივ ბაქტერიულ რეზისტენტობას.
ნახველის კულტურები ან ენდოტრაქეული ასპირატები (ინტუბირებულ პაციენტებში) რეკომენდებულია ბაქტერიული ინფექციის შეფასებისთვის ფილტვის ფუნქციის მძიმე გაუარესბის მქონე პაციენტებში ხშირი გამწვავებების ანამნეზით და პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ COPD-ის გამწვავებები ან რომლებიც საჭიროებენ მექანიკურ ვენტილაციას, რადგან შეიძლება გამოვლინდეს გრამ-უარყოფითი ბაქტერიები (მაგ. Pseudomonas სახეობები) ან რეზისტენტული პათოგენები.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[38]Woodhead M, Blasi F, Ewig S, et al. Guidelines for the management of adult lower respiratory tract infections - full version. Clini Microbiol Infect. 2011 Nov;17 Suppl 6(Suppl 6):E1-59.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-0691.2011.03672.x/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21951385?tool=bestpractice.com
აგრეთვე გასათვალისწინებელია ნახველის კულტურის შესრულება პაციენტებში, რომელთაც ფქოდ-ის მახასიათებლებად აღენიშნებათ ბრონქოექტაზია და საეჭვო ინფექციური გამწვავებები.
არასასურველი კლნიკური შედეგის რისკფაქტორებია: ანტიბიოტიკების გამოყენება ბოლო პერიოდში, ფქოდ-ის მძიმე ბაზისური ხარისხი, ჰოსპიტალიზაციის საჭიროება, მკურნალობის წარუმატებლობა, ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტობა წარსულში ან ჰოსპიტალური ინფექციების რისკფაქტორები. ინტენსიური მკურნალობის განყოფილებაში მოთავსებული კრიტიკული პაციენტები ასევე იმყოფებიან მომატებული რისკის ქვეშ.[75]Caramori G, Adcock IM, Papi A. Clinical definition of COPD exacerbations and classification of their severity. South Med J. 2009;102:277-282.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19204646?tool=bestpractice.com
[159]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014 [internet publication].
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
სუნთქვის დამატებითი კუნთების გამოყენება, პარადოქსული სუნთქვა, ციანოზი, ახალი პერიფერიული შეშუპება, ჰემოდინამიკური არასტაბილურობა და გაუარესებული ფსიქიკური სტატუსი (მაგ., დაბნეულობა, ლეთარგია, კომა) გამწვავების სიმძიმის მნიშვნელოვანი მაჩვენებლებია.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
ანტიბიოტიკების განმეორებითი კურსების დანიშვნის შემდეგ თუ სიმპტომები არ უმჯობესდება, ბაქტერიული ინფქეცია რეზისტენტულია პერორალური ანტიბიოტიკების მიმართ ან პაციენტს აქვს პერორალური მედიკამენტების აუტანლობა, საჭიროა სპეციალისტთან კონსულტაცია.[140]National Institute for Health and Care Excellence. Chronic obstructive pulmonary disease (acute exacerbation): antimicrobial prescribing. 2018 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng114
კვლევებმა აჩვენა, რომ რესპირატორული ფტორქინოლონის, ამოქსიცილინის/კლავულანის მჟავის, მეორე ან მესამე თაობის ცეფალოსპორინების ან მაკროლიდების გამოყენება შეიძლება ასოცირებული იყოს მკურნალობის ნაკლებ წარუმატებლობებთან ან განმეორებით გამწვავებებთან.[186]Wilson R, Allegra L, Huchon G, et al. Short-term and long-term outcomes of moxifloxacin compared to standard antibiotic treatment in acute exacerbations of chronic bronchitis. Chest. 2004;125:953-964.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15006954?tool=bestpractice.com
[187]Wilson R, Schentag JJ, Ball P, et al. A comparison of gemifloxacin and clarithromycin in acute exacerbations of chronic bronchitis and long-term clinical outcomes. Clin Ther. 2002;24:639-652.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12017408?tool=bestpractice.com
[188]Wilson R, Jones P, Schaberg T, et al. Antibiotic treatment and factors influencing short and long term outcomes of acute exacerbations of chronic bronchitis. Thorax. 2006;61:337-342.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16449273?tool=bestpractice.com
[189]Grossman RF, Ambrusz ME, Fisher AC, et al. Levofloxacin 750 mg QD for five days versus amoxicillin/clavulanate 875 mg/125 mg BID for ten days for treatment of acute bacterial exacerbation of chronic bronchitis: a post hoc analysis of data from severely ill patients. Clin Ther. 2006;28:1175-1180.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16982294?tool=bestpractice.com
[190]Siempos II, Dimopoulos G, Korbila IP, et al. Macrolides, quinolones and amoxicillin/clavulanate for chronic bronchitis: a meta-analysis. Eur Respir J. 2007;29:1127-1137.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17301097?tool=bestpractice.com
[191]Dimopoulos G, Siempos, II, Korbila IP, et al. Comparison of first-line with second-line antibiotics for acute exacerbations of chronic bronchitis: a meta-analysis of randomized controlled trials. Chest. 2007;132:447-455.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17573508?tool=bestpractice.com
რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევების ერთ-ერთი მეტა-ანალიზის მიხედვით, არ გამოვლინდა სხვაობა ქრონიკული ბრონქიტის გამწვავების მქონე იმ პაციენტებს შორის, რომლებიც იღებენ ნახევრად სინთეზურ პენიცილინებს (მაგ. ამოქსიცილინი ამპიცილინი) და ტრიმეტოპრიმზე დაფუძნებულ რეჟიმებს (მაგ. ტრიმეტოპრიმი, ტრიმეტოპრიმ/სულფამეთოქსაზოლი), მკურნალობის წარმატების და მედიკამენტებთნ დაკავშირებული არასასურველი მოვლენების რაოდენობის კუთხით.[192]Korbila IP, Manta KG, Siempos II, et al. Penicillins vs trimethoprim-based regimens for acute bacterial exacerbations of chronic bronchitis: meta-analysis of randomized controlled trials. Can Fam Physician. 2009 Jan;55(1):60-7.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2628840
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19155372?tool=bestpractice.com
ერთ-ერთმა რანდომიზებულმა კონტროლირებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ფქოდ-ის ინფექციური გამწვავების დროს, როდესაც საჭიროა ჰოსპიტალიზაცია, აზითრომიცინის 3-თვიანი კურსი შესაძლოა ამცირებდეს მკურნალობის წარუმატებლობის ალბათობას ყველაზე მაღალი რისკის პერიოდში.[193]Vermeersch K, Gabrovska M, Aumann J, et al. Azithromycin during acute chronic obstructive pulmonary disease exacerbations requiring hospitalization (BACE). A multicenter, randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Am J Respir Crit Care Med. 2019 Oct 1;200(7):857-868.
https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.201901-0094OC?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%20%200pubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31046405?tool=bestpractice.com
2018 წლის ნოემბერში, ევროპის სამედიცინო პროდუქტების სააგენტომ (EMA) დაასრულა სისტემურ და საინჰალაციო ფტორქინოლონებთან დაკავშირებული მნიშვნელოვანი, უნარშემზღუდველი და პოტენციურად შეუქცევადი არასასურველი ეფექტების მიმოხილვა. ეს გვერდითი ეფექტები მოიცავს ტენდინიტს, მყესის გახევას, ართრალგიას, ნეიროპათიებს და სხვა ძვალკუნთოვან ან ნერვული სისტემისმხრივ ეფექტებს. ამ მიმოხილვის შედეგად, ევროპის სამედიცინო პროდუქტების სააგენტო იძლევა ფტორქინოლონების შეზღუდვის რეკომენდაციას, მხოლოდ მნიშვნელოვანი ან სიცოცხლისათვის საშიში ბაქტერიული ინფექციების დროს გამოსაყენებლად. შემდგომ, ის იძლევა რეკომენდაციას, რომ ფტორქინოლონები არ უნდა იქნას გამოყენებული მსუბუქი და ზომიერი ინფექციებისთვის, იმ შემთხვევების გარდა, როდესაც კონკრეტული ინფექციის სხვა შესაბამისი ანტიბიოტიკები ვერ გამოიყენება; ფტორქინოლონები ასევე არ უნდა გამოვიყენოთ არა მძიმე, არაბაქტერიული, ან თვითგანკურნებადი ინფექციების დროს. მყესის დაზიანების უფრო მაღალი რისკის ქვეშ იმყოფებიან ასაკოვანი, თირკმელების უკმარისობის მქონე პაციენტები ან პაციენტები, რომელთაც გადანერგილი აქვთ პარენქიმული ორგანოები, ასევე ისინი, რომლებიც მკურნალობენ კორტიკოსტეროიდებით. თავიდან უნდა იქნას აცილებული ფთორქინოლონის და კორტიკოსტეროიდის ერთდროული მიღება როდესაც ეს შესაძლებელია.[194]European Medicines Agency. Quinolone- and fluoroquinolone-containing medicinal products. Mar 2019 [internet publication].
https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/referrals/quinolone-fluoroquinolone-containing-medicinal-products
გაერთიანებული სამეფოს მედიკამენტებისა და ჯანდაცვის პროდუქტების მარეგულირებელი სააგენტო (MHRA) მხარს უჭერს ამ რეკომენდაციებს.[195]Medicines and Healthcare products Regulatory Agency. Fluoroquinolone antibiotics: new restrictions and precautions for use due to very rare reports of disabling and potentially long-lasting or irreversible side effects. Mar 2019 [internet publication].
https://www.gov.uk/drug-safety-update/fluoroquinolone-antibiotics-new-restrictions-and-precautions-for-use-due-to-very-rare-reports-of-disabling-and-potentially-long-lasting-or-irreversible-side-effects
2016 წელს აშშ-ს სურსათისა და წამლის ადმინისტრაციამ (FDA) გამოსცა უსაფრთხოების მსგავსი კომუნიკე, რომელიც ზღუდავდა ფტორქინოლონების გამოყენებას მწვავე სინუსიტის, მწვავე ბრონქიტის და საშარდე გზების გაურთულებელი ინფექციების დროს.[196]FDA Drug Safety Communication: FDA advises restricting fluoroquinolone antibiotic use for certain uncomplicated infections; warns about disabling side effects that can occur together. Dec 2016 [internet publication].
https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and-availability/fda-drug-safety-communication-fda-advises-restricting-fluoroquinolone-antibiotic-use-certain
ამ შეზღუდვების გარდა, FDA-მ გაავრცელა გაფრთხილებები აორტის გაშრევების, მნიშვნელოვანი ჰიპოგლიკემიის და ფსიქიური ჯანმრთელობის მხრივ უარყოფითი გვერდითი მოვლენების გაზრდილი რისკის შესახებ იმ პაციენტებში, რომლებიც იღებენ ფტორქინოლონებს.[197]US Food and Drug Administration. FDA Drug Safety Communication. FDA warns about increased risk of ruptures or tears in the aorta blood vessel with fluoroquinolone antibiotics in certain patients. Dec 2018 [internet publication].
https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and-availability/fda-warns-about-increased-risk-ruptures-or-tears-aorta-blood-vessel-fluoroquinolone-antibiotics
[198]US Food and Drug Administration. FDA Drug Safety Communication. FDA reinforces safety information about serious low blood sugar levels and mental health side effects with fluoroquinolone antibiotics; requires label changes. Jul 2018 [internet publication].
https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and-availability/fda-reinforces-safety-information-about-serious-low-blood-sugar-levels-and-mental-health-side
შესაბამისად, ფთორქინოლონები მხოლოდ გამოიყენება მაშინ, როდესაც მათი გამოყენება ჩაითვლება მიზანშეუწონლად, ან როდესაც შეუძლებელია სხვა იმ ანტიბაქტერიული აგენტების გამოყენება, რომლებიც რეკომენდებულია ამ ინფექციების სამკურნალოდ.
ამჟამად არ არის საკმარისი მტკიცებულებები ანტიბიოტიკების გამოყენების სახელმძღვანელოდ, შრატის პროკალციტონინის დონეებზე დაფუძნებით COPD-ის მქონე პაციენტებში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
მნიშვნელოვანია, რომ პროკალციტონინის დონეზე დაფუძნებული ანტიბიოტიკების გამოყენება არ არის რეკომენდებული ფქოდ-ის გამწვავებების დროს ინტენსიურ განყოფილებაში, ვინაიდან დაკავშირებულია მომატებულ სიკვდილობასთან.[114]Daubin C, Valette X, Thiollière F, et al. Procalcitonin algorithm to guide initial antibiotic therapy in acute exacerbations of COPD admitted to the ICU: a randomized multicenter study. Intensive Care Med. 2018 Apr;44(4):428-37.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5924665
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29663044?tool=bestpractice.com
C რეაქტიული ცილა ასევე არის პოტენციური ბიომარკერი, რომელიც შესაძლებელია მომავალში გამოვიყენოთ ანტიბიოტიკების დანიშვნის საფუძვლად ფქოდ-ის გამწვავების დროს. C რეაქტიული ცილის დაბალი მაჩვენებლების საფუძველზე ანტიბიოტიკების გამოყენების შეჩერება უკავშირდება ანტიბიოტიკების გამოწერის შემცირებას და უარეს კლინიკურ შედეგებს.[115]Prins HJ, Duijkers R, van der Valk P, et al. CRP-guided antibiotic treatment in acute exacerbations of COPD in hospital admissions. Eur Respir J. 2019 May 23;53(5):1802014.
https://erj.ersjournals.com/content/53/5/1802014.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30880285?tool=bestpractice.com
[116]Butler CC, Gillespie D, White P, et al. C-Reactive protein testing to guide antibiotic prescribing for COPD exacerbations. N Engl J Med. 2019 Jul 11;381(2):111-20.
https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1803185?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%20%200pubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31291514?tool=bestpractice.com
[117]Francis NA, Gillespie D, White P, et al. C-reactive protein point-of-care testing for safely reducing antibiotics for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: the PACE RCT. Health Technol Assess. 2020 Mar;24(15):1-108.
https://www.journalslibrary.nihr.ac.uk/hta/hta24150#/s1
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32202490?tool=bestpractice.com
ვენტილაციური მხარდაჭერა
ფქოდ-ის მძიმე გამწვავების დროს პაციენტებს ხშირად აღენიშნებათ სუნთქვის უკმარისობა. მძიმე გამწვავებების მქონე პაციენტებისთვის, რომლებიც, როგორც ჩანს, საკმარისად არ რეაგირებენ საწყის ინტერვენციებზე, მხედველობაში მისაღებია არაინვაზიური მექანიკური ვენტილაცია. არაინვაზიური მექანიკური ვენტილაციის გამოყენება აუმჯობესებს აირცვლას, ამცირებს დისპნოეს, ამცირებს ენდოტრაქეალური ინტუბაციის საჭიროებას, ამცირებს გართულებებს, როგორიცაა პნევმონია და ამცირებს ჰოსპიტალიზაციის ხანგრძლივობას და სიკვდილიანობას ამ პაციენტებში.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[110]Quon BS, Gan WQ, Sin DD, et al. Contemporary management of acute exacerbations of COPD: a systematic review and metaanalysis. Chest 2008 Mar;133(3):756-66.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18321904?tool=bestpractice.com
[199]Osadnik CR, Tee VS, Carson-Chahhoud KV, et al. Non-invasive ventilation for the management of acute hypercapnic respiratory failure due to exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jul 13;(7):CD004104.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004104.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28702957?tool=bestpractice.com
[200]Keenan SP, Sinuff T, Burns KE, et al. Clinical practice guidelines for the use of noninvasive positive-pressure ventilation and noninvasive continuous positive airway pressure in the acute care setting. CMAJ. 2011;183:E195-214.
http://www.cmaj.ca/cgi/content/full/183/3/E195
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21324867?tool=bestpractice.com
[201]Barreiro TJ, Gemmel DJ. Noninvasive ventilation. Crit Care Clin. 2007 Apr;23(2):201-22, ix.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17368166?tool=bestpractice.com
[202]Roberts CM, Brown JL, Reinhardt AK, et al. Non-invasive ventilation in chronic obstructive pulmonary disease: management of acute type 2 respiratory failure. Clin Med. 2008 Oct;8(5):517-21.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18975486?tool=bestpractice.com
[203]Smith TA, Davidson PM, Lam LT, et al. The use of non-invasive ventilation for the relief of dyspnoea in exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease; a systematic review. Respirology. 2012;17:300-307.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22008176?tool=bestpractice.com
[
]
How does non-invasive ventilation compare with usual care in people with acute hypercapnic respiratory failure due to exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1820/fullსწორი პასუხის ჩვენება სადაც ეს შესაძლებელია, არაინვაზიურ ვენტილაციას უნდა მიენიჭოს უპირატესობა ინვაზიურ მექანიკურ ვენტილაციასთან შედარებით სუნთქვის უკმარისობის დროს, რომელიც დაკავშირებულია ფქოდ-ის გამწვავებასთან.
არაინვაზიური ვენტილაცია გასათვალისწინებელია ჩამოთვლილთაგან ერთის ან მეტის არსებობის შემთხვევაში:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
რესპირატორული აციდოზი (ნახშირორჟანგის პარციალური წნევა [PaCO2] ≥6.0 კპა ან 45 მმ.ვწყ.სვ. და არტერიული pH ≤7.35)
მძიმე დისპნოე რესპირატორული კუნთების დაღლილობის კლინიკური ნიშნების თანხლებით, სუნთქვის გაძნელება ან ორივე, მაგ. დამხმარე კუნთების გამოყენება, მუცლის პარადოქსული მოძრაობა ან ნეკნთაშუა სივრცეების რეტრაქცია.
მუდმივი ჰიპოქსემია დამატებითი ჟანგბადის მიწოდების ფონზე.
დისპნოეს დონის და პაციენტის ფიზიოლოგიური მდგომარეობის გაუმჯობესება ჩვეულებრივ 1-4 საათში ვლინდება.[204]Anton A, Guell R, Gomez J, et al. Predicting the result of noninvasive ventilation in severe acute exacerbations of patients with chronic airflow limitation. Chest. 2000 Mar;117(3):828-33.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10713013?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის რეკომენდაციით, თუ პაციენტის მდგომარეობა გაუმჯობესდა და მას დახმარების გარეშე შეუძლია ისუნთქოს სულ მცირე 4 საათის განმავლობაში, შეიძლება არაინვაზიური ვენტილაციის შეჩერება.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
თუმცა, არაინვაზიური ვენტილაცია ყოველთვის წარმატებული არ არის. კლინიცისტებმა უნდა განიხილონ ინვაზიური მექნიკური ვენტილაციის რისკები და სარგებელი არაინვაზიურ ვენტილაციაზე მყოფ პაციენტებში, რათა შეარჩიონ მკურნლობის საუკეთესო მეთოდი.
ინვაზიური მექანიკური ვენტილაცია მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული პაციენტებისთვის რომლებსაც აქვთ სრული რესპირატორული ან გულის გაჩერება, რომლებიც იმყოფებიან ან აქვთ მოსალოდნელი მწვავე რესპირატორული უკმარისობის ნიშნები NIV მიუხედავად, აქვთ ფსიქიკური სტატუსის გაუარესება ან გულ-სისხლძარღვთა არასტაბილურობა, არიან ასპირაციის მაღალი რისკის ქვეშ ან არ შეიძლება NIV სათანადოდ გამოყენება (მაგ., კრანიოფაციალური ტრავმა, ბოლო დროის გასტროეზოფაგური ქირურგია, შფოთვითი აშლილობა, სახის დისკომფორტი, ან კანის მძიმე დაზიანება).[205]Koh Y. Ventilatory management in patients with chronic airflow obstruction. Crit Care Clin. 2007;23:169-181.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17368164?tool=bestpractice.com
ინვაზიური მექანიკური ვენტილაციის ფიზიოლოგიური კრიტერიუმები მოიცავს შემდეგს: სიცოცხლისთვის საშიში ჰიპოქსია პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ NIV-ის აუტანლობა ან NIV-ის წარუმატებლობა, რესპირატორული ან გულის გაჩერება, არარეგულარული სუნთქვა მოხრჩობით ან ცნობიერების დაკარგვით, მასიური ასპირაცია ან პერსისტული ღებინება, რესპირატორული სეკრეტების ამოღების უუნარობა, გულისცემის სიხშირე <50 დარტყმა წუთში , მძიმე ჰემოდინამიკური არასტაბილურობა მკურნალობაზე რეაქციის გარეშე, ან მძიმე პარკუჭოვანი ან პარკუჭზედა არითმიები.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
[206]Chandra D, Stamm JA, Taylor B, et al. Outcomes of noninvasive ventilation for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease in the United States, 1998-2008. Am J Respir Crit Care Med. 2012;185:152-159.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3297087
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22016446?tool=bestpractice.com
სიკვდილიანობის რისკი (11% to 49%) მნიშნელოვანია მძიმე დაავადების მქონე პაციენტებში, რომელთათვისაც ნაჩვენებია ინვაზიური მექანიკური ვენტილაცია.[13]Rodriguez-Roisin R. COPD exacerbations.5: management. Thorax. 2006;61:535-544.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16738044?tool=bestpractice.com
[207]Breen D, Churches T, Hawker F, et al. Acute respiratory failure secondary to chronic obstructive pulmonary disease treated in the intensive care unit: a long term follow up study. Thorax. 2002;57:29-33.
http://thorax.bmj.com/cgi/content/full/57/1/29
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11809986?tool=bestpractice.com
მექანიკური ვენტილაციის გართულებები მოიცავს, ვენტილატორ-ასოცირებულ პნევმონიასა და ბაროტრავმას. COPDის მქონე პაციენტების მექანიკური ვენტილაციიდან მოხსნა შეიძლება გაძნელდეს.[205]Koh Y. Ventilatory management in patients with chronic airflow obstruction. Crit Care Clin. 2007;23:169-181.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17368164?tool=bestpractice.com
არაინვაზიური ვენტილაციის, როგორც დამხმარე მეთოდის, გამოყენებას შეუძლია შეამციროს მექანიკური ვენტილაციიდან პაციენტის მოხსნის წარუმატებელი შემთხვევები და ნოზოკომიური ინფექციები, ასევე შესაძლებელია სიკვდილიანობის შემცირებაც.[208]McCurdy BR. Noninvasive positive pressure ventilation for acute respiratory failure patients with chronic obstructive pulmonary disease (COPD): an evidence-based analysis. Ont Health Technol Assess Ser. 2012;12:1-102.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3384377
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23074436?tool=bestpractice.com
[209]Udwadia ZF, Santis GK, Steven MH, et al. Nasal ventilation to facilitate weaning in patients with chronic respiratory insufficiency. Thorax. 1992;47:715-718.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1440465?tool=bestpractice.com
ტრაქეის ინტუბაციის ანიმაციური დემონსტრირება
ნიღბიანი სასუნთქი ტომარა (ამბუ)- ანიმაციური დემონსტრაცია
სხვა მოსაზრებები
პაციენტის კლინიკური მდგომარეობიდან გამომდინარე, შეიძლება ასევე საჭირო იყოს შემდეგი საკითხების მოგვარება:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. 2021 [internet publication].
https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf
სითხის ბალანსის მონიტორინგი და შესწორება (მაგ. გულის უკმარისობის მქონე პაციენტებში)
თანმხლები დაავადებების მკურნალობა (მაგ. ფილტვის კიბო, გულ-სისხლძარღვთა დაავადება, ოსტეოპოროზი, დეპრესია)
თრომბოპროფილაქტიკა
საკვები დანამატები
მოწევის შეწყვეტა (მაგ. ნიკოტინის ჩანაცვლებითი თერაპია).
ფილტვის რეაბილიტაცია და დაავადების მართვის პროგრამები
ფქოდ-ის მქონე პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ ფქოდ-ის მწვავე გამწვავება, ხშირად აქვთ ჩონჩხის კუნთების დისფუნქცია, (სავარაუდოდ შეზღუდული ფიზიკური აქტივობის გამო) კვების დარღვევები, კორტიკოსტეროიდების გამოყენება და/ან სისტემური ანთებითი ფაქტორები.[213]Man WD, Soliman MG, Nikoletou D, et al. Non-volitional assessment of skeletal muscle strength in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Thorax. 2003 Aug;58(8):665-9.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12885979?tool=bestpractice.com
[214]Spruit MA, Gosselink R, Troosters T, et al. Muscle force during an acute exacerbation in hospitalised patients with COPD and its relationship with CXCL8 and IGF-I. Thorax. 2003 Sep;58(9):752-6.
http://thorax.bmj.com/cgi/content/full/58/9/752
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12947130?tool=bestpractice.com
პულმონური რეაბილიტაცია მკურნალობის მულტიდისციპლინარული პროგრამაა, რომელიც ითვალისწინებს ფიზიკურ რეაბილიტაციას, ასევე მითითებას დაავადების მართვის, კვების, და ცხოვრების წესის სხვა საკითხებზე (მაგ., მოწევის შეწყვეტა, მედიკამენტების რეჟიმზე დამყოლობა და ინჰალატორის მეთოდი, დამატებითი ჟანგბადი და ფიზიკური აქტივობის შენარჩუნება).[215]Rice KL, Dewan N, Bloomfield HE, et al. Disease management program for chronic obstructive pulmonary disease: a randomized controlled trial. Am J Respir Crit Care Med. 2010 Oct 1;182(7):890-6.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.200910-1579OC
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20075385?tool=bestpractice.com
[216]Spruit MA, Singh SJ, Garvey C, et al. An official American Thoracic Society/European Respiratory Society statement: key concepts and advances in pulmonary rehabilitation. Am J Respir Crit Care Med. 2013;188:e13-e64.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24127811?tool=bestpractice.com
ვინაიდან COPD მქონე პაციენტები და მათი გამწვავებები უაღრესად ჰეტეროგენულია, იმის განსაზღვრა, თუ ვინ შეიძლება მიიღოს სარგებელი რესპირატორული რეაბილიტაციის შედეგად, მნიშვნელოვნად განსხვავდება ცალკეული პაციენტების თანმდევი დაავადებების და სხვა მახასიათებლების მიხედვით.
COPD გამწვავების გამო ჰოსპიტალიზაციის განმავლობაში დაწყებული სავარჯიშო რეაბილიტაციის შერჩეული ფორმები, მათ შორის წინააღმდეგობის გაძლიერების ტრენინგი და კუნთების ტრანსკუტანეური ელექტრული სტიმულაცია, კარგად გადაიტანება და კუნთების ფუნქციის შემცირების ხელის შეშლის და ფუნქციონალური სტატუსის აღდგენის შესაძლებლობა აქვს.[217]Zanotti E, Felicetti G, Maini M, et al. Peripheral muscle strength training in bed-bound patients with COPD receiving mechanical ventilation: effect of electrical stimulation. Chest. 2003;124:292-296.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12853536?tool=bestpractice.com
[218]Troosters T, Probst VS, Crul T, et al. Resistance training prevents deterioration in quadriceps muscle function during acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2010;181:1072-1077.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20133927?tool=bestpractice.com
[219]Reid WD, Yamabayashi C, Goodridge D, et al. Exercise prescription for hospitalized people with chronic obstructive pulmonary disease and comorbidities: a synthesis of systematic reviews. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2012;7:297-320.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3363140
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22665994?tool=bestpractice.com
გამწვავების აღდგენის ფაზაში ადრე დაწყებული პულმონური რეაბილიტაცია უსაფრთხო და ეფექტურია და იწვევს ვარჯიშის ატანის, ფიზიკური შესაძლებლობების, COPD სიმპტომების ხარისხისა და ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებას.[220]Man WD, Polkey MI, Donaldson N, et al. Community pulmonary rehabilitation after hospitalisation for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: randomised controlled study. BMJ. 2004;329:1209.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=15504763
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15504763?tool=bestpractice.com
[221]Seymour JM, Moore L, Jolley CJ, et al. Outpatient pulmonary rehabilitation following acute exacerbations of COPD. Thorax. 2010;65:423-428.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20435864?tool=bestpractice.com
[222]Marciniuk DD, Brooks D, Butcher S, et al. Canadian Thoracic Society COPD Committee Expert Working Group. Optimizing pulmonary rehabilitation in chronic obstructive pulmonary disease practical issues: a Canadian Thoracic Society Clinical Practice Guideline. Can Respir J. 2010;17:159-168.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20808973?tool=bestpractice.com
[223]Clini EM, Crisafulli E, Costi S, et al. Effects of early inpatient rehabilitation after acute exacerbation of COPD. Respir Med. 2009;103:1526-1531.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19447015?tool=bestpractice.com
[224]Puhan MA, Gimeno-Santos E, Cates CJ, Troosters T. Pulmonary rehabilitation following exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Dec 8;(12):CD005305.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD005305.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27930803?tool=bestpractice.com
[225]Langer D, Hendriks E, Burtin C, et al. A clinical practice guideline for physiotherapists treating patients with chronic obstructive pulmonary disease based on a systematic review of available evidence. Clin Rehabil. 2009 May;23(5):445-62.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19389745?tool=bestpractice.com
[226]Maltais F, Bourbeau J, Shapiro S, et al. Effects of home-based pulmonary rehabilitation in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a randomized trial. Ann Intern Med. 2008 Dec 16;149(12):869-78.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19075206?tool=bestpractice.com
[227]Tang CY, Blackstock FC, Clarence M, et al. Early rehabilitation exercise program for inpatients during an acute exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease: a randomized controlled trial. J Cardiopulm Rehabil Prev. 2012 May-Jun;32(3):163-9.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22561417?tool=bestpractice.com
კომპლექსური კონტროლირებული პულმონური რეაბილიტაცია ამბულატორიულ გარემოში გამწვავების შემდგომ პერიოდში, ასევე ამცირებს მომავალი ჰოსპიტალიზაციის რისკს.[216]Spruit MA, Singh SJ, Garvey C, et al. An official American Thoracic Society/European Respiratory Society statement: key concepts and advances in pulmonary rehabilitation. Am J Respir Crit Care Med. 2013;188:e13-e64.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24127811?tool=bestpractice.com
[221]Seymour JM, Moore L, Jolley CJ, et al. Outpatient pulmonary rehabilitation following acute exacerbations of COPD. Thorax. 2010;65:423-428.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20435864?tool=bestpractice.com
[224]Puhan MA, Gimeno-Santos E, Cates CJ, Troosters T. Pulmonary rehabilitation following exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Dec 8;(12):CD005305.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD005305.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27930803?tool=bestpractice.com
[228]Puhan MA, Scharplatz M, Troosters T, et al. Respiratory rehabilitation after acute exacerbation of COPD may reduce risk for readmission and mortality--a systematic review. Respir Res. 2005;6:54.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=15943867
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15943867?tool=bestpractice.com
ფქოდ-ის გამწვავების მიზეზით ჰოსპიტალიცაზიის შემდეგ, გაწერიდან 90 დღის ფარგლების ფილტვის რეაბილიტაციაში მონაწილეობა მნიშვნელოვნად ამცირებს სიკვდილობის რისკს.[229]Lindenauer PK, Stefan MS, Pekow PS, et al. Association between initiation of pulmonary rehabilitation after hospitalization for COPD and 1-year survival among medicare beneficiaries. JAMA. 2020 May 12;323(18):1813-23.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7218499
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32396181?tool=bestpractice.com
ვარჯიში სახლის პირობებში გამწვავებების შემდეგ (ზედამხედველობის გარეშე), როგორც ჩანს, არ იძლევა იგივე სარგებელს.[230]Greening NJ, Williams JE, Hussain SF, et al. An early rehabilitation intervention to enhance recovery during hospital admission for an exacerbation of chronic respiratory disease: randomised controlled trial. BMJ. 2014;349:g4315.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4086299
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25004917?tool=bestpractice.com
დაავადების მართვის პროგრამები შეიძლება სასარგებლო იყოს. თუმცა, მათი გამოყენება საკამათო რჩება, ვინაიდან რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევა ადრე შეწყდა სიკვდილობის შესამჩნევი მომატების გამო კომპლექსური მკურნალობის ჯგუფში საკონტროლო ჯგუფის პაციენტებთან შედარებით, რომლებიც იღებდნენ გაიდლაინებზე დაფუძნებულ რუტინულ მკურნალობას.[215]Rice KL, Dewan N, Bloomfield HE, et al. Disease management program for chronic obstructive pulmonary disease: a randomized controlled trial. Am J Respir Crit Care Med. 2010 Oct 1;182(7):890-6.
https://www.doi.org/10.1164/rccm.200910-1579OC
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20075385?tool=bestpractice.com
[231]Bourbeau J, Julien M, Maltais F, Rouleau M, et al. Reduction of hospital utilization in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a disease-specific self-management intervention. Arch Intern Med. 2003;163:585-591.
http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/full/163/5/585
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12622605?tool=bestpractice.com
[232]Casas A, Troosters T, Garcia-Aymerich J, et al. Integrated care prevents hospitalisations for exacerbations in COPD patients. Eur Respir J. 2006;28:123-130.
http://erj.ersjournals.com/content/28/1/123.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16611656?tool=bestpractice.com
[233]Kuo CC, Lin CC, Lin SY, et al. Effects of self-regulation protocol on physiological and psychological measures in patients with chronic obstructive pulmonary disease. J Clin Nurs. 2013 Oct;22(19-20):2800-11.
https://www.doi.org/10.1111/jocn.12085
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23387383?tool=bestpractice.com
[234]Fan VS, Gaziano JM, Lew R, et al. A comprehensive care management program to prevent chronic obstructive pulmonary disease hospitalizations: a randomized, controlled trial. Ann Intern Med. 2012 May 15;156(10):673-83.
https://www.doi.org/10.7326/0003-4819-156-10-201205150-00003
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22586006?tool=bestpractice.com
კიდევ ერთმა კვლევამ, რომელიც მოიცავდა ვარჯიშს სახლში (ზედამხედველობის გარეშე) მწვავე ფქოდ-ის გამწვავებისას ჰოსპიტალიზაციის შემდეგ, ასევე აჩვენა სიკვდილობის სიგნალი ჰოსპიტალიზაციიდან 6 თვის თავზე.[230]Greening NJ, Williams JE, Hussain SF, et al. An early rehabilitation intervention to enhance recovery during hospital admission for an exacerbation of chronic respiratory disease: randomised controlled trial. BMJ. 2014;349:g4315.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4086299
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25004917?tool=bestpractice.com
მიღებულია ზოგიერთი მონაცემები, რომ "ჰოსპიტალური მოვლა სახლში" რესპირატორული ექთნების დახმარებით შეიძლება შესაძლებელი იყოს ფქოდ-ის ზომიერი გამწვავების მქონე ადამიანებში.[235]Jeppesen E, Brurberg KG, Vist GE, et al. Hospital at home for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012;(5):CD003573.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD003573.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22592692?tool=bestpractice.com
[
]
What are the effects of hospital-at-home in adults with acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1062/fullსწორი პასუხის ჩვენება თუმცა, ეს მიდგომა ჯერ-ჯერობით არ მიიჩნევა სტანდარტულად და ადამიანები, რომლებსაც აქვთ არასტაბილური სასიცოცხლო ნიშნები, აირების ცვლის დეკომპენსაცია, მწვავე რესპირატორული აციდოზი, გაუარესებული ჰიპოქსემია, ფსიქიკური სტატუსის შეცვლა, ან მნიშვნელოვანი თანმდევი დაავადება, არ არიან შესაბამისი ამ მიდგომისთვის.[96]OHTAC COPD Collaborative. Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) evidentiary framework. Ont Health Technol Assess Ser. 2012;12:1-97.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3384372
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23074430?tool=bestpractice.com
[236]McCurdy BR. Hospital-at-home programs for patients with acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease (COPD): an evidence-based analysis. Ont Health Technol Assess Ser. 2012;12:1-65.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3384361
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23074420?tool=bestpractice.com
რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევა ვარაუდობს, რომ ექთანზე ორიენტირებული ტელედახმარების გამოყენებამ შეიძლება შეამციროს ფქოდ-ის გამწვავებისა და ჰოსპიტალიზაციის შემთხვევები. ასეთი პროგრამების გამოყენება შეიძლება ხარჯების დამზოგავი იყოს.[237]Vitacca M, Bianchi L, Guerra A, et al. Tele-assistance in chronic respiratory failure patients: a randomised clinical trial. Eur Respir J. 2009 Feb;33(2):411-8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18799512?tool=bestpractice.com
თუმცა, სხვა რანდომიზებული კონტროლირებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ არსებულ კლინიკურ მომსახურებაში ინტეგრირებულმა ტელე-მონიტორინგმა არ შეამცირა ჰოსპიტალიზაცია და არ გააუმჯობესა პაციენტის ცხოვრების ხარისხი.[238]Pinnock H, Hanley J, McCloughan L, et al. Effectiveness of telemonitoring integrated into existing clinical services on hospital admission for exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease: researcher blind, multicentre, randomised controlled trial. BMJ. 2013 Oct 17;347:f6070.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3805483
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24136634?tool=bestpractice.com