ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გამწვავება

ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის ჰაერის ნაკადის ობსტრუქციის ხარისხი და სიმძიმე ფქოდ-ის დროს (პოსტ-ბრონქოდილატატორ FEV1-ზე დაყრდნობით)[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for prevention, diagnosis and management of COPD (2024 report). 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

ფილტვის ფუნქციური ტესტებით, პოსტ-ბრონქოდილატატორული FEV1/FVC მაჩვენებელი <0.70 ხშირად მიიჩნევა ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების სადიაგნოსტიკო კრიტერიუმად. ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების გლობალური ინიციატივის (GOLD) სისტემა ჰაერის ნაკადის შეზღუდვას ყოფს სტადიებად.

თუ პაციენტის FEV1/FVC <0.70:

• GOLD 1 - მსუბუქი: FEV1 ≥ 80% (პროგნოზული)

• GOLD 2 - საშუალო: 50% ≤ FEV1 < 80% (პროგნოზული)

• GOLD 3 - მძიმე: 30% ≤ FEV1 < 50% (პროგნოზული)

• GOLD 4 - ძალიან მძიმე: FEV1 <30% (პროგნოზული).

ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის გაიდლაინი იყენებს ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების შეფასების ერთობლივ მეთოდს, რათა დააჯგუფოს პაციენტები დაავადების სიმპტომებისა და გამწვავებების ანამნეზის მიხედვით. სიმპტომთა შეფასებისას გამოიყენება ბრიტანეთის მოდიფიცირებული სამედიცინო კვლევითი საბჭოს (mMRC) ან ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების (COPD) შეფასების სკალა. ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის გაფრთხილების თანახმად, მხოლოდ მოდიფიცირებული სამედიცინო კვლევითი საბჭოს შეფასების სკალა არ უნდა გამოიყენებოდეს პაციენტების შესაფასებლად, ვინაიდან ფქოდ-ის სიმპტომები არ შემოიფარგლება დისპნოეთი. შესაბამისად, უპირატესია ფქოდ-ის შეფასების ტესტის სკალა. მიუხედავად ამისა, ფქოდ-ის გლობალური ინიციატივის მიხედვით, მოდიფიცირებული სამედიცინო კვლევითი საბჭოს შეფასების სკალის გამოყენება ფართოდ არის გავრცელებული, ამიტომ მის სკალაზე ≥2 ხარისხის დაფიქსირება კვლავ შედის შედის შეფასების კრიტერიუემბში "სუნთქვის უფრო ძლიერი უკმარისობის" მქონე პაციენტების დასადგენად.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for prevention, diagnosis and management of COPD (2024 report). 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

• A ჯგუფი: დაბალი რისკი (0-1 გამწვავება წელიწადში, არ საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას) და ნაკლები სიმპტომები (mMRC 0-1 ან CAT <10)

• B ჯგუფი: დაბალი რისკი (0-1 გამწვავება წელიწადში, არ საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას) და მეტი სიმპტომი (mMRC≥ 2 ან CAT≥ 10)

• C ჯგუფი: მაღალი რისკი (≥ 2 გამწვავება წელიწადში, ან ერთი ან მეტი გამწვავება საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას) და ნაკლები სიმპტომები (mMRC 0-1 ან CAT <10)

• D ჯგუფი: მაღალი რისკი (≥2 გამწვავება წელიწადში, ან ერთი ან მეტი გამწვავება საჭიროებს ჰოსპიტალიზაციას) და მეტი სიმპტომი (mMRC≥ 2 ან CAT≥ 10).

2023 წლის GOLD ანგარიშში GOLD-მა შემოგვთავაზა კრიტერიუმების შემდგომი ევოლუცია, C და D ჯგუფების გაერთიანება ერთ "E" ჯგუფად, რათა გამწვავებების კლინიკური მნიშვნელობის ასახვა მოხდეს პაციენტის სიმპტომების დონისგან დამოუკიდებლად. ეს წინადადება კლინიკური კვლევებით ჯერ კიდევ არ არის დადასტურებული.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for prevention, diagnosis and management of COPD (2024 report). 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

GOLD კლასიფიკაცია, გამწვავების სიმძიმე:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for prevention, diagnosis and management of COPD (2024 report). 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

გამწვავებები ფასდება სიმძიმის მიხედვით მას შემდეგ რაც განვითარდება გამწვავება

• მსუბუქი: საჭიროებს მკურნალობას მხოლოდ ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორებით

• საშუალო: საჭიროებს მკურნალობას ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორებით + ანტიბიოტიკებით და/ან პერორალური კორტიკოსტეროიდებით

• მძიმე: პაციენტს ესაჭიროება ჰოსპიტალიზაცია ან გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების განყოფილებაში ვიზიტი. მწვავე რესპირატორული უკმარისობა შეიძლება განვითარდეს მძიმე გამწვავებების დროსაც.

GOLD-ის სიმძიმის კლასიფიკაცია ჰოსპიტალიზირებულ პაციენტებში ფქოდ-ის მძიმე გამწვავებით:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for prevention, diagnosis and management of COPD (2024 report). 2024 [internet publication]. https://goldcopd.org/2024-gold-report

სუნთქვის უკმარისობა არ ვლინდება

• სუნთქვის სიხშირე ≤24 ჩასუნთქვა/წთ

• გულისცემის სიხშირე <95 დარტყმა/წუთში

• სუნთქვის დროს დამატებითი კუნთები არ ერთვება

• მენტალური სტატუსის ცვლილება არ ფიქსირდება

• ჰიპოქსემია უმჯობესდება როცა დამატებითი ჟანგბადი მიეწოდება პაციენტს ვენტურის ნიღბით 28-35% (FiO2) კონცენტრაციით.

• ნახშირორჟანგის პარციალური წნევა (PaCO2) არ არის მომატებული.

სუნთქვის მწვავე უკმარისობა - სიცოცხლისთვის საშიში არ არის

• სუნთქვის სიხშირე >24 სუნთქვა/წუთში

• სუნთქვის დროს დამატებითი კუნთები გამოიყენება

• მენტალური სტატუსის ცვლილება არ ფიქსირდება

• ჰიპოქსემია უმჯობესდება, როდესაც >35% FiO2-ზე დამატებითი ჟანგბადი მიეწოდება სპეციალური ჰაერის მიმწოდებელი ნიღბით

• ჰიპერკარბია: PaCO2 იმატებს ბაზისურთან შედარებით ან მომატებულია (50 მმ.ვწყ.სვ.-60 მმ.ვწყ.სვ.).

სუნთქვის მწვავე უკმარისობა - სიცოცხლისთვის საშიში

• სუნთქვის სიხშირე >24 სუნთქვა/წუთში

• სუნთქვის დროს დამატებითი კუნთები გამოიყენება

• ფსიქიკური სტატუსის მწვავე ცვლილებები

• ჰიპოქსემია არ უმჯობესდება როცა დამატებითი ჟანგბადი მიეწოდება პაციენტს ვენტურის ნიღბით ან საჭიროა FiO2 >40% კონცენტრაციით

• ჰიპერკარბია ვითარდება, როდესაც: ნახშიროჟანგის პარციალური წნევა იმატებს ბაზისურთან შედარებით ან არის მომატებული (>60 მმ.ვწყ.სვ.) ან მიმდიანრეობს აციდოზი (pH ≤7.25).