ეს გვერდი წარმოგვიდგენს შინაარსს, რომელიც დაკავშირებულია თანმხლები დაავადებების მართვა COVID-19-ის კონტექსტში თან. დიაგნოზისა და მკურნალობის შესახებ დამატებითი ინფორმაციისთვის მიჰყევით BMJ Best Practice -ის შესაბამისი მდგომარეობებისა და სიმპტომების ქვემოთ მოცემულ ბმულებს.
შესავალი
პერინატალური მოვლის საკითხები
ახალშობილთა მოვლის საკითხები
შესაბამისი პირობები
მწვავე ლიმფოციტური ლეიკემია | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე მწვავე ლიმფოციტური ლეიკემია ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებს აქვთ მძიმე COVID-19 ინფექციის გაზრდილი რისკი.[69] ხელმისაწვდომია ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებში COVID-19-ის მკურნალობის სახელმძღვანელო მითითებები.[70] ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებს აქვთ შესუსტებული პასუხი COVID-19 ვაქცინაციაზე.[71] |
|---|---|
მწვავე მიელოგენური ლეიკემია | ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებს აქვთ მძიმე COVID-19 ინფექციის გაზრდილი რისკი.[69] მწვავე მიელოგენური ლეიკემია (AML) დაკავშირებულია უარეს გადარჩენასთან COVID-19-ით დაავადებულ პაციენტებში.[72] ხელმისაწვდომია ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებში COVID-19-ის მკურნალობის სახელმძღვანელო მითითებები.[70] ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებს აქვთ შესუსტებული პასუხი COVID-19 ვაქცინაციაზე.[71] |
აპლაზიური ანემია | პაციენტები, რომლებმაც მიიღეს ჰემატოპოეტური ღეროვანი უჯრედების გადანერგვა, მძიმე COVID-19-ის გაზრდილი რისკის ქვეშ არიან.[69] ხელმისაწვდომია ჰემატოლოგიური მდგომარეობით გამოწვეული იმუნოსუპრესიის მქონე პაციენტებში COVID-19-ის მკურნალობის სახელმძღვანელო მითითებები.[70] ერთმა მცირე კვლევამ აჩვენა სეროკონვერსიის შემცირებული მაჩვენებელი და დაბალი ანტისხეულების პასუხი მძიმე მწვავე რესპირატორული სინდრომის კორონავირუსის 2 (SARS-CoV-2) ვაქცინის პირველი დოზის შემდეგ აპლასტიკური ანემიის მქონე ადამიანებში, ჯანმრთელ ადამიანებთან შედარებით. მეორე ვაქცინაციის შემდეგ სეროდადებითობა და ანტისხეულების დონეები ექვივალენტური იყო აპლაზიური ანემიის მქონე და ჯანმრთელ ადამიანებში.[73] |
აუტოიმუნური ჰეპატიტი | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე აუტოიმუნური ჰეპატიტი აუტოიმუნური ჰეპატიტი (AIH) დაკავშირებულია მძიმე COVID-19-ის გაზრდილ რისკთან.[69] COVID-19- მა შეიძლება გამოიწვიოს ღვიძლის ფუნქციის ტესტების პათოლოგიური ჩვენებები აუტოიმუნური ჰეპატიტის დროს; ეს არ შეიძლება მივაკუთვნოთ დაავადების გამწვავებას, ბიოფსიით დადასტურების გარეშე.[74] |
ძუძუს კიბო | COVID-19 ვაქცინაცია ასოცირდება იღლიის ლიმფადენოპათიის გახშირებასთან მკერდის მაგნიტურ-რეზონანსული სკანირების და მამოგრაფიის დროს.[75][76] ერთმა კვლევამ აჩვენა მამოგრაფიული აქსილარული ლიმფადენოპათიის სიხშირემ COVID-19 ვაქცინაციის შემდეგ, შეადგინა 3%.[76] გამოქვეყნდა გაიდლაინები რეაქტიული კვანძების ბიოფსიების თავიდან ასაცილებლად. მაგნიტურ-რეზონანსულ კვლევაზე დაფიქსირებულ, ცალმხრივ, იღლიის ლიმფადენოპათიას, რომელიც აცრის მკლავის მხარეს ფიქსირდება, სავარაუდოდ იწვევს აცრა თუ დოზის მიღებიდან 4 კვირაში განვითარდა. რეკომენდებულია განმეორებითი ულტრაბგერა მეორე დოზიდან 6-8 კვირაში.[75] |
ბრონქიოლიტი | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე ბრონქიოლიტი დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინებით რეკომენდებულია პრევენციული მკურნალობის ოპტიმიზაცია, გრიპის აცრის და შესაბამის ბავშვებში პალივიზუმაბის დანიშვნის ჩათვლით.[77] შეფასების მთავარი კომპონენტებია: ოქსიგენაცია, ჰიდრატაცია, ნუტრიცია, ბავშვის პოტენციური COVID-19 სტატუსის განურჩევლად. ბავშვებს, რომლებიც საჭიროებენ ჰოსპიტალიზაციას, უნდა ჩაუტარდეთ ტესტირება რესპირატორულ ვირუსებზე, მათ შორის SARS-Cov-2-ზე, გრიპზე და რესპირატორულ სინციტიალურ ვირუსზე. |
გულ-ფილტვის რეანიმაცია | გაერთიანებული სამეფოს სახელმძღვანელო გვირჩევს, რომ ჯანდაცვის დაწესებულებებში მომუშავე ადამიანებისთვის რეკომენდებულია FFP3 ნიღბების ან რესპირატორების გამოყენება და თვალის დამცავი საშუალებები გულმკერდის შეკუმშვის შესრულებისას პაციენტებისთვის საეჭვო ან დადასტურებული COVID-19-ით. პერსონალური დამცავი აღჭურვილობა (PPE) უნდა იქნეს გამოიყენებული რაც შეიძლება სწრაფად, რათა თავიდან იქნას აცილებული მკურნალობის შეფერხება.[78] აშშ-ის გაიდლაინები, რომლებიც გამოქვეყნდა COVID-19 პანდემიის დროს, გვირჩევს, რომ გულის არაპირდაპირი მასაჟი ან დეფიბრილაცია არ უნდა გადადო PPE-ის ჩატარების მიზნით, მაგრამ პირველადი რეანიმაციის პერსონალი უნდა ჩანაცვლდნენს იმ თანამშრომლებით, რომლებიც ატარებენ შესაბამის PPE-ს, რაც შეიძლება მალე.[79] თუ პაციენტი ვერ მოთავსდება ზურგზე მწოლიარე მდგომარეობაში, შეიძლება ჩატარდეს გულ-ფილტვის რეანიმაცია მუცელზე დაწვენილ მდგომარეობაში, განსაკუთრებით თუ პაციენტი იღებს სასუნთქი გზების და სისხლის მიმოქცევის მხარდაჭერას.[80] |
თირკმლის ქრონიკული დაავადება | ადამიანები, რომლებიც არიან დიალიზზე, იმყოფებიან მძიმე COVID-19 ინფექციის რისკის ქვეშ.[69] მძიმე მწვავე რესპირაციული სინდრომის გამომწვევი კორონავირუსი 2 (SARS-CoV-2) BNT162b2 mRNA ვაქცინა აყალიბებს ანალოგიურ გამანეიტრალებელი ანტისხეულების ტიტრებს ჰემოდიალიზზე მყოფ და არმყოფ პაციენტებში. ადენოვირუსთან ასოცირებული ვექტორული ვაქცინა ADZ1222 აყალიბებდა გამანეიტრალებელი ანტისხეულების სუბოპტიმალურ რაოდენობას ჰემოდიალიზზე მყოფ პაციენტებში, რომლებსაც მანამდე ანტისხეულები არ ქონიათ.[81] შეერთებულ შტატებში ჩატარებულმა რეტროსპექტულმა ობსერვაციულმა კვლევამ აჩვენა, რომ პაციენტებს შორის, რომლებიც იღებდნენ ჰემოდიალიზს, BNT162b2-ით ან მესენჯერ რნმ-1273-ით ვაქცინაცია დაკავშირებული იყო COVID-19-ის დიაგნოზის დაბალ რისკთან და ჰოსპიტალიზაციის ან სიკვდილის დაბალ რისკთან COVID-19-ის დიაგნოზის მქონე პირებში.[82] აშშ-ში კიდევ ერთმა რეტროსპექტულმა კოჰორტულმა კვლევამ აჩვენა, რომ პაციენტებს შორის, რომლებიც იღებენ შემანარჩუნებელ დიალიზს, ვაქცინით გამოწვეული სერორეაქცია დროთა განმავლობაში მცირდება ვაქცინების ტიპების მიხედვით.[83] |
ქრონიკული ლიმფოციტური ლეიკემია | ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებს აქვთ მძიმე COVID-19 ინფექციის გაზრდილი რისკი.[69] ხელმისაწვდომია ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებში COVID-19-ის მკურნალობის სახელმძღვანელო მითითებები.[70] ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებს აქვთ შესუსტებული პასუხი COVID-19 ვაქცინაციაზე.[71] |
ქრონიკული მიელოგენური ლეიკემია | ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებს აქვთ მძიმე COVID-19 ინფექციის გაზრდილი რისკი.[69] ხელმისაწვდომია ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებში COVID-19-ის მკურნალობის სახელმძღვანელო მითითებები.[70] ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი სიმსივნეების მქონე პაციენტებს აქვთ შესუსტებული პასუხი COVID-19 ვაქცინაციაზე.[71] |
ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება(ფქოდ) | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება(ფქოდ) COPD-ის მქონე ადამიანებს აქვთ ჰოსპიტალიზაციის, ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში მოხვედრის და COVID-19-ით სიკვდილის რისკი, ვიდრე COPD-ის გარეშე პაციენტებთან შედარებით.[84] დიდმა პერსპექტიულმა კოჰორტულმა კვლევამ აჩვენა, რომ 50 წელზე უფროსი ასაკის პაციენტებს COPD-ით, ასთმით ან მის გარეშე, უფრო მეტად ესაჭიროებოდათ დამატებითი ჟანგბადი და არაინვაზიური ვენტილაცია, მაგრამ ნაკლებად სავარაუდოა, რომ იღებდნენ ინვაზიურ მექანიკურ ვენტილაციას ან კრიტიკულ დახმარებას იმ პაციენტებთან შედარებითრომელთაც არ აქვს რესპირატორული დაავადებები. ამ ჯგუფში სიკვდილობა აჭარბებს 40%-ს.[85] იხილეთ კორონავირუსის დაავადება 2019 (COVID-19) (მენეჯმენტი). გამწვავებების რისკის შესამცირებლად და COVID-19 ინფექციის უფრო ცუდი შედეგის შესამცირებლად, მკაცრად მოუწოდეთ პაციენტებს, რომლებიც ჯერ კიდევ ეწევიან, შეწყვიტონ მოწევა.[86] |
ციროზი | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე ციროზი ადამიანები, რომლებიც არიან დიალიზზე, იმყოფებიან მძიმე COVID-19 ინფექციის რისკის ქვეშ.[69] ღვიძლის ქრონიკული დაავადების მქონე პაციენტებს აქვთ სიკვდილიანობის მაღალი მაჩვენებელი COVID-19 ინფექციით და სიკვდილიანობა დაკავშირებულია ღვიძლის დაავადების სიმძიმესთან.[74][87] COVID-19 ინფექციამ შეიძლება გამოიწვიოს ღვიძლის მწვავე ან ქრონიკული უკმარისობა დეკომპენსირებული ციროზის მქონე პაციენტებში.[88] ევროპული გაიდლაინებით, ციროზის და COVID-19-ის მქონე პაციენტებისთვის მოწოდებულია სტაციონარული მკურნალობა. ასეთი პაციენტები იმყოფებიან ღვიძლის დეკომპენსაციის განვითარების ან გაუარესების, მძიმე COVID-19-ის და სიკვდილის მომატებული რისკის ქვეშ.[87] ციროზის და პორტული ჰიპერტენზიის მქონე პაციენტებმა თავი უნდა აარიდონ ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატების მიღებას. ციროზის მქონე პაციენტებში აუცილებელია პარაცეტამოლის ზედოზირების პრევენცია.[89] ციროზის მქონე პაციენტებს შეიძლება ჰქონდეთ დაქვეითებული პასუხი SARS-CoV-2 ვაქცინაციაზე.[90] ციროზის მქონე პირების ერთი კოჰორტული კვლევის თანახმად, მესენჯერ-რნმ ვაქცინების გამოყენება დაკავშირებული იყო COVID-19 ინფექციის შემცირებასთან, ჰოსპიტალიზაციის ან სიკვდილობის შემცირებასთან 28 დღის შემდეგ.[91] |
Clostridium difficile-თან დაკავშირებული დაავადება | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე Clostridium difficile-თან დაკავშირებული დაავადება მძიმე მწვავე რესპირატორული დაავადების გამომწვევი მე-2 კორონავირუსის (SARS-CoV-2) ფეკალური მიკრობიომის ტრანსპლანტაციით გადაცემის პოტენციური რისკის გამო, აშშ-ს სურსათისა და წამლის სააგენტომ გამოსცა ახალი რეკომენდაციები 2019 წლის 1 დეკემბრის შემდეგ აღებული განავლის შესახებ:[92]
თუ განავალის დონაცია მოხდა 2019 წლის 1 დეკემბრამდე, აღნიშნული კრიტერიუმების გათვალისწინება საჭირო არ არის. |
გულის თანდაყოლილი დაავადება | გულის თანდაყოლილი დაავადების მქონე პირები შესაძლოა იყვნენ COVID-19-ის შედარებით მძიმე ფორმის განვითარების მომატებული რისკის ქვეშ, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც დაავადების დროს გამოხატულია მძიმე ანატომიური თუ ფიზიოლოგიური პრობლემები.[93][94] მარტივი ბივენტრიკულური დეფექტები, რთული პარკუჭოვანი დეფექტები და გულის ოპერაცია დაკავშირებულია მძიმე COVID-19-თან.[95] გამოქვეყნებულია რეკომენდაციები COVID-19-ის პრევენციისა და მართვისთვის CHD-ის მქონე მოზრდილებში, რისკის სტრატიფიკაციის საფუძველზე.[94][96] COVID-19-ით დაინფიცირების შემთხვევაში, რეკომენდებულია კარდიოლოგიური მედიკამენტების მიღების გაგრძელება, ანგიოტენზინგარდამქმნელი ენზიმის ინჰიბიტორების, ანგიტოენზინ-II-ის რეცეპტორის ანტაგონისტების, ბეტა-ბლოკერების, შარდმდენების და ანტიარითმიული მედიკამენტების ჩათვლით, თუ არ არსებობს აშკარა უკუჩვენება.[93] |
დიაბეტი (1-ლი ტიპის) | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე დიაბეტი (1-ლი ტიპის) ტიპი 1 დიაბეტის მქონე პაციენტებს აქვთ COVID-19 მძიმე ინფექციის მაღალი რისკი.[69][97] მათ უფრო მეტად დასჭირდებათ ჰოსპიტალიზაცია, ინტენსიური თერაპია და მექანიკური ვენტილაცია, თუ მათ განუვითარდებათ COVID-19, შედარებით იმ პაციენტებთან, რომლებსაც არ აქვთ დიაბეტი და აქვთ უფრო მაღალი სიკვდილიანობის მაჩვენებელი და სტაციონარული სიკვდილის ალბათობა COVID-ით. 19.[98][99][100][101][102][103] გლიკემიის ცუდი კონტროლი, ჰიპერტენზია, ბოლოდროინდელი დიაბეტური კეტოაციდოზი, წარსულში ინსულტი, გულის უკმარისობა, თირკმლის უკმარისობა, სხეულის მასის ინდექსი <20 კგ/მ² ან ≥40 კგ/მ², მამრობითი სქესი, ხანდაზმული ასაკი, არათეთრკანიანი ეთნიკური წარმომავლობა და სოციალურ-ეკონომიკური დეპრივაცია. დაკავშირებულია COVID-19-ით გამოწვეული სიკვდილიანობის მატებასთან.[100][103][104][105][106] იხილეთ კორონავირუსის დაავადება 2019 (COVID-19) (მენეჯმენტი). |
დიაბეტი (მე-2 ტიპი) | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე დიაბეტი (მე-2 ტიპი) მე-2 ტიპის დიაბეტის მქონე პაციენტები არიან უფრო მძიმე ავადმყოფობის მომატებული რისკის ქვეშ.[69][97] მათ უფრო მეტად დასჭირდებათ ინტენსიური თერაპია და მექანიკური ვენტილაცია, თუ განუვითარდებათ COVID-19, შედარებით პაციენტებთან, რომლებსაც არ აქვთ დიაბეტი და აქვთ სიკვდილიანობის მაღალი მაჩვენებელი და გაზრდილი ჰოსპიტალიზაციის შანსი COVID-19-ით.[98][99][100][101][102][107] გლიკემიის ცუდი კონტროლი, ჰიპერტენზია, წარსულში ინსულტი, გულის უკმარისობა, თირკმლის უკმარისობა, კიბო, სხეულის მასის ინდექსი <20 კგ/მ² ან ≥40 კგ/მ², მამრობითი სქესი, ხანდაზმული ასაკი, არათეთრკანიანი ეროვნება, სოციალურ-ეკონომიკური დეპრივაცია და ამაღლებული C. -რეაქტიული ცილა ასოცირდება COVID-19-ით გამოწვეული სიკვდილიანობის მატებასთან.[104][105][106][108] |
HIV ინფექცია | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე HIV ინფექცია აივ-ით დაავადებული ადამიანები მძიმე COVID-19-ის გაზრდილი რისკის ქვეშ არიან.[69] თუ პაციენტი მოთავსებულია საავადმყოფოში COVID-19-ით, ანტირეტროვირუსული თერაპია უნდა გაგრძელდეს შეფერხების გარეშე.[109] |
იდიოპათიური პულმონური ფიბროზი | პაციენტები, რომელთაც აღენიშნებათ ფილტვის იდიოპათიური ფიბროზი, COVID-19-ით მძიმე ავადმყოფობის რისკის ქვეშ არიან.[110] პანდემიის დროს ხელმისაწვდომია გაიდლაინები ფილტვების ინტერსტიციული დაავადებით, მათ შორის იდიოპათიური ფილტვის ფიბროზის მქონე პაციენტების მართვისთვის.[111] COVID-19-გან გამოჯანმრთელების შემდეგ პერსისიტენტული რესპირატორული სიმპტომების მქონე პაციენტები უნდა შეფასდნენ COVID-19-ის შემდგომ ფილტვის ფიბროზზე და/ან ფილტვის უკვე არსებული ინსტერსტიციული დაავადების გამწვავებაზე.[111] |
გრიპი | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე გრიპი გრიპის 2021-2022 წლების სეზონზე SARS-CoV-2-ის ერთობლივი ინფექცია დაფიქსირდა გრიპის შემთხვევების გამო ჰოსპიტალიზებული ბავშვების 6%-ში და პედიატრიულ გრიპთან დაკავშირებული სიკვდილიანობის 16%-ში. ორივე ვირუსთან ერთობლივი ინფექცია დაკავშირებული იყო არაინვაზიური და ინვაზიური რესპირატორული მხარდაჭერის უფრო მაღალ რისკთან, მხოლოდ გრიპის ინფექციასთან შედარებით.[112] გრიპის და COVID-19-ის ნიშნები და სიმპტომები მსგავსია და კლინიკურად რთული გასარჩევია; მხოლოდ ტესტირებითაა შესაძლებელი ამ ორი ნოზოლოგიის გარჩევა. აშშ-ს ჯანმრთელობის ეროვნული ინსტიტუტის (NIH) COVID-19 მკურნალობის გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს SARS-CoV-2 და გრიპის ვირუსების ტესტირებას ყველა ჰოსპიტალიზებულ პაციენტში მწვავე რესპირატორული დაავადებით, როდესაც ორივე ვირუსი ცირკულირებს გარემოში.[113] გაიდლაინების თანახმად, გრიპის მკურნალობა მსგავსად მიმდინარეობს ყველა პაციენტში, განურჩევლად SARS-CoV-2 კოინფექციისა; ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებში იწყება გრიპის ემპირიული მკურნალობა შედეგების ლოდინის გარეშე (გრიპის ანტივირუსული მკურნალობა შეიძლება შეწყდეს როცა გრიპი გამოირიცხება ნუკლეინის მჟავების კვლევით ზემო რესპირატორული ტრაქტის ნიმუშებზე არაინტუბირებულ პაციენტებში და ქვემო და ზემო ტრაქტის ნიმუშებზე ინტუბირებულ პაციენტებში).[113] |
მუკორმიკოზი | მუკორმიკოზი დაფიქსირდა 2019 წლის კოროვირუსული დაავადების მქონე პაციენტებში (COVID-19), განსაკუთრებით პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ დიაბეტი და ასევე იღებენ კორტიკოსტეროიდებს.[114][115][116][117][118][119] ექიმებს აღნიშნული დიაგნოზის შესახებ ეჭვის დაბალი ხარისხი უნდა ჰქონდეთ. გამაფრთხილებელი ნიშნები და სიმპტომებია: (მაგ. ცხვირის დახშობა; მოშავო-სისხლიანი გამონადენი ცხვირიდან; სახის ან სინუსების ტკივილი; კბილის ტკივილი ან მორყევა; მხედველობის პრობლემები; ჰემოფთიზი, ნეკროზული ფუფხი კანზე, სასაზე ან ცხვირის ღრუში). COVID-19-ის კონტექსტში მართვის სტრატეგიებია (არასრული სია): ჰიპერგლიკემიის, დიაბეტის ან დიაბეტური კეტოაციდოზის კონტროლი; კორტიკოსტეროიდის დოზის შემცირება მოხსნის მიზნით; იმუნომოდულატორი მედიკამენტების შეწყვეტა; ექსტენსიური ქირურგიული წმენდა ნეკროზული მასაკების მოსაშორებლად; სოკოს საწინააღმდეგო თერაპია (მაგ. ამფოტერიცინ-B) 4-6 კვირის განმავლობაში; და შესაბამისი მხარდამჭერი მოვლა და მონიტორინგი.[120][119] პრევენცია მოიცავს: ჰიპერგლიკემიის კონტროლს; სისხლში გლუკოზის დონის მონიტორინგს COVID-19-ის მქონე პაციენტებში გაწერის შემდეგ (დიაბეტის სტატუსის განურჩევლად); კორტიკოსტეროიდების, ანტიბიოტიკების და სოკოს საწინააღმდეგო მედიკამენტების ფრთხილ გამოყენებას.[120] |
გაფანტული სკლეროზი | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე გაფანტული სკლეროზი გაფანტული სკლეროზით დაავადებულთა კვლევებმა აჩვენა, რომ COVID-19 მძიმე ფორმების რისკფაქტორებია ხანდაზმული ასაკი, უნარშეზღუდვის მაღალი დონე (უნარშეზღუდვის სიმძიმის გაფართოებული შკალა [EDSS] ≥6 ქულა, სიარულისას საჭიროა დახმარება ან სიარული არ შეუძლია), შავკანიანი რასა, გულსისხლძარღვთა დაავადებები, დიაბეტი, სიმსუქნე და კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობა ბოლო 2 თვის განმავლობაში.[121][122] ერთმა კვლევამ არ აღმოაჩინა კავშირი დაავადების მკურნალობის მეთოდსა და COVID-19-ის სიმძიმეს შორის.[121] სხვა კვლევამ აჩვენა, რომ პაციენტებს, რომლებიც რიტუქსიმაბს იღებდნენ, აქვთ ჰოსპიტალიზაციის უფრო მაღალი რისკი იმ პაციენტებთან შედარებით, რომელთაც არ ჩაუტარდათ დაავადების შემცვლელი თერაპია. თუმცა, ინტენსიურ განყოფილებაში მოთავსების, მექანიკური ვენტილაციის საჭიროების და სიკვდილის რისკი არ იყო უფრო მაღალი რიტუქსიმაბის ჯგუფში.[122] ზოგიერთი დაავადების მოდიფიცირებულმა თერაპიამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს COVID-19 ვაქცინების ეფექტურობაზე და ეს გასათვალისწინებელია მკურნალობის კურსებისა და ვაქცინაციის დროს.[123][124][125][126] ეფექტური ციტოტოქსიური T-უჯრედების პასუხები მძიმე მწვავე რესპირატორული სინდრომის კორონავირუს 2-ზე (SARS-CoV-2) დაფიქსირდა MS-ის მქონე პაციენტებში, რომლებიც მკურნალობდნენ ოკრელიზუმაბით და მიიღეს SARS-CoV-2 ვაქცინის ორი ან სამი დოზა.[127] |
სიმსუქნე მოზრდილებში | სიმსუქნე (სხეულის მასის ინდექსი [BMI] ≥ 30 კგ/მ²) ასოცირდება დადებითი COVID-19 ტესტის გაზრდილ რისკთან, ჰოსპიტალიზაციასთან, მძიმე COVID-19-თან, რომელიც საჭიროებს ინტენსიურ მკურნალობის ჩატარებას და მექანიკურ ვენტილაციას.[101][128][129][130][131][132][133][134][135][136][137] ასოციაცია ყველაზე ძლიერია 65 წლამდე პაციენტებში.[129][133] სიმსუქნის მქონე პაციენტებს, რომლებსაც უვითარდებათ COVID-19, ასევე აქვთ ვენური თრომბოემბოლიის და დიალიზის მაღალი რისკი.[131] მე-3 ხარისხის სიმსუქნის მქონე ადამიანებს (BMI ≥40 კგ/მ²) აქვთ სიკვდილის გაზრდილი რისკი გამხდარ ადამიანებთან შედარებით.[137] ერთმა მეტაანალიზმა აჩვენა, რომ სიმსუქნე დაკავშირებულია COVID-19 სიკვდილის აბსოლუტური რისკის 12%-ით ზრდასთან.[138] ჭარბო წონა (სხეულის მასის ინდექსი >25კგ/მ² და <30კგ/მ²) შეიძლება ზრდიდეს მძიმე COVID-19-ის და მექანიკური ვენტილაციის საჭიროების რისკებს.[128][101][133][135] ამჟამად არ მოიპოვება მაღალი ხარისხის მტკიცებულება წონის კლების ეფექტზე COVID-19-ის კონტექსტში, მაგრამ ჭარბი წონის როლის გამო დაავადების გართულებების კუთხით საჭიროა დამატებითი კვლევები.[130] მათთვის, ვისაც აქვს სიმსუქნის პრობლემა, წონის დაკლებას აქვს ზოგადი სარგებელი ჯანმრთელობის მხრივ. სიმსუქნის მქონე პაციენტებში, რომლებიც გამოჯანმრთელდნენ COVID-19-გან, შესაძლოა გაზრდილი იყოს მწვავე მდგომარეობის შემდგომი ნარჩენი მოვლენების რისკი. ერთ-ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ ნორმალური სხეულის მასის ინდექსის მქონე პირებთან შედარებით, სიმსუქნის მქონე პაციენტებში, რომელთაც არ დასჭირდათ ინტენსიურ განყოფილებაში ჰოსპიტალიზაცია და გადარჩნენ COVID-19-ის მწვავე ფაზის შემდეგ, გაზრდილია ჰოსპიტალიზაციის და დიაგნოსტიკური ტესტების საჭიროების რისკი ინფექციის ალაგებიდან 8 თვის შემდეგ.[139] COVID-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია ეფექტურია ჭარბი წონის ან სიმსუქნის მქონე ადამიანებში. ვაქცინაცია ამცირებს COVID-19-თან დაკავშირებული ჰოსპიტალიზაციის რისკს ვაქცინის მეორე დოზის მიღებიდან 14 ან მეტი დღის შემდეგ 68%-ით ჭარბი წონისა და სიმსუქნის მქონე ადამიანებში, ხოლო ჯანმრთელი წონის მქონე ადამიანებში 66%-ით.[140] თუმცა, ჰუმორული იმუნიტეტი COVID-19-ის წინააღმდეგ უფრო სწრაფად ქვეითდება მძიმე სიმსუქნის მქონე ადამიანებში, ვიდრე ნორმალური BMI-ის მქონე ადამიანებთან შედარებით.[141] |
ფსორიაზი | კანის ანთებითი დაავადებების მქონე ადამიანებს აქვთ COVID-19-თან დაკავშირებული სიკვდილის უფრო მაღალი რისკი, ვიდრე ზოგად პოპულაციას, კოვარიატების და შუამავალი ფაქტორების კორექტირების შემდეგ (ზიანის თანაფარდობა 1.07, 96% სარწმუნოების ინტერვალი 1.02-1.11). ისინი აგრეთვე იმყოფებიან კრიტიკული მკურნალობის ან ჰოსპიტალიზაციის მომატებული რისკის ქვეშ. სამხრეთ აზიის მოსახლეობა და შერეული ეროვნების ადამიანები, რომლებსაც აქვთ კანის ანთებითი დაავადებები, აქვთ COVID-19-თან დაკავშირებული სიკვდილის უფრო მაღალი რისკი, ვიდრე კანის ანთებითი დაავადებების მქონე თეთრკანიან ადამიანებს.[142] |
ნამგლისებრუჯრედოვანი დაავადება | ნამგლისებრუჯრედოვანი ანემიის მქონე პაციენტებს აქვთ მძიმე დაავადების და სიკვდილის რისკი, თუ მათ განუვითარდებათ COVID-19. აშშ-ში ნამგლისებრ უჯრედული ანემიის და COVID-19-ის მქონე პაციენტების რეესტრის მონაცემებით, ჰოსპიტალიზაციის სიხშირე ნამგლისებრ უჯრედული ანემიის მქონე ზრდასრულებში შეადგენდა 69%-ს, ხოლო ინტენსიური მოვლის განყოფილებაში ჰოსპიტალიზაციის სიხშირე 11%-ს, სიკვდილობა კი 7 %-ს.[143] დიდ ბრიტანეთში ჩატარებული კოჰორტული კვლევის თანახმად, ნამგლისებრ უჯრედული ანემიის მქონე პაციენტებში, ზოგად მოსახლეობასთან შედარებით, COVID-19-ით ინფიცირების შედეგად აღინიშნება ჰოსპიტალიზაციის 4-ჯერ და სიკვდილობის 2.5-ჯერ უფრო მაღალი რისკი.[144] ნამგლისებრუჯრედოვანი გენი (Sickle cell trait) დაკავშირებულია COVID-19-ით გამოწვეული სიკვდილობის გაზრდილ რისკთან და თირკმლის მწვავე უკმარისობის გაზრდილ ინციდენტობასთან COVID-19-ის დიაგნოზიდან 60 დღის ფარგლებში.[145] თუ დადასტურებულია COVID-19, აუცილებელია მონიტორინგი გულმკერდის სწრაფად პროგრესირებადი სინდრომის (თრომბოციტოპენია, თირკმლის მწვავე დაზიანება, ღვიძლის დისფუნქცია, ფსიქიკური სტატუსის ცვლილება და მულტიორგანული უკმარისობა) სიმპტომებზე. გულმკერდის მწვავე სინდრომის სიმპტომები შეიძლება ძალიან გავდეს COVID-19-ის სიმპტომებს. კლინიცისტებმა უნდა გაითვალისწინონ ფილტვის ჰიპერტენზიის შესაძლო დიაგნოზი მწვავე პაციენტებში; ყურადღებაა საჭირო ცხიმოვანი ემბოლიის ნიშნების დასაფიქსირებლად. ცხიმოვანი ემბოლიის ნიშნებია: ანემიის დამძიმება, ფსიქიკური სტატუსის ცვლილება, ჰემოლიზი, თრომბოციტოპენია, ჰიპოალბუმინემია, რესპირატორულიდ ისტრესი და პეტექიური გამონაყარი; შეიძლება სწრაფად პროგრესირდეს და მაღალი სიკვდილობა ახასიათებს.[146] |
სიფილისი | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე სიფილისი აშშ-ს სურსათისა და წამლების სააგენტომ გამოაქვეყნა გაფრთხილება, რომელიც გვირჩევს, რომ პლაზმის სწრაფი რეაგენტის (RPR) ტესტის ცრუ დადებითი შედეგები შეიძლება შეგვხვდეს Bio-Rad Laboratories BioPlex 2200 Syphilis Total & RPR ნაკრების გამოყენებისას ზოგიერთ ადამიანში, რომლებმაც მიიღეს COVID-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინა. მწარმოებლის, Bio-Rad Laboratories-ის მიერ მოწოდებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, პლაზმის სწრაფი რეაგენტის ცრუ რეაქტიულობა დაფიქსირდა ზოგიერთ ადამიანში COVID-19 ვაქცინაციის შემდეგ სულ მცირე ხუთი თვის განმავლობაში.[147] როგორც ჩანს, ეს საკითხი გავლენას არ ახდენს სიფილისის ტრეპონემურ ტესტირებაზე, როგორიცაა Treponema pallidum ნაწილაკების აგლუტინაცია (TP-PA) და ტრეპონემური იმუნოანალიზები და პაციენტებმა, რომლებმაც მიიღეს რეაქტიული პლაზმის სწრაფი ანტიგენის შედეგი Bio-Rad BioPlex 2200 Syphilis Total & RPR ტესტის ნაკრების გამოყენებით, უნდა იცოდნენ, რომ შესაძლოა საჭირო გახდეს სიფილისის ხელახალი ტესტირება სხვა ტესტით, შედეგების დასადასტურებლად. |
ტუბერკულოზი | ტუბერკულოზით და COVID-19-ით ერთობლივი ინფექცია გავრცელებულია გლობალურად და ასოცირდება უფრო მაღალ სიკვდილობასთან, ვიდრე მხოლოდ COVID-19-ით ინფექცია. ტუბერკულოზისა და COVID-19 კოინფექციის საშუალო ჰოსპიტალური სიკვდილობის მაჩვენებელი არის 6.5% მაღალი შემოსავლის ქვეყნებში და 22.5% დაბალი/საშუალო შემოსავლის ქვეყნებში.[148] ტუბერკულოზის სიმპტომები შეიძლება ჰგავდეს COVID-19-ს და ტუბერკულოზის ტესტირება შეიძლება განვიხილოთ კონკრეტულ პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ COVID-19.[149] დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები გვირჩევს, რომ ინფორმაციული რნმ ვაქცინის გაკეთება არ უნდა გადაიდოს ტუბერკულოზზე ტესტირების მიზეზით. იმუნური ტესტირება (ტუბერკულინის კანის სინჯი ან ინტერფერონის გამოთავისუფლების ანალიზი) შეიძლება გაკეთდეს აცრამდე ან აცრისას. თუ ეს შეუძლებელია, იმუნური ტესტირება უნდა გადაიდოს აცრის დასრულებიდან სულ მცირე 4 კვირის პერიოდით, მაგრამ საერთოდ არ უნდა გაუქმდეს. თუ პაციენტს აქვს აქტიური ტუბერკულოზი ან ავადმყოფობა, რომელიც საჭიროებს შეფასებას ტუბერკულოზის დიაგნოზზე, შეიძლება COVID-19 ვაქცინაციის ჩატარება. მძიმე ან მწვავე ავადმყოფობა გაფრთხილებას წარმოადგენს ნებისმიერი ვაქცინაციის დროს. თუ პაციენტს აქვს სიმპტომები ან დიაგნოსტიკური ნიშნები, რომლებიც აქტიურ ტუბერკულოზზე მიუთითებს, საჭიროა შემდგომი შეფასება, განურჩევლად იმუნური ტესტირების შედეგებისა.[150] |
წყლულოვანი კოლიტი | გადადით ჩვენს სრულ თემაზე წყლულოვანი კოლიტი ნაწლავის ანთებითი დაავადების მქონე ადამიანებს აქვთ COVID-19-თან დაკავშირებული კრიტიკული სამედიცინო დახმარების მიღების ან სიკვდილის გაზრდილი რისკი, საერთო პოპულაციასთან შედარებით, კონფაუნდერისა და შუამავალი ფაქტორების კორექტირების შემდეგ (ზიანის თანაფარდობა [HR] 1.08, 95% სარწმუნოების ინტერვალი [CI] 1.01-1.16). სამხრეთ აზიის მოსახლეობას, შავკანიანი და შერეული ეროვნების ადამიანებს, რომლებსაც აქვთ ნაწლავის ანთებითი დაავადებები, აღენიშნებათ COVID-19-თან დაკავშირებული სიკვდილის უფრო მაღალი რისკი, ვიდრე ნაწლავის ანთებითი დაავადებების მქონე თეთრკანიან ადამიანებს.[142] პაციენტებს, რომლებიც იღებენ იანუს კინაზას ინჰიბიტორებს, აქვთ COVID-19-თან დაკავშირებული ჰოსპიტალიზაციის მომატებული რისკი, შედარებით იმ პაციენტებთან, რომლებიც იღებენ სტანდარტულ სისტემურ თერაპიას.[142] მუშავდება პროგნოზული მოდელები ნაწლავის ანთებითი დაავადების მქონე პაციენტებში COVID-19-ის არასასურველი შედეგების ალბათობის პროგნოზირებისთვის.[151] |
კონტრიბუტორები
ავტორები
Editorial Team
BMJ Publishing Group
გაფრთხილება:
BMJ staff and contractors follow BMJ company policy on declarations of interests. None have interests to declare.
წყაროები
გამოყენებული სტატიები
ამ თემაში მოხსენიებული წყაროების სრული სია ხელმისაწვდომია მომხმარებლებისთვის, რომლებსაც აქვთ წვდომა BMJ Best Practice-ის ყველა ნაწილზე.
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას