ებოლა ვირუსის ინფექცია
- მიმოხილვა
- თეორია
- დიაგნოზი
- მართვა
- მეთვალყურეობა
- წყაროები
მკურნალობის ალგორითმი
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება
ყველა პაციენტის
პაციენტები, რომელთა იდენტიფიცირება ხდება, როგორც ინფექციის რისკის ქვეშ მყოფი პირების, ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის ან დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების მიერ წარმოდგენილ შემთხვევათა განსაზღვრებების მიხედვით, სასწრაფოდ უნდა იყვნენ იზოლირებული ცალკე აბაზანის მქონე ოთახში.[83]Centers for Disease Control and Prevention. Case definition for Ebola virus disease (EVD). November 2014 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vhf/ebola/hcp/case-definition.html [86]World Health Organization. Case definition recommendations for Ebola or Marburg virus diseases. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/csr/resources/publications/ebola/ebola-case-definition-contact-en.pdf?ua=1
სამედიცინო პერსონალის თითოეული წევრი, რომელიც უვლის პაციენტს, უნდა ხმარობდეს გამოქვეყნებულ პროტოკოლებთან შესაბამისობაში მოყვანილ პირად დამცავ საშუალებებს.
ყველა დაბინძურებულ მასალას (მაგ: ტანსაცმელი, საწოლის თეთრეული) ისე უნდა მოექცეთ, როგორც პოტენციურად დაინფიცირებულს.
მიღებულ უნდა იქნას სინჯები ლაბორატორიული კვლევებისთვის (მაგ: ებოლას RT-PCR, სისხლის საერთო კლინიკური ანალიზი, სისხლის შრატის კრეატინინი და შარდოვანა, ღვიძლის ფუნქციის კვლევები, არტერიული სისხლის გაზები, კოაგულაციური კვლევები, სისხლის კულტურა და ჯანმრთელობის სხვა მდგომარეობების კვლევა, როგორიც არის მალარია) და გადაიგზავნოს ადგილობრივი და ეროვნული პროტოკოლების შესაბამისად. მნიშვნელოვანია კვლევების გონივრული შერჩევა იმისათვის, რომ შემცირდეს ლაბორატორიის თანამშრომლების და სხვა სამედიცინო პერსონალის დაინფიცირების რისკი.
პაციენტთან ცენტრალური კათეტერის ჩადგმა (ასეთი შესაძლებლობის შემთხვევაში) საშუალებას გვაძლევს ავიღოთ სისხლის ნიმუშები და გადავასხათ სითხეები, ნემსის შერჭობის საშიშროების გარეშე.[131]Rees PS, Lamb LE, Nicholson-Roberts TC, et al. Safety and feasibility of a strategy of early central venous catheter insertion in a deployed UK military Ebola virus disease treatment unit. Intensive Care Med. 22015 May;41(5):735-43. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25761540?tool=bestpractice.com
პაციენტის დღეში სამჯერადი შეფასებისთვის რეკომენდებულია სულ მცირე ასეთი თანაფარდობა: ერთი კლინიცისტი (ე.ი. ექთნები, კლინიკური ოფიცერები ან ექიმები) ოთხ პაციენტზე ყოველდღიურად.[133]Lamontagne F, Fowler RA, Adhikari NK, et al. Evidence-based guidelines for supportive care of patients with Ebola virus disease. Lancet. 2018 Feb 17;391(10121):700-8. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(17)31795-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29054555?tool=bestpractice.com
სამედიცინო პერსონალის ვალია გაამარტივოს პაციენტის კომუნიკაცია ოჯახთან და მეგობრებთან (მაგ. მობილური ტელეფონების ან ინტერნეტის მეშვეობით), რათა შემცირდეს ფსიქოლოგიური დისტრესის ხარისხი ინფექციის რისკების გაზრდის გარეშე.[133]Lamontagne F, Fowler RA, Adhikari NK, et al. Evidence-based guidelines for supportive care of patients with Ebola virus disease. Lancet. 2018 Feb 17;391(10121):700-8. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(17)31795-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29054555?tool=bestpractice.com
ებოლას ვირუსული ინფექცია შეტყობინებადი დაავადებაა.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პერორალური რეჰიდრატაციის ხსნარების გამოყენება შეგვიძლია პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ პერორალური მიღების უნარი და არ არიან მძიმედ დეჰიდრირებულნი. თუმცა, პაციენტთა უმრავლესობას ესაჭიროება სითხის ინტრავენურად გადასხმა ნორმალური ფიზიოლოგიური ხსნარის ან რინგერ-ლაქტატის ხსნარის გამოყენებით.[20]Bah EI, Lamah MC, Fletcher T, et al. Clinical presentation of patients with Ebola virus disease in Conakry, Guinea. N Engl J Med. 2015 Jan 1;372(1):40-7. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411249#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25372658?tool=bestpractice.com [85]Hunt L, Gupta-Wright A, Simms V, et al. Clinical presentation, biochemical, and haematological parameters and their association with outcome in patients with Ebola virus disease: an observational cohort study. Lancet Infect Dis. 2015 Nov;15(11):1292-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26271406?tool=bestpractice.com ვარიანტები ასეთ შემთხვევაში: პერიფერიული ან ცენტრალური ინტრავენური მიდგომა ან ძვალშიდა მიდგომა.[133]Lamontagne F, Fowler RA, Adhikari NK, et al. Evidence-based guidelines for supportive care of patients with Ebola virus disease. Lancet. 2018 Feb 17;391(10121):700-8. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(17)31795-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29054555?tool=bestpractice.com
ინტრავენური ინფუზიების მოთხოვნილი მოცულობა, უნდა შეფასდეს კლინიკური შემოწმების (ე.ი. დეჰიდრატაციის დონე, შოკის ნიშნები) და დაკარგული სითხის (ე.ი. დიარეის და/ან ღებინების რაოდენობა) საფუძველზე. შესაძლოა მოთხოვნილ იქნას დიდი რაოდენობით სითხე (დღეში 10 ლიტრამდე) ცხელების მქონე პაციენტებში დიარეით.[41]Kreuels B, Wichmann D, Emmerich P, et al. A case of severe Ebola virus infection complicated by gram-negative septicemia. N Engl J Med. 2014 Dec 18;371(25):2394-401. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411677#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25337633?tool=bestpractice.com
აუცილებელია მჭიდრო, ხშირი მონიტორინგი, ვინაიდან მნიშვნელოვანია პაციენტის პასუხის შეფასება და სითხით გადატვირთვის პრევენცია. პაციენტები ხშირად უნდა შემოწმდნენ შოკის, დეჰიდრატაციის ან ჭარბი ჰიდრატაციის ნიშნებზე და საჭიროების შემთხვევაში უნდა დაუკორექტირდეთ სითხის მიწოდების სიჩქარე. ჰიპოვოლემიის გამოსავლენად საჭიროა სასიცოცხლო ნიშნებისა (მაგ. გულისცემის სიხშირე, არტერიული წნევა, შარდის გამოყოფა, სითხის დაკარგვა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან) და მოცულობის სტატუსის სისტემური მონიტორინგი დღეში სულ მცირე სამჯერ.[133]Lamontagne F, Fowler RA, Adhikari NK, et al. Evidence-based guidelines for supportive care of patients with Ebola virus disease. Lancet. 2018 Feb 17;391(10121):700-8. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(17)31795-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29054555?tool=bestpractice.com
სამედიცინო მომსახურების ადგილზე ტესტირების ხელმისაწვდომობა იზოლირებულ პალატაში მეტად ეფექტურს ხდის პაციენტთა ბიოქიმიური სტატუსის მონიტორინგს და ამცირებს სინჯების გადატანასთან დაკავშირებულ რისკებს.[105]Fowler RA, Fletcher T, Fischer WA 2nd, et al. Caring for critically ill patients with Ebola virus disease. Perspectives from West Africa. Am J Respir Crit Care Med. 2014 Oct 1;190(7):733-7. https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201408-1514CP#.VEe1OvldWnA http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25166884?tool=bestpractice.com აუცილებელია ელექტროლიტების ყოველდღიური მონიტორინგი და საჭიროებისამებრ მათი შევსება.[20]Bah EI, Lamah MC, Fletcher T, et al. Clinical presentation of patients with Ebola virus disease in Conakry, Guinea. N Engl J Med. 2015 Jan 1;372(1):40-7. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411249#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25372658?tool=bestpractice.com შესაძლოა განხილულ იქნას უფრო ხშირი მონიტორინგი დიდი რაოდენობით ინტრავენური სითხეების შეყვანის შემთხვევაში ან თუ ადგილი აქვს მწვავე ბიოქიმიურ პათოლოგიებს.
შესაძლოა მოთხოვნილ იქნას დიდი რაოდენობით კალიუმის ჩანაცვლება (მაგ:5-10 მმოლ [5-10 მეკ/ლ] კალიუმის ქლორიდი საათში).[22]Schieffelin JS, Shaffer JG, Goba A, et al; KGH Lassa Fever Program; Viral Hemorrhagic Fever Consortium; WHO Clinical Response Team. Clinical illness and outcomes in patients with Ebola in Sierra Leone. N Engl J Med. 2014 Nov 27;371(22):2092-100. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411680#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25353969?tool=bestpractice.com [123]Wolf T, Kann G, Becker S, et al. Severe Ebola virus disease with vascular leakage and multiorgan failure: treatment of a patient in intensive care. Lancet. 2015 Apr 11;385(9976):1428-35. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2814%2962384-9/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25534190?tool=bestpractice.com [136]Clay KA, Johnston AM, Moore A, et al. Targeted electrolyte replacement in patients with Ebola virus disease. Clin Infect Dis. 2015 Sep 15;61(6):1030-1. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26056238?tool=bestpractice.com
სისხლის მაღალი ლაქტატის დონე შესაძლოა ჰიპოპერფუზიის სანდო შეფასების მექანიზმი იყოს და შეიძლება დაგვეხმაროს რეჰიდრატაციის მართვაში.[105]Fowler RA, Fletcher T, Fischer WA 2nd, et al. Caring for critically ill patients with Ebola virus disease. Perspectives from West Africa. Am J Respir Crit Care Med. 2014 Oct 1;190(7):733-7. https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201408-1514CP#.VEe1OvldWnA http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25166884?tool=bestpractice.com
სითხის და ელექტროლიტების მართვასთან დაკავშირებული კონკრეტული რეკომენდაციებისთვის განხილულ უნდა იქნას ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის გაიდლაინები, ასევე მწვავე დაავადების და გამოჯანმრთელების ფაზაში შესაბამისი კვების უზრუნველყოფა.
WHO: optimized supportive care for Ebola virus disease Opens in new window
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მკურნალობა უნდა ჩატარდეს პირველი რიგის პარაცეტამოლით (ტკივილის და ცხელების ასალაგებლად).[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
მეტად ძლიერი ტკივილის დროს რეკომენდებულია ოპიოიდური ტკივილგამაყუჩებლების (მაგ. ტრამადოლი, მორფინი) გამოყენება.[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
უნდა მოერიდოთ არასტეროიდულ ანთების საწინააღმდეგო მედიკამენტებს (ასპირინის ჩათვლით), მათთან დაკავშირებული სისხლდენისა და პოტენციური ნეფროტოქსიკურობის მაღალი რისკის გამო.[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
ტკივილგამაყუჩებელმა საშუალებამ შესაძლოა შეამციროს დისფაგია, ასეთის არსებობის შემთხვევაში.
პირველადი პარამეტრები
პარაცეტამოლი: ბავშვები: 10-15 მგ/კგ პერორალურად/სწორ ნაწლავში, ყოველ 4-6 საათში ერთხელ საჭიროებისამებრ, მაქსიმუმ 75 მგ/კგ/დღეში; მოზრდილები: 500-1000 მგ პერორალურად/სწორ ნაწლავში ყოველ 4-6 საათში ერთხელ საჭიროებისამებრ, მაქსიმუმ 4000 მგ/დღეში
მეორეული ვარიანტები
ტრამადოლი: ბავშვებში: მიმართეთ სპეციალისტს დოზირების შესახებ კონსულტაციისთვის; ზრდასრულებში: 50-100 მგ პერორალურად (დაუყოვნებლივი გამოდევნით) ყოველ 4-6 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ, მაქსიმუმ 400 მგ/დღეში
ან
მორფინის სულფატი: ბავშვები: 0.2-დან 0.4 მგ/კგ-მდე, პერორალურად ყოველ 4-6 საათში საჭიროებისამებრ, ან 0.05-დან 0.1 მგ/კგ-მდე ინტრავენურად ყოველ 4-6 საათში საჭიროებისამებრ; მოზრდილები: 2.5 - 10 მგ პერორალურად/ინტრავენურად ყოველ 4 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
რეკომენდებულია პერორალურად ან ინტრავენური ფორმით მისაღები ღებინების საწინააღმდეგო პრეპარატები (მაგ: ონდანსეტრონი, პრომეთაზინი).[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
პირველადი პარამეტრები
ონდანსეტრონი: ბავშვები: დოზის შესახებ გაიარეთ კონსულტაცია სპეციალისტთან; ზრდასრულები: 8 მგ პერორალურად ყოველ 12 საათში ერთხელ, ან 4 მგ ინტრავენურად ყოველ 8 საათში ერთხელ, საჭიროებისამებრ
ან
პრომეთაზინი: ბავშვებში: დოზის შესარჩევად გაიარეთ კონსულტაცია სპეციალისტთან; ზრდასრულებში: 12.5-25 მგ პერორალურად, 4-6 საათში ერთხელ, საჭიროების მიხედვით
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ატოლტივიმაბი/მაფტივიმაბი/ოდესივიმაბი (ადრე ცნობილი, როგორც REGN-EB3) არის აშშ-ს სურსათისა და წამლის სააგენტოს მიერ ავტორიზებული პირველი სამკურნალო საშუალება ზაირის ებოლავირუსის ინფექციის მკურნალობისთვის. სხვა ანტივირუსული თერაპიები (მაგ. ანსუვიმაბი, ZMapp, რემდესივირი, ფავიპირავირი) შეიძლება გამოიყენებოდეს არაავტორიზებული გამოყენების ფარგლებში ეპიდაფეთქების დროს. დამატებითი დეტალებისთვის იხილეთ უახლესი მკურნალობის განყოფილება.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
გარკვეულ პირობებში, განსაკუთრებულ ენდემურ ადგილებში, სადაც დიაგნოსტიკურ კვლევებზე დაბალი წვდომაა, პაციენტებს ყოველდღიურად ეძლევათ ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკები, როგორც თერაპიის შემადგენელი ნაწილი. დაწყების შემთხვევაში ხელახლა შეაფასეთ პაციენტის მდგომარეობა 48 საათში.[132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
არსებობს განვლილი ეპიდაფეთქებების შეზღუდული რაოდენობის მტკიცებულება, რომ სისხლის გადასხმა გაუმჯობესებისკენ მიმავალი პაციენტისგან შესაძლოა სასარგებლო იყოს ინფექციის მწვავე ეტაპზე და შესაძლოა შეამციროს სიკვდილობა.[6]Roddy P, Howard N, Van Kerkhove MD, et al. Clinical manifestations and case management of Ebola haemorrhagic fever caused by a newly identified virus strain, Bundibugyo, Uganda, 2007-2008. PLoS One. 2012 Dec 28;7(12):e52986. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0052986 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23285243?tool=bestpractice.com [145]World Health Organization. Interim guidance: potential Ebola therapies and vaccines. November 2014 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/137590/1/WHO_EVD_HIS_EMP_14.1_eng.pdf?ua=1 გამოჯანმრთელების ფაზაში მყოფი პაციენტის პლაზმა უფრო მეტად ეფექტურია, ვიდრე მთლიანი სისხლი.[146]Kreil TR. Treatment of Ebola virus infection with antibodies from reconvalescent donors. Emerg Infect Dis. 2015 Mar;21(3):521-3. https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/21/3/14-1838_article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25695274?tool=bestpractice.com [147]Gutfraind A, Myers LA. Evaluating large-scale blood transfusion therapy for the current Ebola epidemic in Liberia. J Infect Dis. 22015 Apr 15;211(8):1262-7. https://jid.oxfordjournals.org/content/211/8/1262 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25635118?tool=bestpractice.com
გვინეაში ჩატარებული კვლევების მიხედვით ვერ გამოვლინდა უპირატესობა გადარჩენადობის მხრივ პაციენტებში, რომლებსაც მკურნალობა გამოჯანმრთელების ფაზის პლაზმით ჩაუტარდათ, თუმცა თერაპიის ეს მეთოდი აღმოჩნდა უსაფრთხო (მძიმე გართულებები დოკუმენტირებული არ არის).[148]van Griensven J, Edwards T, de Lamballerie X, et al. Evaluation of convalescent plasma for Ebola virus disease in Guinea. N Engl J Med. 2016 Jan 7;374(1):33-42. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1511812#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26735992?tool=bestpractice.com [149]van Griensven J, De Weiggheleire A, Delamou A, et al. The use of Ebola convalescent plasma to treat Ebola virus disease in resource-constrained settings: a perspective from the field. Clin Infect Dis. 2016 Jan 1;62(1):69-74. https://academic.oup.com/cid/article/62/1/69/2462604/The-Use-of-Ebola-Convalescent-Plasma-to-Treat http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26261205?tool=bestpractice.com
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ (WHO) გამოსცა შუალედური გაიდლაინები გამოჯანმრთელების ფაზაში მყოფი სისხლის/პლაზმის გამოყენებაზე.
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
პაციენტებმა შესაძლოა შვება იგრძნონ შესაბამისი ანტაციდის ან პროტონული ტუმბოს ინჰიბიტორების (მაგ: ომეპრაზოლი) შეყვანით.[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease ტკივილგამაყუჩებელმა საშუალებამ შეიძლება დახმარება გასწიოს დისფაგიისას.
პირველადი პარამეტრები
ომეპრაზოლი: ≥10 წლის ასაკის ბავშვები და მოზრდილები: 20 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
დიარეის მქონე ბავშვებში რეკომენდებულია თუთიის გამოყენება.[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1
საჭიროა პაციენტების შეფასება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ინფექციებზე და არსებობის შემთხვევაში სათანადოდ მართვა.[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1
დასავლეთ აფრიკაში 2014 წელს არსებული ეპიდაფეთქების დროს წარმატებით განხორციელდა ფეკალიების მართვის სისტემები მძიმე დიარეის მქონე პაციენტებისთვის. სისტემები ასევე სასარგებლო აღმოჩნდა სამედიცინო პერსონალში ინფექციის პრევენციის და კონტროლის კუთხით.[107]Dickson SJ, Clay KA, Adam M, et al. Enhanced case management can be delivered for patients with EVD in Africa: experience from a UK military Ebola treatment centre in Sierra Leone. J Infect. 2018 Apr;76(4):383-92. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5903873 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29248587?tool=bestpractice.com
დიარეის მართვა უნდა მიმდინარეობდეს კონსერვატიულად; პერისტალტიკის საწინააღმდეგო აგენტების გამოყენება, როგორც წესი, რეკომენდებული არ არის.[132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
პირველადი პარამეტრები
თუთია: <6 თვის ასაკის ბავშვებში: 10 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ 10-14 დღის განმავლობაში; ≥6 თვის ასაკის ბავშვები: 20 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ 10-14 დღის განმავლობაში
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
იშვიათად, მაგრამ გულყრები შორსწასული დაავადების მახასიათებელს წარმოადგენს და საფრთხეს უქმნის სამედიცინო პერსონალს, რადგან იზრდება ბიოლოგიურ სითხეებთან კონტაქტის რისკი.
ხელშემწყობი ფაქტორების (მაგ.: მაღალი ტემპერატურა, ჰიპოპერფუზია, ელექტროლიტური ბალანსის დარღვევა, ჰიპოგლიკემია) ამოცნობას და გამოსწორებას არსებითი მნიშვნელობა აქვს.
გულყრების ასალაგებლად შესაძლოა გამოყენებულ იქნას ბენზოდიაზეპინი (მაგ. ინტრავენურად/კუნთში ან რექტული დიაზეპამი), ხოლო განმეორებითი გულყრის გამოვლენისას - ანტიკონვულსანტი (მაგ.: ფენობარბიტალი).[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
პირველადი პარამეტრები
დიაზეპამი: ბავშვებში: მიმართეთ სპეციალისტს დოზირების თაობაზე კონსულტაციისათვის; ზრდასრულებში: 5-10 მგ ინტრავენურად/კუნთშიდა სახით თავდაპირველად, საჭიროებისამებრ გაიმეორეთ დოზა ყოველ 10-15 წუთში ერთხელ, მაქსიმუმ 30 მგ/სრული დოზა
ან
რექტული დიაზეპამი: ბავშვებში: მიმართეთ სპეციალისტს დოზირების თაობაზე კონსულტაციისთვის; ზრდასრულებში: 0.2 მგ/კგ რექტულად ერთეული დოზის სახით, მეორე დოზის გამოყენება შეგვიძლია 4-12 საათში, საჭიროების შემთხვევაში
მეორეული ვარიანტები
ფენობარბიტალი: ბავშვებში: მიმართეთ სპეციალისტს კონსულტაციისთვის დოზირების თაობაზე; ზრდასრულებში: თავდაპირველად 10 მგ/კგ ინტრავენური გზით, შემდგომ 5 მგ/კგ ყოველ 30-60 წუთში ერთხელ იქამდე, სანამ გულყრები დაექვემდებარება კონტროლს, მაქსიმალურ იდატვირთვის დოზა: 30 მგ/კგ
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
თუმცა იშვიათად, მაგრამ სახიფათო აღგზნებადობა შესაძლოა უკავშირდებოდეს ენცეფალოპათიას, ან ტვინზე ვირუსის პირდაპირ გავლენას, და შესაძლოა გამოვლინდეს შორსწასული დაავადებისას.
სედატივების (მაგ.: ჰალოპერიდოლი ან ბენზოდიაზეპინი) გონივრული გამოყენება აუცილებელია იმისათვის, რომ პაციენტი იყოს მშვიდად და თავიდან იქნას აცილებული სამედიცინო პერსონალის ნახმარი ნემსის ჩხვლეტით დაზიანება.[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
განმეორებითი დოზები ემყარება კლინიკურ პასუხს.
პირველადი პარამეტრები
დიაზეპამი: ბავშვებში: დოზირების თაობაზე მიმართეთ სპეციალისტს; ზრდასრულებში: 5 მგ პერორალურად/ინტრავენურად ერთეული დოზის სახით
ან
ჰალოპერიდოლი: ბავშვებში: გაიარეთ კონსულტაცია სპეციალისტთან დოზირების შესახებ; ზრდასრულებში: 5 მგ კუნთშიდა გზით, ერთეული დოზის სახით
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ჟანგბადით გაჯერების ტიტრირება საჭიროა სატურაციის ≥94% მაჩვენებლის შესანარჩუნებლად. აუცილებელია პნევმონიის, სითხით გადატვირთვის, მსტვინავი სუნთქვის და გულის შეგუბებითი უკმარისობის შეფასება პაციენტებში და არსებობის შემთხვევაში სათანადო მართვა.[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
სეფსისის ან სეპტიკური შოკი უნდა აღმოვაჩინოთ სწრაფად, შემუშავებული კრიტერიუმების გათვალისწინებით. მართვა ეფუძნება იმავე პრინციპებს, რომელსაც ბაქტერიული სეფსისის შემთხვევაში ვიყენებთ. უნდა მივყვეთ ადგილობრივ გაიდლაინებს, რომელიც უნდა მოიცავდეს: ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკების გამოყენებას სისხლის კულტურის ლაბორატორიაში გაგზავნიდან ერთი საათის ფარგლებში; სწრაფ ინტრავენურ რეჰიდრატაციას პასუხის შეფასებით (30 წუთის ფარგლებში ან უფრო სწრაფად); სასუნთქი გზების სათანადო მართვას და ჟანგბადის მიწოდებას; შარდის გამოყოფის მონიტორინგს, უკეთეს ვარიანტში შარსადენის კათეტერიზაციის გზით, ასევე სასიცოცხლო ნიშნებისა და კლინიკური მახასიათებლების მონიტორინგს.[141]Rhodes A, Evens LE, Alhazzani W, et al. Surviving Sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock: 2016. Intensive Care Med. 2017 Mar;43(3):304-77. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00134-017-4683-6 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28101605?tool=bestpractice.com
სისხლის ლაქტატის დონეები სასარგებლო მაჩვენებელია პერფუზიის და რეანიმაციაზე რეაქციის შესაფასებლად.
საწყის თერაპიაზე რეაქციის არარსებობის შემთხვევაში, განხილულ უნდა იქნას მხარდაჭერა ინოტროპული საშუალებით, სასურველია ვენის ცენტრალური კათეტერით ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში, სადაც ინვაზიური დაკვირვება საშუალებას იძლევა მეტად აგრესიულად შესწორდეს სითხის, ელექტროლიტის და მჟავა-ტუტოვანი ბალანსები.[105]Fowler RA, Fletcher T, Fischer WA 2nd, et al. Caring for critically ill patients with Ebola virus disease. Perspectives from West Africa. Am J Respir Crit Care Med. 2014 Oct 1;190(7):733-7. https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201408-1514CP#.VEe1OvldWnA http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25166884?tool=bestpractice.com [130]Canadian Critical Care Society; Canadian Association of Emergency Physicians; Association of Medical Microbiology and Infectious Diseases of Canada. Ebola clinical care guidelines: a guide for clinicians in Canada. October 2014 [internet publication]. https://www.canadiancriticalcare.org/resources/Pictures/Ebola%20Clinical%20Care%20Guidelines_ENG.pdf
განხილულ უნდა იქნას ჰემორაგიის შესაძლებლობა, კონკრეტულად პაციენტებში სისხლდენით კანიდან და ლორწოვი გარსებიდან.
სეფსისის/სეპტიკური შოკის თერაპიის შესახებ სპეციფიკური რეკომენდაციების შესახებ ინფორმაციის მისაღებად მიმართეთ ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის გაიდლაინებს.
WHO: optimized supportive care for Ebola virus disease Opens in new window
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მულტიორგანული დისფუნქცია შორსწასული ინფექციის დამახასიათებელი ფუნქციაა და მოიცავს თირკმლის, პანკრეატიტის მწვავე დაზიანებას, თირკმელზედა ჯირკვლის მწვავე დაზიანებას და ღვიძლის დაზიანებას.
ღვიძლის დაზიანება (მაგ: ჰეპატიტი) ხშირია; თუმცა, სიყვითლე არ არის ხშირი ნიშანი.[64]Fletcher T, Fowler RA, Beeching NJ. Understanding organ dysfunction in Ebola virus disease. Intensive Care Med. 2014 Dec;40(12):1936-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25366120?tool=bestpractice.com
თირკმლის დისფუნქცია გართულებულ ეტაპებს შეესაბამება; თუმცა შესაძლოა შეფერხდეს ადეკვატური რეჰიდრატაციით საწყის ეტაპებზე.[64]Fletcher T, Fowler RA, Beeching NJ. Understanding organ dysfunction in Ebola virus disease. Intensive Care Med. 2014 Dec;40(12):1936-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25366120?tool=bestpractice.com პაციენტებში ანურიით, რომლებიც არ რეაგირებენ რეჰიდრატაციაზე, გამოყენებულ იქნა თირკმლის ჩანაცვლებითი თერაპია, ამასთან არ არსებობს რაიმე სახის კვლევის მონაცემები ამ აღმოჩენის მიზნობრივი ეფექტურობის მხარდასაჭერად. ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში, 5 პაციენტიდან, რომელთაც აღენიშნებოდათ მულტიორგანული უკმარისობა და ჩაუტარდათ როგორც ინვაზიური მექანიკური ვენტილაცია, ასევე თირკმლის ჩანაცვლებითი თერაპია, გარდაიცვალა 3 პაციენტი.[41]Kreuels B, Wichmann D, Emmerich P, et al. A case of severe Ebola virus infection complicated by gram-negative septicemia. N Engl J Med. 2014 Dec 18;371(25):2394-401. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411677#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25337633?tool=bestpractice.com [97]Lyon GM, Mehta AK, Varkey JB, et al; Emory Serious Communicable Diseases Unit. Clinical care of two patients with Ebola virus disease in the United States. N Engl J Med. 2014 Dec 18;371(25):2402-9. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1409838#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25390460?tool=bestpractice.com [123]Wolf T, Kann G, Becker S, et al. Severe Ebola virus disease with vascular leakage and multiorgan failure: treatment of a patient in intensive care. Lancet. 2015 Apr 11;385(9976):1428-35. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2814%2962384-9/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25534190?tool=bestpractice.com [125]Uyeki TM, Mehta AK, Davey RT Jr, et al. Clinical management of Ebola virus disease in the United States and Europe. N Engl J Med. 2016 Feb 18;374(7):636-46. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1504874#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26886522?tool=bestpractice.com [144]Connor MJ Jr, Kraft C, Mehta AK, et al. Successful delivery of RRT in Ebola virus disease. J Am Soc Nephrol. 2015 Jan;26(1):31-7. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25398785?tool=bestpractice.com
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მძიმე სისხლდენა იშვიათია, თუმცა წარმოადგენს შორსწასული ინფექციის გამოვლინებას და, როგორც წესი (არა ყოველთვის), ფატალური შედეგით სრულდება.
ხელმისაწვდომობის პირობებში ადგილობრივი პროტოკოლების გათვალისწინებით, ასევე კლინიკური და ლაბორატორიული (თუ ხელმისაწვდომია) ინდიკატორების (მაგ. ჰემოგლობინი, ჰემატოკრიტი, საერთაშორისო ნორმალიზებული შეფარდება) მითითებით უნდა განხორციელდეს მთლიანი სისხლის ან თრომბოციტების და პლაზმის ტრანსფუზია.[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [142]Wada H, Thachil J, Di Nisio M, et al. Guidance for diagnosis and treatment of DIC from harmonization of the recommendations from three guidelines. J Thromb Haemost. 2013 Feb 4;11(4):761-7. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jth.12155/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23379279?tool=bestpractice.com [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
სისხლდენის მქონე პაციენტებში, მკურანლობის გონივრული ვარიანტებია K ვიტამინი, ტრანექსამის მჟავა ან პროტონის ტუმბოს ინჰიბიტორი (კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან სისხლდენისთვის).[140]World Health Organization. Clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker. February 2016 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/bitstream/10665/205570/1/9789241549608_eng.pdf?ua=1 [132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
პირველადი პარამეტრები
ფიტომენადიონი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ტრანექსამის მჟავა: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ომეპრაზოლი: ≥10 წლის ასაკის ბავშვები და მოზრდილები: 20 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მალარიის კვლევა უნდა ჩატარდეს და მისი მკურნალობა უნდა მოხდეს შესაბამისი ანტიმალარიული თერაპიით, თუ გათვალისწინებული იქნება ებოლას ვირუსული ინფექციის რისკი პაციენტთან მიმართებაში და ასევე ორმაგი ინფექციის შესაძლებლობის გათვალისწინებით. ენდემურ პირობებში, მალარიის მკურნალობა ჩვეულებრივ ტარდება ავადმყოფთა რუტინული მართვის ფარგლებში, ინფექციის დადასტურებით ან მის გარეშე.
დაიწყეთ ემპირიული ანტიმალარიული თერაპია მანამ, სანამ მალარიაზე ტესტი არ იქნება უარყოფითი, ან მკურნალობა არ იქნება დასრულებული.[132]World Health Organization. Optimized supportive care for Ebola virus disease. July 2019 [internet publication]. https://www.who.int/publications-detail/optimized-supportive-care-for-ebola-virus-disease
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს მართვის ჩამოთვლილ ძირითად პრინციპებს: გამოიყენეთ როგორც სტანდარტული, ასევე ებოლას მიმართ სპეციფიკური ინფექციის პრევენციის და კონტროლის უსაფრთხოების ზომები; ჩართეთ ოპტიმიზებული დამხმარე ტიპის მოვლა თითოეული ორსულის კლინიკურ მართვაში; ატოლტივიმაბი/მაფტივიმაბი/ოდესივიმაბი და ანსუვიმაბი შეიძლება შესთავაზოთ ორსულებს დეტალური კვლევის კონტექსტში ან ადგილობრივი პროტოკოლის გათვალისწინებით; მწვავე ინფქეციით დაავადებულ ორსულებში არ არის მიზანშეწონილი მშობიარობის დაწყება ან ნაყოფის ჩვენებით ინვაზიური პროცედურების შესრულება. საეჭვო ან დადასტურებული მწვავე ინფქეციის მქონე ქალებს ურჩიეთ, შეწყვიტონ ძუძუთი კვება მანამ, სანამ მათი რძის ანალიზი არ იქნება უარყოფითი ორ, 24-საათიანი ინტერვალით ჩატარებულ ტესტზე (უკუტრანსკრიპციის პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქცია). ამასობაში, ჩვილები უნდა განცალკევდნენ დედისგან და მიეცეთ დედის რძის შესაფერისი შემცვლელები.[77]World Health Organization. Guidelines for the management of pregnant and breastfeeding women in the context of Ebola virus disease. 2020 [internet publication]. https://www.who.int/reproductivehealth/publications/ebola-pregnant-and-breastfeeding-women/en
ინტრანატალური სისხლდენა და სპონტანური აბორტი ხშირია ინფიცირებულ ქალებში; შესაბამისად, სამეანო ზედამხედველობა მიმართული უნდა იყოს ჰემორაგიული ჩივილების ადრეული მკურნალობისკენ.[21]Chertow DS, Kleine C, Edwards JK, et al. Ebola virus disease in West Africa - clinical manifestations and management. N Engl J Med. 2014 Nov 27;371(22):2054-7. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp1413084 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25372854?tool=bestpractice.com [151]Mupapa K, Mukundu W, Bwaka MA, et al. Ebola hemorrhagic fever and pregnancy. J Infect Dis. 1999 Feb;179 Suppl 1:S11-2. https://jid.oxfordjournals.org/content/179/Supplement_1/S11.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9988157?tool=bestpractice.com [153]Jamieson DJ, Uyeki TM, Callaghan WM, et al. What obstetrician-gynecologists should know about Ebola: a perspective from the Centers for Disease Control and Prevention. Obstet Gynecol. 2014 Nov;124(5):1005-10. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25203368?tool=bestpractice.com [154]Association of Women's Health, Obstetric and Neonatal Nurses. Ebola: caring for pregnant and postpartum women and newborns in the United States: AWHONN practice brief number 3. J Obstet Gynecol Neonat Nurs. 2015 Jan-Feb;44(1):164-5 https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1552-6909.12518/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25421426?tool=bestpractice.com [155]Kitching A, Walsh A, Morgan D. Ebola in pregnancy: risk and clinical outcomes. BJOG. 2015 Feb;122(3):287. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25585496?tool=bestpractice.com
დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრებმა გამოსცა კონკრეტული სახელმძღვანელო ორსულების და ახალშობილების მოვლის შესახებ
Choose a patient group to see our recommendations
Please note that formulations/routes and doses may differ between drug names and brands, drug formularies, or locations. Treatment recommendations are specific to patient groups. See disclaimer
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას