ყივანახველა

ფართოდ ვაქცინირებულ პოპულაციებში ყივანახველას ხელახალი აღმოცენების გათვალისწინებით, ეს დაავადება კვლავ რჩება საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის და სამედიცინო სფეროს პრობლემურ საკითხად.

ბავშთა შემთხვევებისთვის ტიპიურად დამახასიათებელია სამი იდენტიფიცირებადი სტადია: კატარული, პაროქსიზმული და გამოჯანმრთელების სტადია.

საწყისი სიმპტომები შესაძლოა გაციების სიმპტომების იდენტური იყოს, რინორეის და ცრემლდენის თანხლებით, ან ვლინდებოდეს მშრალი ხველით, რომელსაც ენაცვლება ინტენსიური ხველის ეპიზოდები. ცხელება შესაძლოა არ აღინიშნებოდეს, ან იყოს დაბალ-ტემპერატურული (სუბფებრილური).

ინსპირატორული ყივილი წარმოადგენს დამახიათებელ სიმპტომს ბავშვებში, თუმცა შესაძლოა არ ვლინდებოდეს ჩვილებში, მოზარდებსა და ზრდასრულებში.

ცხვირის სეკრეტში ბაქტერია Bordetella pertussis-ის კულტურა ადასტურებს დიაგნოზს, განსაკუთრებით დაავადების მიმდინარეობის ადრეულ ეტაპზე. უარყოფითი შედეგი კულტურაზე არ გამორიცხავს დიაგნოზს. სხვა დიაგნოსტიკური ტესტებია პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქცია და სეროლოგია.

მკურნალობის და პროფილაქტიკისთვის პირველი რიგის უპირატეს აგენტებს წარმოადგენენ მაკროლიდური ანტიბიოტიკები.

ზოგადად რეკომენდებულია ბავშვთა საყოველთაო იმუნიზაცია ყივანახველას აცელულური ვაქცინის გამოყენებით. ორსული ქალებისთვის რეკომენდებულია რევაქცინაცია. აშშ-ში, რევაქცინაცია აგრეთვე რეკომენდებულია არაორსული ზრდასრული პირებისთვისაც.

ყივანახველა არის სასუნთქი ტრაქტის ზედა ნაწილის ინფექცია, რომელიც ხასიათდება მძიმე ხველით. ძირითადი გამომწვევი აგენტია Bordetella pertussis.[1]Mattoo S, Cherry JD. Molecular pathogenesis, epidemiology, and clinical manifestations of respiratory infections due to Bordetella pertussis and other Bordetella subspecies. Clin Microbiol Rev. 2005 Apr;18(2):326-82. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15831828?tool=bestpractice.com [2]Liang JL, Tiwari T, Moro P, et al. Prevention of pertussis, tetanus, and diphtheria with vaccines in the United States: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep. 2018 Apr 27;67(2):1-44. https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/67/rr/rr6702a1.htm http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29702631?tool=bestpractice.com მკურნალობის გარეშე პაციენტი ინფექციური რჩება რამდენიმე კვირის განმავლობაში. პაციენტთა 80-90%-ში, მკურნალობის გარეშე Bordetella pertussis ხველის დაწყებიდან 3-4 კვირის ფარგლებში სპონტანურად ალაგდება ცხვირ-ხახიდან; თუმცა, ჩვილებში, რომელთაც არ ჩატარებიათ ვაქცინაცია ან მკურნალობა, კულტურაზე დადებითი სტატუსი შესაძლოა შენარჩუნდეს 6 კვირაზე ხანგრძლივად. Bordetella-ს სხვა სახეობები იშვიათად იწვევენ ყივანახველას ან ყივანახველას მსგავს ხველას, ასეთი სახეობებია: B parapertussis, B bronchiseptica, ან B holmesii. აღნიშნული სახეობების პრევენცია ვაქცინით შესაძლებელი არ არის. ჩინეთში ყივანახველა ცნობილია "100-დღიანი ხველის" სახელით.