შეჯამება
მწვავე მუცელი გულისხმობს მუცლის პათოლოგიის მძიმე სიმპტომების სწრაფ დაწყებას. ეს შეიძლება მიუთითებდეს სიცოცხლისთვის პოტენციურად საშიშ მდგომარეობაზე, რომელიც საჭიროებს სასწრაფო ქირურგიულ ჩარევას. მუცლის მწვავე ტკივილი გადაუდებელი დახმარების განყოფილების მიმართვის ხშირი მიზეზია.[1]
კლინიკური სურათი
შეფასება უნდა ფოკუსირდეს ჭეშმარიტი მწვავე მუცლის შემთხვევების ამოცნობაზე, რომლებიც გადაუდებელ ქირურგიულ ჩარევას მოითხოვს, ისეთი შემთხვევებისგან, რომლებიც მოცემულ ეტაპზე ქირურგიულ ჩარევას მოითხოვს და კონსერვატიული მეთოდებით შეიძლება განიკურნოს.[2] გაერთიანებული სამეფოდან მიღებული მონაცემების საფუძველზე შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ გამოცდილი ქირურგის ხელმისაწვდომობა ამცირებს არასაჭირო ჰოსპიტალიზაციების რიცხვს.[3]
მწვავე ქირურგიული პათოლოგიის მქონე პაციენტის მდგომარეობა შეიძლება სწრაფად გაუარესდეს; პაციენტები მძიმე, მუდმივი/უწყვეტი სიმპტომებით, საჭიროებენ საფუძვლიან გამოკვლევას და მჭიდრო მონიტორინგს.
ტკივილი შესაძლოა:
იყოს მუცლის ნებისმიერ კვადრანტში
იყოს ხანგამოშვებითი, მჭრელი ტიპის ან ყრუ ან მჩხვლეტავი
გადაეცემა ფოკალური ადგილიდან
თან ახლავს გულისრევა და ღებინება
მწვავე მუცელი ტკივილის გარეშეც შეიძლება განვითარდეს, განსაკუთრებით ხანდაზმულებში, ბავშვებში, იმუნოკომპრომეტირებულ პაციენტებში და ქალებში ორსულობის ბოლო ტრიმესტრში.
სადიაგნოსტიკო მუშაობა
მწვავე მუცლის დიაგნოზი დგინდება ანამნეზის, ფიზიკური გამოკვლევის, რადიოგრაფიული და ლაბორატორიული გამოკვლევების შედეგების საფუძველზე.
გარკვეულ პაციენტებში, ალტერნატიულად განიხილება დიაგნოსტიკური ლაპაროსკოპიის ჩატარებაა.[4][5][6]
ანალგეზია
მიეცით პაციენტებს ადეკვატური ანალგეზია.[3] რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევების ერთმა მეტა-ანალიზმა, რომელიც მოიცავდა ზრდასრულ პაციენტებს მუცლის მწვავე ტკივილით, დაადგინა, რომ ოპიოიდური ანალგეზია არ ზრდის დიაგნოზის შეცდომის ან მკურნალობის გადაწყვეტილების შეცდომის რისკს და აუმჯობესებს პაციენტის კომფორტს.[7]
[ 
]
სპეციალური ჯგუფები
მუცლის ტკივილი ხანდაზმულებში, იმუნოდეფიციტის მქონე პაციენტებში და ორსულ ქალებში ხშირად ვლინდება ატიპიურად, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს სიცოცხლისთვის საშიში მუცლის პათოლოგიის დაგვიანებული დიაგნოსტირება.[8]
ხანდაზმულები
კომორბიდულმა მდგომარეობებმა ან მათ სამკურნალოდ გამოყენებულმა მედიკამენტებმა შეიძლება გავლენა მოახდინოს ხანდაზმული პაციენტის უნარზე, განახორციელოს დამახასიათებელი ფიზიოლოგიური პასუხი.
ხანდაზმული პაციენტები ასევე დაავადების უფრო მძიმე ფორმის რისკის ქვეშ იმყოფებიან, იმუნური ფუნქციის დაქვეითების გამო.[9]
ცენტრალური და პერიფერიული ნერვული სისტემა ასევე განიცდის ასაკობრივ ცვლილებებს. ისეთი მდგომარეობები, როგორიცაა დემენცია, ზღუდავს ხანდაზმულ პაციენტებში პრობლემის გადმოცემის უნარს, ხოლო პერიფერიული ნერვული სისტემის ფუნქციის დაქვეითება ცვლის ტკივილისა და ტემპერტურის შეგრძნებას, რაც ართულებს მდგომარეობის დიაგნოსტირებასა და მართვას.
პერფორირებული წყლულის მქონე პაციენტების ერთ-ერთი კვლევით აღმოჩნდა, რომ ხანდაზმული პაციენტების 21%-ს აქვს პერიტონიტი შემოსვლისას.[9]
ორსულები
ორსულობასთან დაკავშრებული ფიზიკური და ფიზოლოგიური ცვლილებები შესაძლოა იყოს დაიგნოზის და მკურნალობის გამოწვვევა.
საშვილოსნოს გადიდება, რაც იწვევს მუცლის ღრუს ორგანოების გადაადგილებას და კომპრესიას, ასევე მუცლის კედლების მოდუნება ართულებს ტკივილის ლოკალიზაციის დადგენას და შეიძლება წაშალოს პერიტონიტის ნიშნები.[10]
ორსულ ქალებს შესაძლოა ზოგჯერ ქონდეთ მსუბუქი ფიზიოლოგიური ლეიკოციტოზი, შესაბამისად ეს შედეგი არასეპციფიკურია ორსული ქალებისთვის, რომლებსაც აქვთ მწვავე მუცელი.
თუ არსებობს ძლიერი ეჭვი ინტრააბდომინალურ პათოლოგიაზე, აუციელებლია შემდგომი კვლევები და შესაძლოა მოიცავდეს დამატებით ლაბორატორიულ ანალიზებს, რადიოლოგიურ კვლევებს ან ზოგიერთ შემთხვევაში სერიულ ფიზიკალურ გასინჯვებს.
აგრეთვე იხილეთ ორსულობის დროს მუცლის ტკივილის შეფასება (გადაუდებელი მოსაზრებები).
იმუნოკომპრომისული პაციენტები
იმუნოდეფიციტის მქონე პაციენტებს აღენიშნებათ შეცვლილი ანთებითი რეაქცია და შესაძლოა გამოვლინდეს ატიპიური სიმპტომები და ნიშნები მწვავე აბდომინური პათოლოგიის. მუცლის ტკივილი, როგორც წესი, არასპეციფიკურია და ფიზიკური გამოკვლევა ხშირად არასაკმარისია.[11]
იმუნოკომპრომეტირებული პაციენტები მიდრეკილნი არიან ოპორტუნისტული ინფექციების მიმართ, მაგ., ციტომეგალოვირუსული კოლიტი შიდსით დაავადებულ პაციენტებში.
იმუნოსუპრესიული თერაპიის შედეგად შეიძლება განვითარდეს მწვავე მუცელი. ტიფლიტი (ნეიტროპენიური ენტეროკოლიტი) არის ქიმიოთერაპიის გართულება, რომელიც ჩვეულებრივ ვლინდება ცხელებით, ნეიტროპენიით და მარჯვენა თეძოს ფოსოს ტკივილით ქიმიოთერაპიის დაწყებიდან 10-14 დღის შემდეგ.[12]
იმუნოდეფიციტის მქონე პაციენტებში საჭიროა საავადმყოფოში მოხვედრის ქვედა ბარიერი და ჯვარედინი ვიზუალიზაცია.[11]
დიფერენციული დიაგნოზები
ხშირი
- შეხორცებები
- ჩაჭედილი თიაქარი
- ქოლეცისტიტი
- პერფორირებული კუჭის წყლული
- აპენდიციტი
- საშვილოსნოს გარე ორსულობა
- მენჯის ანთებითი დაავადება
- მწვავე პანკრეატიტი
- მწვავე დივერტიკულიტი
- წყლულოვანი კოლიტი
- კრონის დაავადება
- ქოლელითიაზი
- კუჭნაწლავის სისტემის ავთვისებიანი სიმსივნე
- მელორი-ვეისის სინდრომი
- დიაბეტური კეტოაციდოზი
- ოპიოიდების მოხსნა
- გასტროენტერიტი
- ინფექციური კოლიტი
- ნამგლისებრუჯრედოვანი კრიზი
- ენდომეტრიოზი
- სათესლე ჯირკვლის შემოგრეხვა
- თირკმლის ქვები
- პიელონეფრიტი
იშვიათია
- ვოლვულუსი
- რეტროპერიტონეალური ჰემორაგია.
- ვირუსული ჰეპატიტი
- ნაწლავის ინვაგინაცია
- თორმეტგოჯა ნაწლავის პერფორირებული წყლული
- საკვერცხის კისტის გასკდომა
- საკვერცხის შემოგრეხვა
- მუცლის აორტის განშრევება
- აორტის ანევრიზმის გაგლეჯა
- მწვავე მეზენტერული იშემია და ინფარქტი
- მიოკარდიუმის ინფარქტი
- მეკელის დივერტიკულიტი
- ღვიძლის აბსცესი
- მუცლის წელის კუნთების(Psoas)-აბსცესი
- ტუბერკულოზი
- საყლაპავის პერფორაცია (ბურჰავეს სინდრომი)
- ფიც-ჰიუ-კურტისის სინდრომი
- იშემიური კოლიტი
- ელენთის არტერიის ანევრიზმის გასკდომა
- ბად-კიარის სინდრომი
- ელენთის ინფარქტი
- მუცლის კედლის ჰემატომა
- ურემია
- ადისონური კრიზი
- ჰიპერკალცემია
- მწვავე წყვეტილი პორფირია (AIP)
- ოჯახური ხმელთაშუა ზღვის ცხელება
- ტიფლიტი (ნეიტროპენიული ენტეროკოლიტი)
- რადიაციული ენტერიტი
- მძიმე მეტალებით მოწამვლა
- ობობას ნაკბენი
კონტრიბუტორები
ავტორები
Charles A. Leath III, MD, MSPH, FACS
Professor, Ellen Gregg Shook Culverhouse Chair in Gynecologic Oncology
Division of Gynecologic Oncology
The University of Alabama
Birmingham
AL
გაფრთხილება:
CAL has received grant funding from the NIH, served on Data Safety Monitoring Boards for Celsion/Imunon and Parexel; performed contracted research for AbbVie, Agenus, Alkermes, AstraZeneca, Celsion/Imunon, Correct Therapeutics, GSK, Immunogen, Merck and Rubius; and has served as a consultant for GSK, Immunogen, Merck, the GOG-Foundation, Natera, and Seattle Genetics.
Neil T. Phippen, MD
Assistant professor
Gynecologic Oncology
Walter Reed National Military Medical Center
Bethesda
MD
გაფრთხილება:
NTP declares that he has no competing interests.
მადლიერება
Dr Charles A. Leath III and Dr Neil T. Phippen would like to gratefully acknowledge Dr William J. Lowery, Dr Aaron W. Campbell, and Dr Jin H. Ra, previous contributors to this topic.
გაფრთხილება:
WJL has participated in a speakers' bureau for AstraZeneca to discuss Lynparza for ovarian cancer. AWC and JHR declare that they have no competing interests.
რეცენზენტები
William Winter, MD
Staff
Gynecologic Oncologist
Northwest Cancer Specialists
Rose Quarter Cancer Center
Portland
OR
გაფრთხილება:
WW declares that he has no competing interests.
Michael West, MD, PhD
Professor and Vice Chair
UCSF Department of Surgery
Chief of Surgery
San Francisco General Hospital
San Francisco
CA
გაფრთხილება:
None declared.
წყაროები
ძირითადი სტატიები
American College of Radiology. ACR Appropriateness Criteria: acute nonlocalized abdominal pain. 2018 [internet publication].სრული ტექსტი აბსტრაქტი
American College of Radiology. ACR Appropriateness Criteria: right lower quadrant pain. 2022 [internet publication].სრული ტექსტი აბსტრაქტი
American College of Radiology. ACR Appropriateness Criteria: left lower quadrant pain. 2023 [internet publication].სრული ტექსტი
American College of Radiology. ACR Appropriateness Criteria: right upper quadrant pain. 2022 [internet publication].სრული ტექსტი
გამოყენებული სტატიები
ამ თემაში მოხსენიებული წყაროების სრული სია ხელმისაწვდომია მომხმარებლებისთვის, რომლებსაც აქვთ წვდომა BMJ Best Practice-ის ყველა ნაწილზე.
გაიდლაინები
- SAGES guideline for the diagnosis and treatment of appendicitis
- 2024 Clinical practice guideline update by the Infectious Diseases Society of America on complicated intra-abdominal infections: risk assessment, diagnostic imaging, and microbiological evaluation in adults, children, and pregnant people
მეტი გაიდლაინები
შედით სისტემაში ან გამოიწერეთ BMJ Best Practice
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას