პარაცეტამოლის ზედოზირება

ზედოზირება შესაძლოა განვითარდეს როგორც პარაცეტამოლის, ან პარაცეტამოლის შემცველი მედიკამენტის გადამეტებული დოზის ერთჯერადი მიღების, ისე რეკომენდებულზე მეტი დოზის მრავალჯერადი მიღების შედეგად.

კლინიკური გამოვლინების საწყის ეტაპზე ხშირია უსიმპტომობა, ან მხოლოდ მსუბუქი გასტროინტესტინური სიმპტომების არსებობა. მკურნალობის გარეშე პარაცეტამოლით ინტოქსიკაციას შესაძლოა მოჰყვეს ღვიძლის სხვადასხვა ხარისხის დაზიანება,ღვიძლის ფულმინანტური უკმარისობის ჩათვლით, რომელიც ვითარდება ჭარბი დოზის მიღებიდან 2-4 დღის განმავლობაში.

უფრო იშვიათად, ზედოზირება საწყის ეტაპზე შესაძლოა გამოვლინდეს კომატოზური მდგომარეობით და მძიმე მეტაბოლური აციდოზით. კომატოზური მდგომარეობა შესაძლოა აგრეთვე გამოვლინდეს პარაცეტამოლისა და ოპიოიდის შემცველი კომბინირებული პრეპარატით ზედოზირებისას, ან მრავალი მედიკამენტის ერთდროული გადაჭარბებული მიღების შედეგად.

იმ შემთხვევაში თუ, პარაცეტამოლით მწვავე ზედოზირებიდან 8 საათის ვადაში ტარება მკურნალობა აცეტილცისტეინით, ჰეპატოტოქსიკურობა უკიდურეს იშვიათობას წარმოადგენს. აცეტილცისტეინის ეფექტურობა პარაცეტამოლით მწვავე ზედოზირებიდან პირველი 8 საათის შემდეგ კლებულობს, რაც შესაბამისად აისახება ჰეპატოტოქსიკურობის მომდევნო საფეხურობრივ ზრდაში, მკურნალობის დაყოვნების პარალელურად 8-დან 16-საათამდე.

ზრდასრული პაციენტებისთვის პარაცეტამოლის რეკომენდებული დოზა შეადგენს 4 გ-ს (ან 75 მგ/კგ-ზე) 24 საათის განმავლობაში. აღნიშნული დოზის ნებისმიერი ოდენობით გადაჭარბება განიხილება, როგორც ზედოზირება. ამასთან ერთად, 24-საათიან პერიოდში პარაცეტამოლის <75 მგ/კგ-ზე დოზის მიღებისას ტოქსიკურობის შესაძლებლობა უკიდურესად დაბალია.

ერთჯერადად დოზის მწვავე გადაჭარბება განისაზღვრება, როგორც >4 გ (ან >75 მგ/კგ) დოზის მიღება <1 საათი პერიოდის განმავლობაში, როგორც წესი, თვითდაზიანების მიზნით. Toxbase Opens in new window 

დოზის გახანგრძლივებულ გადაჭარბებაში იგულისხმება პარაცეტამოლის მრავლობითი დოზის მიღება >1 სთ პერიოდის განმავლობაში, როგორც წესი, თვითდაზიანების მიზნით. Toxbase Opens in new window Human Medicine კომისიის (CHM) პირობებით, გახანგრძლივებული ზედოზირება აღარ განისაზღვრება მგ/კგ-ზე/დღეში.

პარაცეტამოლის თერაპიულზე მაღალი დოზით განმეორებითი მიღება მიუთითებს პარაცეტამოლის გადაჭარბებით მიღებას ტკივილის ან ცხელების მკურნალობის მიზნით (მაგ: თვითდაზიანების განზრახვის გარეშე). შესაძლოა იყოს შემთხვევითი ან წინასწარ განზრახული.

გაერთიანებული სამეფოს ტოქსიკოლოგიის ეროვნული საინფორმაციო სამსახურის რეკომენდაციის თანახმად, პოტენციურად ტოქსიური დოზების გაანგარიშების მიზნით გასათვალისწინებელია შემდეგი: Toxbase Opens in new window

1. ორსული პაციენტებისთვის, ტოქსიური დოზების გაანგარიშებისას ითვალისწინებენ პაციენტის ორსულობისწინა პერიოდის წონას.

2. თუ პაციენტის წონა აჭარბებ 110 კგ-ს, ტოქსიური დოზების გაანგარიშებისას ითვალისწინებენ 110 კგ-ს, როგორც მაქსიმალურ მაჩვენებელს, პაციენტის ფაქტობრივი წონის სანაცვლოდ.

პარაცეტამოლის ზედოზირების შედეგად განვითარებული ჰეპატოტოქსიკურობა განისაზღვრება შრატის AST-ს კონცენტრაციის მატებით მინიმუმ 1000 სე-მდე/ლ-ზე.

პარაცეტამოლი ზოგიერთ ქვეყანაში აცეტამინოფენის სახელით არის ცნობილი.