მიკროსკოპული ჰემატურიის შეფასება

ბოლო მიმოხილვა: 16 აპრილი 2021

ბოლო განახლება: 20 მაისი 2020

განსაზღვრება

მიკროსკოპული ჰემატურია (NVH) გულისხმობს, სისხლის სამი ან მეტი წითელი უჯრედის (RBCs/ერითროციტი) არსებობას, მაღალი სიმძლავრის მიკროსკოპის ველზე, შარდის ნაკადის შუა ნაწილის/"ულუფის", სუფთა ნიმუშზე.[1] თუმცა, ერთ სინჯში, სისხლის წითელი უჯრედების მცირე რაოდენობა ან არსებობა, არ არის საკმარისი მიზეზი, რომ ავთვისებიანი პროცესის რისკის მქონე პაციენტს, აღარ ჩაუტარდეს სრული გამოკვლევა, რადგან, არსებობს შემთხვევები როდესაც სისხლდენა წყვეტილად მიმდინარეობს.[2]

მარკერ-ზოლით შარდის დადებითი ტესტი სისხლზე არ ადასტურებს მიკროსკოპულ ჰემატურიას, თუმცა საჭიროებს დამატებით გამოკვლევას მიკროსკოპით.[1]

მნიშვნელობა

მიუხედავად იმისა, რომ მიკროსკოპული ჰემატურია ხილულ ჰემატურიასთან შედარებით ნაკლებად უკავშირდება ავთვისებიან პროცესს, მისი არსებობა, შესაძლოა, მაინც მიუთითებდეს კიბოზე.[3] მიკროსკოპული ჰემატურიის დაახლოებით 50 % იდიოპათიურია.[2][4][5][6][7][8] AUA: diagnosis, evaluation and follow-up of asymptomatic microhematuria (AMH) in adults external link opens in a new window მოსახლეობაში მიკროსკოპული ჰემატურიის პრევალენტობა შეადგენს 2.4-31.1%-ს. შემთხვევები უფრო ხშირია 60 წელს გადაცილებულ მამაკაცებში ან მამაკაცებში, რომლებიც მწეველები არიან ან იყვნენ წარსულში.[1]

ანამნეზი.

უმნიშვნელოვანესი თავდაპირველი დიაგნოსტიკური კრიტერიუმია დეტალური ანამნეზი, რომლის საშუალებითაც კონკრეტულ შემთხვევაში შეგვიძლია ამოვიცნოთ ავთვისებიანი წარმონაქმნის განმაპირობებელი რისკფაქტორები. ანამნეზმა შესაძლოა მიგვითითოს ნაკლებად მძიმე პროცესზე (მაგ. ბოლოდროინდელი ფიზიკური დატვირთვა, სქესობრივი აქტივობა, საშარდე გზების ინფექცია და მენსტრუაცია). კიბოს რისკფაქტორები

40 წლის ასაკის შემდგომ საშარდე გზებში ავთვისებიანი წარმონაქმნის გაჩენის რისკი იზრდება.

საშარდე გზების ავთვისებიანი დაავადების რისკფაქტორები: >35 წლის ასაკი, თამბაქოს მოწევა, უწინდელი ექსპოზიცია დასხივებასთან, შრომითი ექსპოზიციები (საღებავები, ბენზოლები, არომატული ამინები) და მედიკამენტები, როგორებიცაა ფენაცეტინი (ხელმისაწვდომია მხოლოდ იაპონიაში), ციკლოფოსფამიდი და არისტოლოქის მჟავა, რომელსაც შეიცავს წონის კლების ზოგიერთი საშუალება.[7] ასიმპტომური მიკროსკოპული ჰემატურია მეტად არის დაკავშირებული საშარდე გზების ავთვისებიან დაავადებებთან კაცებში.[9] სიმსუქნე და ჰიპერტენზია თირკმელუჯრედოვანი კარცინომის რისკფაქტორებია.[10] ავთვისებიანი წარმონაქმნის არსებობაზე ეჭვის გაჩენის შემთხვევაში მაღალი რისკის მქონე პაციენტებს საჭიროა ჩაუტარდეთ საშარდე გზების სრული გამოკვლევა (მათ შორის საშარდე გზების ზედა ნაწილის რენტგენოგრაფია და ქვედა საშარდე გზების ცისტოსკოპია).[1][7][11][12][13][14] დაბალი რისკის მქონე პაციენტებში, გამოკვლევა უნდა წარიმართოს კონკრეტულად სიმპტომების სავარაუდო გამომწვევი მიზეზის დასადგენად საშარდე გზების სრულად გასინჯვის გარეშე. დიდი ბრიტანეთის ჯანმრთელობისა და კლინიკური დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტის რეკომენდაციით, 60 წლეს გადაცილებული პაციენტები უნდა ექიმთან ვიზიტზე უნდა მივმართოთ 2 კვირის ფარგლებში და ვიხელმძღვანელოთ შარდის ბუშტის საეჭვო კიბოს რეფერალის გზამკვლევით, თუ პაციენტს აქვს უცნობი წარმოშობის მიკროსკოპული ჰემატურია და დიზურია ან ლეიკოციტების მომატებული რაოდენობა სისხლის ანალიზზე.[3]

კლასიფიკაციის სქემა

სისხლდენის წყაროს დადგენა ანატომიური ადგილმდებარეობის მიხედვით მწყობრი მიდგომის საშუალებას გვაძლევს. საშარდე გზების ზედა ნაწილები: თირკმელები (გლომერულური და არაგლომერულური) და შარდსაწვეთები. დანარჩენი უროლოგიური ორგანოები საშარდე გზების ქვედა ნაწილს ეკუთვნის. საშარდე გზების ამგვარი დაყოფა გვეხმარება ანამნეზის შეგროვების დროს და პაციენტის გასინჯვისას, აგრეთვე დიაგნოსტიკური ტესტების არჩევისას, რადგან გამოკვლევის არცერთი საშუალება არ გვაძლევს ინფორმაციას საშარდე გზების ყველა ნაწილის შესახებ.

დიაგნოსტიკური კვლევა

სადიაგნოსტიკო ტესტირების ფუნქციაა, პირველ რიგში, დაადასტუროს მიკროჰემატურიის არსებობა. შემდგომ აუცილებელია, რომ ტესტირების საშუალებით დადგინდეს, ჰემატურია გლომერულებისგან მომდინარეობს თუ სხვა წარმოშობისაა. აღნიშნული შემდეგ ეტაპზე უფრო დახვეწილი გამოკვლევის საშუალებას გვაძლევს, თუმცა საშარდე გზების ავთვისებიანი წარმონაქმნის ქონის რისკის ქვეშ მყოფ პაციენტებს უთუოდ უნდა ჩაუტარდეთ ზედა და ქვედა საშარდე გზების სადიაგნოსტიკო ტესტები (რენტგენოგრაფია და ცისტოსკოპია). სამეცნიერო კვლევების მიხედვით დადგინდა, რომ საშარდე გზებში კიბოს დასადგენად სიმსივნის მარკერების გამოყენება არასაკმარისი სპეციფიკურობის გამო ნაკლებად სანდოა. მიუხედავად ამისა, მარკერების გამოყენება შესაძლებელია მკურნალობის ეფექტურობის განსაზღვრისთვის და მკურნალობის შემდეგ დაავადების ხელახალი განვითარების დასადგენად.[15][16]

სკრინინგი

მიკროჰემატურიის მქონე პაციენტებში ყველაზე ხშირად დადგენილ კიბოს შარდის ბუშტის გარდამავალი უჯრედების კიბო წარმოადგენს.[6][11][17][18][19] აშშ-ის პრევენციული სერვისების სამუშაო ჯგუფის მიხედვით მიკროჰემატურიის დადებითი პროგნოზული მაჩვენებელი შარდის ბუშტის კიბოსთან მიმართებაში 5-8 %-ს წარმოადგენს, შესაბამისად რუტინული სკრინინგი რეკომენდებული არ არის.[8][20] მტკიცებულება B საშარდე გზების კიბოს ამოცნობა: საშუალო ხარისხის მტკიცებულებების მიხედვით ჰემატურიის სკრინინგი საშარდე გზების კიბოს დასადგენად დიაგნოსტიკურ ღირებულებას არ ატარებს.[5][11][14][21][22]რანდომიზებული კონტროლირებული კვლევები <200 მონაწილით, მეთოდოლოგიურად გაუმართავი კვლევები >200 მონაწილით, მეთოდოლოგიურად გაუმართავი სისტემური მიმოხილვები ან კარგი ხარისხის ობსერვაციული (კოჰორტული) კვლევები.