რიფტის ველის ცხელება

რიფტის ველის ცხელება (RVF) არის შეტყობინებადი დაავადება. ადამიანიდან ადამიანზე გადაცემის შემთხვევა არ გამოვლენილა; თუმცა აუცილებელია უსაფრთხოების სტანდარტული ზომების დაცვა.

პაციენტების უმრავლესობას სიმპტომები არ აღენიშნება; თუმცა პაციენტს შეიძლება ჰქონდეს მსუბუქი ფორმის, თვითგანკურნებადი ავადმყოფობა, რომელიც ცხელებითა და ღვიძლის პათოლოგიით მიმდინარეობს. პაციენტებს შეიძლება ჰქონდეთ მძიმე სიმპტომები, მათ შორის თვალის დაავადება (10%), ენცეფალიტი (8%) ან ჰემორაგიული ცხელება (1%).[1]National Institute for Communicable Diseases. Healthcare workers guidelines on Rift Valley fever (RVF). Jan 2021 [internet publication]. https://www.nicd.ac.za/wp-content/uploads/2021/02/Rift-Valley-Fever-2021-Guidelines-for-Health-Care-Workers_110321.pdf [2]Jankovic J, Mazziotta J, Pomeroy S, et al. Bradley and Daroff's neurology in clinical practice, 2-volume set. 8th ed. Elsevier. 2021. ასევე დადასტურდა, რომ ენდემურ რეგიონებში რიფტის ველის ცხელების ვირუსი, ფებრილიტეტით მიმდინარე დაავადების მქონე ორსული ქალების მნიშვნელოვან ნაწილში იწვევს სპონტანურ აბორტს.[3]Baudin M, Jumaa AM, Jomma HJE, et al. Association of Rift Valley fever virus infection with miscarriage in Sudanese women: a cross-sectional study. Lancet Glob Health. 2016 Nov;4(11):e864-71. https://www.thelancet.com/journals/langlo/article/PIIS2214-109X(16)30176-0/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27692776?tool=bestpractice.com

დამხმარე თერაპია ითვლება მკურნალობის სტანდარტად, რადგან არ არსებობს კონკრეტული ანტივირუსული თერაპია. დიაგნოსტიკური მიდგომებისას გათვალისწინებულ უნდა იქნას პაციენტის მოგზაურობის ისტორია ენდემურ რეგიონში (მაგ., აღმოსავლეთ აფრიკაში, დასავლეთ აფრიკაში და სამხრეთ აფრიკაში) და პირუტყვთან კონტაქტი, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტმა დაკლა ცხოველი ან ჩართული იყო პირუტყვის დაბადებაში აღნიშნულ რეგიონებში.

რიფტის ველის ცხელების ვირუსით (ასევე ცნობილი, როგორც RVFV) გამოწვეული მსუბუქი ინფექცია, როგორც წესი, თავისით გაივლის. ვირუსი ეკუთვნის Bunyavirales-ს რიგს Phenuiviridae-ის ოჯახიდან (გვარი  Phlebovirus). მისი სახელი დაკავშირებულია რიფტის დიდ ხეობასთან, კენიაში, სადაც ის პირველად დაუდგინეს საქონელს, 1910-იანი წლების დასაწყისში.[4]Murithi RM, Munyua P, Ithondeka PM, et al. Rift Valley fever in Kenya: history of epizootics and identification of vulnerable districts. Epidemiol Infect. 2011 Mar;139(3):372-80. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20478084?tool=bestpractice.com [5]Daubney R, Hudson JR, Garnham PC. Enzootic hepatitis or Rift Valley fever. An undescribed virus disease of sheep, cattle and man from east Africa.1931;34(4):545-79. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/path.1700340418/abstract ადამიანებს იგი გადაეცემათ სისხლთან ან სხვა ბიოლოგიურ სითხეებთან (მაგ. ამნიოტურ სითხესთან), ორგანოებთან კონტაქტის, ან ინფიცირებული ცხოველების (უმთავრესად ძროხის, ცხვრის, თხის ან აქლემის) ნედლი რძის მოხმარების შედეგად.[6]Pepin M, Bouloy M, Bird BH, et al. Rift Valley fever virus (Bunyaviridae: Phlebovirus): an update on pathogenesis, molecular epidemiology, vectors, diagnostics and prevention. Vet Res. 2010;41:61. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2896810 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21188836?tool=bestpractice.com დაავადება გადააქვთ ასევე კოღოებს, მათ შორის, სახეობებს Aedes და Culex.[7]Tantely ML, Rakotoniaina JC, Tata E, et al. Biology of mosquitoes that are potential vectors of Rift Valley fever virus in different biotopes of the central highlands of Madagascar. J Med Entomol. 2013;50:603-10. https://academic.oup.com/jme/article/50/3/603/890707 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23802456?tool=bestpractice.com [8]LaBeaud AD, Ochiai Y, Peters CJ, et al. Spectrum of Rift Valley fever virus transmission in Kenya: insights from three distinct regions. Am J Trop Med Hyg. 2007 May;76(5):795-800. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2367216 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17488893?tool=bestpractice.com [9]Golnar AJ, Turell MJ, LaBeaud AD, et al. Predicting the mosquito species and vertebrate species involved in the theoretical transmission of Rift Valley fever virus in the United States. PLoS Negl Trop Dis. 2014 Sep 11;8(9):e3163. http://journals.plos.org/plosntds/article?id=10.1371/journal.pntd.0003163 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25211133?tool=bestpractice.com ვირუსი იწვევს აბორტის ეპიდაფეთქებას და ახალგაზრდა ცხოველების სიკვდილს (უმეტესად ცხვრის, თხის და რქოსანი საქონლის). ადამიანებში ეპიდემიები ხშირად დაკავშირებულია პირუტყვთან პირდაპირი კონტაქტით (ეპიზოოტიური აფეთქებები).[9]Golnar AJ, Turell MJ, LaBeaud AD, et al. Predicting the mosquito species and vertebrate species involved in the theoretical transmission of Rift Valley fever virus in the United States. PLoS Negl Trop Dis. 2014 Sep 11;8(9):e3163. http://journals.plos.org/plosntds/article?id=10.1371/journal.pntd.0003163 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25211133?tool=bestpractice.com თუმცა, ფართომასშტაბიანი ეპიდემიების გარდა, ადამიანებზე ენდემური გადაცემის რისკი რჩება ეპიდემიოლოგიის მნიშვნელოვან ხარვეზად.[10]Gerken KN, LaBeaud AD, Mandi H, et al. Paving the way for human vaccination against Rift Valley fever virus: a systematic literature review of RVFV epidemiology from 1999 to 2021. PLoS Negl Trop Dis. 2022 Jan 24;16(1). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8812886 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35073355?tool=bestpractice.com

BMJ talk medicine podcast: Rift valley fever - recognise, refer, and report, with Professor Clayton Wiley Opens in new window