ინსულტის მიმოხილვა

  • მიმოხილვა
  • წყაროები
padlock-lockedშედით სისტემაში ან გამოიწერეთ BMJ Best Practice
ბოლო მიმოხილვა: 5 Oct 2024
ბოლო განახლება: 01 May 2024

ეს გვერდი წარმოგვიდგენს შინაარსს, რომელიც დაკავშირებულია ინსულტის მიმოხილვა თან. დიაგნოზისა და მკურნალობის შესახებ დამატებითი ინფორმაციისთვის მიჰყევით BMJ Best Practice -ის შესაბამისი მდგომარეობებისა და სიმპტომების ქვემოთ მოცემულ ბმულებს.

შესავალი

დაავადება/მდგომარეობააღწერა

იშემიური ინსულტი

სპეციფიკური ეტიოლოგიის მიუხედავად, იშემიური ინსულტი ვითარდება მაშინ, როდესაც სისხლმომარაგება ცერებრალურ ვასკულარულ უბანზე კრიტიკულად მცირდება ცერებრალური არტერიის კრიტიკული სტენოზის ან დახშობის გამო. იშემიური ინსულტების მცირე ნაწილი გამოწვეულია ცერებრალური სინუსების ან კორტიკალური ვენების თრომბოზით. ყოველწლიურად დიდ ბრიტანეთში ინსულტის 100,000 ზე მეტი შემთხვევაა, რაც იწვევს 38,000 სიკვდილს, რაც მას სიკვდილობისა და ინვალიდობის წამყვან მიზეზად აქცევს.[1][2]​ყველაზე ხშირი სიმპტომი ზედა და/ან ქვედა კიდურებში ძალის სრული ან ნაწილობრივი დაკარგვაა, სენსო-მოტორული აფაზია, მგრძნობელობის დაკარგვა ზედა და/ან ქვედა კიდურებში, მხედველობის არის დაქვეითება, ლუღლუღი, ან მოტორული კოორდინაციის და სიარულის უნარის დარღვევა. იშემიურ ინსულტთან მჭიდროდ დაკავშირებული რისკფაქტორებია: ხანდაზმული ასაკი, გარდამავალი იშემიური შეტევის ან წინა იშემიური ინსულტის ისტორია, ინსულტის ოჯახური ანამნეზი, ჰიპერტენზია, თამბაქოს მოწევა, შაქრიანი დიაბეტი, წინაგულების ფიბრილაცია (მოციმციმე არითმია), გულის თანმხლები დაავადებები, კაროტიდული არტერიებისს სტენოზი, ნამგლისებრ უჯრედოვანი დაავადება და დისლიპიდემია.[3]

საძილე არტერიის სტენოზი

საძილე არტერიის სანათურის შევიწროება. იშემიური ინსულტის იშვიათ შემთხვევათა მიზეზი. ათეროსკლეროზული ფოლაქი კაროტიდულ არტერიაში არის ყველაზე გავრცელებული მიზეზი. ფოლაქის დესტრუქცია, რღვევა და ათეროემბოლიზაცია ინტრაკრანიალურ ცირკულაციაში წარმოადგენს ინსულტის ძირითად მექანიზმს. ერთი სისტემური მიმოხილვის და მეტა-ანალიზის შეფასებით საძილე არტერიების სტენოზის გლობალური გავრცელება 30 დან 79 წლამდე ასაკის პირებში 2020 წელს შეადგენდა1.5%-ს.[4] სიმპტომები ვლინდება პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ გარდამავალი იშემიური შეტევა, ინსულტი და გარდამავალი მონოკულარული სიბრმავე (amaurosis fugax). ძლიერი რისკფაქტორებია ხანდაზმულობა, თამბაქოს მოწევა და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების ანამნეზი.[5][6][7]

გარდამავალი იშემიური შეტევა

გარდამავალი იშემიური შეტევა (TIA) ნევროლოგიური დისფუნქციის გარდამავალ ეპიზოდს წარმოადგენს, რომელიც ბადურის, თავისა და ზურგის ტვინის კეროვანი იშემიური დაზიანების შედეგად ვითარდება, მწვავე ინფარქტის გარეშე.[8]​გარდამავალ იშემიურ შეტევაზე ეჭვი უნდა მივიტანოთ იმ პაციენტებში, ვისაც აღენიშნება უეცრად აღმოცენებული, ფოკალური (კეროვანი) ნევროლოგიური დარღვევა, რომელიც სპონტანურად სრულად აღდგება და რომელიც ვერ აიხსნება სხვა მდგომარეობით, მაგალითად ჰიპოგლიკემიით. სანამ ნევროლოგიური სიმპტომები და ნიშნები მთლიანად არ გაქრება, თქვენ ვერ ჩათვლით მას გარდამავალ იშემიურ შეტევად, და თქვენ უნდა გააგრძელოთ გამოკვლევები და მართვა ინსულტის სამუშაო დიაგნოზით.[9] გაერთიანებულ სამეფოში TIA-ის ასაკის მიხედვით დარეგულირებული ინციდენტობა 190 შემთხვევას მოიცავს ყოველ 100 000 მოსახლეზე.[10]​ გარდამავალი იშემიური შეტევა დაკავშირებულია ადრეული განმეორებითი ცერებრული იშემიის მაღალ რისკთან.[11] გარდამავალი იშემიური შეტევის ძლიერი რისკფაქტორებია: წინაგულების ფიბრილაცია (მოციმციმე არითმია), გულის სარქვლოვანი დაავადება, კაროტიდების სტენოზი, ინტრაკრანიალური სტენოზი გულის შეგუბებითი უკმარისობა, არტერიული ჰიპერტენზია, ჰიპერლიპიდემია, შაქრიანი დიაბეტი, თამბაქოს მოწევა, ალკოჰოლის მოხმარებასთან დაკავშირებული დარღვევები და ხანდაზმული ასაკი.[12]​​[13]​​[14]​​[15][16][17][18] TIA-ს კლინიკური სურათი დამოკიდებულია თავის ტვინის იმ რეგიონზე, რომელიც დახშობილი სისხლძარღვით მარაგდება. საჭიროა მდგომარეობის დროული შეფასება და მეორეული პრევენციული ღონისძიებების გატარება.

ინსულტი სპონტანური ინტრაცერებრალური სისხლდენის გამო

ინტრაცერებრალური სისხლდენა წარმოადგენს გადაუდებელ შემთხვევას. ინტრაცერებრალური ჰემორაგია გამოწვეულია სისხლძარღვის გაგლეჯის შედეგად სისხლდენით თავის ტვინის პარენქიმაში, რაც თავის მხრივ იწვევს თავის ტვინის ქსოვილის პირველად მექანიკურ დაზიანებას. ინტრაცერებრალური ჰემორაგიის გლობალური პრევალენსი 2020 წელს შეადგენდა 18.88 მილიონ შემთხვევას.[19] ​საეჭვოა ინსულტი პაციენტში ფოკალური, კეროვანი ნევროლოგიური სიმპტომებით: უნილატერალური სისუსტე ან დამბლა სახის, მკლავის ან ფეხის არეში, მგრძნობელობის ცალმხრივი დაკარგვა, დიზართრია ან ექსპრესიული ან რეცეფციული დისფაზია, მხედველობის პრობლემები (მაგალითად, ჰემიანოფსია), თავის ტკივილი (უეცარი მძიმე ფორმით და უჩვეულო თავის ტკივილი), კოორდინაციისა და სიარულის გაძნელება, თავბრუსხვევა ან წონასწორობის დაკარგვა, განსაკუთრებით ზემოთაღნიშნული ნიშნებით.[20]​ძლიერი რისკფაქტორებია ჰიპერტენზია, ხანდამზული ასაკი, ინტრაცერებრალური ჰემორაგიის ოჯახური ანამნეზი, ჰემოფილია, ცერებრალური ამილოიდური ანგიოპათია, ანტიკოაგულაცია, არალეგალური სიმპატომიმეტიკური წამლების გამოყენება, სისხლძარღვების მალფორმაციები და მოიამოიას სინდრომი.[21][22][23][24][25][26][27][28]

ცერებრალური ანევრიზმა

თავის ტვინში არტერიის კედლის ფოკალური პათოლოგიური გაფართოება. ჩვეულებრივ მიმდინარეობს უსიმპტომოდ ,სანამ არ გასკდება, რაც იწვევს სუბარაქნოიდურ სისხლჩაქცევას. რისკის მქონე პოპულაციებში რეკომენდებულია სკრინინგი არაინვაზიური ნეიროანგიოგრაფიით. აუტოფსიის კვლევები აჩვენებს, რომ ცერებრალური ანევრიზმები საკმაოდ ხშირია მოზრდილებში, პრევალენსი მერყეობს 1% დან 5% მდე.[29][30] ძლიერ რისკფაქტორებს მიეკუთვნება თამბაქოს მოწევა, ოჯახური ანამნეზი, მდედრობითი სქესი, ასაკი და წინა სუბარაქნოიდული სისხჩაქცევა. ​[31]​​

სუბარაქნოიდული ჰემორაგია, სისხლჩაქცევა

გადაუდებელი სამედიცინო დახმარება სუბარაქნოიდულ სივრცეში სისხლდენის დროს. არატრავმული სუბარაქნოიდული ჰემორაგიის ყველაზე ხშირი მიზეზი ინტრაკრანიული ანევრიზმაა.[32] დიდ ბრიტანეთში 2021-2022 წლებში 15,000 ზე მეტი დიაგნოზი დაფიქსირდა.[33]​ვლინდება უეცარი, ძლიერი თავის ტკივილის სახით, რომელიც პიკს აღწევს 1-5 წუთში (ჭექაქუხილის თავის ტკივილი) და გრძელდება საათზე მეტხანს; როგორც წესი, ღებინების, ფოტოფობიისა და არაფოკალური ნევროლოგიური ნიშნების პარალელურად. ძლიერი რისკფაქტორებია: ჰიპერტენზია, მოწევა, ოჯახური ანამნეზი და თირკმლის აუტოსომურ-დომინანტური პოლიცისტური დაავადება.[34][35][36]

კონტრიბუტორები

ავტორები

Editorial Team

BMJ Publishing Group

გაფრთხილება:

This overview has been compiled using the information in existing sub-topics.

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას