ანამნეზი და გასინჯვა
ძირითადი დიაგნოსტიკური ფაქტორები
ცელიაკიასა და IgA-ს დეფიციტს შორის კავშირის შესახებ მრავალი კვლევა მეტყველებს. მიუხედავად იმისა, რომ პათოგენეზი სრულიად ნათელი არ არის, სავარაუდოდ სეკრეტორული IgA-ს დეფიციტი და პეიერის ფოლაქების ფუნქციის დარღვევა ხელს უწყობს თავისუფალი გლუტენის პეპტიდების დიდი რაოდენობით დაგროვებას ლორწქვეშა შრეში.[24]
ხანგრძლივი ან რეფრაქტორული აბდომინური სიმპტომების მქონე პაციენტებმა სკრინინგი უნდა გაიარონ ცელიაკიაზე.[41] პაციენტებს შეიძლება აღენიშნოთ ქრონიკული ან ხანგამოშვებითი დიარეა.
ხანგრძლივი ან რეფრაქტორული აბდომინური სიმპტომების მქონე პაციენტებმა სკრინინგი უნდა გაიარონ ცელიაკიაზე.[41]
ზრდასრულებში ყველაზე ხშირი გამოვლინებაა რკინადეფიციტური ანემია. ერთი სისტემური მიმოხილვის და მეტა-ანალიზის თანახმად, რკინადეფიციტური ანემიის მქონე 31 პაციენტიდან 1-ს აქვს ცელიაკიის ჰისტოლოგიური მტკიცებულება.[53]
ფოლიუმის მჟავას დეფიციტი (იშვიათად, B12 ვიტამინის დეფიციტიც) შეიძლება გახდეს მაკროციტული ანემიის მიზეზი.[54]
ხასიათდება ინტენსიური ქავილითა და პაპულოვეზიკულური დაზიანებებით, რომლებიც სიმეტრიულად ლაგდება მკლავებისა და ფეხების გამშლელ ზედაპირებზე, ასევე დუნდულებზე, ტანზე, კისერსა და სკალპზე.[54] ბიოფსიით დადასტურებული ჰერპეტიფორმული დერმატიტი თითქმის ყოველთვის მიმდინარეობს ცელიაკიის ფონზე.
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ჰერპეტიფორმული დერმატიტი: წინა მხრის გამშლელი ზედაპირის კლასიკური დაზიანებებიFrom the collection of Adam Reich MD, PhD [Citation ends].
სხვა დიაგნოსტიკური ფაქტორები
ცელიაკია ან სხვა აუტოიმუნური დაავადება ოჯახურ ანამნეზში. დაავადების განვითარების მაღალი რისკი აქვთ პირებს, რომელთა ოჯახის წევრებიდან 1-ზე მეტს აღენიშნება ცელიაკია.[23]
ანამნეზში ძვლის ტკივილი ან გადატანილი მოტეხილობა D ვიტამინის ნაკლებობისა და ჰიპოკალციემიის გამო.
ბავშვებში ზრდის შეფერხება და გარდატეხის ასაკის დაყოვნება ცელიაკიის ტესტირების ჩვენებებია.[64]
კავშირი 1-ელი ტიპის შაქრიან დიაბეტსა და ცელიაკიას შორის კარგადაა ცნობილი.[25] 1-ლი ტიპის დიაბეტის მქონე პაციენტებში შეიძლება განიხილებოდეს ტესტირება თუ ვლინდება მომნელებელი სისტემის სიმპტომები ან ლაბორატორიული ცვლილებები, რომლებიც სავარაუდოს ხდისცელიაკიის არსებობას .[55] ევროპული გაიდლაინებით რეკომენდებულია ცელიაკიაზე რუტინულად სკრინინგი 1-ლი ტიპის დიაბეტის მქონე პაციენტებში. თუმცა, სკრინინგის ოპტიმალური ინტერვალი არ არის დადგენილი.[23][56]
ფარისებრის აუტოიმუნური დაავადების მქონე პაციენტების ექიმებმა უნდა იცოდნენ ასოციაცია ცელიაკიასთან და სიმპტომების გამოვლენის შემთხვევაში უნდა ჩაატარონ ტესტირება.[31][55]ლევოთიროქსინის აუხსნელმა მზარდმა საჭიროებამ ან მკურნალობისადმი რეფრაქტორულმა ჰიპოთირეოზმა, ასევე, შეიძლება გამოიწვიოს ცელიაკიაზე ტესტირება.[57][58]შესაბამისად, ცელიაკიით დაავადებულ პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ფარისებრი ჯირკვლის გამოკვლევა.[59]
K ვიტამინის ნაკლებობამ შეიძლება გამოიწვიოს კოაგულოპათია.
რისკფაქტორები
მრავალი კვლევა მეტყველებს ცელიაკიასა და IgA-ს დეფიციტს შორის კავშირის შესახებ. მიუხედავად იმისა, რომ პათოგენეზი სრულიად ნათელი არ არის, სავარაუდოდ სეკრეტორული IgA-ს დეფიციტი და პეიერის ფოლაქების ფუნქციის დარღვევა ხელს უწყობს თავისუფალი გლუტენის პეპტიდების დიდი რაოდენობით დაგროვებას ლორწქვეშა შრეში.[24]
კავშირი 1-ელი ტიპის შაქრიან დიაბეტსა და ცელიაკიას შორის კარგადაა ცნობილი.[25] ერთ-ერთი მეტა ანალიზის მიხედვით, ცელიაკიის შეწონილი პრევალენტობა 1-ლი ტიპის დიაბეტის მქონე პაციენტებში შეადგენს 4.5%-ს.[26] ეს კავშირი, სავარაუდოდ, ეფუძნება გენეტიკურ ფაქტორებს, რომლებიც ხელს უწყობენ აუტოიმუნურობას, როგორებიცაა ადამიანის ლეიკოციტური ანტიგენი-DQ2 და ადამიანის ლეიკოციტური ანტიგენი-DQ8 და ცალკეული ნუკლეოტიდის პოლიმორფიზმი, საერთო ორივე დაავადებისთვის .[27][28]კიდევ ერთი ჰიპოთეზის მიხედვით, ნაწლავის ეპითელიურ უჯრედებს შორის მჭიდრო კავშირების დეფექტი იწვევს ლორწქვეშა შრეში დიდი რაოდენობით პეპტიდების შედინებას და იმუნურ აქტივაციას, ასევე ანთებითი მარკერების გაძლიერებულ ბაზალურ ექსპრესიას.[29]
ზოგიერთი კვლევა მიუთითებს, რომ ცელიაკიის პრევალენტობა უფრო მაღალია შოგრენის სინდრომის მქონე პაციენტებში.[34]
მცირე რაოდენობით კვლევების მიხედვით ცელიაკია უფრო პრევალენტურია კრონის დაავადების, და ნაკლები ხარისხით, წყლულოვანი კოლიტის მქონე პირებში.[35]
კვლევებით ნაჩვენებია ცელიაკიის აუტოანტისხეულების მაღალი პრევალენტობა პირველადი ბილიური ციროზისა და ღვიძლის სხვა პათოლოგიების მქონე პაციენტებში, თუმცა ამ პოპულაციაში ცრუ დადებითი შემთხვევები ხშირია.[36]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს წესებს