დიფერენციული დიაგნოზები
პეპტიკური დუოდენიტი
ვლინდება მუცლის ქრონიკული ან განმეორებითი ტკივილი ან დისკომფორტი მუცლის ზედა ნაწილში, რომელიც ხშირად უკავშირდება საკვების მიღებას. ანამნეზში შესაძლოა იყოს ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატის მიღება და მჟავის საწინააღმდეგო მედიკამენტების მიღება დისკომფორტის მოსახსნელად.
პეპტიკური დუოდენიტი დაკავშირებულია მჟავურ დაზიანებასთან და იწვევს ლორწოვანის ჰისტოლოგიურ ცვლილებებს, რომელთა გარჩევაც რთულია ცელიაკიისაგან.[79] ამ მიზეზით ბიოფსიის გაკეთება რეკომენდებული არ არის თორმეტგოჯა ნაწლავის ბოლქვსა და მეორე ან მესამე ნაწილში (შედარებით დაცულია პეპტიური წყლულისგან). თრომეტგოჯა ნაწლავის ბოლქვიდან და დისტალური ნაწილიდან აღებული ბიოფსიები უნდა ჩაბარდეს ცალ-ცალკე ქილით.
კრონის დაავადება
კრონის დაავადებამ შეიძლება დააზიანოს გასტროინტესტინური ტრაქტის ნებისმიერი ნაწილი. სიმპტომები მრავალფეროვანია.
კლასიკური ჰისტოლოგიური სურათია გრანულომები, დაწყლულებები, მწვავე და ქრონიკული ანთება, რომელიც ხშირად ნაწლავის კედლის ყველა შრეს მოიცავს.
ქსოვილის ტრანსგლუტამინაზას სეროლოგია, როგორც წესი, უარყოფითია და გლუტენის ამოღებაზე პასუხი არ ვლინდება.
ლამბლიოზი
გიარდიოზი დიარეით მიმდინარე დაავადებაა, რომელიც გამოწვეულია წყლისმიერი პარაზიტით, Giardia lamblia. დიაგნოზზე შეიძლება მიუთითებდეს ანამნეზშ დაბინძურებულ წყალთან ექსპოზიცია.[80]
განავლის რამდენიმე ნიმუშით, როგორც წესი, ვლინდება პარაზიტი. დიაგნოსტიკის ალტერნატიული მეთოდებია ანტიგენის ტესტირება ფერმენტული იმუნოკვლევით და პარაზიტის გამოკვლევა იმუნოფლუორესცენციით.[80]
წვრილი ნაწლავის ბაქტერიების ჭარბად ზრდა
ანამნეზში შეიძლება გამოვლინდეს ნაწლავის ანატომიის, მოტორიკისა და კუჭის მჟავას სეკრეციის ცვლილებით მიმდინარე მდგომარეობები (მაგ. პროტონული ტუმბოს ინჰიბიტორების გამოყენება ან ნაწლავის ანატომიური პათოლოგიები, როგორიცაა ფისტულა, დივერტიკული, ბრმა მარყუჟები ქირურგიული ჩარევის შემდეგ).[81]
დასკვნითი დიაგნოსტიკისთვის საჭიროა მლივი ნაწლავის სითხე, რომელშიც გამოვლინდება ბაქტერიები 10⁵ ბაქტერია/მლ ან მეტი რაოდენობით. წყალბადის ჩასუნთქვის ანალიზმა შესაძლოა გვიჩვენოს მალაბსორბცია, მაგრამ არ არის ძალიან სენსიტიური ან სპეციფიკური ბაქტერიების ჭარბად ზრდის მიმართ. ერთი კვირის განმავლობაში ანტიბიოტიკებით საცდელი მკურნალობა შესაძლოა დაგვეხმაროს დიაგნოზის დასმაში.[82]
გასტროენტერიტის შემდგომი
ზოგჯერ ბავშვებში ვლინდება მწვავე გასტროენტერიტის მსგავსი კლინიკური ეპიზოდი, რომელსაც ძლიერი დიარეა მოჰყვება. ეს შეიძლება უკავშირდებოდეს როტავირუსული ინფექციის გახანგრძლივებას[83] ან ლაქტოზას დროებით აუტანლობას.
როგორც წესი, გამოკვლევები საჭირო არ არის.
ეოზინოფილური ენტერიტი
ეოზინოფილური ენტერიტის ფონზე შეიძლება დაზიანდეს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ნებისმიერი ნაწილი; შეიძლება გამოვლინდეს ანემია, დიარეა, მუცლის ტკივილი და წონის კლება. ხშირად მიზეზი საერთოდ ვერ დგინდება, თუმცა ზოგჯერ იდენტიფიცირდება ნემატოდებით გამოწვეული ინფექციები.[84]
დიაგნოზი დგინდება ნაწლავის ენდოსკოპიური ან ლაპარასკოპული ბიოფსიის შემდეგ. ჰისტოლოგიურად ვლინდება ეოზინოფილური ინფილტრატები.[84]
ტროპიკული სპრუ
ტროპიკული სპრუ დაავადებაა, რომელიც ცელიაკიის მსგავსად იწვევს ხაოების პროგრესირებად ატროფიას წვრილ ნაწლავში.
არ არსებობს კლინიკური, ენდოსკოპიური ან ჰისტოლოგიური მახასიათებლები, რომელთა მიხედვითაც შესაძლებელია ტროპიკული სპრუს დიფერენცირება ცელიაკიისგან.[85] უნდა ჩატარდეს ცელიაკიის სპეციფიკური სეროლოგიური ტესტები.
ითვლება, რომ ტროპიკული სპრუ გამოწვეულია ან მძიმდება ჯერ კიდევ უცნობი ინფექციით. რეციდივი ხშირია ნამკურნალებ პაციენტებში, რომლებიც რჩებიან ან ბრუნდებიან ენდემურ ტროპიკულ რეგიონებში.[86]
ქსოვილოვანი ტრანსგლუტამინაზას და ენდომიზიუმის საწინააღმდეგო ანტისხეულებზე არის უარყოფითი[87]
საერთო ვარიაბელური იმუნოდეფიციტი და იმუნოდეფიციტის სხვა მდგომარეობები
CVID- ს და მათთან დაკავშირებულ დარღვევებს აქვს განმეორებითი ინფექციების ისტორია.
ქსოვილის ტრანსგლუტამინაზების უარყოფითი სეროლოგია და იმუნოგლობულინის დონის დაქვეითება იმუნოდეფიციტზე მიუთითებს. პლაზმოციტების არარსებობა ლამინა პროპრიაში.
ტრანსპლანტი -მასპინძლის წინააღმდეგ დაავადება (GVHD)
GVHD შეიძლება გამოვლინდეს ნებისმიერი ორგანოს გადანერგვის დროს, მაგრამ ის ყველაზე ხშირად გვხვდება ძვლის ტვინის გადანერგვის შემდეგ. პაციენტებს აღენიშნებათ მოცულობითი წყლოვანი დიარეა ტრანსპლანტაციიდან დაახლოებით 3 კვირის შემდეგ.[88]
ენდოსკოპიური ბიოფსიით ვლინდება დიაგნოსტიკური სურათი- ნაწლავურ კრიპტებში აპოპტოზური ეპითელიური უჯრედების რაოდენობის ზრდა.[88]
აუტოიმუნური ენტეროპათია
აღნიშნული მდგომარეობა ხასიათდება ხაოების ატროფიით, რომელიც არ რეაგირებს დიეტის ცვლილებაზე და შეზღუდვაზე.[89]
A იმუნოგლობულინის ანტი-გლიადინისა და ანტი-ენდომიზიალის ანტისხეულები უარყოფითია.
იმუნოფლუორესცენტული შეღებვით შეიძლება გამოვლინდეს ენტეროციტული ანტისხეულები.[89] ლიმფოციტური ინფილტრაცია ღრმულების (კრიპტები) ეპითელიუმში, აბსცესები ღრმულებში და აპოპტოზური სხეულები.
მედიკამენტებით გამოწვეული ენტეროპათია
შეიძლება კლინიკურად და პათოლოგიურად განურჩეველი იყოს ცელიაკიისაგან.
ოლმესარტანი, ანგიოტენზინ II რეცეპტორის ანტაგონისტი, ასოცირებულია ენტეროპათიასთან.[90]
ასევე არსებობს დაფიქსირებული შემთხვევები ანგიოტენზინ II რეცეპტორის ანტაგონისტებისა და მიკოფენოლატის შესახებ.[91]ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული საშუალებების გამოყენება ასევე უკავშირდება ლიმფოპლაზმოციტურ ინფილტრატს და ნაწილობრივ ხაოების ატროფიას.
ქსოვილის ტრანსგლუტამინაზების სეროლოგია ნორმალურია.
სიმპტომები ქრება გამომწვევი მედიკამენტის შეწყვეტის შემდეგ.
არა-ცელიაკიური სენსიტიურობა გლუტენის მიმართ
შეიძლება ქონდეს ცელიაკიის მსგავსი სიმპტომები, გლუტენისგან თავისუფალი დიეტით ხდება მდგომარეობის გაუმჯობესება. არ უნდა არსებობდეს ხაოების რაიმე ატროფია.
ქსოვილის ტრანსგლუტამინაზების სეროლოგია ნორმალურია. სისხლის საერთო ანალიზი, რკინა, ფოლიუმის მჟავა, B12 და D ვიტამინის დონე, როგორც წესი, ნორმის ფარგლებშია, თუმცა, იშვიათად შეიძლება იყოს დეფიციტური.[92] მცირე ნაწლავის ჰისტოლოგია ნორმალურია. სიმპტომების გაუმჯობესება ხდება 6 კვირის შემდეგ (ან ნაკლები) გლუტენის გარეშე დიეტის გზით და სიმპტომები მეორდება გლუტენის ხელახლა გამოყენებისას.
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს წესებს