ჩვეულებრივი გაციება

დაარწმუნეთ პაციენტი, რომ დაავადება თვითგანკურნებადია და 7-10 დღეში გაივლის.

აუხსენით პაციენტს ჰიგიენის წესები და ინფექციის გავრცელების შეზღუდვის ზომები, ასევე დასვენებისა და სითხეების მიღების აუცილებლობა. დღეისთვის არც ერთ კვლევაში არ იყო შესწავლილი მწვავე რესპირატორული ინფექციების დროს დიდი რაოდენობით სითხეების მიღების შედეგები.[34]Guppy MP, Mickan SM, Del Mar CB, et al. Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections. Cochrane Database Syst Rev. 2011 Feb 16;(2):CD004419. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004419.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21328268?tool=bestpractice.com

გაციების დროს ანტიბიოტიკები რეკომენდებული არ არის.[9]Harris AM, Hicks LA, Qaseem A. Appropriate antibiotic use for acute respiratory tract infection in adults: advice for high-value care from the American College of Physicians and the Centers for Disease Control and Prevention. Ann Intern Med. 2016 Mar 15;164(6):425-34. http://annals.org/article.aspx?articleid=2481815 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26785402?tool=bestpractice.com [56]Kenealy T, Arroll B. Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 4;(6):CD000247. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD000247.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23733381?tool=bestpractice.com [57]National Institute for Health and Care Excellence. Respiratory tract infections (self-limiting): prescribing antibiotics. July 2008 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/cg69  აღმოჩნდა, რომ ანტიბიოტიკების მიღების გადავადება, დაავადების ბუნებრივი ანამნეზისა და სიმპტომატური მკურნალობის რეკომენდაციებთან ერთად, ამცირებს ანტიბიოტიკების გამოყენების სიხშირეს (31%) ანტიბიოტიკების დაუყოვნებელ გამოყენებასთან შედარებით (93%), პაციენტის კმაყოფილების იგივე მაჩვენელის ფონზე.[58]Spurling GK, Del Mar CB, Dooley L, et al. Delayed antibiotic prescriptions for respiratory infections. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Sep 7;(9):CD004417. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004417.pub5/abstract http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28881007?tool=bestpractice.com  ანტიბიოტიკების გამოყენების შესახებ წერილობითი ინფორმაციის მიცემა მშობლებისთვის, რომელთა შვილებს აქვთ ზედა სასუნთქი გზების ინფექცია, ასევე ამცირებს მოხმარებული ანტიბიოტიკების რაოდენობას, მშობელთა კმაყოფილების შემცირების გარეშე.[59]O'Sullivan JW, Harvey RT, Glasziou PP, et al. Written information for patients (or parents of child patients) to reduce the use of antibiotics for acute upper respiratory tract infections in primary care. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Nov 25;(11):CD011360. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD011360.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27886368?tool=bestpractice.com

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ტკივილის და/ან ცხელების დროს რეკომენდებულია პარაცეტამოლი. არსებობს მტკიცენულება, რომ ის ასევე ამსუბუქებს ცხვირის გაჭედვას და რინორეას, თუმცა არ მოქმედებს ყელის ტკივილზე, შეუძლოდ ყოფნაზე, ცემინებაზე ან ხველაზე.[36]Li S, Yue J, Dong BR, et al. Acetaminophen (paracetamol) for the common cold in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jul 1;(7):CD008800. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008800.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23818046?tool=bestpractice.com ამის მიუხედავად, მაინც ყველაზე ხშირად გამოყენებადი ანალგეტიკი/ანტიპირეტიკია და ბევრი კლინიცისტისთვის პირველი რიგის პრეპარატია ტკივილის და ცხელების სამართავად, როგორც ზრდასრულებში, ასევე ბავშვებში.[37]Eccles R. Efficacy and safety of over-the-counter analgesics in the treatment of common cold and flu. J Clin Pharm Ther. 2006 Aug;31(4):309-19. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16882099?tool=bestpractice.com

ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატების (NSAID) მიმოხილვით დადგინდა, რომ ეს პრეპარატები ამცირებენ დისკომფორტს, მაგრამ არ ამსუბუქებენ რესპირატორულ სიმპტომებს. გასათვალისწინებელია შესაძლო გვერდითი მოვლენებიც (მაგ. გასტროინტესტინური მოვლენები, გამონაყარი).[38]Kim SY, Chang YJ, Cho HM, et al. Non-steroidal anti-inflammatory drugs for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Sep 21;(9):CD006362. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD006362.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26387658?tool=bestpractice.com [ ] Is there randomized controlled trial evidence to support the use of non-steroidal anti-inflammatory drugs in people with the common cold?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1126/fullსწორი პასუხის ჩვენება

ასპირინის შესწავლით დადგინდა, რომ ის ეფექტურია ტკივილისა და ცხელების დროს, გასტროინტესტინურ ტრაქტთან დაკავშირებული რაიმე მნიშვნელოვანი გვერდითი მოვლენების გარეშე ხანმოკლე დოზირებისას,[39]McCarthy DM. Efficacy and gastrointestinal risk of aspirin used for the treatment of pain and cold. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2012 Apr;26(2):101-12. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22542149?tool=bestpractice.com თუმცა, აღწერილია დისპეპსიის მცირედ მომატებული რისკი.[40]Lanas A, McCarthy D, Voelker M, et al. Short-term acetylsalicylic acid (aspirin) use for pain, fever, or colds - gastrointestinal adverse effects: a meta-analysis of randomized clinical trials. Drugs R D. 2011 Sep 1;11(3):277-88. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3586117/ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21902288?tool=bestpractice.com ასპირინის მიცემა 18 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის სასურველი არ არის რეის სინდრომის რისკის გამო.

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

არსებობს უამრავი ფორმა, რომელიც გამიზნულია რინორეის, ცხვირის გაჭედვის ან ცემინების სამკურნალოდ, ერთი პრეპარატის და კომბინირებული ფორმების ჩათვლით. შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებები ხელმისაწვდომია როგორც პერორული, ასევე ინტრანაზალური ფორმით. მოყვანილია რამდენიმე მაგალითი; თუმცა, ჩამონათვალი ამომწურავი არ არის და საჭიროა ადგილობრივი ცნობარის გაცნობა.

ზრდასრულებში შემაწუხებელი ნაზალური სიმპტომების დროს, შეშუპების საწინააღმდეგო და/ან ანტიჰისტამინური პრეპარატები საუკეთესო არჩევანია; თუმცა, მიიჩნევა, რომ ეფექტი მცირეა და მათი გამოყენება 3-დან 7 დღით უნდა შეიზღუდოს.[35]van Driel ML, Scheire S, Deckx L, et al. What treatments are effective for common cold in adults and children? BMJ. 2018 Oct 10;363:k3786. https://www.bmj.com/content/363/bmj.k3786.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30305295?tool=bestpractice.com

შესაბამისად, შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებები და/ან ანტიჰისტამინები არაა რეკომენდებული <6 წლამდე ბავშვებში და სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ 6-დან 12 წლამდე ბავშვებში. არ არსებობს მტკიცებულება, რომ შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებები ამსუბუქებდნენ ნაზალურ სიმპტომებს ბავშვებში, თუმცა ცნობილია მათი არასასურველი ეფექტები (მაგ. ძილიანობა, კუჭ-ნაწლავის აშლილობა, ან უფრო სერიოზული ეფექტები, როგორიცაა კრუნჩხვები, გულისცემის აჩქარება და სიკვდილი). არსებობს დაბალი ხარისხის მტკიცებულება, რომ მარილის ხსნარის წვეთები ან სპრეი პატარა ბავშვებში ეფექტური და უსაფრთხოა.[35]van Driel ML, Scheire S, Deckx L, et al. What treatments are effective for common cold in adults and children? BMJ. 2018 Oct 10;363:k3786. https://www.bmj.com/content/363/bmj.k3786.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30305295?tool=bestpractice.com

აშშ სურსათისა და წამლის სააგენტო რეკომენდაციას არ უწევს 4 წლამდე ბავშვებში გაციების საწინააღმდეგო პრეპარატების გამოყენებას.[47]US Food and Drug Administration. Use caution when giving cough and cold products to kids. February 2018 [internet publication]. https://www.fda.gov/Drugs/ResourcesForYou/SpecialFeatures/ucm263948.htm გაერთიანებულ სამეფოში და კანადაში გაციების საწინააღმდეგო პროდუქტები არაა რეკომენდებული 6 წლამდე ბავშვებში. FDA: use caution when giving cough and cold products to kids external link opens in a new window

ინტრანაზალური შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებების გამოყენება შესაძლებელია მაქსიმუმ 3-7 დღის განმავლობაში, ვინაიდან არსებობს ქრონიკული/განმეორებითი ნაზალური შეგუბების რისკი (მედიკამენტური რინიტი).

იპრატროპიუმი ეფექტურია ნაზალური სიმპტომების სამკურნალოდ. გვერდითი მოვლენები (მაგ. პირის სიმშრალე, ცხვირიდან სისხლდენა, ცხვირის სიმშრალე) უფრო ხშირი იყო პლაცებოსთან ან მკურნალობის გარეშე შემთხვევებთან შედარებით.[46]AlBalawi ZH, Othman SS, AlFaleh K. Intranasal ipratropium bromide for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 19;(6):CD008231. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008231.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23784858?tool=bestpractice.com

The BMJ: what treatments are effective for common cold in adults and children? external link opens in a new window 

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი </strong>პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

არ ასებობს მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებდა ან უარყოფდა ურეცეპტო ხველის საწინააღმდეგო, ამოსახველებელი, მუკოლიზური ან ანტიჰისტამინური პრეპარატების (მათ შორის ამ პრეპარატების კომბინაციის) ეფექტს ხველის სიხშირის შემცირებაზე ბავშვებსა და ზრდასრულებში, განსაკუთრებით პატარა ბავშვებში.[50]Isbister GK, Prior F, Kilham HA. Restricting cough and cold medicines in children. J Paediatr Child Health. 2012 Feb;48(2):91-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20598066?tool=bestpractice.com [51]Smith SM, Schroeder K, Fahey T. Over-the-counter (OTC) medications for acute cough in children and adults in community settings. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Nov 24;(11):CD001831. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001831.pub5/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25420096?tool=bestpractice.com თუმცა, თორაკული მედიცინის ამერიკული კოლეგია რეკომენდაციას უწევს, არ გამოვიყენოთ ხველის ან გაციების ურეცეპტო მედიკამენტები ხველის სამკურნალოდ.[52]Malesker MA, Callahan-Lyon P, Ireland B, et al. Pharmacologic and nonpharmacologic treatment for acute cough associated with the common cold: CHEST expert panel report. Chest. 2017 Nov;152(5):1021-37. http://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(17)31408-3/fulltext#sec3.6 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28837801?tool=bestpractice.com

ხველის და გაციების მედიკამენტები, რომლებიც შეიცავენ ოპიოიდებს, როგორიცაა კოდეინი ან ჰიდროკოდონი, არ უნდა გამოვიყენოთ 18 წლამდე ბავშვებში, რადგან ამ ასაკში ხველების დროს ამ პრეპარატების მიღების რისკი (სუნთქვის შენელება ან გაძნელება, მედიკამენტის არასწორად ან ბოროტად გამოყენება, მიჩვევა, ჭარბი დოზის მიღება და სიკვდილი) გადაწონის სარგებელს.[53]Food and Drug Administration. FDA drug safety communication: FDA requires labeling changes for prescription opioid cough and cold medicines to limit their use to adults 18 years and older. January 2018 [internet publication]. https://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/ucm590435.htm

1-დან 18 წლამდე ბავშვებში თაფლი მეტად ამსუბუქებს ხველის სიმპტომებს, ვიდრე პლაცებო, მკურნალობის გარეშე მართვა ან დიფენჰიდრამინი, თუმცა დექსტრომეტორფანთან შედარებით უკეთესი ეფექტი არა აქვს.[54]Oduwole O, Udoh EE, Oyo-Ita A, et al. Honey for acute cough in children. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Apr 10;(4):CD007094. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD007094.pub5/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29633783?tool=bestpractice.com [52]Malesker MA, Callahan-Lyon P, Ireland B, et al. Pharmacologic and nonpharmacologic treatment for acute cough associated with the common cold: CHEST expert panel report. Chest. 2017 Nov;152(5):1021-37. http://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(17)31408-3/fulltext#sec3.6 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28837801?tool=bestpractice.com