დაარწმუნეთ პაციენტი, რომ დაავადება თვითგანკურნებადია და 7-10 დღეში გაივლის. აღმოჩნდა, რომ სიმპტომების სიმძიმე და ხანგრძლივობა უკავშირდება იმას, თუ რამდენად სჯერა და რას ფიქრობს პაციენტი ჩატარებულ მკურნალობაზე, ხოლო ემპათიური მკურნალობა, როგორც ამას აღიქვამს პაციენტი, უკავშირდება სიმპტომების და ბიოქიმიური მარკერების გაუმჯობესებას.[31]Barrett B, Brown R, Rakel D, et al. Placebo effects and the common cold: a randomized controlled trial. Ann Fam Med. 2011 Jul-Aug;9(4):312-22.
http://www.annfammed.org/content/9/4/312.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21747102?tool=bestpractice.com
[32]Rakel D, Barrett B, Zhang Z, et al. Perception of empathy in the therapeutic encounter: effects on the common cold. Patient Educ Couns. 2011 Dec;85(3):390-7.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3107395/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21300514?tool=bestpractice.com
[33]Coxeter P, Del Mar CB, McGregor L, et al. Interventions to facilitate shared decision making to address antibiotic use for acute respiratory infections in primary care. Cochrane Database Syst Rev. 2015;(11):CD010907.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD010907.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26560888?tool=bestpractice.com
აუხსენით პაციენტს ჰიგიენის წესები და ინფექციის გავრცელების შეზღუდვის ზომები, ასევე დასვენებისა და სითხეების მიღების აუცილებლობა. დღეისთვის არც ერთ კვლევაში არ იყო შესწავლილი მწვავე რესპირატორული ინფექციების დროს დიდი რაოდენობით სითხეების მიღების შედეგები.[34]Guppy MP, Mickan SM, Del Mar CB, et al. Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections. Cochrane Database Syst Rev. 2011 Feb 16;(2):CD004419.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004419.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21328268?tool=bestpractice.com
სიმპტომების შემსუბქება შეადგენს მკურნალობის მთავარ ნაწილს. სტანდარტული გაციების დროს სიმპტომების შემსუბუქებას ბევრი ურეცეპტოდ გაყიდვადი მედიკამენტი უწყობს ხელს; თუმცა, ამის მაღალი ხარისხის მტკიცებულება შეზღუდულია.[35]van Driel ML, Scheire S, Deckx L, et al. What treatments are effective for common cold in adults and children? BMJ. 2018 Oct 10;363:k3786.
https://www.bmj.com/content/363/bmj.k3786.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30305295?tool=bestpractice.com
The BMJ: what treatments are effective for common cold in adults and children?
external link opens in a new window
ცხელება და ტკივილი
ტკივილის და/ან ცხელების დროს რეკომენდებულია პარაცეტამოლი. არსებობს მტკიცენულება, რომ ის ასევე ამსუბუქებს ცხვირის გაჭედვას და რინორეას, თუმცა არ მოქმედებს ყელის ტკივილზე, შეუძლოდ ყოფნაზე, ცემინებაზე ან ხველაზე.[36]Li S, Yue J, Dong BR, et al. Acetaminophen (paracetamol) for the common cold in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jul 1;(7):CD008800.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008800.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23818046?tool=bestpractice.com
ამის მიუხედავად, მაინც ყველაზე ხშირად გამოყენებადი ანალგეტიკი/ანტიპირეტიკია და ბევრი კლინიცისტისთვის პირველი რიგის პრეპარატია ტკივილის და ცხელების სამართავად, როგორც ზრდასრულებში, ასევე ბავშვებში.[37]Eccles R. Efficacy and safety of over-the-counter analgesics in the treatment of common cold and flu. J Clin Pharm Ther. 2006 Aug;31(4):309-19.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16882099?tool=bestpractice.com
ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატების (NSAID) მიმოხილვით დადგინდა, რომ ეს პრეპარატები ამცირებენ დისკომფორტს, მაგრამ არ ამსუბუქებენ რესპირატორულ სიმპტომებს. გასათვალისწინებელია შესაძლო გვერდითი მოვლენებიც (მაგ. გასტროინტესტინური მოვლენები, გამონაყარი).[38]Kim SY, Chang YJ, Cho HM, et al. Non-steroidal anti-inflammatory drugs for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Sep 21;(9):CD006362.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD006362.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26387658?tool=bestpractice.com
[
]
Is there randomized controlled trial evidence to support the use of non-steroidal anti-inflammatory drugs in people with the common cold?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1126/fullსწორი პასუხის ჩვენება ასპირინის შესწავლით დადგინდა, რომ ის ეფექტურია ტკივილისა და ცხელების დროს, გასტროინტესტინურ ტრაქტთან დაკავშირებული რაიმე მნიშვნელოვანი გვერდითი მოვლენების გარეშე ხანმოკლე დოზირებისას,[39]McCarthy DM. Efficacy and gastrointestinal risk of aspirin used for the treatment of pain and cold. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2012 Apr;26(2):101-12.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22542149?tool=bestpractice.com
თუმცა, აღწერილია დისპეპსიის მცირედ მომატებული რისკი.[40]Lanas A, McCarthy D, Voelker M, et al. Short-term acetylsalicylic acid (aspirin) use for pain, fever, or colds - gastrointestinal adverse effects: a meta-analysis of randomized clinical trials. Drugs R D. 2011 Sep 1;11(3):277-88.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3586117/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21902288?tool=bestpractice.com
ასპირინის მიცემა 18 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის სასურველი არ არის რეის სინდრომის რისკის გამო.
ანალგეტიკები ხელმისაწვდომია როგორც იზოლირებული აგენტები ან კომბინირებული პრეპარატები (შეგუბების საწინააღმდეგო და/ან ანტიჰისტამინურ პრეპარატებთან ერთად).
ნაზალური სიმპტომები
არსებობს შეშუპების საწინააღმდეგო და/ან ანტიჰისტამინური პრეპარატების უამრავი ურეცეპტო ფორმა ნაზალური სიმპტომების (რინორეის, ცხვირის გაჭედვის, ცემინების) სამკურნალოდ, ერთაგენტიანი და კომბინირებული ფორმების ჩათვლით.
ზრდასრულებში შეგუბების საწინააღმდეგო და/ან ანტიჰისტამინური პრეპარატები საუკეთესო არჩევანია შემაწუხებელი ნაზალური სიმპტომების დროს; თუმცა, ითვლება, რომ ეფექტი მცირეა.[35]van Driel ML, Scheire S, Deckx L, et al. What treatments are effective for common cold in adults and children? BMJ. 2018 Oct 10;363:k3786.
https://www.bmj.com/content/363/bmj.k3786.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30305295?tool=bestpractice.com
მონოთერაპია შეშუპების საწინააღმდეგო პრეპარატებით
შეგუბების სააწინააღმდეგო პრეპარატები ხელმისაწვდომია როგორც პერორული (მაგ. ფსევდოეფედრინი), ასევე ინტრანაზალური (მაგ. ოქსიმეტაზოლინი) ფორმით. არ არსებობს მტკიცებულება ადმინისტრირების რომელიმე გზის უპირატესობის შესახებ.[35]van Driel ML, Scheire S, Deckx L, et al. What treatments are effective for common cold in adults and children? BMJ. 2018 Oct 10;363:k3786.
https://www.bmj.com/content/363/bmj.k3786.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30305295?tool=bestpractice.com
კოჰრეანის მიმოხილვით დადგინდა, რომ ნაზალური შეშუპების საწინაღმდეგო საშუალებების მაღალი დოზები (3-4 დოზა დღეში 5-10 დღის განმავლობაში) მცირედ ამსუბუქებს ნაზალურ შეშუპებას, თუმცა გაურკვეველია, მოაქვს თუ არა ამას სარგებელი პაციენტისთვის.[41]Deckx L, De Sutter AI, Guo L, et al. Nasal decongestants in monotherapy for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Oct 17;(10):CD009612.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD009612.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27748955?tool=bestpractice.com
აღმოჩნდა, რომ ოქსიმეტაზოლინის ნაზალური სპრეი ამცირებს სასუნთქი გზების რეზისტენტობას, თუმცა არსებობს მხოლოდ შეზღუდული მტკიცებულებები პაციენტზე ორიენტირებულ სარგებელთან დაკავშირებით.[42]Eccles R, Martensson K, Chen SC. Effects of intranasal xylometazoline, alone or in combination with ipratropium, in patients with common cold. Curr Med Res Opin. 2010 Apr;26(4):889-99.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20151787?tool=bestpractice.com
[43]Allan GM, Arroll B. Prevention and treatment of the common cold: making sense of the evidence. CMAJ. 2014 Feb 18;186(3):190-9.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24468694?tool=bestpractice.com
ინტრანაზალური შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებების გამოყენება შესაძლებელია მაქსიმუმ 3-7 დღის განმავლობაში, ვინაიდან არსებობს ქრონიკული/განმეორებითი ნაზალური შეგუბების რისკი (მედიკამენტური რინიტი).
მონოთერაპია ანტიჰისტამინებით
კოჰრეანის მიმოხილვით დადგინდა, რომ (ძველი, პირველი თაობის) სედატიური ანტიჰისტამინური საშუალებები ამცირებს ცემინებას და რინორეას, მაგრამ არ ამსუბუქებს ცხვირის გაჭედვას; ხშირად აღინიშნება სედატიური ეფექტი. კვლევებით, რომლებიც შეისწავლიდა (ახალ, მეორე თაობის) არასედატიურ ანტიჰისტამინებს, დადგინდა გაურკვეველი ეფექტის არსებობა ცხვირის გაჭედვაზე და ეფექტის არარსებობა ცემინებაზე ან რინორეაზე.[44]De Sutter AI, Saraswat A, van Driel ML. Antihistamines for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Nov 29;(11):CD009345.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD009345.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26615034?tool=bestpractice.com
შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებებისა და ანტიჰისტამინების კომბინირებული ფორმები
ანტიჰისტამინები და შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებები ხშირად კომბინირებულია, ანალგეტიკით ან მის გარეშე. ამ პრეპარატების ზოგიერთი კომბინაცია ამსუბუქებს შეშუპებას, რინორეას და ცემინებას; თუმცა, კვლევების მონაცემების ხარისხი ამ ფორმებისთვის სუსტია. არასასურველი ეფექტები მოიცავს თავის ტკივილს, სედაციას და უძილობას.[45]De Sutter AI, van Driel ML, Kumar AA, et al. Oral antihistamine-decongestant-analgesic combinations for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Feb 15;(2):CD004976.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004976.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22336807?tool=bestpractice.com
[
]
What are the effects of combination tablets containing an antihistamine, a decongestant, and an analgesic in people with the common cold?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.69/fullსწორი პასუხის ჩვენება
იპრატროპიუმი
იპრატროპიუმი, ანტიმუსკარინული პრეპარატი, ეფექტურია ნაზალური სიმპტომების სამკურნალოდ. სისტემური მიმოხილვით, გამოვლინდა დაბალი ხარისხის მტკიცებულება, რომ იპრატროპიუმი პლაცებოზე ეფექტურია რინორეის, მაგრამ არა ცხვირის გაჭედვის დროს. გვერდითი მოვლენები (მაგ. პირის სიმშრალე, ცხვირიდან სისხლდენა, ცხვირის სიმშრალე) უფრო ხშირი იყო პლაცებოსთან ან მკურნალობის გარეშე შემთხვევებთან შედარებით.[46]AlBalawi ZH, Othman SS, AlFaleh K. Intranasal ipratropium bromide for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 19;(6):CD008231.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008231.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23784858?tool=bestpractice.com
ბავშვებში ამ მკურნალობის სარგებელის მტკიცებულება უფრო შეზღუდულია. არ არსებობს მტკიცებულება, რომ შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებები ამსუბუქებდა ნაზალურ სიმპტომებს ბავშვებში, თუმცა ცნობილია მათი არასასურველი ეფექტები (მაგ. ძილიანობა, კუჭ-ნაწლავის აშლილობა, ან უფრო სერიოზული ეფექტები, როგორიცაა კრუნჩხვები, გულისცემის აჩქარება და სიკვდილი). შესაბამისად, შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებები არაა რეკომენდებული <6 წლამდე ბავშვებში და სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ 6-დან 12 წლამდე ბავშვებში.[35]van Driel ML, Scheire S, Deckx L, et al. What treatments are effective for common cold in adults and children? BMJ. 2018 Oct 10;363:k3786.
https://www.bmj.com/content/363/bmj.k3786.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30305295?tool=bestpractice.com
აშშ სურსათისა და წამლის ადმინისტრაცია არ უწევს რეკომენდაციას 4 წლამდე ბავშვებში შეშუპების საწინააღმდეგო და/ან ანტიჰისტამინების შემცველი გაციების საწინააღმდეგო პრეპარატების გამოყენებას, შესაძლო მნიშვნელოვანი და სიცოცხლისთვის საშიში არასასურველი ეფექტების გამო.[47]US Food and Drug Administration. Use caution when giving cough and cold products to kids. February 2018 [internet publication].
https://www.fda.gov/Drugs/ResourcesForYou/SpecialFeatures/ucm263948.htm
სხვადასხვა ქვეყანაში რეკომენდაციებიც განსხვავებულია. მაგალითად, გაერთიანებულ სამეფოში და კანადაში 6 წლამდე ბავშვებში საერთოდ არ არის რეკომენდებული გაციების საწინააღმდეგო ურეცეპტო მედიკამენტების გამოყენება.
არსებობს დაბალი ხარისხის მტკიცებულება, რომ მარილის ხსნარის წვეთები ან სპრეი პატარა ბავშვებში ეფექტური და უსაფრთხოა. უფრო დიდ ბავშვებში ის ამსუბუქებს ცხვირის გაჭედვის სიმპტომებს და შესაძლოა, ამცირებდეს რინორეას.[48]King D, Mitchell B, Williams CP, et al. Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Apr 20;(4):CD006821.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD006821.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25892369?tool=bestpractice.com
FDA: use caution when giving cough and cold products to kids
external link opens in a new window
ამ გაფრთხილებების მიუხედავად, ხველის და გაციების უსაფრთხოების ზედამხედველობის სისტემის მონაცემები გვაჩვენებს, რომ <12 წლამდე ბავშვებში ხველისა და გაციების საწინააღმდეგო ურეცეპტო მედიკამენტების არასასურველი ეფექტის ჯამური მაჩვენებელი შედარებით დაბალია (1 არასასურველი ეფექტი 1,75 მილიონ გაყიდულ დოზაზე), ხოლო ამ ეფექტების 67% დაკავშირებულია ამ მედიკამენტების შემთხვევით, უმეთვალყურეოდ მიღებასთან. სიკვდილის შემთხვევები უკიდურესად იშვიათია (პაციენტების 0,6%) და თერაპიულ დოზებთან არ არის დაკავშირებული.[49]Green JL, Wang GS, Reynolds KM, et al. Safety profile of cough and cold medication use in pediatrics. Pediatrics. 2017 Jun;139(6).
http://pediatrics.aappublications.org/content/139/6/e20163070.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28562262?tool=bestpractice.com
ხველა
არსებობს უამრავი სხვადასხვა სახის ხველის დამთრგუნველი ან ამოსახველებელი მედიკამენტი, ერთი პრეპარატის ან კომბინირებული ფორმების ჩათვლით (დეკონგესტანტებთან და/ან ანტიჰისტამინებთან ერთად). არ ასებობს მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებდა ან უარყოფდა ხველის საწინააღმდეგო, ამოსახველებელი ან მუკოლიზური პრეპარატების ეფექტს ხველის სიხშირის შემცირებაზე ბავშვებსა და ზრდასრულებში, განსაკუთრებით პატარა ბავშვებში.[50]Isbister GK, Prior F, Kilham HA. Restricting cough and cold medicines in children. J Paediatr Child Health. 2012 Feb;48(2):91-8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20598066?tool=bestpractice.com
[51]Smith SM, Schroeder K, Fahey T. Over-the-counter (OTC) medications for acute cough in children and adults in community settings. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Nov 24;(11):CD001831.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001831.pub5/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25420096?tool=bestpractice.com
თუმცა, თორაკული მედიცინის ამერიკული კოლეგია რეკომენდაციას უწევს, არ გამოვიყენოთ ხველის ან გაციების ურეცეპტო მედიკამენტები ხველის სამკურნალოდ.[52]Malesker MA, Callahan-Lyon P, Ireland B, et al. Pharmacologic and nonpharmacologic treatment for acute cough associated with the common cold: CHEST expert panel report. Chest. 2017 Nov;152(5):1021-37.
http://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(17)31408-3/fulltext#sec3.6
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28837801?tool=bestpractice.com
ხველის და გაციების მედიკამენტები, რომლებიც შეიცავენ ოპიოიდებს, როგორიცაა კოდეინი ან ჰიდროკოდონი, არ უნდა გამოვიყენოთ 18 წლამდე ბავშვებში, რადგან ამ ასაკში ხველების დროს ამ პრეპარატების მიღების რისკი (სუნთქვის შენელება ან გაძნელება, მედიკამენტის არასწორად ან ბოროტად გამოყენება, მიჩვევა, ჭარბი დოზის მიღება და სიკვდილი) გადაწონის სარგებელს.[53]Food and Drug Administration. FDA drug safety communication: FDA requires labeling changes for prescription opioid cough and cold medicines to limit their use to adults 18 years and older. January 2018 [internet publication].
https://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/ucm590435.htm
1-დან 18 წლამდე ბავშვებში თაფლი მეტად ამსუბუქებს ხველის სიმპტომებს, ვიდრე პლაცებო, მკურნალობის გარეშე მართვა ან დიფენჰიდრამინი, თუმცა დექსტრომეტორფანთან შედარებით უკეთესი ეფექტი არა აქვს.[54]Oduwole O, Udoh EE, Oyo-Ita A, et al. Honey for acute cough in children. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Apr 10;(4):CD007094.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD007094.pub5/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29633783?tool=bestpractice.com
[52]Malesker MA, Callahan-Lyon P, Ireland B, et al. Pharmacologic and nonpharmacologic treatment for acute cough associated with the common cold: CHEST expert panel report. Chest. 2017 Nov;152(5):1021-37.
http://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(17)31408-3/fulltext#sec3.6
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28837801?tool=bestpractice.com
მწვავე და ნაკლებად მწვავე ხველისთვის საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების განხილვით ვერ გამოვლინდა საკმარისი მტკიცებულებები იმისთვის, რომ რეკომენდირებულ იქნას მათი რუტინული გამოყენება ასუნთქი ტრაქტის მწვავე ინფექციებისთვის შემთხვევაში მოზრდილებში. თუმცა, ზოგიერთი კვლევით გამოვლინდა დადებითი მხარეები, რომელთა საფუძველზეც საჭიროა შემდგომი, მაღალი ხარისხის, სათანადო კვლევების ჩატარება.[55]El-Gohary M, Hay AD, Coventry P, et al. Corticosteroids for acute and subacute cough following respiratory tract infection: a systematic review. Fam Pract. 2013 Oct;30(5):492-500.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23836094?tool=bestpractice.com
ანტიბიოტიკებით მკურნალობა
ანტიბიოტიკები გაციების დროს არაეფექტურია და იწვევს არასასურველ ეფექტებს.[56]Kenealy T, Arroll B. Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 4;(6):CD000247.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD000247.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23733381?tool=bestpractice.com
აშშ დაავადების კონტროლის ცენტრები და ექიმთა ამერიკული კოლეგია რეკომენდაციას არ უწევს ანტიბიოტიკებით მკურნალობას.[9]Harris AM, Hicks LA, Qaseem A. Appropriate antibiotic use for acute respiratory tract infection in adults: advice for high-value care from the American College of Physicians and the Centers for Disease Control and Prevention. Ann Intern Med. 2016 Mar 15;164(6):425-34.
http://annals.org/article.aspx?articleid=2481815
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26785402?tool=bestpractice.com
გაერთიანებული სამეფოს ჯანდაცვისა და ექიმთა დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) ასევე მხარს უჭერს ამ რეკომენდაციას.[57]National Institute for Health and Care Excellence. Respiratory tract infections (self-limiting): prescribing antibiotics. July 2008 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/cg69
კონსულტაციის დროს პაციენტები ხშირად ითხოვენ ანტიბიოტიკებს, მაგრამ არსებობს მზარდი მტკიცებულება იმისა, რომ ეს ხელს უწყობს ბაქტერიების რეზისტენტული შტამების ჩამოყალიბებას და იწვევს არასასურველ ზიანს. მტკიცებულებები შეზღუდულია იმასთან დაკავშირებით, რომ ანტიბიოტიკები არ მოქმედებს ნაზალურ ჩირქოვან გამონადენზე, რაც ნაზალურ ინფექციაზე მიუთითებს.[56]Kenealy T, Arroll B. Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 4;(6):CD000247.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD000247.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23733381?tool=bestpractice.com
აღმოჩნდა, რომ ანტიბიოტიკების მიღების გადავადება, დაავადების ბუნებრივი ანამნეზისა და სიმპტომატური მკურნალობის რეკომენდაციებთან ერთად, ამცირებს ანტიბიოტიკების გამოყენების სიხშირეს (31%) ანტიბიოტიკების დაუყოვნებელ გამოყენებასთან შედარებით (93%), პაციენტის კმაყოფილების იგივე მაჩვენელის ფონზე.[58]Spurling GK, Del Mar CB, Dooley L, et al. Delayed antibiotic prescriptions for respiratory infections. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Sep 7;(9):CD004417.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004417.pub5/abstract
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28881007?tool=bestpractice.com
ანტიბიოტიკების გამოყენების შესახებ წერილობითი ინფორმაციის მიცემა მშობლებისთვის, რომელთა შვილებს აქვთ ზემო სასუნთქი გზების ინფექცია, ასევე ამცირებს მოხმარებული ანტიბიოტიკების რაოდენობას, მშობელთა კმაყოფილების შემცირების გარეშე.[59]O'Sullivan JW, Harvey RT, Glasziou PP, et al. Written information for patients (or parents of child patients) to reduce the use of antibiotics for acute upper respiratory tract infections in primary care. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Nov 25;(11):CD011360.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD011360.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27886368?tool=bestpractice.com
ჯანდაცვის პირველადი რგოლის დონეზე სასუნთქი გზების მწვავე ინფექციის დროს ანტიბიოტიკების დანიშვნა შეიძლება ასევე შევამციროთ C-რეაქტიული ცილის განსაზღვრით და პროკალციტონინის მიხედვით დაავადების მართვით, ასევე ექიმებისა და მათი პაციენტების მიერ ერთობლივი გადაწყვეტილებების მიღებით; თუმცა, ამ ჩარევების სასარგებლოდ მხოლოდ საშუალო ხარისხის მტკიცებულება მეტყველებს.[60]Tonkin-Crine SK, Tan PS, van Hecke O, et al. Clinician-targeted interventions to influence antibiotic prescribing behaviour for acute respiratory infections in primary care: an overview of systematic reviews. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Sep 7;(9):CD012252.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012252.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28881002?tool=bestpractice.com
სხვა მკურნალობა ეფექტიანობის შეზღუდული მტკიცებულებით ან მტკიცებულების გარეშე
სხვა მკურნალობა შესაბამისი მტკიცებულებით დადასტურებული არ არის. ყველა ისეთი ჩარევა, როგორიცაა მაგალითად, პერორული და ნაზალურად საინჰალაციო თუთია, ექინაცეა და ტენიანი ჰაერი შესწავლილ იქნა პლაცებოთი კონტროლირებული კვლევებით.[23]Karsch-Völk M, Barrett B, Kiefer D, et al. Echinacea for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Feb 20;(2):CD000530.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD000530.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24554461?tool=bestpractice.com
[61]Nahas R, Balla A. Complementary and alternative medicine for prevention and treatment of the common cold. Can Fam Physician. 2011 Jan;57(1):31-6.
http://www.cfp.ca/content/57/1/31.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21322286?tool=bestpractice.com
[62]Caruso TJ, Prober CG, Gwaltney JM Jr. Treatment of naturally acquired common colds with zinc: a structured review. Clin Infect Dis. 2007 Sep 1;45(5):569-74.
http://cid.oxfordjournals.org/content/45/5/569.full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17682990?tool=bestpractice.com
[63]Singh M, Singh M, Jaiswal N, et al. Heated, humidified air for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Aug 29;(8):CD001728.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001728.pub6/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28849871?tool=bestpractice.com
[64]D'Cruze H, Arroll B, Kenealy T, et al. Is intranasal zinc effective and safe for the common cold? A systematic review and meta-analysis. J Prim Health Care. 2009;1:134-139.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20690364?tool=bestpractice.com
[65]Hemilä H, Haukka J, Alho M, et al. Zinc acetate lozenges for the treatment of the common cold: a randomised controlled trial. BMJ Open. 2020 Jan 23;10(1):e031662.
https://www.doi.org/10.1136/bmjopen-2019-031662
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31980506?tool=bestpractice.com
მთლიანობაში, მათი ეფექტურობის მონაცემები იყო მინიმალური.
აღმოჩნდა, რომ C ვიტამინის დანამატები გაციების სიხშირეზე ზეგავლენას არ ახდენენ.[21]Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jan 31;(1):CD000980.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD000980.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23440782?tool=bestpractice.com
[22]Gómez E, Quidel S, Bravo-Soto G, et al. Does vitamin C prevent the common cold?. Medwave. 2018 Aug 6;18(4):e7235.
https://www.doi.org/10.5867/medwave.2018.04.7236
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30113569?tool=bestpractice.com
მაშინ როცა ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ C ვიტამინი ამცირებს გაციების ხანგრძლივობას, სისტემური მიმოხილვით (რომელიც მოიცავდა შვიდ რანდომიზებულ კვლევას) დადგინდა, რომ C ვიტამინი მინიმალურ ან სულ არავითარ გავლენას არ ახდენს გაციების ხანგრძლივობაზე, სახლში ან სამსახურის გარეშე გატარებული დღეების რაოდენობის თვალსაზრისით.[21]Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jan 31;(1):CD000980.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD000980.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23440782?tool=bestpractice.com
[66]Quidel S, Gómez E, Bravo-Soto G, et al. What are the effects of vitamin C on the duration and severity of the common cold?. Medwave. 2018 Oct 3;18(6):e7261.
https://www.doi.org/10.5867/medwave.2018.06.7260
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30339136?tool=bestpractice.com
თუმცა, აღმოჩნდა, რომ გაციების დასაწყისში რუტინულ დანმატებთან ერთად C ვიტამინის დამატებითი თერაპიული დოზების მიღება ამცირებს გაციების ხანგრძლივობას, სახლში ყოფნის ვადას და ამსუბუქებს გულმკერდის ტკივილის, ცხელებისა და შემცივნების სიმპტომებს.[67]Ran L, Zhao W, Wang J, et al. Extra Dose of Vitamin C Based on a Daily Supplementation Shortens the Common Cold: A Meta-Analysis of 9 Randomized Controlled Trials. Biomed Res Int. 2018;2018:1837634.
https://www.doi.org/10.1155/2018/1837634
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30069463?tool=bestpractice.com
ფართოდ გამოიყენება კომერციული საინჰალაციო პროდუქტები, თუმცა კლინიკური კვლევების მონაცემები მათი ეფექტურობის შესახებ შეზღუდულია. კვლევებით, რომლებიც შეისწავლიდნენ ინტრანაზალური და საინჰალაციო ნატრიუმის კრომოგლიკატის კომბინაციას, არასაკმარისი მტკიცებულება იქნა მიღებული მისი ეფექტიანობის შესახებ.[68]Aberg N, Aberg B, Alestig K. The effect of inhaled and intranasal sodium cromoglycate on symptoms of upper respiratory tract infections. Clin Exp Allergy. 1996 Sep;26(9):1045-50.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8889259?tool=bestpractice.com
[69]Butler CC, Robling MR, Prout H, et al. The management of suspected acute viral upper respiratory tract infection in children: a community-based randomised controlled trial of treatment with intranasal sodium cromoglycate. Lancet. 2002 Jun 22;359(9324):2153-8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12090980?tool=bestpractice.com
არსებობს გარკვეული მონაცემები „vapour rubs“ -ის ეფექტურობის თაობაზე, სიმპტომების შემსუბუქებასთან დაკავშირებით.[70]Paul IM, Beiler JS, King TS. Vapor rub, petrolatum, and no treatment for children with nocturnal cough and cold symptoms. Pediatrics. 2010 Dec;126(6):1092-9.
http://pediatrics.aappublications.org/content/126/6/1092.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21059712?tool=bestpractice.com
არსებული მონაცემების საფუძველზე, გაციების დროს ინტრანაზალური კორტიკოსტეროიდების მიღება სრულებით უეფექტოა.[71]Hayward G, Thompson MJ, Perera R, et al. Corticosteroids for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Oct 13;(10):CD008116.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008116.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26461493?tool=bestpractice.com
სამკურნალო საშუალებებს, რომელთა სარგებელის შესახებ არსებობს ერთი კვლევის ან რამდენიმე კვლევის დაბალი ხარისხის მტკიცებულება, მიეკუთვნეა მწვანე ჩაი, ნიორი, სხვადასხვა ჩინური მცენარეული საშუალება, ხო სიან ჩჟენ ცი ვანის აბები, აფრიკული ნემსიწვერა და Pelargonium sidoides-ის პრეპარატები (რომელიც ასევე ცნობილია umckaloabo-ს სახელით).[72]Rowe CA, Nantz MP, Bukowski JF, et al. Specific formulation of Camellia sinensis prevents cold and flu symptoms and enhances gamma,delta T cell function: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. J Am Coll Nutr. 2007 Oct;26(5):445-52.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17914132?tool=bestpractice.com
[73]Pittler MH, Ernst E. Clinical effectiveness of garlic (Allium sativum). Mol Nutr Food Res. 2007 Nov;51(11):1382-5.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17918163?tool=bestpractice.com
[74]Lissiman E, Bhasale AL, Cohen M. Garlic for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Nov 11;(11):CD006206.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD006206.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25386977?tool=bestpractice.com
[75]Zhang X, Wu T, Zhang J, et al. Chinese medicinal herbs for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2007 Jan 24;(1):CD004782.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004782.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17253524?tool=bestpractice.com
[76]Byun JS, Yang SY, Jeong IC, et al. Effects of So-cheong-ryong-tang and Yeon-gyo-pae-dok-san on the common cold: randomized, double blind, placebo controlled trial. J Ethnopharmacol. 2011 Jan 27;133(2):642-6.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21040773?tool=bestpractice.com
[77]Timmer A, Günther J, Motschall E, et al. Pelargonium sidoides extract for treating acute respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Oct 22;(10):CD006323.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD006323.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24146345?tool=bestpractice.com
[78]Fan T, Zhang Y, Jiang H, et al. Huo Xiang Zhengqi dropping pill in treating wind cold and dampness stagnation pattern of common cold: a randomized controlled trial [in Chinese]. Chin J Evid Based Med. 2012;3:283-288.[79]Ross SM. African geranium (EPs 7630), part I: a proprietary root extract of Pelargonium sidoides (EPs 7630) is found to be effective in resolving symptoms associated with the common cold in adults. Holist Nurs Pract. 2012;26:106-109.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22343933?tool=bestpractice.com
არსებობს შეზღუდული მტკიცებულება იმის თაობაზე, რომ ქაცვს არა აქვს ეფექტი.[80]Larmo P, Alin J, Salminen E, et al. Effects of sea buckthorn berries on infections and inflammation: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Eur J Clin Nutr. 2008 Sep;62(9):1123-30.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17593932?tool=bestpractice.com
სისტემური მიმოხილვით დადგინდა, რომ შავი ანწლი (Sambucus nigra) ამცირებს ზედა სასუნთქი გზების სიმპტომებს.[81]Hawkins J, Baker C, Cherry L, et al. Black elderberry (Sambucus nigra) supplementation effectively treats upper respiratory symptoms: A meta-analysis of randomized, controlled clinical trials. Complement Ther Med. 2019 Feb;42:361-5.
https://www.doi.org/10.1016/j.ctim.2018.12.004
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30670267?tool=bestpractice.com
კოჰრეანის მიმოხილვით დადგინდა, რომ პლაცებოსთან შედარებით ჰომეოპათიური საშუალებები არ იძლევა სარგებელს ბავშვებში განკურნების მაჩვენებლისა და მწვავე რესპირატორული ინფექციის პროფილაქტიკის თვალსაზრისით.[82]Hawke K, van Driel ML, Buffington BJ, et al. Homeopathic medicinal products for preventing and treating acute respiratory tract infections in children. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Apr 9;4:CD005974.
https://www.doi.org/10.1002/14651858.CD005974.pub4
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29630715?tool=bestpractice.com