მელიოიდოზი და ქოთაო

მელიოიდოზისათვის დამახასიათებელია ცხელება, პნევმონია და აბსცესები, თუმცა არსებობს სიმძიმის მთელი სპექტრი, მსუბუქი, ლოკალიზებული ინფექციებიდან სწრაფი ფატალური სეფსისის გამომწვევ დისემინირებულ (გავრცობილ) ინფექციამდე. ადამიანებში ქოთაო იშვიათია.

მელიოიდოზის დიაგნოსტირება რთულია, ვინაიდან მსგავსია სხვა დაავადებებისა, განსაკუთრებით ტუბერკულოზისა. ორივე აღნიშნული დიაგნოზი საჭიროებს ეჭვის მაღალი ინდექსის არსებობას კლინიკური გამოვლინებებიდან გამომდინარე. მათი დადასტურება უნდა მოხდეს B pseudomallei-ს ან B mallei-ს კულტურირების შედეგად.

პაციენტთა უმრავლესობისათვის ძირითად მკურნალობას წარმოადგენსპირველადი ინტენსიური ინტრავენური ანტიბიოტიკოთერაპია, რომელიც შეიძლება გაგრძელდეს რამდენიმე კვირას, კლინიკური მდგომარეობის შესაბამისად. ამის შემდეგ, რეციდივის რისკის შემცირების მიზნით, საჭიროა პერორული ერადიკაციული თერაპია სულ მცირე 3 თვის განმავლობაში.

მელიოიდოზთან დაკავშირებული სიკვდილობა ბევრ ენდემურ რაიონში კვლავ აღწევს 50 %-მდე მაჩვენებელს, მაგრამ მცირდება 10 %-მდე დროული დიაგნოსტირების, შესაბამისი ანტიბიოტიკების და უახლესი ინტენსიური დამხმარე თერაპიის არსებობის შემთხვევაში.

ორივე დაავადება გამოწვეულია Burkholderia ოჯახის ბაქტერიით და ორივეს გააჩნია მსგავსი სიმპტომები, ახასიათებს ცხელება, პნევმონია და აბსცესები, თუმცა არსებობს სიმძიმის სპექტრი - მსუბუქი, ლოკალიზებული ინფექციებიდან სწრაფი ფატალური სეფსისის გამომწვევ დისემინირებულ (გავრცობილ) ინფექციამდე.

მელიოიდოზი გამოწვეულია ბაქტერია Burkholderia pseudomallei-ს მიერ. დაავადებას აგრეთვე უწოდებენ, ვიტმორის დაავადებას, ნაითკლიფის მებაღის დაავადებას, ფსევდოქოთაოს ან "ვიეტნამურ წამზომიან ბომბს". ბაქტერია არის საპროფიტი და გვხვდება ტროპიკული რეგიონების ნიადაგსა და წყალში, განსაკუთრებით სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიასა და ჩრდილოეთ ავსტრალიაში. ადამიანები და ცხოველები ინფიცირდებიან გარემოში ორგანიზმთან ექსპოზიციის შედეგად.[1]Centers for Disease Control and Prevention. Melioidosis. January 2012 [internet publication]. http://www.cdc.gov/melioidosis/index.html

ქოთაოს იწვევს ბაქტერია Burkholderia mallei. აღნიშნული მიკროორგანიზმი B pseudomallei-ს მონათესავეა, ეს უკანასკნელი დროთა განმავლობაში ადაპტირდა, როგორც ცხენისებრთა ოჯახის წარმომადგენლების (ე.ი. ცხენი, ვირი და ჯორი) სავალდებულო (ობლიგატორული) პათოგენი.[2]Nierman WC, DeShazer D, Kim HS, et al. Structural flexibility in the Burkholderia mallei genome. Proc Natl Acad Sci USA. 2004;101:14246-14251. http://www.pnas.org/content/101/39/14246.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15377793?tool=bestpractice.com ინფექცია, რიგ შემთხვევებში, ადამიანებზე გადადის ინფიცირებული ცხოველების ქსოვილებთან ან ბიოლოგიურ სითხეებთან კონტაქტის შედეგად. უწინ, ადამიანის ქოთაო სპორადულად გვხვდებოდა პირებში, რომელთა პროფესიული გარემო გულისხმობდა ცხენებთან მუშაობას (მაგ. ვარცხნა, ვეტერინარული საქმიანობა). თუმცა, ვინაიდან ცხენისებრთა ქოთაო კონტროლს დაექვემდებარა და, ამასთანავე, საზოგადოება ნაკლებად დამოკიდებული გახდა ცხენებზე, ადამიანის ქოთაო თითქმის სრულად აღმოიფხვრა. უკანასკნელი 60 წლის განმავლობაში სამედიცინო ლიტერატურაში აღრიცხულია მხოლოდ ერთი ლაბორატორიაში შეძენილი შემთხვევა.[3]Srinivasan A, Kraus CN, DeShazer D, et al. Glanders in a military research microbiologist. N Engl J Med. 2001;345:256-258. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM200107263450404 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11474663?tool=bestpractice.com

ორივე ორგანიზმი მიიჩნეოდა პოტენციურ ბიოტერორიზმის იარაღად, ხოლო პირველი მსოფლიო ომის დროს გერმანელი აგენტების მიერ ქოთაოს გავრცელება განზრახ ხდებოდა.[4]Dance DAB. Melioidosis and glanders as possible biological weapons. In: Fong I, Alibek K, eds. Bioterrorism and infectious agents: a new dilemma for the 21st century. New York, NY: Springer; 2005:99-145. აღნიშნული შტამები აშშ-ში კლასიფიცირდება I დონის აგენტებად.[5]Federal Select Agent Program. Select agents and toxins list. 2017 [internet publication]. http://www.selectagents.gov/SelectAgentsandToxinsList.html

BMJ talk medicine podcast: Melioidosis, with Prof David Dance Opens in new window

BMJ talk medicine podcast: Glanders Opens in new window