ებოლას ვირუსული ინფექციის ბუნებრივი კლინიკური მიმდინარეობა მნიშვნელოვნად განსხვავდება სხვადასხვა ვირუსულ სახეობებს შორის და ხელმისაწვდომ დამხმარე სამედიცინო დონეებს შორის. ყველაზე ლეტალური სახეობა ზაირის ებოლავირუსია, რომელმაც განაპირობა 90%-მდე ლეტალობის მაჩვენებელი. დასავლეთ აფრიკაში 2014 წელს მომხდარი ეპიდაფეთქების დროს სამკურნალო დაწესებულებათა უმრავლესობაში საშუალო ლეტალობის მაჩვენებელი დაახლოებით 50% იყო, თუმცა წინა ეპიდაფეთქებების დროს მაჩვენებელი ვარირებდა 25%-დან 90%-მდე.[2]World Health Organization. Ebola virus disease fact sheet. February 2020 [internet publication].
https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs103/en
ეპიდემიების უმრავლესობა აღინიშნა რესურსებით ღარიბ პირობებში, სადაც დამხმარე თერაპია მხოლოდ მცირედ იყო ხელმისაწვდომი; შესაბამისად, შემთხვევათა ლეტალობის მაჩვენებელი სხვა პირობებში შეიძლება ყოფილიყო <40%.[105]Fowler RA, Fletcher T, Fischer WA 2nd, et al. Caring for critically ill patients with Ebola virus disease. Perspectives from West Africa. Am J Respir Crit Care Med. 2014 Oct 1;190(7):733-7.
https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201408-1514CP#.VEe1OvldWnA
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25166884?tool=bestpractice.com
პატარა ბავშვებს (5 წლადე ასაკის) და 40 წელზე მეტის ზრდასრულებს სიკვდილობის უფრო მაღალი მაჩვენებელი აქვთ, ვიდრე მოზრდილებს და ახალგაზრდებს. ქალებში აღინიშნება მცირედ უკეთესი გადარჩენის ალბათობა, ვიდრე მამაკაცებში.[166]WHO Ebola Response Team. Ebola virus disease among male and female persons in West Africa. N Engl J Med. 2016 Jan 7;374(1):96-8.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc1510305
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26736011?tool=bestpractice.com
მაღალი ვირუსული დატვირთვა, თირკმელის მწვავე დაზიანება და ნევროლოგიური ჩართულობა ასევე ცუდი გამოსავლის პროგნოზული ფაქტორია.[18]WHO Ebola Response Team. Ebola virus disease in West Africa: the first 9 months of the epidemic and forward projections. N Engl J Med. 2014 Oct 16;371(16):1481-95.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411100#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25244186?tool=bestpractice.com
[4]Leroy EM, Gonzalez JP, Baize S. Ebola and Marburg haemorrhagic fever viruses: major scientific advances, but a relatively minor public health threat for Africa. Clin Microbiol Infect. 2011 Jul;17(7):964-76.
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-0691.2011.03535.x/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21722250?tool=bestpractice.com
[20]Bah EI, Lamah MC, Fletcher T, et al. Clinical presentation of patients with Ebola virus disease in Conakry, Guinea. N Engl J Med. 2015 Jan 1;372(1):40-7.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411249#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25372658?tool=bestpractice.com
[21]Chertow DS, Kleine C, Edwards JK, et al. Ebola virus disease in West Africa - clinical manifestations and management. N Engl J Med. 2014 Nov 27;371(22):2054-7.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp1413084
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25372854?tool=bestpractice.com
[22]Schieffelin JS, Shaffer JG, Goba A, et al; KGH Lassa Fever Program; Viral Hemorrhagic Fever Consortium; WHO Clinical Response Team. Clinical illness and outcomes in patients with Ebola in Sierra Leone. N Engl J Med. 2014 Nov 27;371(22):2092-100.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411680#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25353969?tool=bestpractice.com
[90]Mupere E, Kaducu OF, Yoti Z. Ebola haemorrhagic fever among hospitalised children and adolescents in northern Uganda: epidemiologic and clinical observations. Afr Health Sci. 2001 Dec;1(2):60-5.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2141551
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12789118?tool=bestpractice.com
[91]Peacock G, Uyeki TM, Rasmussen SA. Ebola virus disease and children: what pediatric health care professionals need to know. JAMA Pediatr. 2014 Dec;168(12):1087-8.
https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/1918461
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25325785?tool=bestpractice.com
[104]McElroy AK, Erickson BR, Flietstra TD, et al. Biomarker correlates of survival in pediatric patients with ebola virus disease. Emerg Infect Dis. 2014 Oct;20(10):1683-90.
https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/20/10/14-0430_article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25279581?tool=bestpractice.com
[156]Olupot-Olupot P. Ebola in children: epidemiology, clinical features, diagnosis and outcomes. Pediatr Infect Dis J. 2015 Mar;34(3):314-6.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25522340?tool=bestpractice.com
[157]Herberg JA, Emonts M, Jacobs M, et al. UK preparedness for children with Ebola infection. Arch Dis Child. 2015 May;100(5):421-3.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25694613?tool=bestpractice.com
[158]Eriksson CO, Uyeki TM, Christian MD, et al. Care of the child with Ebola virus disease. Pediatr Crit Care Med. 2015 Feb;16(2):97-103.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25647119?tool=bestpractice.com
1995 წლის ეპიდაფეთქების ობსერვაციული კვლევა უჩვენებს ლეტალობის მაჩვენებლის აშკარა შემცირებას 93-დან 69%-მდე, ეპიდაფეთქების საწყის და საბოლოო ეტაპებზე.[167]Sadek RF, Khan AS, Stevens G, et al. Ebola hemorrhagic fever, Democratic Republic of the Congo, 1995: determinants of survival. J Infect Dis. 1999 Feb;179 Suppl 1:S24-7.
https://jid.oxfordjournals.org/content/179/Supplement_1/S24.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9988161?tool=bestpractice.com
ეს იმაზე მეტყველებს, რომ გვიანი შემთხვევები უფრო ადრე იქნა აღმოჩენილი და შესაძლოა მიეღოთ ზრუნვის უფრო მაღალი ხარისხი.
ორსულებს მუცლის მოშლის მაღალი საშიშროება აქვთ და ინფექცია მათთან უფრო ხშირად ფატალური შემთხვევით სრულდება.[21]Chertow DS, Kleine C, Edwards JK, et al. Ebola virus disease in West Africa - clinical manifestations and management. N Engl J Med. 2014 Nov 27;371(22):2054-7.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp1413084
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25372854?tool=bestpractice.com
[151]Mupapa K, Mukundu W, Bwaka MA, et al. Ebola hemorrhagic fever and pregnancy. J Infect Dis. 1999 Feb;179 Suppl 1:S11-2.
https://jid.oxfordjournals.org/content/179/Supplement_1/S11.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9988157?tool=bestpractice.com
[153]Jamieson DJ, Uyeki TM, Callaghan WM, et al. What obstetrician-gynecologists should know about Ebola: a perspective from the Centers for Disease Control and Prevention. Obstet Gynecol. 2014 Nov;124(5):1005-10.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25203368?tool=bestpractice.com
[154]Association of Women's Health, Obstetric and Neonatal Nurses. Ebola: caring for pregnant and postpartum women and newborns in the United States: AWHONN practice brief number 3. J Obstet Gynecol Neonat Nurs. 2015 Jan-Feb;44(1):164-5
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1552-6909.12518/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25421426?tool=bestpractice.com
ველოდებით აივ ინფექციის გავლენის შესახებ პროგნოზების მონაცემებს. ერთი კვლევა უჩვენებს, რომ C ვირუსი - იმუნომოდულარობის პეგივირუსი, რომელიც გვხვდება ჩრდილოეთ აფრიკელთა 28%-ში, ასოცირდება ებოლას ვირუსის მწვავე დაავადების უკეთ გადატანასთან.[168]Lauck M, Bailey AL, Andersen KG, et al. GB virus C co-infections in West African Ebola patients. J Virol. 2015 Feb;89(4):2425-9.
https://jvi.asm.org/content/89/4/2425.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25473056?tool=bestpractice.com
ინფექციის მიმდინარეობა
გარდაცვლილი პაციენტები კლინიკურ ნიშნებს ინფექციის ადრეულ ეტაპზე ავლენდნენ, გარდაცვალება, ჩვეულებრივ უკავშირდება შოკს და მულტიორგანულ უკმარისობას, რომლებიც ტიპურად ვლინდებიან ინფექციის მე-6 და მე-16 დღეებში.[4]Leroy EM, Gonzalez JP, Baize S. Ebola and Marburg haemorrhagic fever viruses: major scientific advances, but a relatively minor public health threat for Africa. Clin Microbiol Infect. 2011 Jul;17(7):964-76.
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-0691.2011.03535.x/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21722250?tool=bestpractice.com
[13]McElroy AK, Erickson BR, Flietstra TD, et al. Ebola hemorrhagic fever: novel biomarker correlates of clinical outcome. J Infect Dis. 2014 Aug 15;210(4):558-66.
https://jid.oxfordjournals.org/content/210/4/558.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24526742?tool=bestpractice.com
[14]Mahanty S, Bray M. Pathogenesis of filoviral haemorrhagic fevers. Lancet Infect Dis. 2004 Aug;4(8):487-98.
https://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(04)01103-X/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15288821?tool=bestpractice.com
[15]Yan T, Mu J, Qin E, et al. Clinical characteristics of 154 patients suspected of having Ebola disease in the Ebola holding centre of Jui government hospital in Sierra Leone during the 2014 Ebola outbreak. Eur J Microbiol Infect Dis. 2015 Oct;34(10):2089-95.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26223324?tool=bestpractice.com
პაციენტებს, რომლებიც საბოლოოდ გამოჯანმრთელდებიან, აქვთ იზოლირებული ცხელება რამოდენიმე დღის განმავლობაში, დადებითი დინამიკით დაახლოებით 6-დან 11 დღემდე ვადაში.[104]McElroy AK, Erickson BR, Flietstra TD, et al. Biomarker correlates of survival in pediatric patients with ebola virus disease. Emerg Infect Dis. 2014 Oct;20(10):1683-90.
https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/20/10/14-0430_article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25279581?tool=bestpractice.com
პროგნოზული ინდიკატორები
ობსერვაციულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ფატალური დაავადების მქონე პაციენტებს უვითარდებათ ინფექციის მძიმე ნიშნები (მაგ.: პროსტრაცია, ჰიპოტენზია, ნევროლოგიური ჩართულობა) უფრო ადრე ინფექციის პროცესში, ვიდრე გადარჩენილ პაციენტებს 9 დღიანი საშუალო გადარჩენადობით.[4]Leroy EM, Gonzalez JP, Baize S. Ebola and Marburg haemorrhagic fever viruses: major scientific advances, but a relatively minor public health threat for Africa. Clin Microbiol Infect. 2011 Jul;17(7):964-76.
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-0691.2011.03535.x/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21722250?tool=bestpractice.com
[13]McElroy AK, Erickson BR, Flietstra TD, et al. Ebola hemorrhagic fever: novel biomarker correlates of clinical outcome. J Infect Dis. 2014 Aug 15;210(4):558-66.
https://jid.oxfordjournals.org/content/210/4/558.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24526742?tool=bestpractice.com
თირკმლის მწვავე დაზიანება და სისხლში ვირუსის მაღალი კონცენტრაცია შეესაბამება მძიმე გამოსავალს და მომატებულ სიკვდილობის მაჩვენებელს.[20]Bah EI, Lamah MC, Fletcher T, et al. Clinical presentation of patients with Ebola virus disease in Conakry, Guinea. N Engl J Med. 2015 Jan 1;372(1):40-7.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411249#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25372658?tool=bestpractice.com
[21]Chertow DS, Kleine C, Edwards JK, et al. Ebola virus disease in West Africa - clinical manifestations and management. N Engl J Med. 2014 Nov 27;371(22):2054-7.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp1413084
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25372854?tool=bestpractice.com
[22]Schieffelin JS, Shaffer JG, Goba A, et al; KGH Lassa Fever Program; Viral Hemorrhagic Fever Consortium; WHO Clinical Response Team. Clinical illness and outcomes in patients with Ebola in Sierra Leone. N Engl J Med. 2014 Nov 27;371(22):2092-100.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411680#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25353969?tool=bestpractice.com
[65]Sanchez A, Lukwiya M, Bausch D, et al. Analysis of human peripheral blood samples from fatal and nonfatal cases of Ebola (Sudan) hemorrhagic fever: cellular responses, virus load, and nitric oxide levels. J Virol. 2004 Oct;78(19):10370-7.
https://jvi.asm.org/content/78/19/10370.full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15367603?tool=bestpractice.com
[100]World Health Organization. Laboratory diagnosis of Ebola virus disease: interim guidance. September 2014 [internet publication].
https://www.who.int/csr/resources/publications/ebola/laboratory-guidance/en
[102]Towner JS, Rollin PE, Bausch DG, et al. Rapid diagnosis of Ebola hemorrhagic fever by reverse transcription-PCR in an outbreak setting and assessment of patient viral load as a predictor of outcome. J Virol. 2004 Apr;78(8):4330-41.
https://jvi.asm.org/content/78/8/4330.full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15047846?tool=bestpractice.com
ბიომარკერები, როგორ პროგნოზული ინდიკატორები შემდგომ კვლევებს საჭიროებენ.[13]McElroy AK, Erickson BR, Flietstra TD, et al. Ebola hemorrhagic fever: novel biomarker correlates of clinical outcome. J Infect Dis. 2014 Aug 15;210(4):558-66.
https://jid.oxfordjournals.org/content/210/4/558.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24526742?tool=bestpractice.com
[85]Hunt L, Gupta-Wright A, Simms V, et al. Clinical presentation, biochemical, and haematological parameters and their association with outcome in patients with Ebola virus disease: an observational cohort study. Lancet Infect Dis. 2015 Nov;15(11):1292-9.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26271406?tool=bestpractice.com
[104]McElroy AK, Erickson BR, Flietstra TD, et al. Biomarker correlates of survival in pediatric patients with ebola virus disease. Emerg Infect Dis. 2014 Oct;20(10):1683-90.
https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/20/10/14-0430_article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25279581?tool=bestpractice.com
აღდგენა და გამოჯანმრთელება
პაციენტები, რომლებიც ცოცხლები არიან ინფექციის მეორე კვირაში გადარჩენის >75%-იანი შანსი აქვთ.[16]Kortepeter MG, Bausch DG, Bray M. Basic clinical and laboratory features of filoviral hemorrhagic fever. J Infect Dis. 2011 Nov;204 Suppl 3:S810-6.
https://jid.oxfordjournals.org/content/204/suppl_3/S810.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21987756?tool=bestpractice.com
პაციენტები, რომლებიც ჩვეულებრივ გაიწერებიან იზოლირებული დაწესებულებიდან და გადიან ამბულატორიულ მკურნალობას, თვითმკურნალობას, მნიშვნელოვანი სიმპტომების (მაგ: დიარეა, ღებინება, სისხლდენა) გარეშე, და აქვთ 2 უარყოფითი შედეგი უკუტრანსკრიპტაზას პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქციით 48-საათიანი ინტერვალით.[100]World Health Organization. Laboratory diagnosis of Ebola virus disease: interim guidance. September 2014 [internet publication].
https://www.who.int/csr/resources/publications/ebola/laboratory-guidance/en
გამოჯანმრთელების შემდეგ ვირუსის გამოყოფა სათესლე სითხეში შესაძლოა გაგრძელდეს ერთ წელსა და ექვს თვეზე ხანგრძლივად.[39]Bausch DG, Towner JS, Dowell SF, et al. Assessment of the risk of Ebola virus transmission from bodily fluids and fomites. J Infect Dis. 2007 Nov 15;196 Suppl 2:S142-7.
https://jid.oxfordjournals.org/content/196/Supplement_2/S142.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17940942?tool=bestpractice.com
[44]Emond RT, Evans B, Bowen ET, et al. A case of Ebola virus infection. Br Med J. 11977 Aug 27;2(6086):541-4.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1631428/pdf/brmedj00478-0011.pdf
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/890413?tool=bestpractice.com
[45]Rowe AK, Bertolli J, Khan AS, et al. Clinical, virologic, and immunologic follow-up of convalescent Ebola hemorrhagic fever patients and their household contacts, Kikwit, Democratic Republic of the Congo. Commission de Lutte contre les Epidémies à Kikwit. J Infect Dis. 1999 Feb;179 Suppl 1:S28-35.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9988162?tool=bestpractice.com
[169]Deen GF, Broutet N, Xu W, et al. Ebola RNA persistence in semen of Ebola virus disease survivors - final report. N Engl J Med. 2017 Oct 12;377(15):1428-37.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1511410
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26465681?tool=bestpractice.com
[47]Rogstad KE, Tunbridge A. Ebola virus as sexually transmitted infection. Curr Opin Infect Dis. 2015 Feb;28(1):83-5.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25501666?tool=bestpractice.com
[48]Sonnenberg P, Field P. Sexual and mother-to-child transmission of Ebola virus in the post-convalescent period. Clin Infect Dis. 2015 Mar 15;60(6):974-5.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25501984?tool=bestpractice.com
[50]Crozier I. Ebola virus RNA in the semen of male survivors of Ebola virus disease: the uncertain gravitas of a privileged persistence. J Infect Dis. 2016 Nov 15;214(10):1467-9.
https://jid.oxfordjournals.org/content/early/2016/05/03/infdis.jiw079.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27142203?tool=bestpractice.com
[51]Thorson A, Formenty P, Lofthouse C, et al. Systematic review of the literature on viral persistence and sexual transmission from recovered Ebola survivors: evidence and recommendations. BMJ Open. 2016 Jan 7;6(1):e008859.
https://bmjopen.bmj.com/content/6/1/e008859
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26743699?tool=bestpractice.com
[170]Soka MJ, Choi MJ, Baller A, et al. Prevention of sexual transmission of Ebola in Liberia through a national semen testing and counselling programme for survivors: an analysis of Ebola virus RNA results and behavioural data. Lancet Glob Health. 2016 Oct;4(10):e736-43.
https://thelancet.com/journals/langlo/article/PIIS2214-109X(16)30175-9/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27596037?tool=bestpractice.com
[171]Etard JF, Sow MS, Leroy S, et al; Postebogui Study Group. Multidisciplinary assessment of post-Ebola sequelae in Guinea (Postebogui): an observational cohort study. Lancet Infect Dis. 2017 May;17(5):545-52.
https://thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(16)30516-3/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28094208?tool=bestpractice.com
მწვავე ინფექციისგან გამოჯანმრთელების 4-6 თვის თავზე კაცების 62%-ს თესლში შეინიშნებოდა ვირუსი.[169]Deen GF, Broutet N, Xu W, et al. Ebola RNA persistence in semen of Ebola virus disease survivors - final report. N Engl J Med. 2017 Oct 12;377(15):1428-37.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1511410
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26465681?tool=bestpractice.com
სხვა კვლევის მიხედვით გამოჯანმრთელებიდან 12 თვის ან მეტის შემდგომ კაცების 63%-ს გამოუვლინდა ვირუსის არსებობა თესლში. მკურნალობის ერთეულიდან გაწერასა და ნიმუშის მოპოვებას შორის ყველაზე ხანგრძლივი ინტერვალი 565 დღე იყო.[170]Soka MJ, Choi MJ, Baller A, et al. Prevention of sexual transmission of Ebola in Liberia through a national semen testing and counselling programme for survivors: an analysis of Ebola virus RNA results and behavioural data. Lancet Glob Health. 2016 Oct;4(10):e736-43.
https://thelancet.com/journals/langlo/article/PIIS2214-109X(16)30175-9/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27596037?tool=bestpractice.com
კაცების 5%-ში ვირუსი თესლში გამოვლინდა დაავადების დაწყებიდან 548 დღის შემდეგ.[171]Etard JF, Sow MS, Leroy S, et al; Postebogui Study Group. Multidisciplinary assessment of post-Ebola sequelae in Guinea (Postebogui): an observational cohort study. Lancet Infect Dis. 2017 May;17(5):545-52.
https://thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(16)30516-3/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28094208?tool=bestpractice.com
ებოლას ვირუსის გამოყოფა სპერმაში შეიძლება იყოს წყვეტილი ხასიათის; ერთმა კვლევამ დააფიქსირა ებოლას ვირუსის რნმ 30 პაციენტის სპერმაში, მიმდევრობით ორი უარყოფითი ტესტის შემდეგ.[172]PREVAIL III Study Group, Sneller MC, Reilly C, et al. A longitudinal study of Ebola sequelae in Liberia. N Engl J Med. 2019 Mar 7;380(10):924-34.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1805435
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30855742?tool=bestpractice.com
ვირუსის სქესობრივი გზით გადაცემა მამაკაცისგან სქესობრივ პარტნიორზე დადასტურდა ლიბერიაში ჩატარებული გენომური კვლევებით.[49]Mate SE, Kugelman JR, Nyenswah TG, et al. Molecular evidence of sexual transmission of Ebola virus. N Engl J Med. 2015 Dec 17;373(25):2448-54.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1509773#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26465384?tool=bestpractice.com
ებოლას ვირუსი ასევე დაფიქსირდა ვაგინალურ სითხეში.[52]Rodriguez LL, De Roo A, Guimard Y, et al. Persistence and genetic stability of Ebola virus during the outbreak in Kikwit, Democratic Republic of the Congo, 1995. J Infect Dis. 1999 Feb;179 Suppl 1:S170-6.
https://jid.oxfordjournals.org/content/179/Supplement_1/S170.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9988181?tool=bestpractice.com
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციით, მამაკაცებს უნდა შესთავაზონ თესლის გამოკვლევა ყოველ თვე სიმპტომების დაწყებიდან 3 თვეში. კაცებმა თავი უნდა შეიკავონ სქესობრივი აქტისგან ან გამოიყენონ კონდომები მანამ, სანამ არ აღინიშნება უარყოფითი შედეგი ერთი თვის ინტერვალით ჩატარებულ თესლის ორ ანალიზზე (ან სიმპტომების აღმოფხვრიდან სულ მცირე 12 თვის განმავლობაში).[46]World Health Organization. Clinical care for survivors of Ebola virus disease: interim guidance. April 2016 [internet publication].
https://www.who.int/csr/resources/publications/ebola/guidance-survivors/en
ვირუსი აღმოჩენილია ოფლში (მე-40 დღემდე), შარდში (30-ე დღემდე), კონიუნქტივურ სითხეში (22-ე დღემდე), განავალში (მე-19 დღემდე) და დედის რძეში (მე-17 დღემდე), ვირემიის არარსებობის პირობებშიც კი.[173]Chughtai AA, Barnes M, Macintyre CR. Persistence of Ebola virus in various body fluids during convalescence: evidence and implications for disease transmission and control. Epidemiol Infect. 2016 Jun;144(8):1652-60.
https://www.cambridge.org/core/journals/epidemiology-and-infection/article/persistence-of-ebola-virus-in-various-body-fluids-during-convalescence-evidence-and-implications-for-disease-transmission-and-control/5D3D2C2A4C9652C2DF813DA59185EEC2/core-reader
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26808232?tool=bestpractice.com
გადარჩენილი პაციენტები ხშირად ავლენენ ნარჩენ სიმპტომებს, როგორიცაა ართრალგიები (76% -77%), დაღლილობა (69%), მხედველობის სიმპტომები (14% -60%), თავის ტკივილი (48% -54%), მუცლის ტკივილი (54%), ანემია (50%), კანის დაავადებები (49%) და სმენითი სიმპტომები (24%).[174]Mattia JG, Vandy MJ, Chang JC, et al. Early clinical sequelae of Ebola virus disease in Sierra Leone: a cross-sectional study. Lancet Infect Dis. 2016 Mar;16(3):331-8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26725449?tool=bestpractice.com
[175]Scott JT, Sesay FR, Massaquoi TA, et al. Post-Ebola syndrome, Sierra Leone. Emerg Infect Dis. 2016 Apr;22(4):641-6.
https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/22/4/15-1302_article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26983037?tool=bestpractice.com
[176]Tiffany A, Vetter P, Mattia J, et al. Ebola virus disease complications as experienced by survivors in Sierra Leone. Clin Infect Dis. 2016 Jun 1;62(11):1360-6.
https://academic.oup.com/cid/article/62/11/1360/1745263/Ebola-Virus-Disease-Complications-as-Experienced
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27001797?tool=bestpractice.com
გრძივი კვლევის შედეგად, რომლის ფარგლებში ერთმანეთს ადარებდნენ ებოლას ვირუსის ანტისხეულებზე დადებით გადარჩენილ პაციენტებს ანტისხეულებზე უარყოფით მჭიდრო კონტაქებს (საკონტროლო ჯგუფი) 12 თვის განმავლობაში, აღმოჩნდა, რომ 6 სიმპტომი მნიშვნელოვნად უფრო ხშირად ფიქსირდებოდა გადარჩენილებში, საკონტროლო ჯგუფებთან შედადრებით: ხშირი შარდვა (14.7% და 3.4%); თავის ტკივილი (47.6% და 35.6%); დაღლილობა (18.4% და 6.3%); კუნთების ტკივილი (23.1% და 10.1%); მეხსიერების კარგვა (29.2% და 4.8%); და სახსრების ტკივილი (47.5% და 17.5%). მეტ გადარჩენილს ასევე აღენიშნებდა გულმკერდის, მუცლის, ნევროლოგიური და ძვალ-კუნთოვანი სისტემის პათოლოგიური ნიშნები, საკონტროლო ჯგუფის პაციენტებთან შედარებით.[177]PREVAIL III Study Group, Sneller MC, Reilly C, et al. A longitudinal study of Ebola sequelae in Liberia. N Engl J Med. 2019 Mar 7;380(10):924-34.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1805435
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30855742?tool=bestpractice.com
გამოჯანმრთელების პერიოდში აღნიშნული მოგვიანებითი გამოვლინებები შეიძლება მოიცავდეს: ორქიტს, მიელიტს, პაროტიტს, პანკრეატიტს, ჰეპატიტსა და ფსიქოზს.[17]Bwaka MA, Bonnet MJ, Calain P, et al. Ebola hemorrhagic fever in Kikwit, Democratic Republic of the Congo: clinical observations in 103 patients. J Infect Dis. 1999 Feb;179 Suppl 1:S1-7.
https://jid.oxfordjournals.org/content/179/Supplement_1/S1.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9988155?tool=bestpractice.com
გადარჩენილი პაციენტები ასევე იმყოფებიან უვეიტის (წინა, უკანა ან პანუვეიტი) განვითრების რისკის ქვეშ, რომელმაც შესაძლოა გამოიწვიოს მეორეული სტრუქტურული გართულებები, მხედველობის დარღვევები ან სიბრმავე.[178]Shantha JG, Yeh S, Nguyen QD. Ebola virus disease and the eye. Curr Opin Ophthalmol. 2016 Nov;27(6):538-44.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27585217?tool=bestpractice.com
ერთ-ერთი რეტროსპექტული, არაკონტროლირებული ერთმომენტიანი კვლევით გამოვლინდა, რომ გადარჩენილი პაციენტების დაახლოებით 28%-ს უვითარდებოდა ებოლას მიერ გამოწვეული უვეიტი, ხოლო 3%-ს კი ებოლას მიერ გამოწვეული მხედველობის ნერვის ნეიროპათია. უვეიტის მქონე პაციენტებიდან 38.5%-ს აღენიშნებოდა სიბრმავე (მხედველობის სიმახვილე >20/400).[179]Shantha JG, Crozier I, Hayek BR, et al. Ophthalmic manifestations and causes of vision impairment in Ebola virus disease survivors in Monrovia, Liberia. Ophthalmology. 2017 Feb;124(2):170-7.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27914832?tool=bestpractice.com
ერთ გადარჩენილ პაციენტს აქვს მწვავე უვეიტი, ებოლას ხილული ვირუსის დაფიქსირებით ინფექციის გამოვლენიდან 14 კვირის შემდეგ და ვირუსის კლირენსიდან 9 კვირის განმავლობაში.[180]Varkey JB, Shanth JG, Crozier I, et al. Persistence of Ebola virus in ocular fluid during convalescence. N Engl J Med. 2015 Jun 18;372(25):2423-7.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25950269?tool=bestpractice.com
[181]Chancellor JR, Padmanabhan SP, Greenough TC, et al. Uveitis and systemic inflammatory markers in convalescent phase of Ebola virus disease. Emerg Infect Dis. 2016 Feb;22(2):295-7.
https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/22/2/15-1416_article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26812218?tool=bestpractice.com
აგრეთვე აღრიცხულია ცალმხრივი თეთრი კატარაქტები და ბადურას ახალი დაზიანება მხედველობის ნერვის აქსონების ანატომიური დისტრიბუციის შემდეგ.[182]Steptoe PJ, Scott JT, Baxter JM, et al. Novel retinal lesion in Ebola survivors, Sierra Leone, 2016. Emerg Infect Dis. 2017 Jul;23(7):1102-9.
https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/23/7/16-1608_article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28628441?tool=bestpractice.com
ამ გამოვლინებების ეტიოლოგია გაურკვეველია, მაგრამ შესაძლოა უკავშირდებოდეს იმუნური კომპლექსის ფენომენს ან ებოლას ვირუსის პერსისტენტულობას იმუნურად პრივილეგირებულ ადგილებში. გამოჯანმრთელებიდან სულ მცირე 18 თვის შემდეგ რეკომენდებულია გადარჩენილი პაციენტების რეგულარული შემოწმება.[171]Etard JF, Sow MS, Leroy S, et al; Postebogui Study Group. Multidisciplinary assessment of post-Ebola sequelae in Guinea (Postebogui): an observational cohort study. Lancet Infect Dis. 2017 May;17(5):545-52.
https://thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(16)30516-3/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28094208?tool=bestpractice.com
შესაძლოა, რომ ინფექციისგან გადარჩენილი პირები იძენდნენ ცხოვრებისეულ იმუნიტეტს ებოლას ვირუსის იმავე შტამზე. გადარჩენილებს უვითარდებათ ხანგრძლივი T-უჯრედული პასუხი და გამანეიტრალებელი ანტისხეულების მუდმივად მაღალი ტიტრი.[183]Thom R, Tipton T, Strecker T, et al. Longitudinal antibody and T cell responses in Ebola virus disease survivors and contacts: an observational cohort study. Lancet Infect Dis. 2020 Oct 13;S1473-3099(20)30736-2.
https://www.doi.org/10.1016/S1473-3099(20)30736-2
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33065039?tool=bestpractice.com
შედეგად, პაციენტები, რომლებიც გადალახავენ ინფექციას, ფასდებიან მწვავე ინფექციების მქონე პაციენტების მოვლის დროს. თუმცა, ვირუსული პერსისტირების ჩვენეული გაგება დაცულ ტერიტორიებზე არასრული რჩება. ჯანდაცვის ერთ არაადგილობრივ მუშაკს აღენიშნა ებოლას ვირუსული მენინგოენცეფალიტი (RT-PCR ან CSF და პლაზმა დადებითი იყო ებოლას ვირუსზე) მძიმე, პირველადი ვირუსული დაავადების (2015) შემდეგ, გამოჯანმრთელებიდან 9 თვეში.[184]Jacobs M, Rodger A, Bell DJ, et al. Late Ebola virus relapse causing meningoencephalitis: a case report. Lancet. 2016 Jul 30;388(10043):498-503.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4967715
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27209148?tool=bestpractice.com
აღრიცხულია გვიანი დაწყების ენცეფალიტისა და პოლიართრიტის შემთხვევები,[185]Howlett P, Brown C, Helderman T, et al. Ebola virus disease complicated by late-onset encephalitis and polyarthritis, Sierra Leone. Emerg Infect Dis. 2016 Jan;22(1):150-2.
https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/22/1/15-1212_article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26690042?tool=bestpractice.com
ასევე პერსისტენტულად ინფიცირებული გადარჩენილი პაციენტისგან შესაძლო ტრანსმისიის შემთხვევა გამოჯანმრთელებიდან ერთი წლის შემდეგ.[186]Dokubo EK, Wendland A, Mate SE, et al. Persistence of Ebola virus after the end of widespread transmission in Liberia: an outbreak report. Lancet Infect Dis. 2018 Sep;18(9):1015-24.
https://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(18)30417-1/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30049622?tool=bestpractice.com
კლინიკური დაავადების პროლონგირებული არსებობის და გვიანი განმეორებითი გამოვლენის შესაძლებლობამ შეიძლება შეცვალოს ეპიდემიოლოგიური და კლინიკური მიდგომა იმ გადარჩენილი პირებისთვის, რომლებშიც გვხვდება შემდგომი დაავადებები. ეს ასევე წარმოადგენს თეორეტიკულ მოსაზრებას იმ ქალების მართვის შესახებ, რომლებიც ებოლას მწვავე ინფექციისგან განკურნების შემდეგ მოკლე დროში დაფეხმძიმდებიან.