მიდგომა

მკურნალობის ქვაკუთხედია ინფექციის ადრეული გამოვლინება და პაციენტის ეფექტური იზოლაცია, აგრეთვე ჰოსპიტალურ პირობებში შეძლებისდაგვარად საუკეთესო დამხმარე მოვლა.com.bmj.content.model.Caption@22290d86[Figure caption and citation for the preceding image starts]: მრავალდისციპლინური პალატები "Save The Children"-ის ებოლას მკურნალობის ცენტრში კერითაუნში, სიერა ლეონეში (ჯანდაცვის სამინისტროს წარმომადგენელი, ყუბანის სამედიცინო ბრიგადის წარმომადგენელი, და გაერთიანებული სამეფოს კლინიცისტი)ტომ ე. ფლეტჩერის MBE, MBChB, MRCP, DTM&H კოლექციიდან; გამოყენებულია ნებართვით [Citation ends].

ლეტალობის მაღალი მაჩვენებლები შესაძლოა უკავშირდებოდეს რესურსებით ღარიბ, სასოფლო პირობებს, სადაც აღინიშნებოდა ეპიდაფეთქებები. ლეტალობის მაღალი მაჩვენებელი ასევე ასახავს საბაზისო სამედიცინო დახმარების წვდომის სირთულეებს, რასაც პაციენტი აწყდება სამედიცინო დაწესებულებაში, რომლებიც პაციენტებით გადატვირთულია.[18][20]com.bmj.content.model.Caption@39dca1a7[Figure caption and citation for the preceding image starts]: დასავლეთ აფრიკაში ებოლას მკურნალობის ცენტრის ზოგადი პირობები, 2014 წელიკეტრინ ფ. ჰოულიჰანის, MSc, MB ChB, MRCP, DTMH პირადი კოლექციიდან; გამოყენებულია ნებართვით [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@58fa6a3[Figure caption and citation for the preceding image starts]: პალატა დასავლეთ აფრიკაში ებოლას მკურნალობის ცენტრში, 2014 წელიქრის ლეინის, MSc პირადი კოლექციიდან, გამოყენებულია ნებართვით [Citation ends].

იმპორტირებული შემთხვევები ისეთ განვითარებულ ქვეყნებში, როგორიც არის, მაგ: ესპანეთი, გერმანია, საფრანგეთი, ნორვეგია, იტალია, შვეიცარია, გაერთიანებული სამეფო და ამერიკის შეერთებული შტატები, წარმოადგენენ განსხვავებულ მოქმედების გეგმას, დაწესებულებებში არსებულ სრულყოფილ დამხმარე თერაპიასთან ერთად, ინტენსიური ზრუნვის განყოფილებებში ორგანული მხარდაჭერის ჩათვლით.[37][113] ზემოთ აღნიშნულის მიუხედავად, სპეციფიკური, დამტკიცებული თერაპიების ნაკლებობა გულისხმობს, რომ ლეტალობა ხდება განვითარებულ ქვეყნებშიც, სადაც ხელმისაწვდომია საუკეთესო დამხმარე მოვლა.[88][114][115]

წარსულში ადგილი ჰქონდა აქტიურ დებატებს, იმასთან დაკავშირებით, თუ რამდენად იყო შესაძლებელი პროგრესირებადი დაავადებისა და არასასურველი პროგნოზის მქონე პაციენტთა გადაადგილება ინტენსიური ზრუნვის განყოფილებებაში, სადაც შესაძლებელია არსებობდეს ნოზოკომიური ინფექციის (საავადმყოფოს შიგა ინფექცია) მაღალი რისკი. მიიჩნეოდა, რომ ინფიცირებული საეჭვო პირების (და არა დადასტურებული დიაგნოზით) სრული დამხმარე მოვლის გაუწევლობის შემთხვევაში, შესაძლებელია არასათანადო მზრუნველობა გაეწიოთ იმ პაციენტებს, რომელთაც შესაძლოა ჰქონდეთ განკურნებადი დაავადება, მაგალითად მალარია. დღეისათვის ნათელია, რომ სრული დამხმარე მოვლით შესაძლებელია სიკვდილობის რიცხვის შემცირება,რომლის საფუძველზე გადარჩენადობის 81.5%-იანი მაჩვენებელი დაფიქსირდა დასავლეთ აფრიკის გარეთ მართულ პაციენტებში, რაც ხელმისაწვდომი უნდა იყოს შეძლებიდაგვარად.[116][117][118] ადგილობრივი საავადმყოფოების პროტოკოლები უნდა მოიცავდეს იმას, თუ როგორ უნდა მოხდეს ინფიცირებული საეჭვო პაციენტების მართვა ინტენსიური ზრუნვის განყოფილებაში პაციენტთა შესაძლო გადაყვანამდე და უკვე გადაყვანილი პაციენტების არსებული მდგომარეობის მართვა.[95][115][117][119][120]

ბავშვების ჯანმრთელობაზე უნდა ზრუნავდნენ პედიატრიაში კვალიფიცირებული მედიცინის მუშაკები. არაენდემურ პირობებში რთულია ბავშვთა მზრუნველობის დაგეგმარება და ყოველთვის, როდესაც შესაძლებელია რეკომენდებულია რეანიმატოლოგთა ნაადრევი ჩარევა.[121][122][123]

კლინიცისტი-პაციენტის თანაფარდობის გაზრდა, მაღალი ალბათობით, ამცირებს სიკვდილობას. პაციენტის დღეში სამჯერადი შეფასებისთვის რეკომენდებულია სულ მცირე ასეთი თანაფარდობა: ერთი კლინიცისტი (ე.ი. ექთნები, კლინიკური ოფიცერები ან ექიმები) ოთხ პაციენტზე ყოველდღიურად.[124]

ებოლას ვირუსული ინფექცია შეტყობინებადი დაავადებაა.

იზოლაცია და ინფექციის კონტროლი

პაციენტები, რომელთა იდენტიფიცირება ხდება, როგორც ინფექციის რისკის ქვეშ მყოფი პირების, ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის ან დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების მიერ წარმოდგენილ შემთხვევათა განსაზღვრებების მიხედვით, სასწრაფოდ უნდა იყვნენ იზოლირებული ცალკე აბაზანის მქონე ოთახში:

სამედიცინო პერსონალის თითოეული წევრი, რომელიც უვლის პაციენტს, უნდა ხმარობდეს გამოქვეყნებულ პროტოკოლებთან შესაბამისობაში მოყვანილ პირად დამცავ საშუალებებს. თითოეული დაბინძურებული მასალა (მაგ. ტანსაცმელი, თეთრეული) უნდა განვიხილოთ პოტენციურად ინფიცირებულად. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ და დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრებმა გამოსცეს დეტალური სახელმძღვანელო პირადი დამცავი საშუალებების შესახებ:

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ და დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრებმა გამოსცეს დეტალური გზამკვლელი დასავლეთ აფრიკის სამედიცინო პერსონალისთვის:

აღებულ უნდა იქნას სინჯები ლაბორატორიული კვლევებისთვის (მაგ: ებოლას RT-PCR, სისხლის საერთო კლინიკური ანალიზი, სისხლის შრატის კრეატინინი და შარდოვანა, ღვიძლის ფუნქციის კვლევები, არტერიული სისხლის გაზები, კოაგულაციური კვლევები, სისხლის კულტურა და ჯანმრთელობის სხვა მდგომარეობების კვლევა, როგორიც არის მალარია) და გადაიგზავნოს ადგილობრივი და ეროვნული პროტოკოლების შესაბამისად. მნიშვნელოვანია კვლევების გონივრული შერჩევა იმისათვის, რომ შემცირდეს ლაბორატორიის თანამშრომლების და სხვა სამედიცინო პერსონალის დაინფიცირების რისკი. პაციენტთან ცენტრალური კათეტერის ჩადგმა (ასეთი შესაძლებლობის შემთხვევაში) საშუალებას გვაძლევს ავიღოთ სისხლის ნიმუშები და გადავასხათ სითხეები, ნემსის ჩხვლეტასთან დაკავშირებული დაზიანებების გარეშე.[125] ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ და დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრებმა გამოსცეს დეტალური გზამკვლევი სინჯის აღების შესახებ:

  • Centers for Disease Control and Prevention (CDC): guidance for collection, transport and submission of specimens for Ebola virus testing external link opens in a new windowcom.bmj.content.model.Caption@5795358b[Figure caption and citation for the preceding image starts]: სამედიცინო პერსონალი პირად დამცავ აღჭურვილობაში ებოლას მკურნალობის ცენტრში სიერა ლეონეში, 2014 წელიკრის ლეინის პერსონალური კოლექციიდან, (MSc) (ინგლისის საზოგადოებრივი ჯანდაცვა (PHE)/ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია); (გამოიყენება ნებართვის საფუძველზე) [Citation ends].

სითხის და ელექტროლიტების ჩანაცვლება

ღებინებისა და დიარეის ხშირი გამოვლინების შედეგად, პაციენტები ხშირად დეჰიდრატაციულ და ჰიპოვოლემიურ მდგომარეობაში არიან, განსაკუთრებით კლინიკაში მოგვიანებით მოსვლისას. ეს სავარაუდოდ მიზეზია ლეტალობის მაღალი მაჩვენებლების ეპიდაფეთქების დროს. ბაზისური კლინიკური მონიტორინგი (ე.ი., ტემპერატურა, სუნთქვის სიხშირე, პულსის მაჩვენებელი, სისხლის წნევა და სითხის შედინება/გამოდინება), არსებითი მნიშვნელობისაა, თუმცა ხშირად რთულია მწირი რესურსების პირობებში.

პერორალური რეჰიდრატაციის ხსნარების გამოყენება შეგვიძლია პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ პერორალური მიღების უნარი და არ არიან მძიმედ დეჰიდრირებულნი. თუმცა, პაციენტთა უმრავლესობას ესაჭიროება სითხის ინტრავენურად გადასხმა ნორმალური ფიზიოლოგიური ხსნარის ან რინგერ-ლაქტატის ხსნარის გამოყენებით.[20][75]com.bmj.content.model.Caption@3dba47c2[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ორალური რეჰიდრატაციის საშუალებების მარაგები ებოლას მკურნალობის ცენტრში დასავლეთ აფრიკაში, 2014 წელსქრის ლეინის, MSc პირადი კოლექციიდან, გამოყენებულია ნებართვით [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@61b7084b[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ინტრავენური კათეტერის ჩადგმა ებოლას ვირუსით დაავადებული მოზარდისთვის (დასავლეთ აფრიკა)ტომ ე. ფლეტჩერის MBE, MBChB, MRCP, DTM&H კოლექციიდან; გამოყენებულია ნებართვით [Citation ends].

არასათანადო პერფუზიის მარკერები მიუთითებენ სითხის ცუდ ან არასაკმარის პერორალურ მიწოდებაზე, შესაბამისად, პაციენტები დაუყოვნებლივ უნდა გადავრთოთ სითხის ინტრავენურ გამოყენებაზე. ვარიანტები ასეთ შემთხვევაში: პერიფერიული ან ცენტრალური ინტრავენური მიდგომა ან ძვალშიდა მიდგომა.[124]

ინტრავენური ინფუზიების მოთხოვნილი მოცულობა, უნდა შეფასდეს კლინიკური შემოწმების (ე.ი. დეჰიდრატაციის დონე, შოკის ნიშნები) და დაკარგული სითხის (ე.ი. დიარეის და/ან ღებინების რაოდენობა) საფუძველზე. შესაძლოა მოთხოვნილ იქნას დიდი რაოდენობით სითხე (დღეში 10 ლიტრამდე) ცხელების მქონე პაციენტებში დიარეით.[37][126][127] შესაძლოა ასევე მოთხოვნილ იქნას დიდი რაოდენობით კალიუმის ჩანაცვლება (მაგ:5-10 მმოლ [5-10 მეკ/ლ] კალიუმის ქლორიდი საათში).[22][113][128]

აუცილებელია მჭიდრო, ხშირი მონიტორინგი, ვინაიდან მნიშვნელოვანია პაციენტის პასუხის შეფასება და სითხით გადატვირთვის პრევენცია. პაციენტები ხშირად უნდა შემოწმდნენ შოკის, დეჰიდრატაციის ან ჭარბი ჰიდრატაციის ნიშნებზე და საჭიროების შემთხვევაში უნდა დაუკორექტირდეთ სითხის მიწოდების სიჩქარე. ჰიპოვოლემიის გამოსავლენად საჭიროა სასიცოცხლო ნიშნებისა (მაგ. გულისცემის სიხშირე, არტერიული წნევა, შარდის გამოყოფა, სითხის დაკარგვა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან) და მოცულობის სტატუსის სისტემური მონიტორინგი დღეში სულ მცირე სამჯერ.[124]

პერორალური ლოპერამიდი შესაძლოა დაგეხმაროთ ძლიერი დიარეის შემცირებაში, თუმცა საჭიროა შემდგომი ჩვენებები იმისათვის, რომ განისაზღვროს მისი როლი და ამ მომენტისთვის ის რეკომენდებული არ არის ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მიერ.[129][130][131][132]

სამედიცინო მომსახურების ადგილზე ტესტირების ხელმისაწვდომობა იზოლირებულ პალატაში მეტად ეფექტურს ხდის პაციენტთა ბიოქიმიური სტატუსის მონიტორინგს და ამცირებს სინჯების გადატანასთან დაკავშირებულ რისკებს.[95] აუცილებელია ელექტროლიტების ყოველდღიური მონიტორინგი და საჭიროებისამებრ მათი შევსება.[20] შესაძლოა განხილულ იქნას უფრო ხშირი მონიტორინგი დიდი რაოდენობით ინტრავენური სითხეების შეყვანის შემთხვევაში ან თუ ადგილი აქვს მწვავე ბიოქიმიურ პათოლოგიებს. სისხლის მაღალი ლაქტატის დონე შესაძლოა ჰიპოპერფუზიის სანდო შეფასების მექანიზმი იყოს და შეიძლება დაგვეხმაროს რეჰიდრატაციის მართვაში.[95]

სითხის და ელექტროლიტების მართვასთან დაკავშირებული კონკრეტული რეკომენდაციებისთვის განხილულ უნდა იქნას ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის გაიდლაინები, ასევე მწვავე დაავადების და გამოჯანმრთელების ფაზაში შესაბამისი კვების უზრუნველყოფა.

World Health Organization (WHO): manual for the care and management of patients in Ebola care units/community care centres - interim emergency guidance external link opens in a new window

World Health Organization (WHO): clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker external link opens in a new window

სიმპტომური მართვა

ცხელება და ტკივილი:

  • პარაცეტამოლი პირველი რიგის პრეპარატია. მეტად ძლიერი ტკივილის დროს რეკომენდებულია ოპიოიდური ტკივილგამაყუჩებლების (მაგ.: მორფინი) გამოყენება. უნდა მოერიდოთ არასტეროიდულ ანთების საწინააღმდეგო მედიკამენტებს (ასპირინის ჩათვლით), მათთან დაკავშირებული სისხლდენისა და პოტენციური ნეფროტოქსიკურობის მაღალი რისკის გამო.[132]

კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის სიმპტომები:

  • სითხის გადასხმა საჭიროა ღებინების და დიარეის დროს ისე, როგორც აღწერილია ზემოთ ჩამოთვლილ რეკომენდაციებში.

  • გულისრევა/ღებინებისთვის რეკომენდებულია ღებინების საწინააღმდეგო ინტრავენური ან პერორალური საშუალებების (მაგ. ონდანსეტრონი, მეტოკლოპრამიდი) გამოყენება.[132]

  • დიარეის მქონე ბავშვებში რეკომენდებულია თუთიის გამოყენება.[132]

  • საჭიროა პაციენტების შეფასება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ინფექციებზე და არსებობის შემთხვევაში სათანადოდ მართვა.[132]

  • დასავლეთ აფრიკაში 2014 წელს არსებული ეპიდაფეთქების დროს წარმატებით განხორციელდა ფეკალიების მართვის სისტემები მძიმე დიარეის მქონე პაციენტებისთვის. სისტემები ასევე სასარგებლო აღმოჩნდა სამედიცინო პერსონალში ინფექციის პრევენციის და კონტროლის კუთხით.[97]

გულძმარვა/დისფაგია/მუცლის ტკივილი:

  • პაციენტებმა შესაძლოა შვება იგრძნონ შესაბამისი ანტაციდის ან პროტონული ტუმბოს ინჰიბიტორების (მაგ: ომეპრაზოლი) შეყვანით.[132]

გულყრები

  • შორსწასული დაავადების იშვიათი ნიშანია გულყრები, რაც აქცევს სამედიცინო პერსონალს დაინფიცირების რისკის ქვეშ, ვინაიდან გულყრების დროს იზრდება პაციენტის ბიოლოგიურ სითხეებთან კონტაქტის ალბათობა. ხელშემწყობი ფაქტორების (მაგ.: მაღალი ტემპერატურა, ჰიპოპერფუზია, ელექტროლიტური ბალანსის დარღვევა, ჰიპოგლიკემია) ამოცნობას და გამოსწორებას არსებითი მნიშვნელობა აქვს. გულყრების მოსახსნელად შესაძლოა გამოვიყენოთ ბენზოდიაზეპინი, ხოლო განმეორებითი გულყრის შემთხვევაში ვიყენებთ ანტიკონვულსანტებს (მაგ. ფენობარბიტალი).[132] თუ არ არსებობს ინტრავენური წვდომა, მედიკამენტები შესაძლებელია შეყვანილ იქნას კუნთში ან რექტულად.

აგზნება:

  • თუმცა იშვიათად, მაგრამ აგზნება შესაძლოა უკავშირდებოდეს ენცეფალოპათიას, ან ტვინის ვირუსის პირდაპირ გავლენას, და შესაძლოა გამოვლინდეს შორსწასული დაავადებისას. სედატივების (მაგ.: ჰალოპერიდოლი ან ბენზოდიაზეპინი) გონივრული გამოყენება აუცილებელია იმისათვის, რომ პაციენტი იყოს მშვიდად და თავიდან იქნას აცილებული სამედიცინო პერსონალის ნახმარი ნემსით ჩხვლეტასთან დაკავშირებული დაზიანებები.[132]

რესპირატორული დისტრესი:

  • ჟანგბადით გაჯერების ტიტრირება საჭიროა SpO2 ≥90% მაჩვენებლის შესანარჩუნებლად. იმ შემთხვევაში, თუ SpO2 <94%, საჭიროა ჟანგბადის მიწოდება. აუცილებელია პნევმონიის, სითხით გადატვირთვის, მსტვინავი სუნთქვის და გულის შეგუბებითი უკმარისობის შეფასება პაციენტებში და არსებობის შემთხვევაში სათანადო მართვა.[132]

ზოგიერთი პაციენტის შემთხვევაში საჭირო ხდება ძვალშიდა წვდომა.com.bmj.content.model.Caption@19f51060[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ძვალშიდა კათეტერის ჩასმა კრიტიკულად ავადმყოფი მოზრდილებისთვის ებოლას ვირუსული დაავადებით (დასავლეთ აფრიკა)ტომ ე. ფლეტჩერის MBE, MBChB, MRCP, DTM&H კოლექციიდან; გამოყენებულია ნებართვით [Citation ends].

სეფსისი/სეპტიკური შოკი

სეფსისის ან სეპტიკური შოკის იდენტიფიცირება უნდა გაკეთდეს სწრაფად დადგენილი კრიტერიუმების გამოყენებით.

მართვა ეფუძნება იმავე პრინციპებს, რომელსაც ბაქტერიული სეფსისის შემთხვევაში ვიყენებთ. უნდა მივყვეთ ადგილობრივ გაიდლაინებს, რომელიც უნდა მოიცავდეს:[133]

  • ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკების გამოყენებას სისხლის კულტურის ლაბორატორიაში გაგზავნიდან ერთი საათის ფარგლებში

  • სწრაფ ინტრავენურ რეჰიდრატაციას პასუხის შეფასებით (30 წუთის ფარგლებში ან უფრო სწრაფად)

  • სასუნთქი გზების გამტარობის შესაბამისად აღდგენა და ჟანგბადის მიწოდება

  • შარდის გამოყოფის მონიტორინგს, უკეთეს ვარიანტში შარსადენის კათეტერიზაციის გზით, ასევე სასიცოცხლო ნიშნებისა და კლინიკური მახასიათებლების მონიტორინგს.

ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკები გამოიყენება პაციენტებში ინფექციით, სავარაუდო ნაწლავური ორგანიზმების გამოსავლენად. ის არ არის გამყარებული რაიმე მტკიცებულებით და სისხლის ბაქტერიული კვლევის უსაფრთხოდ ჩატარება რთულია ინფიცირებულ პაციენტებში. ზოგიერთ პირობებში, განსაკუთრებულ ენდემურ რეგიონებში, სადაც დიაგნოსტიკურ კვლევებზე დაბალი წვდომა არსებობს, პაციენტებს ყოველდღიურად ეძლევათ ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკები როგორც თერაპიის შემადგენელი ნაწილი.

სისხლის ლაქტატის დონეები სასარგებლო მაჩვენებელია პერფუზიის და რეანიმაციაზე რეაქციის შესაფასებლად.

საწყის თერაპიაზე რეაქციის არარსებობის შემთხვევაში, განხილულ უნდა იქნას მხარდაჭერა ინოტროპული საშუალებით, სასურველია ვენის ცენტრალური კათეტერით ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში, სადაც ინვაზიური დაკვირვება საშუალებას იძლევა მეტად აგრესიულად შესწორდეს სითხის, ელექტროლიტის და მჟავა-ტუტოვანი ბალანსები.[95][120]

განხილულ უნდა იქნას ჰემორაგიის შესაძლებლობა, კონკრეტულად პაციენტებში სისხლდენით კანიდან და ლორწოვი გარსებიდან.

სეფსისის/სეპტიკური შოკის თერაპიის შესახებ სპეციფიკური რეკომენდაციების შესახებ ინფორმაციის მისაღებად მიმართეთ ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის გაიდლაინებს.

World Health Organization (WHO): manual for the care and management of patients in Ebola care units/community care centres - interim emergency guidance external link opens in a new window

World Health Organization (WHO): clinical management of patients with viral haemorrhagic fever: a pocket guide for the front-line health worker external link opens in a new window

მნიშვნელოვანი სიხლდენა/ჰემორაგია

მძიმე სისხლდენა იშვიათია, თუმცა წარმოადგენს შორსწასული ინფექციის გამოვლინებას და, როგორც წესი (არა ყოველთვის), ფატალური შედეგით სრულდება.

ხელმისაწვდომობის პირობებში ადგილობრივი პროტოკოლების გათვალისწინებით, ასევე კლინიკური და ლაბორატორიული (თუ ხელმისაწვდომია) ინდიკატორების (მაგ. ჰემოგლობინი, ჰემატოკრიტი, საერთაშორისო ნორმალიზებული შეფარდება) მითითებით უნდა განხორციელდეს მთლიანი სისხლის ან თრომბოციტების და პლაზმის ტრანსფუზია.[132][134]

K ვიტამინი და ტრანექსამის მჟავა მკურნალობის ადექვატური ვარიანტებია სისხლდენის მქონე პაციენტებში.[132]

ორგანოთა დისფუნქცია

მულტიორგანული დისფუნქცია მოგვიანებითი ინფექციის დამახასიათებელი ფუნქციაა და მოიცავს თირკმლის, პანკრეატიტის მწვავე დაზიანებას, თირკმელზედა ჯირკვლის მწვავე დაზიანებას და ღვიძლის დაზიანებას. ღვიძლის დაზიანება (მაგ: ჰეპატიტი) ხშირია; თუმცა, სიყვითლე არ არის სტანდარტული ნიშანი.[60] თირკმლის დისფუნქცია ხშირია, თუმცა შესაძლოა იყოს შექცევადი ადეკვატური რეჰიდრატაციით საწყის ეტაპებზე.[60] პაციენტებში ანურიით, რომლებიც არ რეაგირებენ რეჰიდრატაციაზე, გამოყენებულ იქნა თირკმლის ჩანაცვლებითი თერაპია, ამასთან არ არსებობს რაიმე სახის კვლევის მონაცემები ამ აღმოჩენის მიზნობრივი ეფექტურობის მხარდასაჭერად. ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში, 5 პაციენტიდან, რომელთაც აღენიშნებოდათ მულტიორგანული უკმარისობა და ჩაუტარდათ როგორც ინვაზიური მექანიკური ვენტილაცია, ასევე თირკმლის ჩანაცვლებითი თერაპია, გარდაიცვალა 3 პაციენტი.[37][88][113][115][135]

გამოჯანმრთელების ფაზაში მყოფი პაციენტების მთლიანი სისხლი ან პლაზმა

არსებობს განვლილი ეპიდაფეთქებების შეზღუდული რაოდენობის მტკიცებულება, რომ სისხლის გადასხმა გაუმჯობესებისკენ მიმავალი პაციენტისგან შესაძლოა სასარგებლო იყოს ინფექციის მწვავე ეტაპზე და შესაძლოა შეამციროს სიკვდილობა.[9][136] გამოჯანმრთელების ფაზაში მყოფი პაციენტის პლაზმა უფრო მეტად ეფექტურია, ვიდრე მთლიანი სისხლი.[137][138] ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ შეიმუშავა შუალედური გაიდლაინები გამოჯანმრთელების ფაზაში სისხლი/პლაზმის გამოყენების შესახებ. გვინეაში ჩატარებული კვლევების მიხედვით ვერ გამოვლინდა უპირატესობა გადარჩენადობის მხრივ პაციენტებში, რომლებსაც მკურნალობა გამოჯანმრთელების ფაზის პლაზმით ჩაუტარდათ, თუმცა თერაპიის ეს მეთოდი აღმოჩნდა უსაფრთხო (მძიმე გართულებები დოკუმენტირებული არ არის).[139][140]

World Health Organization (WHO): use of convalescent whole blood or plasma collected from patients recovered from Ebola virus disease for transfusion, as an empirical treatment during outbreaks external link opens in a new window

World Health Organization (WHO): ethics of using convalescent whole blood and convalescent plasma during the Ebola epidemic external link opens in a new window

მალარიით კოინფექცია

მალარიის კვლევა უნდა ჩატარდეს და მისი მკურნალობა უნდა მოხდეს შესაბამისი ანტიმალარიული თერაპიით, თუ გათვალისწინებული იქნება ებოლას ვირუსული ინფექციის რისკი პაციენტთან მიმართებაში და ასევე ორმაგი ინფექციის შესაძლებლობის გათვალისწინებით. ენდემურ პირობებში, მალარიის მკურნალობა ჩვეულებრივ ტარდება ავადმყოფთა რუტინული მართვის ფარგლებში, ინფექციის დადასტურებით ან მის გარეშე.

ორსულები

წინა ეპიდაფეთქების დროს დაფიქსირებული შემთხვევების ლეტალობის მაჩვენებელი ორსულებში უფრო მეტი იყო (96%-მდე), ვიდრე არაორსულებში.[141]

ორსულების ზოგადი სამედიცინო მართვა იგივეა, რაც ნებისმიერ სხვა ინფიცირებულ ადამიანთან მიმართებაში. ინტრანატალური ჰემორაგია და სპონტანური აბორტი ხშირია ინფიცირებულ ქალებში; შესაბამისად, სამეანო ზედამხედველობა მიმართული უნდა იყოს ჰემორაგიული გართულებების ადრეული მკურნალობისკენ.[21][141][142][143][144] 2014 წლის ეპიდაფეთქების განმავლობაში მიღებული გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ იშვიათადაა შესაძლებელი კარგი შედეგების მიღება.[145]

ამნიონური სითხე შეიცავს ვირუსს, მაშინაც კი, თუ მისი დონე ვერ დაფიქსირდა სისხლში. შესაბამისად, მშობიარობის რეკომენდაციები მოიცავენ მშობიარობის ინდუქციის თავიდან აცილებას, კონკრეტულად მემბრანების გახევას.[145]

მშობიარობის მიმღები სამედიცინო პერსონალის მიერ დამცავი აღჭურვილობების გამოყენებასთან დაკავშირებული რეკომენდაციები იგივეა, რაც არა-ფეხმძიმე მოზრდილებთან მომუშავე სამედიცინო პერსონალთან დაკავშირებული რეკომენდაციები. არ არსებობს მონაცემები, რომელიც მშობიარობის ერთ მეთოდს მეორეზე მეტად გაუწევს რეკომენდაციას. დაინფიცირებულმა ან საეჭვო ინფექციის მქონე ქალმა რეკომენდებულია შეწყვიტოს ბავშვის ძუძუთი კვება, სანამ მისი რძე უარყოფითი არ იქნება ებოლას ვირუსზე პოლიმერაზას ჯაჭვური რეაქციით. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ და დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრებმა და ინგლისის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის დეპარტამენტმა გამოსცეს კონკრეტული სახელმძღვანელო ორსულების და ახალშობილების მოვლის შესახებ.

World Health Organization (WHO): Ebola virus disease in pregnancy: screening and management of Ebola cases, contacts and survivors external link opens in a new window

Centers for Disease Control and Prevention (CDC): guidance for screening and caring for pregnant women with Ebola virus disease for healthcare providers in US hospitals external link opens in a new window

Public Health England (PHE): Ebola in pregnancy - information for healthcare workers external link opens in a new window

Centers for Disease Control and Prevention (CDC): care of a neonate born to a mother who is confirmed to have Ebola, is a person under investigation, or has been exposed to Ebola external link opens in a new window

კომუნიკაცია ოჯახთან

პაციენტის იზოლაცია კლინიკაში მოქმედებს მის ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე (დეპრესიის, შფოთვის, ბრაზის, შიშისა და სიმარტოვის სიხშირის გაზრდა). სამედიცინო პერსონალის ვალია გაამარტივოს პაციენტის კომუნიკაცია ოჯახთან და მეგობრებთან (მაგ. მობილური ტელეფონების ან ინტერნეტის მეშვეობით), რათა შემცირდეს ფსიქოლოგიური დისტრესის ხარისხი ინფექციის რისკების გაზრდის გარეშე.[124]

ექსპერიმენტული თერაპიები

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ მოწვეულმა ეთიკის კომიტეტმა დაამტკიცა ხუთი კვლევითი თერაპიის გამოყენება ტერმინალურ პაციენტებში (უკიდურეს შემთხვევებში) გამოსაყენებლად 2018 წლის ეპიდაფეთქების დროს კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში. ესენია: ZMapp, რემდესივირი, REGN3470-3471-3479 (მონოკლონური ანტისხეულების კოქტეილი), ფავიპირავირი და mAb114.[146]იყენებდნენ ასევე ვაქცინა rVSV-ZEBOV-ს. იხილეთ სეგმენტი "მკურნალობის ახალი მეთოდები" ექსპერიმენტულ თერაპიებზე დამატებითი დეტალების მოსაპოვებლად.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC): Ebola treatment external link opens in a new window

Public Health England: Ebola virus disease - clinical management and guidance external link opens in a new window

აღნიშნული მასალა უნდა გამოიყენოთ disclaimer მიხედვით