AXOX kəskinləşmələrinin xəstə üçün həyati mənfi nəticələrini nəzərə alaraq, onların profilaktikası üçün bütün müvafiq tədbirlər görülməlidir. Anamnezdə keçirilmiş kəskinləşmənin olması gələcəkdə eyni halın baş verməsi üçün əsas risk faktorudur.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
[55]Hurst JR, Vestbo J, Anzueto A, et al. Susceptibility to exacerbation in chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2010;363:1128-1138.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa0909883#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20843247?tool=bestpractice.com
Çoxsaylı simptomları və anamnezdə tez-tez kəskinləşməsi olan xəstələr (ağciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi üzrə qlobal təşəbbüsə [GOLD] istinadən D qrupu) gələcəkdə kəskinləşmə və ölümün baş verməsi üzrə xüsusi risk altındadırlar.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
[79]Chen CZ, Ou CY, Yu CH, et al. Comparison of global initiative for chronic obstructive pulmonary disease 2013 classification and body mass index, airflow obstruction, dyspnea, and exacerbations index in predicting mortality and exacerbations in elderly adults with chronic obstructive pulmonary disease. J Am Geriatr Soc. 2015;63:244-250.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25641518?tool=bestpractice.com
Lakin növbəti kəskinləşmə riskinə təsir edən faktorlar çoxsaylıdır və fərdi əsasda variabellik nümayiş etdirir. AXOX kəskinləşməsindən sonra növbəti kəskinləşmə riskinin azaldılması məqsədi ilə modifikasiya edilməsi mümkün olan faktorların aşkar edilməsi və onlara müdaxilə istiqamətində bütün zəruri addımlar atılmalıdır.
Təkanverici faktorların aradan qaldırılması, siqaretin tərgidilməsi və immunizasiya
Kəskinləşmənin müalicəsindən sonra xəstə stabilləşdikdə dəstəkləyici preparatlar yenidən nəzərdən keçirilməlidir və gələcək risk və/və ya epizodların gedişatını yüngülləşdirmək məqsədilə dərmanlar korreksiya olunmalı[83]Criner GJ, Bourbeau J, Diekemper RL, et al. Prevention of acute exacerbations of COPD: American College of Chest Physicians and Canadian Thoracic Society Guideline. Chest. 2015;147:894-942.
http://journal.publications.chestnet.org/article.aspx?articleid=1918414
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25321320?tool=bestpractice.com
və dərmanlardan elmi-dəlillərə əsaslanan qaydalara uyğun şəkildə istifadə edilməlidir.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
Uzunmüddətli təsirə malik beta-2-aqonistlər və antixolinergik dərman preparatlarının istifadəsi kəskinləşmələrin tezliyinin azalması ilə assosiasiya edilmişdir.[92]Rennard SI, Anderson W, ZuWallack R, et al. Use of a long-acting inhaled beta2-adrenergic agonist, salmeterol xinafoate, in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2001;163:1087-1092.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11316640?tool=bestpractice.com
[93]Calverley PM, Anderson JA, Celli B, et al. Salmeterol and fluticasone propionate and survival in chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2007;356:775-789.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17314337?tool=bestpractice.com
[94]Niewoehner DE, Rice K, Cote C, et al. Prevention of exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease with tiotropium, a once-daily inhaled anticholinergic bronchodilator: a randomized trial. Ann Intern Med. 2005;143:317-326.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16144890?tool=bestpractice.com
[95]Mahler DA, Donohue JF, Barbee RA, et al. Efficacy of salmeterol xinafoate in the treatment of COPD. Chest. 1999;115:957-965.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10208192?tool=bestpractice.com
[96]Casaburi R, Mahler DA, Jones PW, et al. A long-term evaluation of once-daily inhaled tiotropium in chronic obstructive pulmonary disease. Eur Respir J. 2002;19:217-224.
http://erj.ersjournals.com/content/19/2/217.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11866001?tool=bestpractice.com
[97]Brusasco V, Hodder R, Miravitlles M, et al. Health outcomes following treatment for six months with once daily tiotropium compared with twice daily salmeterol in patients with COPD. Thorax. 2003;58:399-404.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1746668/?tool=pubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12728159?tool=bestpractice.com
[98]Tashkin DP, Celli B, Senn S, et al. A 4-year trial of tiotropium in chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2008;359:1543-1554.
http://content.nejm.org/cgi/content/full/359/15/1543
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18836213?tool=bestpractice.com
[99]Tashkin DP. Preventing and managing exacerbations in COPD--critical appraisal of the role of tiotropium. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2010;5:41-53.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2846152/?tool=pubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20368910?tool=bestpractice.com
[100]Halpin D, Menjoge S, Viel K. Patient-level pooled analysis of the effect of tiotropium on COPD exacerbations and related hospitalisations. Prim Care Respir J. 2009;18:106-113.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19407916?tool=bestpractice.com
[101]Cooper CB, Anzueto A, Decramer M, et al. Tiotropium reduces risk of exacerbations irrespective of previous use of inhaled anticholinergics in placebo-controlled clinical trials. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2011;6:269-275.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3152465/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21845038?tool=bestpractice.com
[102]Morice AH, Celli B, Kesten S, et al. COPD in young patients: a pre-specified analysis of the four-year trial of tiotropium (UPLIFT). Respir Med. 2010;104:1659-1667.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20724131?tool=bestpractice.com
[103]Van den BA, Gailly J, Neyt M. Does tiotropium lower exacerbation and hospitalization frequency in COPD patients: results of a meta-analysis. BMC Pulm Med. 2010;10:50.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2955630/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20858226?tool=bestpractice.com
[104]Wang J, Nie B, Xiong W, et al. Effect of long-acting beta-agonists on the frequency of COPD exacerbations: a meta-analysis. J Clin Pharm Ther. 2012;37:204-211.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21740451?tool=bestpractice.com
[105]Yohannes AM, Willgoss TG, Vestbo J. Tiotropium for treatment of stable COPD: a meta-analysis of clinically relevant outcomes. Resp Care. 2011;56:477-487.
http://rc.rcjournal.com/content/56/4/477.short
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21255503?tool=bestpractice.com
[106]Decramer ML, Hanania NA, Lötvall JO, et al. The safety of long-acting β2-agonists in the treatment of stable chronic obstructive pulmonary disease. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2013;8:53-64.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3558319/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23378756?tool=bestpractice.com
[107]Mahler DA, Buhl R, Lawrence D, et al. Efficacy and safety of indacaterol and tiotropium in COPD patients according to dyspnoea severity. Pulm Pharmacol Ther. 2013;26:348-355.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23434446?tool=bestpractice.com
[108]Kew KM, Mavergames C, Walters JA. Long-acting beta2-agonists for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2013;(10):CD010177.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD010177.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24127118?tool=bestpractice.com
Kəskinləşmələrin profilaktikasında uzunmüddətli təsirə malik antixolinergik agent olan tiotropium bromid daha effektiv ola bilər, nəinki uzunmüddətli təsirə malik beta-2-aqonist olan salmeterol,[109]Vogelmeier C, Hederer B, Glaab T, et al. Tiotropium versus salmeterol for the prevention of exacerbations of COPD. N Engl J Med. 2011;364:1093-1103.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21428765?tool=bestpractice.com
xüsusilə tənəffüs yollarının orta ağır obstruksiyası olan xəstələr üçün.[110]Vogelmeier C, Fabbri LM, Rabe KF, et al. Effect of tiotropium vs. salmeterol on exacerbations: GOLD II and maintenance therapy naïve patients. Respir Med. 2013;107:75-83.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23102611?tool=bestpractice.com
Lakin tiotropiumun yeni buraxılış forması olan Respimat ehtiyatla istifadə edilməlidir, belə ki, onun qəbulu ölüm göstəricisinin artması ilə assosiasiya olunmuşdur.[111]Beasley R, Singh S, Loke YK, et al. Call for worldwide withdrawal of tiotropium Respimat mist inhaler. BMJ. 2012;345:e7390.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23144209?tool=bestpractice.com
Gündə bir dəfə təyin edilən uzunmüddətli təsirə malik beta-2-aqonist indakaterol da AXOX zamanı sağlamlıq vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, simptom və kəskinləşmələrin azaldılmasında effektivdir.[112]Dahl R, Chung KF, Buhl R, et al. Efficacy of a new once-daily long-acting inhaled beta2-agonist indacaterol versus twice-daily formoterol in COPD. Thorax. 2010;65:473-479.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20522841?tool=bestpractice.com
[113]Chapman KR, Rennard SI, Dogra A, et al. Long-term safety and efficacy of indacaterol, a long-acting beta2-agonist, in subjects with COPD: a randomized, placebo-controlled study. Chest. 2011;140:68-75.
http://journal.publications.chestnet.org/article.aspx?articleid=1088000
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21349928?tool=bestpractice.com
[114]Donohue JF, Fogarty C, Lotvall J, et al. Once-daily bronchodilators for chronic obstructive pulmonary disease: indacaterol versus tiotropium. Am J Respir Crit Care Med. 2010;182:155-162.
http://ajrccm.atsjournals.org/content/182/2/155.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20463178?tool=bestpractice.com
Gündə bir dəfə təyin olunan digər beta-2-aqonisti olodaterolun bəzi ölkələrdə tətbiqinə icazə verilir.[115]van Noord JA, Smeets JJ, Drenth BM, et al. 24-hour bronchodilation following a single dose of the novel β(2)-agonist olodaterol in COPD. Pulm Pharmacol Ther. 2011;24:666-672.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21839850?tool=bestpractice.com
Yeni uzunmüddətli təsirə malik muskarin antaqonisti olan aklidinium bromid də effektiv bronxodilatator olub, ağciyər funksiyalarını yaxşılaşdırır, simptomları və hospitalizasiya tələb edən ağır dərəcəli kəskinləşmə epizodlarını azaldır.[116]Jones PW, Rennard SI, Agusti A, et al. Efficacy and safety of once-daily aclidinium in chronic obstructive pulmonary disease. Respir Res. 2011;12:55.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3098801/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21518460?tool=bestpractice.com
[117]Frampton JE. Aclidinium: in chronic obstructive pulmonary disease. Drugs. 2012;72:1999-2011.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23046206?tool=bestpractice.com
[118]Ni H, Soe Z, Moe S. Aclidinium bromide for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(9):CD010509.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD010509.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25234126?tool=bestpractice.com
Dərman siniflərindən heç biri ürək-damar ağırlaşmaları riskinin əhəmiyyətli dərəcədə artması ilə nəticələnmir.[106]Decramer ML, Hanania NA, Lötvall JO, et al. The safety of long-acting β2-agonists in the treatment of stable chronic obstructive pulmonary disease. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2013;8:53-64.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3558319/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23378756?tool=bestpractice.com
İki müxtəlif növ bronxodilatatorla kombinəolunmuş terapiya onların hər hansı biri (uzunmüddətli təsirə malik beta-2-aqonist və ya uzunmüddətli təsirə malik antixolinergik preparat) ilə aparılan monoterapiya ilə müqayisədə, ağciyər funksiyalarının yaxşılaşdırılmasında daha yüksək effektə malikdir.[119]Wang J, Jin D, Zuo P, et al. Comparison of tiotropium plus formoterol to tiotropium alone in stable chronic obstructive pulmonary disease: a meta-analysis. Respirology. 2011;16:350-358.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21138499?tool=bestpractice.com
Lakin kəskinləşmə epizodlarının sayının azaldılmasında iki müxtəlif sinfə aid bronxodilatatorla kombinəolunmuş terapiyanın uzunmüddətli təsirə malik antimuskarin preparatı ilə monoterapiyadan daha effektiv olub-olmaması naməlum olaraq qalır.[120]Wedzicha JA, Decramer M, Ficker JH, et al. Analysis of chronic obstructive pulmonary disease exacerbations with the dual bronchodilator QVA149 compared with glycopyrronium and tiotropium (SPARK): a randomised, double-blind, parallel-group study. Lancet Respir Med. 2013;1:199-209.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24429126?tool=bestpractice.com
[
]
In people with chronic obstructive pulmonary disease, what are the effects of combining long-acting beta2-agonists and tiotropium compared with either drug alone?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1160/fullCAVABI GÖSTƏR Uzunmüddətli təsirə malik beta-2-aqonistin uzunmüddətli təsirə malik muskarin antaqonisti (yəni, vilanterol/umeklidinium) ilə yeni kombinasiyaları[121]National Horizon Scanning Centre. Umeclidinium and vilanterol for chronic obstructive pulmonary disease. February 2012. http://www.hsc.nihr.ac.uk (last accessed 28 December 2015).
http://www.hsric.nihr.ac.uk/topics/umeclidinium-and-vilanterol-for-chronic-obstructive-pulmonary-disease/
[122]Bateman ED, Ferguson GT, Barnes N, et al. Dual bronchodilation with QVA149 versus single bronchodilator therapy: the SHINE study. Eur Respir J. 2013;42:1484-1494.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3844137/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23722616?tool=bestpractice.com
hazırda tədqiqat mərhələsindədir, lakin kəskinləşmələrin tezliyi və/və ya ağırlığının azalmasında effektiv olduqları hələ məlum deyil.[123]Donohue JF, Maleki-Yazdi MR, Kilbride S, et al. Efficacy and safety of once-daily umeclidinium/vilanterol 62.5/25 mcg in COPD. Respir Med. 2013;107:1538-1546.
http://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111%2813%2900213-8/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23830094?tool=bestpractice.com
İnhalyasion kortikosteroidlərin kəskinləşmələrin tezliyini və respirator patologiyalarla əlaqədar səhiyyə xərclərini azaltdığı müşahidə edilmişdir.[124]Burge PS, Calverley PM, Jones PW, et al. Randomised, double blind, placebo controlled study of fluticasone propionate in patients with moderate to severe chronic obstructive pulmonary disease: the ISOLDE trial. BMJ. 2000;320:1297-1303.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=10807619
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10807619?tool=bestpractice.com
[125]Lung Health Study Research Group. Effect of inhaled triamcinolone on the decline in pulmonary function in chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2000;343:1902-1909.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM200012283432601#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11136260?tool=bestpractice.com
[126]Aaron SD, Vandemheen KL, Fergusson D, et al. Tiotropium in combination with placebo, salmeterol, or fluticasone-salmeterol for treatment of chronic obstructive pulmonary disease: a randomized trial. Ann Intern Med. 2007;146:545-555.
http://www.annals.org/content/146/8/545.full.pdf
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17310045?tool=bestpractice.com
[127]Alsaeedi A, Sin DD, McAlister FA. The effects of inhaled corticosteroids in chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review of randomized placebo-controlled trials. Am J Med. 2002;113:59-65.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12106623?tool=bestpractice.com
[128]Spencer S, Karner C, Cates CJ, et al. Inhaled corticosteroids versus long-acting beta2-agonists for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2011;(12):CD007033.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD007033.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22161409?tool=bestpractice.com
AXOX zamanı monoterapiya kimi inhalyasion kortikosteroidlərdən istifadə olunmamalıdır; onların istifadəsi uzunmüddətli təsirə malik bronxodilatatorlarla aradan qaldırılmayan kəskinləşməsi olan şəxslər üçün əlavə terapiya kimi nəzərə alınmalıdır.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
Belə görünür ki, AXOX-un nisbətən ağır variantlarında kəskinləşmə epizodlarının qarşısının alınmasında inhalyasion kortikosteroidlərlə uzunmüddətli təsirə malik beta-2-aqonistlərin kombinasiyası bunların hər hansı biri ilə monoterapiya ilə müqayisədə, daha effektivdir.[93]Calverley PM, Anderson JA, Celli B, et al. Salmeterol and fluticasone propionate and survival in chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2007;356:775-789.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17314337?tool=bestpractice.com
[129]Szafranski W, Cukier A, Ramirez A, et al. Efficacy and safety of budesonide/formoterol in the management of chronic obstructive pulmonary disease. Eur Respir J. 2003;21:74-81.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12570112?tool=bestpractice.com
[130]Calverley PM, Boonsawat W, Cseke Z, et al. Maintenance therapy with budesonide and formoterol in chronic obstructive pulmonary disease. Eur Respir J. 2003;22:912-919.
http://erj.ersjournals.com/cgi/content/full/22/6/912
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14680078?tool=bestpractice.com
Orta və ya ağır dərəcəli AXOX zamanı salmeterol+flutikazon propionatla müalicə kəskinləşmələrin sayını azaldır və FEV1-in proqressiv olaraq pisləşməsini ləngidir.[131]Ferguson GT, Anzueto A, Fei R, et al. Effect of fluticasone propionate/salmeterol (250/50 microg) or salmeterol (50 microg) on COPD exacerbations. Respir Med. 2008;102:1099-1108.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18614347?tool=bestpractice.com
[132]Celli BR, Thomas NE, Anderson JA, et al. Effect of pharmacotherapy on rate of decline of lung function in chronic obstructive pulmonary disease: results from the TORCH study. Am J Respir Crit Care Med. 2008;178:332-338.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18511702?tool=bestpractice.com
[133]Anzueto A, Ferguson GT, Feldman G, et al. Effect of fluticasone propionate/salmeterol (250/50) on COPD exacerbations and impact on patient outcomes. COPD. 2009;6:320-329.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19863361?tool=bestpractice.com
Qeyd etmək vacibdir ki, son bir il ərzində iki və ya daha artıq kəskinləşmə epizodu baş vermiş xəstələrdə kombinəolunmuş terapiya sxemindən inhalyasion kortikosteroid komponentinin çıxarılması ağciyər funksiyalarının pisləşməsi və simptomların ağırlaşması ilə nəticələnmişdir.[134]Wouters EF, Postma DS, Fokkens B, et al. Withdrawal of fluticasone propionate from combined salmeterol/fluticasone treatment in patients with COPD causes immediate and sustained disease deterioration: a randomised controlled trial. Thorax. 2005;60:480-487.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1747438/?tool=pubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15923248?tool=bestpractice.com
Ağır dərəcəli AXOX və anamnezində keçirilmiş kəskinləşmə olan xəstələrdən təşkil olunmuş paralel qrupda aparılmış növbəti böyük bir tədqiqat göstərmişdir ki, üçqat kombinəolunmuş terapiya sxemindən inhalyasion kortikosteroidin 12 həftə ərzində tədricən çıxarılması zamanı təyinatın dəyişdirilmədiyi kontrol qrupla müqayisədə, orta və ya ağır dərəcəli kəskinləşmə riski analoji olmuş, lakin inhalyasion kortikosteroidin kəsilməsi 18 həftədən sonra təkrar müayinədə FEV1-in daha çox azalması ilə assosiasiya olunmuşdur.[135]Magnussen H, Disse B, Rodriguez-Roisin R, et al. Withdrawal of inhaled glucocorticoids and exacerbations of COPD. N Engl J Med. 2014;371:1285-1294.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1407154#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25196117?tool=bestpractice.com
Həmçinin, inhalyasion kortikosteroidlərin, eləcə də, onlarla beta-2-aqonistlərin kombinasiyasının uzunmüddətli istifadəsindən sonra pnevmoniya riski artmışdır.[93]Calverley PM, Anderson JA, Celli B, et al. Salmeterol and fluticasone propionate and survival in chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2007;356:775-789.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17314337?tool=bestpractice.com
[136]Welsh EJ, Cates CJ, Poole P. Combination inhaled steroid and long-acting beta2-agonist versus tiotropium for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2013 May 31;(5):CD007891.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD007891.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23728670?tool=bestpractice.com
[137]Crim C, Calverley PM, Anderson JA, et al. Pneumonia risk in COPD patients receiving inhaled corticosteroids alone or in combination: TORCH study results. Eur Respir J. 2009;34:641-647.
http://erj.ersjournals.com/content/34/3/641.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19443528?tool=bestpractice.com
[138]Singh S, Loke YK. An overview of the benefits and drawbacks of inhaled corticosteroids in chronic obstructive pulmonary disease. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2010;5:189-195.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2921686/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20714372?tool=bestpractice.com
[139]Calverley PM, Stockley RA, Seemungal TA, et al. Reported pneumonia in patients with COPD: findings from the INSPIRE study. Chest. 2011;139:505-512.
http://journal.publications.chestnet.org/article.aspx?articleid=1087764
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20576732?tool=bestpractice.com
[140]Kew KM, Seniukovich A. Inhaled steroids and risk of pneumonia for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(3):CD010115.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD010115.pub2/abstract
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24615270?tool=bestpractice.com
Bu riskin artması ölüm riskində aşkar artımla müşayiət olunmur.[140]Kew KM, Seniukovich A. Inhaled steroids and risk of pneumonia for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(3):CD010115.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD010115.pub2/abstract
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24615270?tool=bestpractice.com
Hazırda inhalyasion kortikosteroidlər, uzunmüddətli təsirə malik beta-2-aqonistlər və uzunmüddətli təsirə malik antixolinergik preparatların yanaşı istifadəsinə dair məhdud da olsa, ümid vəd edən məlumatlar mövcuddur.[98]Tashkin DP, Celli B, Senn S, et al. A 4-year trial of tiotropium in chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2008;359:1543-1554.
http://content.nejm.org/cgi/content/full/359/15/1543
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18836213?tool=bestpractice.com
[126]Aaron SD, Vandemheen KL, Fergusson D, et al. Tiotropium in combination with placebo, salmeterol, or fluticasone-salmeterol for treatment of chronic obstructive pulmonary disease: a randomized trial. Ann Intern Med. 2007;146:545-555.
http://www.annals.org/content/146/8/545.full.pdf
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17310045?tool=bestpractice.com
[141]Tashkin DP, Littner M, Andrews CP, et al. Concomitant treatment with nebulized formoterol and tiotropium in subjects with COPD: a placebo-controlled trial. Respir Med. 2008;102:479-487.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18258423?tool=bestpractice.com
[142]Tashkin DP, Rennard SI, Martin P, et al. Efficacy and safety of budesonide and formoterol in one pressurized metered-dose inhaler in patients with moderate to very severe chronic obstructive pulmonary disease: results of a 6-month randomized clinical trial. Drugs. 2008;68:1975-2000.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18778120?tool=bestpractice.com
[143]Wedzicha JA, Calverley PM, Seemungal TA, et al. The prevention of chronic obstructive pulmonary disease exacerbations by salmeterol/fluticasone propionate or tiotropium bromide. Am J Respir Crit Care Med. 2008;177:19-26.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17916806?tool=bestpractice.com
[144]Welte T, Miravitlles M, Hernandez P, et al. Efficacy and tolerability of budesonide/formoterol added to tiotropium in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2009;180:741-750.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19644045?tool=bestpractice.com
[145]Gaebel K, McIvor RA, Xie F, et al. Triple therapy for the management of COPD: a review. COPD. 2011;8:206-243.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21513437?tool=bestpractice.com
[146]Karner C, Cates CJ. The effect of adding inhaled corticosteroids to tiotropium and long-acting beta2-agonists for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2011;(9):CD009039.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD009039.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21901729?tool=bestpractice.com
[147]Rojas-Reyes MX, García Morales OM, Dennis RJ, Karner C. Combination inhaled steroid and long-acting beta₂-agonist in addition to tiotropium versus tiotropium or combination alone for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Jun 6;(6):CD008532.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008532.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27271056?tool=bestpractice.com
Baxmayaraq ki, uzunmüddətli beta-2-aqonistləri, antixolinergik preparatlar və inhalyasion kortikosteroidlər faydalıdır, yan təsirlərin minimuma endirilməsi ilə kəskinləşmələrin azaldılması üçün optimal dərman seçimi bir qədər qeyri-müəyyən qalmaqdadır,[136]Welsh EJ, Cates CJ, Poole P. Combination inhaled steroid and long-acting beta2-agonist versus tiotropium for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2013 May 31;(5):CD007891.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD007891.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23728670?tool=bestpractice.com
[148]Baker WL, Baker EL, Coleman CI. Pharmacologic treatments for chronic obstructive pulmonary disease: a mixed-treatment comparison meta-analysis. Pharmacotherapy. 2009;29:891-905.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19637942?tool=bestpractice.com
[149]Rodrigo GJ, Castro-Rodriguez JA, Plaza V. Safety and efficacy of combined long-acting beta-agonists and inhaled corticosteroids vs long-acting beta-agonists monotherapy for stable COPD: a systematic review. Chest. 2009;136:1029-1038.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19633090?tool=bestpractice.com
və üçqat terapiyanın, kombinəolunmuş ikiqat terapiya və ya tək antixolinergik preparatlarla müalicəyə nisbətən, ölüm və hospitalizasiya kimi nəticələrin əldə olunmasına olan təsiri hələ aydın deyil.[147]Rojas-Reyes MX, García Morales OM, Dennis RJ, Karner C. Combination inhaled steroid and long-acting beta₂-agonist in addition to tiotropium versus tiotropium or combination alone for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Jun 6;(6):CD008532.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008532.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27271056?tool=bestpractice.com
[150]Hanania NA, Crater GD, Morris AN, et al. Benefits of adding fluticasone propionate/salmeterol to tiotropium in moderate to severe COPD. Respir Med. 2012;106:91-101.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22040533?tool=bestpractice.com
Flutikazon/vilanterol və indakaterol/qlikopirronium bromid kimi yeni kombinəolunmuş terapiya vasitələri yaranmaqdadır və onların AXOX kəskinləşmələrinə təsiri hazırda tədqiq edilir.
Xəstələrin fasiləli makrolid dozaları,[151]Albert RK, Connett J, Bailey WC, et al. Azithromycin for prevention of exacerbations of COPD. N Engl J Med. 2011; 365: 689-698.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21864166?tool=bestpractice.com
[152]Simoens S, Laekeman G, Decramer M. Preventing COPD exacerbations with macrolides: a review and budget impact analysis. Respir Med. 2013;107:637-648.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23352223?tool=bestpractice.com
ftorxinolon moksifloksasin,[153]Sethi S, Jones PW, Theron MS, et al. Pulsed moxifloxacin for the prevention of exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: a randomized controlled trial. Respir Res. 2010;11:10.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2834642/?tool=pubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20109213?tool=bestpractice.com
[154]Miravitlles M, Marín A, Monsó E, et al. Efficacy of moxifloxacin in the treatment of bronchial colonisation in COPD. Eur Respir J. 2009;34:1066-1071.
http://erj.ersjournals.com/content/34/5/1066.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19386683?tool=bestpractice.com
roflumilast kimi[155]Rennard SI, Schachter N, Strek M, et al. Cilomilast for COPD:results of a 6-month, placebo-controlled study of a potent, selective inhibitor of phosphodiesterase 4. Chest. 2006;129:56-66.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16424413?tool=bestpractice.com
[156]Rabe KF, Bateman ED, O'Donnell D, et al. Roflumilast - an oral anti-inflammatory treatment for chronic obstructive pulmonary disease: a randomised controlled trial. Lancet. 2005;366:563-571.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16099292?tool=bestpractice.com
fosfodiesteraza inhibitorları və ya statinlərlə müalicəsi,[157]Mortensen EM, Copeland LA, Pugh MJ, et al. Impact of statins and ACE inhibitors on mortality after COPD exacerbations. Respir Res. 2009;10:45.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19493329?tool=bestpractice.com
[158]Blamoun AI, Batty GN, DeBari VA, et al. Statins may reduce episodes of exacerbation and the requirement for intubation in patients with COPD: evidence from a retrospective cohort study. Int J Clin Pract. 2008;62:1373-1378.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18422598?tool=bestpractice.com
[159]Janda S, Park K, FitzGerald JM, et al. Statins in COPD: a systematic review. Chest. 2009;136:734-743.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19376844?tool=bestpractice.com
həmçinin, AXOX-un kəskinləşmələrinin tezliyi, ağırlığı və/və ya davametmə müddətini azalda bilər. Antibiotiklərdən qısamüddətli profilaktik istifadə xroniki bronxit və ya AXOX-un kəskinləşmələrinin tezliyi və sayını azalda bilər[160]Lee JS, Park DA, Hong Y, et al. Systematic review and meta-analysis of prophylactic antibiotics in COPD and/or chronic bronchitis. Int J Tuberc Lung Dis. 2013;17:153-162.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23317949?tool=bestpractice.com
və makrolidlərlə profilaktik müalicə tibbi xərclərin qənaətinə səbəb ola bilər.[152]Simoens S, Laekeman G, Decramer M. Preventing COPD exacerbations with macrolides: a review and budget impact analysis. Respir Med. 2013;107:637-648.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23352223?tool=bestpractice.com
Gündəlik azitromisin terapiyası ən çox həm antibiotik, həm də steroid təyinini tələb edən kəskinləşmələrin azaldılmasında effektiv olmuş və riskin azalması ən çox ahıl yaşlı xəstələrdə və AOXQ dərəcəsinin aşağı olduğu hallarda müşahidə edilmişdir. Qeyd edilməlidir ki, hazırda siqaret çəkən xəstələrdə kəskinləşmə riskinin əhəmiyyətli azalması qeyd olunmamışdır.[161]Han MK, Tayob N, Murray S, et al. Predictors of chronic obstructive pulmonary disease exacerbation reduction in response to daily azithromycin therapy. Am J Respir Crit Care Med. 2014;189:1503-1508.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4226018/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24779680?tool=bestpractice.com
Fasiləli şəkildə olmaqla (məs., həftədə 3 dəfə) makrolidlərin və ya digər profilaktik antibiotiklərin uzunmüddətli təyininin rezistent patogenlərin meydana çıxması və onlarla əlaqədar AXOX kəskinləşməsinin baş verməsi riskinə təsiri hələlik məlum deyil, lakin narahatlıq doğuran aspektlərdəndir. Fosfodiesteraza-4 (FDE-4) inhibitoru ilə müalicə tez-tez mədə-bağırsaq pozğunluqları, qarında ağrı, çəkinin itirilməsi və digər əlavə reaksiyalarla assosiasiya olunur. Bu preparatlara qarşı fərdi dözümlülük müxtəlifdir. Qeyd etmək vacibdir ki, mövcud tədqiqatlar FDE4 inhibitoru olan roflumilastın tənəffüs yollarının ağır dərəcəli obstruksiyası və xroniki bronxit əlamətləri (bəlğəm ifrazı və öskürək də daxil olmaqla) müşahidə olunan xəstələrdə kəskinləşmə hallarının sayını azaltdığını, lakin xroniki bronxit əlamətləri ilə müşayiət olunmayan emfizemanın dominantlıq etdiyi xəstələrdə eyni effektə malik olmadığını ehtimal etməyə əsas verir.[162]Rennard S, Calverley PM, Goehring PMA, et al. Reduction of exacerbations by the PDE4 inhibitor roflumilast—the importance of defining different subsets of patients with COPD. Respir Res. 2011;12:18.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3040135/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21272339?tool=bestpractice.com
[163]Taegtmeyer AB, Leuppi JD, Kullak-Ublick GA. Roflumilast: a phosphodiesterase-4 inhibitor licensed for add-on therapy in severe COPD. Swiss Med Wkly. 2012;142:w13628.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22833385?tool=bestpractice.com
Peroral mukolitik preparatlar, məsələn, N-asetilsistein, xüsusilə, orta və ya ağır dərəcəli AXOX xəstələrində və ya anamnezində son iki il ərzində iki və ya daha artıq kəskinləşmə qeyd edilənlərdə kəskinləşmələrin azaldılmasında müəyyən effektə malik ola bilər, amma onların roluna dair məlumatlar təzadlıdır.[83]Criner GJ, Bourbeau J, Diekemper RL, et al. Prevention of acute exacerbations of COPD: American College of Chest Physicians and Canadian Thoracic Society Guideline. Chest. 2015;147:894-942.
http://journal.publications.chestnet.org/article.aspx?articleid=1918414
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25321320?tool=bestpractice.com
[164]Davies L, Calverley PM. The evidence for the use of oral mucolytic agents in chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Br Med Bull. 2010;93:217-227.
http://bmb.oxfordjournals.org/content/93/1/217.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20031934?tool=bestpractice.com
[165]Poole P, Chong J, Cates CJ. Mucolytic agents versus placebo for chronic bronchitis or chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2015;(7):CD001287.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001287.pub5/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26222376?tool=bestpractice.com
Alfa-1-antitripsinlə yardımçı terapiya AXOX-un etioloji amili olaraq alfa-1-antitripsin defisitinin qeyd edildiyi spesifik xəstə qruplarında kəskinləşmələrin tezliyini azalda bilər.[166]Kueppers F. The role of augmentation therapy in alpha-1 antitrypsin deficiency. Curr Med Res Opin. 2011;27:579-588.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21226542?tool=bestpractice.com
Kəskinləşmə və bronxospazm hallarının sayının artması ilə əlaqədar narahatlıq doğuran məlumatlar AXOX xəstələrində beta-blokatorların təyinindən imtina etməyə əsas verir. Lakin AXOX zamanı ürək-damar pozğunluqları da tez-tez rast gələn yanaşı patologiyadır və bir çox xəstələrdə bunlar beta-blokator terapiyasına göstəriş yaradır. Mövcud məlumatlar kardioselektiv beta-blokatorların AXOX xəstələrində həm təhlükəsiz və effektiv olduğunu, həm də kəskinləşmə və ölüm riskini azaltdığını söyləməyə əsas verir.[167]Salpeter SR, Ormiston TM, Salpeter EE. Cardioselective beta-blockers for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2005;(4):CD003566.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD003566.pub2/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16235327?tool=bestpractice.com
[168]Rutten FH, Zuithoff NP, Hak E, et al. Beta-blockers may reduce mortality and risk of exacerbations in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Arch Intern Med. 2010;170:880-887.
http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=415954
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20498416?tool=bestpractice.com
Ona görə də, ürək-damar xəstəliyi ilə əlaqədar beta-blokator təyininin göstəriş olduğu AXOX xəstələrində bu preparatların təyinindən imtina edilməməlidir.
Bəzi məlumatlar sübut edir ki, Haemophilus influenzae peroral vaksini bəzi xəstələrdə xroniki bronxitin təkrar kəskinləşmələrinin tezliyini azalda bilər;[169]Foxwell AR, Cripps AW, Dear KB. Haemophilus influenzae oral whole cell vaccination for preventing acute exacerbations of chronic bronchitis. Cochrane Database Syst Rev. 2010;(10):CD001958.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20927727?tool=bestpractice.com
lakin bir Koxreyn icmalının təhlili göstərir ki, Haemophilus influenzae peroral vaksini heç də bu kəskinləşmələrin tezliyi və ya ağırlığını azaltmır.[170]Teo E, Lockhart K, Purchuri SN, et al. Haemophilus influenzae oral vaccination for preventing acute exacerbations of chronic bronchitis and chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jun 19;6:CD010010.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD010010.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28626902?tool=bestpractice.com
Peroral Haemophilus peyvəndlərinin təyini mövcud təlimatlarda rəsmi olaraq tövsiyə olunmur.[31]Woodhead M, Blasi F, Ewig S, et al. Guidelines for the management of adult lower respiratory tract infections - full version. Clini Microbiol Infect. 2011;17(suppl 6):E1-E59.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-0691.2011.03672.x/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21951385?tool=bestpractice.com
Kəskinləşmənin profilaktikası üçün antibiotiklərdən istifadə də tövsiyə edilmir.
Retrospektiv tədqiqatlar statinlərin kəskinləşmə hallarının tezlik və ağırlıq dərəcəsini azalda bildiyini göstərsə də, simvastatin və plasebonu müqayisə edən bir irimiqyaslı prospektiv randomizə olunmuş, nəzarət edilən tədqiqatda anamnezində tədqiqata cəlb edilməzdən əvvəlki bir il ərzində təxirəsalınmaz və təcili tibbi yardım şöbəsinə müraciət və ya hospitalizasiya tələb edən AXOX kəskinləşməsi olan xəstələrdə kəskinləşmələrin tezliyinin və ya ilk kəskinləşmə qeydə alınanadək keçən müddətin azalması aşkar edilməmişdir.[171]Criner GJ, Connett JE, Aaron SD, et al. Simvastatin for the prevention of exacerbations in moderate-to-severe COPD. N Engl J Med. 2014;370:2201-2210.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4375247/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24836125?tool=bestpractice.com