Terapiyanın ümumi məqsədi xəstədə təngnəfəslik əlamətlərinin yüngülləşdirilməsi, respirator statusun stabilləşdirilməsi və yaxşılaşdırılması və mümkün olduğu hallarda davam edən təkanverici amilin aradan qaldırılmasıdır. Qısamüddətli təsirə malik beta-2-aqonistlər və antixolinergik preparatlar birinci sıra seçim preparatları hesab edilir və müvafiq olaraq 15 və 30 dəq ərzində təsir göstərir. Əgər əlamətlər davam edərsə, təkrar dozalar təyin edilə bilər. İndiyədək AXOX kəskinləşməsi zamanı uzunmüddətli təsirə malik bronxodilatatorların təyininin davam etdirilməsinin lehinə və ya əleyhinə nəticə göstərən hər hansı kliniki tədqiqat aparılmamışdır. Dəstəkləyici terapiyanın dayandırılması zamanı simptomlarda proqressivləşmə və/və ya ağciyər funksiyalarının pisləşməsi mümkün olsa da, uzunmüddətli təsirə malik bronxodilatatorlara əlavə olaraq müntəzəm şəkildə eyni sinifdən olan qısatəsirli bronxodilatatorların təyini dərman preparatlarının arzuolunmaz təsirlərinin başvermə riskini artırır. Xəstədə hipoksiya varsa, əlavə oksigen təyininə ehtiyac ola bilər, lakin hiperkapniyanın daha da dərinləşməməsi üçün bu, ehtiyatla aparılmalıdır. Hətta xəstəxanayaqədərki mərhələdə belə (məs., xəstəxanaya aparılarkən) əlavə oksigenin diqqətlə titrasiya edilməsi respirator asidozun dərinləşməsinin qarşısının alınmasında vacibdir, belə ki, sonuncu ölüm göstəricisini artırır.[195]Austin MA, Wills KE, Blizzard L, et al. Effect of high flow oxygen on mortality in chronic obstructive pulmonary disease patients in prehospital setting: randomised controlled trial. BMJ. 2010;341:c5462.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2957540/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20959284?tool=bestpractice.com
Sistemli kortikosteroidlər tənəffüs yollarının iltihabını azaldır və AXOX kəskinləşməsi zamanı effektiv olduğu təyin edilmişdir.[196]Niewoehner DE, Erbland ML, Deupree RH, et al. Effect of systemic glucocorticoids on exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Department of Veterans Affairs Cooperative Study Group. N Engl J Med. 1999;340:1941-1947.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10379017?tool=bestpractice.com
[197]Walters JA, Tan DJ, White CJ, et al. Systemic corticosteroids for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(9):CD001288.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001288.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25178099?tool=bestpractice.com
[198]Walters JA, Walters EH, Wood-Baker R. Oral corticosteroids for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2005;(3):CD005374.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16034972?tool=bestpractice.com
[199]de Jong YP, Uil SM, Grotjohan HP, et al. Oral or IV prednisolone in the treatment of COPD exacerbations: a randomized, controlled, double-blind study. Chest. 2007;132:1741-1747.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17646228?tool=bestpractice.com
Onlar simptomlarda və ağciyər funksiyalarında tez (3 sutka ərzində) yaxşılaşma əldə etməyə imkan verir, müalicənin uğursuz nəticələnməsi hallarının sayını, erkən residivləri (1 ay ərzində) və xəstəxanada yatma müddətini azaldır.[197]Walters JA, Tan DJ, White CJ, et al. Systemic corticosteroids for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(9):CD001288.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001288.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25178099?tool=bestpractice.com
Qısatəsirli inhalyasion bronxodilatatorlarla ilkin terapiyadan sonra sistemli kortikosteroidlərin təyininə başlanılmalıdır. Lakin sistemli kortikosteroidlərin rolunu qiymətləndirən tədqiqatlar əsasən travmatologiya və təxirəsalınmaz yardım şöbələrinə müraciət edən, eləcə də, hospitalizasiya olunmuş xəstələr arasında aparılmışdır. Sistemli kortikosteroidlərin kliniki effektə malik olan və minimal əlavə reaksiyalarla müşayiət olunan ən qısa təyinat kursu müəyyən edilməmişdir.[200]Walters JA, Tan DJ, White CJ, et al. Different durations of corticosteroid therapy for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(12):CD006897.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD006897.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25491891?tool=bestpractice.com
[
]
How does longer corticosteroid treatment (>7 days) compare with shorter (≤7 days) in people with exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.853/fullCAVABI GÖSTƏR Nisbətən yüngül formalı kəskinləşmələrdə kortikosteroidlərin risk və faydalarının balansı da naməlumdur. Bundan əlavə, AXOX kəskinləşməsi zamanı ağciyərlərin süni ventilyasiyasını tələb edən tənəffüs çatışmazlığı hallarında sistemli kortikosteroid terapiyasının faydaları haqqında da məlumat yoxdur. Bir randomizə edilmiş, nəzarət olunan tədqiqatda prednizolon təyin edilən xəstələrlə bu preparatı qəbul etməyən kontrol qrupun müqayisəsi zamanı İTŞ-də ölüm göstəricisi, suni ventilyasiyanın təyinat müddəti və ya İTŞ-də yatma müddətində fərqlər aşkar edilməmiş, lakin prednizolon qəbul edən qrupda hiperqlikemiya riski daha yüksək olmuşdur.[201]Abroug F, Ouanes-Besbes L, Fkih-Hassen M, et al. Prednisone in COPD exacerbation requiring ventilatory support: an open-label randomised evaluation. Eur Respir J. 2014;43:717-724.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23794465?tool=bestpractice.com
AXOX xəstəsində respirator dekompensasiyanın səbəbi kimi pnevmoniyanın olması mütləq qaydada eyni anda AXOX-un kəskinləşməsinin mövcudluğunu bildirmir (yəni, tənəffüs yollarının iltihabı və/və ya bronxokonstriksiya ilə əlaqədar tənəffüs yollarının keçiriciliyinin məhdudlaşması) və bu səbəbdən də, belə xəstələrdə sistemli kortikosteroidlərə ehtiyacın olub-olmamasını müəyyənləşdirmək üçün diqqətlə araşdırılmalıdır.
Kortikosteroid nebulayzerlərinin təyini zamanı müəyyən effekt əldə edilmişdir, lakin sistemli kortikosteroidlərlə müqayisədə, AXOX kəskinləşmələrində faydalılığı və nisbi effektivliyi tam aydın deyil.[181]British Thoracic Society. BTS Guideline for oxygen use in healthcare and emergency settings. October 2017 [internet publication]
https://www.brit-thoracic.org.uk/standards-of-care/guidelines/bts-guideline-for-emergency-oxygen-use-in-adult-patients/
[202]Gaude GS, Nadagouda S. Nebulized corticosteroids in the management of acute exacerbation of COPD. Lung India. 2010;27:230-235.
http://www.lungindia.com/article.asp?issn=0970-2113;year=2010;volume=27;issue=4;spage=230;epage=235;aulast=Gaude
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21139721?tool=bestpractice.com
Baxmayaraq ki, metilksantin preparatları bəzi AXOX xəstələri üçün faydalı ola bilər,[203]Ram FS. Use of theophylline in chronic obstructive pulmonary disease: examining the evidence. Curr Opin Pulm Med. 2006;12:132-139.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16456383?tool=bestpractice.com
[204]Zhou Y, Wang X, Zeng X, et al. Positive benefits of theophylline in a randomized, double-blind, parallel-group, placebo-controlled study of low-dose, slow-release theophylline in the treatment of COPD for 1 year. Respirology. 2006;11:603-610.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16916334?tool=bestpractice.com
bu sinif dərmanlar dar terapevtik imkanlara malikdir və ağır kəskinləşməsi olan xəstələr üçün yararlı olmaya bilər.[205]Barr RG, Rowe BH, Camargo CA, Jr. Methylxanthines for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: meta-analysis of randomised trials. BMJ. 2003;327:643.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=14500434
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14500434?tool=bestpractice.com
Mukolitik, bəlğəmgətirici vasitələrdən və/və ya bəlğəmin fiziki təmizlənməsi üsullarından istifadə edilməsi aşkar sübut olunmuş üstünlüklərə malik deyil,[206]Osadnik CR, McDonald CF, Miller BR, et al. The effect of positive expiratory pressure (PEP) therapy on symptoms, quality of life and incidence of re-exacerbation in patients with acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: a multicentre, randomised controlled trial. Thorax. 2014;69:137-143.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24005444?tool=bestpractice.com
[207]Bach PB, Brown C, Gelfand SE, et al. Management of acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: a summary and appraisal of published evidence. Ann Intern Med. 2001;134:600-620.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11281745?tool=bestpractice.com
baxmayaraq ki, bəzi xəstələr bunlardan yüngülləşmə hiss edir.
AXOX və onun kəskinləşmələri yüksək heterogenliyə malikdir. Onların müalicəsinin bir çox aspektlərini kliniki protokollar əsasında aparmaq mümkün olsa da, hospitalizasiya tələb olunan və ya ağciyər reanimasiyasının faydalı olduğu xəstə qruplarında, yaxud da kəskinləşmənin ağırlıq dərəcəsi müxtəlif olduqda, yanaşı xəstəliklər və xəstənin digər fərdi xüsusiyyətləri ilə əlaqədar müalicəyə yanaşma çox müxtəlifdir.
Simptomların ağırlıq dərəcəsində nəzərəçarpan və ya qəfil artım müşahidə edilən, ağır dərəcəli AXOX-u olan və ya yeni obyektiv əlamət meydana çıxan (məsələn, periferik ödem və ya sianoz), anamnezində tez-tez kəskinləşmə və ya yanaşı xəstəliklər olan, ahıl yaşlı, ilkin ambulator müalicəyə müsbət cavab verməyən və ya evdə suboptimal qulluq göstərilən xəstələrdə hospitalizasiya nəzərdən keçirilməlidir.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
Bakterial etiologiyaya şübhəli kəskinləşmələr
Bakterial infeksiyaların ən çox rast gələn təkanverici amil olduğu güman edilir.[62]Sethi S, Evans N, Grant BJ, et al. New strains of bacteria and exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 2002;347:465-471.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12181400?tool=bestpractice.com
Randomizə olunmuş, nəzarət edilən çoxsaylı tədqiqat məlumatları göstərir ki, AXOX kəskinləşməsinin müalicəsində antibiotik terapiyası effektivdir.[63]Anthonisen NR, Manfreda J, Warren CP, et al. Antibiotic therapy in exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Ann Intern Med. 1987;106:196-204.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3492164?tool=bestpractice.com
[208]Saint S, Bent S, Vittinghoff E, et al. Antibiotics in chronic obstructive pulmonary disease exacerbations. A meta-analysis. JAMA. 1995;273:957-960.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7884956?tool=bestpractice.com
[209]Llor C, Moragas A, Hernández S, et al. Efficacy of antibiotic therapy for acute exacerbations of mild to moderate chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2012;186:716-723.
http://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201206-0996OC#.Up5bqNLdfSk
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22923662?tool=bestpractice.com
Bakterial mənşəli təkanverici amilə şübhə olan hallarda antibiotik təyin edilməlidir.[13]Rodriguez-Roisin R. COPD exacerbations.5: management. Thorax. 2006;61:535-544.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16738044?tool=bestpractice.com
Aşağıdakılardan iki və ya daha çoxu aşkar edilən xəstələrdə bakterial amil mövcud ola bilər: bəlğəmin irinliliyinin artması, bəlğəmin həcminin artması və ya təngnəfəsliyin proqressivləşməsi.[46]Pauwels RA, Buist AS, Calverley PM, et al. Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. NHLBI/WHO Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) Workshop summary. Am J Respir Crit Care Med. 2001;163:1256-1276.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11316667?tool=bestpractice.com
[177]Stockley RA, O'Brien C, Pye A, et al. Relationship of sputum color to nature and outpatient management of acute exacerbations of COPD. Chest. 2000;117:1638-1645.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10858396?tool=bestpractice.com
[210]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014. http://www.healthquality.va.gov/ (last accessed 28 December 2015).
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
Ağciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyinə dair qlobal təşəbbüs (AOXQ) təlimatlarında təngnəfəsliyin, bəlğəmin həcm və irinliliyinin artması hallarının hər üçü və ya bəlğəmin irinliliyinin artması ilə yuxarıda qeyd edilən digər iki meyardan biri birlikdə rast gəldikdə antibiotiklərin təyini tövsiyə edilir.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
Göründüyü kimi, daha ağır kəskinləşməsi olan xəstələr, xüsusilə intensiv terapiya şöbəsində (İTŞ) müalicə tələb edənlər, antibakterial terapiyadan daha çox fayda əldə edə bilirlər;[63]Anthonisen NR, Manfreda J, Warren CP, et al. Antibiotic therapy in exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Ann Intern Med. 1987;106:196-204.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3492164?tool=bestpractice.com
[211]Vollenweider DJ, Jarrett H, Steurer-Stey CA, et al. Antibiotics for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012;(12):CD010257.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD010257/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23235687?tool=bestpractice.com
[
]
How do antibiotics compare with placebo in people admitted to hospital or to the intensive care unit with exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2363/fullCAVABI GÖSTƏR xüsusən mexaniki ventilyasiya (invaziv və ya qeyri-invaziv) tələb edən ağır kəskinləşməsi olan xəstələrə antibiotiklər təyin edilməlidir.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
Lakin antibiotik terapiyası təyin edilən xəstələrdə bu preparatlarla əlaqədar ishal riski yüksəkdir.[211]Vollenweider DJ, Jarrett H, Steurer-Stey CA, et al. Antibiotics for exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012;(12):CD010257.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD010257/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23235687?tool=bestpractice.com
Antibiotiklərin seçimi və terapiya kursunun davametmə müddəti dəqiqləşdirilməmiş məsələdir, lakin ümumilikdə, yerli şəraitdə törədicilərin rezistentlik göstəriciləri və xəstənin fərdi xüsusiyyətlərinə əsaslanmalıdır.[210]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014. http://www.healthquality.va.gov/ (last accessed 28 December 2015).
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
NHLBİ/WHO (ABŞ-ın Milli Ürək, Ağciyər və Qan İnstitutu/Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı) seminarında Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae və Moraxella catarrhalis kimi ümumi bakteriyaların kəskinləşmə ilə bağlı yerli həssaslığı əsasında konkret antibiotiklərdən istifadə edilməlidir..[46]Pauwels RA, Buist AS, Calverley PM, et al. Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. NHLBI/WHO Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) Workshop summary. Am J Respir Crit Care Med. 2001;163:1256-1276.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11316667?tool=bestpractice.com
Tövsiyələrə görə mənfi nəticələrin başvermə riski və kəskinləşmənin ağırlıq dərəcəsinin daha aşağı olduğu xəstələrdə dar spektrli antibiotiklər (məs., amoksisillin, amoksisillin/klavulan turşusu, doksisiklin, tetrasiklin, ikinci nəsil sefalosporinlər, makrolidlər, trimetoprim/sulfametoksazol) nəzərdə tutulmalıdırlar. Daha ağır dərəcəli AXOX xəstələri və kəskinləşmənin ağırlıq dərəcəsinin daha yüksək olduğu xəstələrdə Pseudomonas aeruginosa və ya digər qrammənfi törədicilər və/və ya Staphylococcus aureus (metisillinə rezistent qızılı stafilokok da daxil olmaqla) daha çox kolonizasiya edir.[61]Caramori G, Adcock IM, Papi A. Clinical definition of COPD exacerbations and classification of their severity. South Med J. 2009;102:277-282.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19204646?tool=bestpractice.com
Bu səbəbdən də, mənfi nəticə riskinin daha yüksək olduğu və ya daha ağır formalı kəskinləşmə müşahidə edilən hallarda, məsələn, anamnezində son vaxtlarda antibiotik istifadəsi, müalicənin uğursuz olması, antibiotikə rezistentlik və ya xəstəxanadaxili infeksiyalar üzrə risk faktorları olan, yaxud da İTŞ-də yatan kritik vəziyyətdə olan xəstələrdə genişləndirilmiş spektrə malik kombinəolunmuş beta-laktamlar, ftorxinolonlar və vankomisin nəzərdə tutulur.[210]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014. http://www.healthquality.va.gov/ (last accessed 28 December 2015).
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
Tədqiqatlar onu ehtimal etməyə əsas verir ki, respirator ftorxinolonlar, amoksisillin/klavulan turşusu, ikinci və ya üçüncü nəsil sefalosporinlər, yaxud da makrolidlərin təyini müalicənin uğursuz nəticələnmə hallarının və kəskinləşmə residivlərinin sayını azaldır.[212]Wilson R, Allegra L, Huchon G, et al. Short-term and long-term outcomes of moxifloxacin compared to standard antibiotic treatment in acute exacerbations of chronic bronchitis. Chest. 2004;125:953-964.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15006954?tool=bestpractice.com
[213]Wilson R, Schentag JJ, Ball P, et al. A comparison of gemifloxacin and clarithromycin in acute exacerbations of chronic bronchitis and long-term clinical outcomes. Clin Ther. 2002;24:639-652.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12017408?tool=bestpractice.com
[214]Wilson R, Jones P, Schaberg T, et al. Antibiotic treatment and factors influencing short and long term outcomes of acute exacerbations of chronic bronchitis. Thorax. 2006;61:337-342.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16449273?tool=bestpractice.com
[215]Grossman RF, Ambrusz ME, Fisher AC, et al. Levofloxacin 750 mg QD for five days versus amoxicillin/clavulanate 875 mg/125 mg BID for ten days for treatment of acute bacterial exacerbation of chronic bronchitis: a post hoc analysis of data from severely ill patients. Clin Ther. 2006;28:1175-1180.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16982294?tool=bestpractice.com
[216]Siempos II, Dimopoulos G, Korbila IP, et al. Macrolides, quinolones and amoxicillin/clavulanate for chronic bronchitis: a meta-analysis. Eur Respir J. 2007;29:1127-1137.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17301097?tool=bestpractice.com
[217]Dimopoulos G, Siempos, II, Korbila IP, et al. Comparison of first-line with second-line antibiotics for acute exacerbations of chronic bronchitis: a meta-analysis of randomized controlled trials. Chest. 2007;132:447-455.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17573508?tool=bestpractice.com
Hazırda qanda prokalsitoninin miqdarına əsasən antibiotik terapiyasının istiqamətləndirilməsi üçün elmi dəlillər qeyri-qənaətbəxş səviyyədədir.[210]Veterans Affairs/Department of Defense. VA/DoD clinical practice guideline: the management of chronic obstructive pulmonary disease. December 2014. http://www.healthquality.va.gov/ (last accessed 28 December 2015).
http://www.healthquality.va.gov/Chronic_Obstructive_Pulmonary_Disease_COPD.asp
AXOX-un ağır kəskinləşmələri
Ağırlıq dərəcəsi xəstənin əvvəlki vəziyyəti və ilkin müayinə nəticələri (əlamətlər, fiziki müayinə, ağciyər funksiyaları, arterial qanın qaz tərkibi) ilə müqayisədə, baş verən dəyişikliklərin miqyasından asılıdır. Tənəffüs prosesində yardımçı əzələlərin iştirakı, paradoksal tənəffüs, sianoz, yeni başlanmış periferik ödem, hemodinamik qeyri-stabillik və psixi durumun pisləşməsi (məs., sayıqlama, letargiya, koma) kəskinləşmənin ağırlıq dərəcəsinin müəyyən edilməsi üçün vacib indikatorlardır.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
İlkin müdaxiləyə qənaətbəxş cavab verməyən ağır dərəcəli kəskinləşmə zamanı ümumi tədbirlərlə yanaşı qeyri-invaziv müsbət təzyiqli süni ventilyasiya (QMTV) da nəzərdən keçirilməlidir. AXOX kəskinləşməsi və tənəffüs çatışmazlığı zamanı QMTV-nin tətbiqinin invaziv mexaniki ventilyasiya və ölüm hallarının sayını azaltdığı müəyyən edilmişdir.[218]Keenan SP, Kernerman PD, Cook DJ, et al. Effect of noninvasive positive pressure ventilation on mortality in patients admitted with acute respiratory failure: a meta-analysis. Crit Care Med. 1997;25:1685-1692.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9377883?tool=bestpractice.com
[219]Brochard L, Mancebo J, Wysocki M, et al. Noninvasive ventilation for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 1995;333:817-822.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7651472?tool=bestpractice.com
[220]Kramer N, Meyer TJ, Meharg J, et al. Randomized, prospective trial of noninvasive positive pressure ventilation in acute respiratory failure. Am J Respir Crit Care Med. 1995;151:1799-1806.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7767523?tool=bestpractice.com
[221]Osadnik CR, Tee VS, Carson-Chahhoud KV, et al. Non-invasive ventilation for the management of acute hypercapnic respiratory failure due to exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jul 13;7:CD004104.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004104.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28702957?tool=bestpractice.com
[222]Keenan SP, Sinuff T, Burns KE, et al. Clinical practice guidelines for the use of noninvasive positive-pressure ventilation and noninvasive continuous positive airway pressure in the acute care setting. CMAJ. 2011;183:E195-214.
http://www.cmaj.ca/cgi/content/full/183/3/E195
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21324867?tool=bestpractice.com
[223]McCurdy BR. Noninvasive positive pressure ventilation for acute respiratory failure patients with chronic obstructive pulmonary disease (COPD): an evidence-based analysis. Ont Health Technol Assess Ser. 2012;12:1-102.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3384377/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23074436?tool=bestpractice.com
[
]
How does non-invasive ventilation compare with usual care in people with acute hypercapnic respiratory failure due to exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1820/fullCAVABI GÖSTƏRQMTV-nin tətbiqi aşağıdakı amillərdən bir və ya bir neçəsi müşahidə olunan xəstələr üçün nəzərdə tutulmalıdır:[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
Respirator asidoz (PaCO2 ≥ 6,0 кPа və ya 45 мм.c.süt. və arterial рН ≤ 7,35)
Tənəffüs əzələlərinin yorğunluğu, artmış tənəffüs aktivliyi və ya tənəffüs əzələlərinin istifadəsi kimi hər ikisi, qarın divarının paradoksal hərəkətliliyi və ya qabırğalararası boşluğun retraksiyasına işarə edən kliniki simptomlarla ağır təgnəfəslik
Əlavə oksigen terapiyasına baxmayaraq, davamlı hipoksiya.
Bəzi xəstələrdə QMTV uğursuz ola bilər. Aşkar tənəffüs çatışmazlığı və ya ürəktutması olan, QMTV-yə baxmayaraq, kəskin tənəffüs çatışmazlığı baş verən və ya həmin ərəfədə olan, psixi durumun pozulması və ya ürək-damar sisteminin qeyri-stabilliyi müşahidə edilən, aspirasiya riski yüksək olan və ya QMTV-nin aparılması hər hansı səbəbdən mümkün olmayan (məs., üz-kəllə travması, yeni keçirilmiş qastroezofaqal cərrahi əməliyyat, profuz sekresiya, həyəcanlanma pozğunluğu, üzdə diskomfort və ya dəri tamlığının ağır dərəcəli pozulması) xəstələrdə endotraxeal intubasiya vasitəsilə invaziv mexaniki ventilyasiya nəzərdə tutulmalıdır.[224]Koh Y. Ventilatory management in patients with chronic airflow obstruction. Crit Care Clin. 2007;23:169-181.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17368164?tool=bestpractice.com
İnvaziv mexaniki ventilyasiya üçün fizioloji kriterilərə aşağıdakılar daxildir: ağır hipoksiya, QMTV-yə dözümsüzlük və ya uğursuz cəhd, tənəffüs və ya ürək dayanması, boğulma və ya bayılma ilə nəticələnən qeyri-sabit tənəffüs, massiv aspirasiya və ya davamlı qusma, tənəffüs ifrazatlarının kənarlaşdırılması bacarıqsızlığı, aşağı oyanıqlıq və müalicəyə tabe olmayan ağır hemodinamik qeyri-stabilliklə və ya ağır ventrikulyar və ya supraventrikulyar aritmiya <50 vurğu/dəq ürək ritmi.[1]Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. November 2017 [internet publication]
http://goldcopd.org/gold-reports/
[225]Chandra D, Stamm JA, Taylor B, et al. Outcomes of noninvasive ventilation for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease in the United States, 1998-2008. Am J Respir Crit Care Med. 2012;185:152-159.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3297087/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22016446?tool=bestpractice.com
Xəstəliyin invaziv mexaniki ventilyasiya tələb edən ağır formasında ölüm riski çoxdur (11-49%).[13]Rodriguez-Roisin R. COPD exacerbations.5: management. Thorax. 2006;61:535-544.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16738044?tool=bestpractice.com
[226]Breen D, Churches T, Hawker F, et al. Acute respiratory failure secondary to chronic obstructive pulmonary disease treated in the intensive care unit: a long term follow up study. Thorax. 2002;57:29-33.
http://thorax.bmj.com/cgi/content/full/57/1/29
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11809986?tool=bestpractice.com
Mexaniki ventilyasiyanın ağırlaşmalarına ventilyasiya cihazı ilə əlaqədar pnevmoniya və barotravma aiddir. AXOX-un ağır formasında xəstənin mexaniki ventilyasiya cihazından ayrılması çətin ola bilər.[224]Koh Y. Ventilatory management in patients with chronic airflow obstruction. Crit Care Clin. 2007;23:169-181.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17368164?tool=bestpractice.com
Mexaniki ventilyasiya cihazından ayırmaq məqsədilə QMTV-nin tətbiqi birincinin uğursuz nəticələnməsi, nozokomial pnevmoniya və ölüm hallarının sayını azaldır.[223]McCurdy BR. Noninvasive positive pressure ventilation for acute respiratory failure patients with chronic obstructive pulmonary disease (COPD): an evidence-based analysis. Ont Health Technol Assess Ser. 2012;12:1-102.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3384377/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23074436?tool=bestpractice.com
[227]Udwadia ZF, Santis GK, Steven MH, et al. Nasal ventilation to facilitate weaning in patients with chronic respiratory insufficiency. Thorax. 1992;47:715-718.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1440465?tool=bestpractice.com
Traxeal intubasiyanın animasiyalı nümayişi
Torba klapanlı maska ventilyasiyasının animasiyalı nümayişi
Ağciyər reabilitasiyası
Ağciyər reabilitasiyası çoxprofilli proqram olub, fiziki reabilitasiya tədbirlərinin, eləcə də, xəstəliyin müalicəsi, qidalanma və digər həyat tərzi ilə əlaqədar məsələlərə (məs, siqaretin tərgidilməsi, terapiya sxeminə komplaentlik və inhalyatordan düzgün istifadə qaydaları, əlavə oksigen təyini və fiziki aktivliyin dəstəklənməsinə dair təlimatlardan təşkil olunmuşdur.[231]Rice KL, Dewan N, Bloomfield HE, et al. Disease management program for chronic obstructive pulmonary disease: a randomized controlled trial. Am J Respir Crit Care Med. 2010;182:890-896.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20075385?tool=bestpractice.com
[232]Spruit MA, Singh SJ, Garvey C, et al. An official American Thoracic Society/European Respiratory Society statement: key concepts and advances in pulmonary rehabilitation. Am J Respir Crit Care Med. 2013;188:e13-e64.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24127811?tool=bestpractice.com
[233]British Thoracic Society. BTS guideline on pulmonary rehabilitation in adults. September 2013. https://www.brit-thoracic.org.uk (last accessed 28 December 2015).
https://www.brit-thoracic.org.uk/document-library/clinical-information/pulmonary-rehabilitation/bts-guideline-for-pulmonary-rehabilitation
AXOX-un kəskinləşməsi ilə əlaqədar hospitalizasiya zamanı başlanan fiziki reabilitasiyanın xüsusi formaları (müqavimət gücünün artırılması və dəridən keçən elektriklə əzələ stimulyasiyası da daxil olmaqla) xəstələr tərəfindən yaxşı qəbul edilir, əzələ funksiyasının azalmasının qarşısını alır və funksional statusun yaxşılaşmasını tezləşdirir.[234]Zanotti E, Felicetti G, Maini M, et al. Peripheral muscle strength training in bed-bound patients with COPD receiving mechanical ventilation: effect of electrical stimulation. Chest. 2003;124:292-296.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12853536?tool=bestpractice.com
[235]Troosters T, Probst VS, Crul T, et al. Resistance training prevents deterioration in quadriceps muscle function during acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2010;181:1072-1077.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20133927?tool=bestpractice.com
[236]Reid WD, Yamabayashi C, Goodridge D, et al. Exercise prescription for hospitalized people with chronic obstructive pulmonary disease and comorbidities: a synthesis of systematic reviews. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2012;7:297-320.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3363140/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22665994?tool=bestpractice.com
Kəskinləşmə epizodunun sağalma mərhələsində erkən başlanan ağciyər reabilitasiyası təhlükəsiz və effektivdir, fiziki gərginliyə davamlılığın, fiziki aktivliyin və həyat keyfiyyətinin azalması və AXOX simptomlarının yaxşılaşması ilə nəticələnir.[237]Man WD, Polkey MI, Donaldson N, et al. Community pulmonary rehabilitation after hospitalisation for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease: randomised controlled study. BMJ. 2004;329:1209.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=15504763
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15504763?tool=bestpractice.com
[238]Seymour JM, Moore L, Jolley CJ, et al. Outpatient pulmonary rehabilitation following acute exacerbations of COPD. Thorax. 2010;65:423-428.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20435864?tool=bestpractice.com
[239]Marciniuk DD, Brooks D, Butcher S, et al. Canadian Thoracic Society COPD Committee Expert Working Group. Optimizing pulmonary rehabilitation in chronic obstructive pulmonary disease practical issues: a Canadian Thoracic Society Clinical Practice Guideline. Can Respir J. 2010;17:159-168.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20808973?tool=bestpractice.com
[240]Clini EM, Crisafulli E, Costi S, et al. Effects of early inpatient rehabilitation after acute exacerbation of COPD. Respir Med. 2009;103:1526-1531.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19447015?tool=bestpractice.com
[241]Puhan MA, Gimeno-Santos E, Cates CJ, Troosters T. Pulmonary rehabilitation following exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Dec 8;12:CD005305.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD005305.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27930803?tool=bestpractice.com
Kəskinləşmədən sonrakı dövrdə ambulator şəraitdə nəzarət olunan hərtərəfli ağciyər reabilitasiyası gələcəkdə hospitalizasiya riskini azaldır və ölüm göstəricisində də azalmaya səbəb olur.[232]Spruit MA, Singh SJ, Garvey C, et al. An official American Thoracic Society/European Respiratory Society statement: key concepts and advances in pulmonary rehabilitation. Am J Respir Crit Care Med. 2013;188:e13-e64.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24127811?tool=bestpractice.com
[238]Seymour JM, Moore L, Jolley CJ, et al. Outpatient pulmonary rehabilitation following acute exacerbations of COPD. Thorax. 2010;65:423-428.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20435864?tool=bestpractice.com
[241]Puhan MA, Gimeno-Santos E, Cates CJ, Troosters T. Pulmonary rehabilitation following exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Dec 8;12:CD005305.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD005305.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27930803?tool=bestpractice.com
[242]Puhan MA, Scharplatz M, Troosters T, et al. Respiratory rehabilitation after acute exacerbation of COPD may reduce risk for readmission and mortality--a systematic review. Respir Res. 2005;6:54.
http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=15943867
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15943867?tool=bestpractice.com
Kəskinləşmədən sonra evdə müstəqil (nəzarət olunmayan) fiziki məşğələlərin eyni faydaya malik olmadığı müşahidə edilmişdir.[243]Greening NJ, Williams JE, Hussain SF, et al. An early rehabilitation intervention to enhance recovery during hospital admission for an exacerbation of chronic respiratory disease: randomised controlled trial. BMJ. 2014;349:g4315.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4086299/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25004917?tool=bestpractice.com