Makrohematuriyanın qiymətləndirilməsi

Makrohematuriya (sərt) sidiyin rənginin gözlə görünəcək dərəcədə qanla və ya qan laxtası ilə dəyişməsidir. O, qırmızıdan qəhvəyi rəngə qədər sidiklə və ya aşkar qan şəklində təzahür oluna bilər. Cəmi 1 ml qan 1 litr sidiyin rəngini dəyişə bilər.

Makrohematuriya hətta müvəqqəti və ya asimptomatik də olsa, əhəmiyyətli xəstəlikdən xəbər verir və hər zaman tədqiq olunmasını tələb edir. Etioloji spektr əhəmiyyətli dərəcədə yaşdan asılıdır ki, bunun da nəticəsində uşaqlarda, 35 yaşa qədər olan böyüklərdə və 35 yaşdan yuxarı böyüklərdə hematuriyanın səviyyəsi fərqlidir.

Makrohematuriyası olan xəstələr, mikrohematuriyası olan xəstələrlə müqayisədə, uroloji bədxassəli törəmələrə görə yüksək risk qrupunu təşkil edir.[1]Nielsen M, Qaseem A. Hematuria as a marker of occult urinary tract cancer: advice for high-value care from the American College of Physicians. Ann Intern Med. 2016 Apr 5;164(7):488-97. https://annals.org/aim/fullarticle/2484287/hematuria-marker-occult-urinary-tract-cancer-advice-high-value-care http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26810935?tool=bestpractice.com [2]Kaag MG, Raman JD. Clinical guidelines: Clearing murky water - a guideline-based approach to haematuria. Nat Rev Urol. 2016 Apr 13;13(5):243-4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27071454?tool=bestpractice.com [3]Loo RK, Lieberman SF, Slezak JM, et al. Stratifying risk of urinary tract malignant tumors in patients with asymptomatic microscopic hematuria. Mayo Clin Proc. 2013 Jan 9;88(2):129-38. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23312369?tool=bestpractice.com Makrohematuriya uroloji xərçəng xəstələrinin 66%-dən çoxunun əlamətidir.[4]Edwards TJ, Dickinson AJ, Natale S, et al. A prospective analysis of the diagnostic yield resulting from 4020 patients at a protocol-driven haematuria clinic. BJU Int. 2006 Feb;97(2):301-5. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16430634?tool=bestpractice.com Bədxassəli törəmələr aşkarlandıqda, makrohematuriyanın həssaslığı əhəmiyyətlidir: sidik kisəsinin urotelial karsinoması üçün 0,83, uretranın karsinoması üçün 0,66 və böyrək hüceyrəli karsinoma üçün 0,48 təşkil edir.[5]Buntinx F, Wauters H. The diagnostic value of macroscopic haematuria in diagnosing urological cancers: a meta-analysis. Fam Pract. 1997 Feb;14(1):63-8. https://academic.oup.com/fampra/article/14/1/63/548718 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9061347?tool=bestpractice.com Lakin makrohematuriyanın onkoloji əhəmiyyəti qadınlar və kişilərdə fərqlidir. >60 yaşlı kişilərdə makrohematuriyanın uroloji bədxassəli törəmələrə görə müsbət proqnostik dəyəri 22,1%, qadınlarda isə 8,3% təşkil edir.[6]Hicks D, Li CY. Management of macroscopic haematuria in the emergency department. Emerg Med J. 2007 Jun;24(6):385-90. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17513531?tool=bestpractice.com

Urotelial karsinomanın inkişafı üzrə risk faktorlarına aiddir:

• Kişi cinsi

• 35 yaş və yuxarı

• Siqaretçəkmə

• Benzol, aromatik aminlər, kanserogenlər, kimyəvi terapiya və ya analgetiklərin yüksək dozalarının təsiri

• Anamnez:

  • Sidiyəgetmənin qıcıqlandırıcı simptomları

  • Sidik yollarının xroniki infeksiyaları

  • Daimi istifadə olunan sidik kateteri

  • Canağın şüalanması.